Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 29, 21 July 1900 — Page 7

Page PDF (726.03 KB)

This text was transcribed by:  Jean Howard
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA, POAONO IULAI 21, 1900                 7

 

IKE ANA I KA NANAINA MANAONAO O KANA KANE

--------------

 

            Ma ua hoike ia ana aku o ka lohe ia Mrs. Emil Uhlbrecht, no ka loaa ana o kekahi apana kino kanaka i manao wale ia no kane kane i halawai ai me ka ulia poino mawaho o Makapuu.  Ua hoea koke mai oia i ka halewai me na nanaina ehaeha me ke koi aku ia Hope Makai Nui Chillingworth e hookuu ia mai oia e ike i keia hiohiona weliweli, aka, ua kue mai nae ka Hope Makai Nui mamuli o ka hopohopo ana o lilo ia i mea e poino ai kona ola.  Ua ninau aku o Chillingworth, ina he mea ano e kekahi e pili ana i ka wawae o kana kane, ua hoaka ka koke aku ka wahine i kekahi mea e pili ana i ka wawae o k ana kane, a me kona hele ana aku e nana pono, ua ike iho la oia ua pololei na olelo a ka wahine me ka hooia pu aku iaia.  Mamuli o ka paakiki loa o ka wahine e ike oia i keia wawae na laweia aku la oia no kahi e waiho ana, a ua hooiaio mai la oia, aole keia he wawae no kekahi mea okoa aku, aka, no kana kane no ia, ma o kekahi mikiao i ulu aku iloko o ka io o ka wawae.

 

            Mahope o ka makaikai ana iho o ka wahine i keia mau hiona manaonao, na hoike aku la oia na makemake oia e kanu ia ua mau apana la a na ae ia mai, Nolaila, o ka loaa ana iho ia o keia mau apana o ke kino o Emil Uhlbrecht i hoopau loa ia ai ka huli mau ia ana o na lae kahakai mawaho o Waikiki, no ka pae mai o kona kino make.

 

            E hoihoi ia aku ana ka iwi o keia mano o ka hale hoikeike Bihopa no ka hoikeike ia ana malaila.  O ka loihi o keia mano ma ke ana pono ia ana he 11 kapuai me 9 iniha.

 

-----------------

 

EIA KE HULI IA NEI

-------

 

            Eia ke huli ia nei o R. MacDonald o Manana, Ewa, i nalowale no kekahi mau la i hala ae nei, a ua lilo hoi ia i mea e hoopihoihoi ia ai o ka manao o kona mau hoaloha.  O MacDonal kekahi i koho ia i luna heiu kanaka no ka apana o Ewa, a o na mahiko a me na taona malalo iho nei ua kea ia malalo o kana mau hooponopono ana:  Waimanalo, Kalaeloa, Puuloa, Hoaeae, Honouliuli Kunia, Lelepua, Waiawa a hiki i ka mahiko Oahu.  A mai kona haalele ana i kona home he elua pule i hala ae nei a hiki i keia wa, aole he wahi mea i loheia nona.  Ua koho wale ae kekahi poe na powa malu ia oi, a pela oia i nalo loa ai me ka loaa ole he meheu nona, oiai, ke aupuni e huli hoomaha ole nei iaia.

 

            Ina aole he mau hoike a hiki i ka Poakahi ae nei, e koho hou ia aku ana he luna helu kanaka no ka hele hou ana e helu i ka nui o na kanaka e noho nei ma keia apana o Ewa.

-----------

 

            Maluna o ka mokuahi Mikahala i kau pu aku ai o Albert K Nawabi, ko KE ALOHA AINA mea kakau no ke kahua ma’i lepera o Molokai me ua lafa o ka Papa Ola.

 

KA HALEKULA HAWAII HOPE LOA

----------

 

            Ma ka hoomaha ana o ke kula Hawaii ma Niihau i ka mahine aku nei o Iune, i pau loa ai ke ku ana o ke kula olelo Hawaii maluna o na Paemoku aloha o Hawaii nei, nalo aku la no ka wa mau loa ke ao ia ana o na opio Hawaii ma ka lakou olelo makuahine, a o ka olelo Enelani hoi ke lilo ana i olelo kumu no keia mau paemoku ma keia hope aku, a ua hooiaio la mamuli o ke kinai ia ana o ka halekula hope loa ma ka olelo Hawaii e ka Papa Hoonaauao.

 

            He iwakalua makahiki o ke ku ana o keia halekula, malalo o ka noho kumukula ana a J. B. Kaonea.  O na palapala hoonaanao a pau ma ka olelo Hawaii wale no, no ka mea, aole i ike nui ia ka olelo Enelani malaila, a o ka mokupuni wale no keia i laha nui ole aku keia olelo.

 

            A oiai, o ka olelo Enelani ka olelo kumu ma keia wa, a aole hoi kekahi oihana kiekie o ke aupuni ke loaa ole keia ike, nolaila, ua hooholo iho la ka Papa Hoonaauao, e hoololi ia ka olelo e ao ia nei maloko o keia kula mai ka Hawaii a ka Enelani.  A o D. Prigge, he haole Geremania e noho nei malaila, kai hoonoho ia aku la ma kahi o Kaonea, no ka uku makahiki o $600.

 

            Me he mea ia, e hoonoho ia aku ana o Kaonea i makai kula, he hoike ana hoi no ko ka Papa Hoonaauao makee iaia, a ma ia ano noi e loaa ai iaia he mau kokua ana mai ka Papa aku, ma ke ano uku hoomau.

 

-----------------------

 

E HOLO AKU ANA NO MO LOKAI

---------

            Maluna o ka mokuabi Mikahala e kau aku ai na lala o ka Papa Oia a holo aku no ke kahua ma’i lepera, e kau pu aku ai o Agena Kuikawa Flint no ka hakilo pono ana i ka lawe ia ana o ka leta ma ia kahua, me ka manao ana e hookau aku i na rula malama ola o Amerika Huipuia maluna o na leta a keia poe.

 

            O ko Flint manao ua ka poe i loohia ole i ka ma’i e lawelawe i na leta, a e kakau ia hoi ka leta a na ma’i e kela poe, a ua ka luna leta a i ole na kona kokua e kapili i na poo leta maluna o ka wa-hi leta.

 

            Ua laweia mai keia mau kiai makaaia ana ma ka hoike a kekahi kauka, e olelo ana:  O na anoano ma’i lepera, aole ia e make ina e puhi kukaepele fa.  A o ka leta hoi i kakau la e kekahi mea ma’i a i hoopulu la me kona kuha no ke sila ana i ka wa hi he upi hewahewa na a@      maloko ole leta.

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

--:NO KA:--

 

UI MINEWA

 

--:A ME NA:--

 

Kaikunane Eiwa

 

-----------

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ale na Keiki i Hoehaehaia

 

--------

 

Kakau@ano KE ALOHA AINA

 

            E Duro, kuu haku opio o ka moe no ka kau mea nui, eia ka poino la ua kokoke i ka ipuka hale.  E ala e mahuka no kou ola iho, e wiki a mai hoohakalia hoi o poino aoao i kou oia i ka insina o ko kaua mau enemi.

 

            A iloko o keia hiamoe nui o ua Doro nei ua lohe koliuliu ae le oia i ka leo o kana kauwa wahine, a na ia mea i aoopuoho koke ae i ka hia moe @ ke kanaka opio, a kaakaa ae la kona mau maka, a me ke ano hikilele, ua owaka koke ae la kona waha a ninau mai la.

 

            Heaha kau i kamailio iho nei e kuu kaawa, a e hoike pu mai hoi heaha keia mau Liohiona kaumaha e hekau nei maluna o kou mau nanaina aloha.

 

            E hoolohe mai e kuu haku opio eia ko kaua mau oia iloko o ke kulana kupilikii loa, a he hookahi wa le no hana pono e loaa ai ia kaua ka palekana, oia ka mahuka koke ana aku me ke kalihou ole aku no kekahi manawa hou aku, no ka mea, eia ko kaua mau enemi ua koehi mai la iluna o ko kaua kapu, a ua like hoi ka ikaika o ko kaua mau kanaka i mea ole i ko kaua mau enemi, a eia hoi laua ke noe mai nei me ka puahi nui no ka halawai ana mai me kaua he alo a he alo, aka, he mea makehewa wale no nae ko kana ae ana aku e paio, mai e like ana kaua me he opala puehu la i ka makani.

            Nolaila, e ala mai, e wiki ano, no no ka mea, ke kokoke loa mai nei na kapuai wawae o na enemi i ku mau kumu pepeiao.

 

            E like me ke kono a ka wahine aoo pela ua moi opio nei i ala koke maa ai, mai kuna wahi e hiamoe ana a hilohi iho la maluna o na helehelena ui o kawahine opio e waiho kaheia ae aue.  Na keia mau hiobiona walohia i hoopiha mai i ka puuwai o ka moi me ke aloha no kaua ipo, a ia wa i lele iho ai oia maluna ona me ka muku ana iho a ninau mai la i ka luahine kilokilo me ka leo kaumaha.

 

            E kuu kauwa hoolohe e lawe pu aku ana anei kaua i keia wahine opio mo kaua, e ae mai, a mai houle mai hoi, no ka mea, oia hookahi wale uo ko mea nui iloko o kuu puuwai nana e kaehi nei ia’u e noho iha ihope nei, a paio aku mahope o ka’u mea i aloha ai, ina no ka make a ole paha aole loa ia he mea na’u e hope @

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

--NO:--

 

ALANADELA

-------------

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aa hu Keokeo

---a i oia—

 

Ka Loea Hookani Pili Hapa o ke Kulu Aumoe

 

            I ka holopono ana ae o keia olelo hooholo iwaena o na koa e make ke koa opio, a ipo hoi a ko lakou moiwahine, na Iulu koke iho la ia kou he puu dala mahuahua nona ka huina o $6,000, ma ke ano he uku makana hoohoihoi i ka mea e aa ana e hooko aku i keia manao weliweli.

 

            He mea oiaio mamuli o keia puu dala nui hoowalewale i lulu ia ae la he hapa o na kanaka o loko o ka puali i e aku la e komo pu iloko o keia mau hana lapuwale, a oia po no hoi ka wa e lawelawe ia ai ia hana me ka hoohakaulua ole a no kekahi wa hou aku.

 

            Aole wale o na koa keia i komo iloko o na ohumu ana, aka, a Liha no no kekahi iloko oia mau hoolala ana, me ka hoike pu aku ia lakou e haawi pakahi no oia ia lakou he puu dala mahuahua mawaho ae o ka mea i @ulu ia iho la i na e holopono ka lakou mau lawelawe ana no ka poino o ke oia o Walata.  No ka mea, aole no i pau kona mau manao lili no Walata ka mea hookahi nana i hoohaahaa aku iaia ma ke ana pahikaua ana.

 

            Aole he mea a ae mawaho aku o na koa me ko lakou alakai Lihano i maopopo i keia mea huna i kukala iho la.

 

            A i ka pau ana o keia mau kuka malu ana, na hoi hou aku la ke alakai o na koa Italia no loko o ka hale a ike aku la i kona enemi e kuwili ana me kona Moiwahino opio a na ia mea i hoopaila ikaika ae i kona mau manao lili, a puana ae ia i keia mau huaolelo.

 

            O, aole loa oe a hoi ola aku ana no ke aupuni o kuu haku wahine, no ka mea, he wahi @eahaukae wale iho no oe.

 

            Aole oia i hoike aku i keia manao ilii ona imua o na poe maloko o ka hale, aka, ua hoohila iho la lakou i na hora oia la me ka hauuli a hiki wale i ka uhi ana mai o ka pouli.

 

            A i ka hoea ana mai o na hora koliuliu o ke aumoe ua hoomakaukau iho ia na mea a @ no ka hooluola ana iho i ko lakou mau poo e hoomaha ana hoi i na luhi o ka la i hala iho ia.

 

            No Alansdela aole oia i makemake e kaawale aku o Walaia mai iaia aku, no ka oiha hopohopo no ua olelo a Lihona i pane aku ai no ka makemake ole no ia Walaia, Ao kekahi no hoi no kona piha aloha maoli no i kana ipo.