Ka Hoku o Hawaii, Volume XVIII, Number 1, 29 May 1924 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

īKakau ia no ka pomaikai o ko ka : , (Hoku Poe heluhelu) I ka iii ana nae o ke!a paoku ma Kalaeloa* a mamuli no hol o ka ike o na Alii ma Oahu e noho ana ia manawa, he hoaloha keia hsol® no Kamehameha, ua kauoha ia ae la na kanaka, e kokua nui i ka poe haole, ae hoopakele hoi i ka waiwai oka moku poino, oiai, he hoaloha kēia Kapena haole no leo lakou Alii Aimoku, Ua hoike no keia Kapeoa uo kona koKua nui ia t a aole hoi i hao ia na waiwai 6 kona moku iH ma ke aao he walwal pio.

I Ma ka laona ana on? haole ma (kei® AHf kaulana o Hawail, us hooi maōpopo lakou i Kamehaooeha haoa kaolike ia lakou, a »:m wehe ne hōi o Kanoehameha i ka laifoa ikalepa ana mawaena ona me lakou, a ua *o ikaiaa akn o Kamehameha i kooa mao Alii a me na Kanaka. »o!e e kolohe wale i ka moku o na haole, a aole no hol 6 i&wē ma!Q II oa pono oluoa o kekahi uioko, E kalepa no me lakou, ae hana no i ka o:«a kauHke me jaa haoie <S nā onhka like oie. He AHi i Ka<— mehaiuehn e raia aoa malona o ka Lahni Hawaii i keia ao kāhiko e rh aina, a ; kapa ia hoi e kekahi poe. t4 He au naaopo oka Hina," «ia Uae he naauao. maoh no kuua mau hooponopouo ana i koua ama n.e kooa poe kanaka, a aoV oia i «pono wah aku i na hana unuou wale o konn m*u Alii, ai ka ma. riawa o;i e h,su« anunn ai kekahi Konahiki ain«, a opea wale i ka pono ona kaolka, h lohe o Kamehameha ia h*na 4 alaila* o «ona hoopau no ia i kela Konohiki alna hana pouo ole i ka pono o na kaoaka o ke Ahl malalo ako oua. KA LAAU ALA O HAWAH NEI

0 kahl kwpouo loa paha keia e kaūoailio aku si ma keia' aiaolelo i mea pIH I lekahi koammalwai o'HaWA.'i nel i ka m*nswa u Ka mehauaeha, Ua Va!tpa sku la o Kāoaehameha ua Hoku ju&! l& »ica H)&i, a he mau tuokn hoi e holo aut ooa ke alahele o Kīuk, a ©I* KcatuwAiwtl o Hawaii nei i& eftto li, oia no k». **iKahi, r * ai kapa it hol k» "laan ala,' 1 ' & he mea I makp®ake nai ia e oa Pake o Klom la manawn.

I te» *hikt> o a» m&kah!kl ō ka oobo im* o m* OAhu. w knmaHio mai k na ho*iaha h»ok © K»raieh«aiehi ia;* uo h wnwni iiui %> k«|a kau, «he kaaiuboi uoo* me k.oaa «.iu*. Mamuli o k«fi to a \i ulelo o kena ttt« h* hs.'k 4 k«na aiu 1* © K*tu#b*o3«h* i kou& mnu Alli om kooa miu kāeaka « 911 i 3« *u«h»wi o Oahu e tua iUahi ai. ae imi m bci » k«ia laau waiiiai auU

MaeaiiH n keia ktaa'u *na 0 na: kaoala S ke kaa UUW, ua Iom! k ka iiHw 0 k(pkahi a*aaU i Ih4 1« «ahoi* ua*i, oU bot o M KiWio«)it M ao **S4kttainahi, %> «* b«M aiai k«U mau iuoa nMuu»«v n kaii pli HU aaa 0 ua A':i ua' k» *U « kua i ke HUU;» «I hs3 v ka-laau-a»a t a a.aaiul"; hjai jij k<» o o ke loi : k« kaaiu c ka .I*3 U»abi, Qa kap« ;a ;;o lu; p,I 0 a u.a k«j>t $*aJH hi t<kfits? ps)« o^kkila 1 ka Ukoo mau keikt M KaU*aauF *1 ©* rs> fe©U "KaUliW/* *

Mamnli w«le mai no keia mau ino» o keia pii ana i ke kua īliah' &o ke A'ii Kamehameha, I ka hoomaopopo aoa o kekah: poe ka— hiko o Hawaii nei, ua kamailio oaa' la no i £o lakou poe mahope mai. **Uahanau ia wau i ka pii kua 'lliahi mua loa oke Alii Kameha — noeha."

He haua aui maoli no keia a oa Alii me oā kanaka e pU ai i ka aahel*, ae hala no he mau,la, a mau pule no hoi o ta nobo ana i ke kuahwi, ae imi 'ana i katri o keia *'laau ala" e ulu ana. I kekahī manawa no 'hoi ua bana na hale l&i, a hale fctfhelehele i T?a kuahiwi, a ua hoi po hoi no ka ohapa oa,» ia mau hale» ae Iho mai ana hoi i ka ai i kekahi manawa, a loaa no hoi ka ai a kekahl poe mai ke mai @ ke kuahiwi, a me na mea ai e ae no hoi e loaa ana i ke kuahiwi,

He elua makahiki o ka hoohana ana o Kftmebameba i keia hana hoowaiwai, a ike io iho la oia i ka I *aiwai ano nni o keia haaa, a mamuii oia diea, ua kao aku la oi% ke kanawaī e kapu ioa keia ano laau ai« t no ke Alii Kamehameha, aaoiehoiekua wale ia kekahi o keia ano laau me ka apono ole ako o K.ftm«h*meha ia mea.

I TTa kn«i akn ta o Kamehameha i !kē : a la«D-ala i na mo'iū ka!epa e Ikipn mai *dr i Honoloha, a loaa Kamehnmeha ke <3a!a tn« na wnhrfcl e ae, e like me ka lole a me n» lako kao», ōia ho* na pn me Da lpftdi, a tta le.aa pn no hoi nt hko h»b e pili ana 1 k|kahi mau hana e ar, oi& hoT~RB pono hana i enahiai, a eoe na hao makan lawaia» a ua l;!o maoli ro o Katftehameha i Alii Aienoko wamai maoli ia mana'wa. I sa paa aoa o keīa roau makh — bifei elua 0 ko Kamehameha feua ata ina laau ala lea Oahu nei, ua aku 1» o Kamehameha i Hawaii no ia baoa k«a laau-ala no, oiai, oia paha ka Mpkupuni noi oia ano laau e ulu atiu »rale ana ma na suahiwī 0 Hawaii nui o Keawe, t a kapa ia nae keia hoi ana o Kamehaineha i Hawan oka huakai o Kaoi«a*kanii" a be mea kupono oo p*»no no paha e kamaiiiu ia aku ke kumu oia kapa ia »os peln ru» keia oiuh iho no, Ika ho«a aiia 0 ke AUi Kaoiehai<Ha«raii» ua kahe» kv>ke aku k ao oia ī keaa pu« kauaka 4 a hoea iot aku uo hui i koua poe A lu, e pti i k«t ku«hiwi uo ke ku* iaau-aia. ā ua hooko ta aku l* keia laooh* o ko iakou Aiu Aiuaoko» oia> t ua tui uo ko K*a)ob»meha hiuoai ia koua ppe Makaainaua, a ho*a loa. afcu i kora poe Ahi, a t ua iilo keia ■ kauoba a ko lakou Moī i aiea ooi ia, * oa ooua-ooa» na o dawau i ka pi« kU3 iliahi, ■ I» maniw* pn r»o nae ! ■ akn nr» o e Hle uo gae maik nuu, oU I# | nialaa-a i kekahi mau mea no leua' akn. j Ua kauoha ik«tk* «kv lt o Ks m*h*reeh* i n> 4u.)e ua A.! T 4i mi ko« Hiahi. ♦ m*l*mt lo* \ ai, iii*bi op»opto, & *o> hoi e oki ( w*h» aku i o* ta*u oo ol«*. ama « »ke i oa laau ulu hoo *e, akik, «oi« hoi • b*hi w*W i* *ku t* mu kawuUau opiopio, * me U pu aku o u* M<ha oi«b* \ kona AV;- ua! k*u*k* pii ko* HUh'. *'K«a •#* ih» i k* t*au ōke AU!, a *kn tnt no i n« laau iw> k» A!il oj»u\ oUi, * h*U •%« ttko», *!*!!«, aftV h. 5 !a b« * 1 il* I M A»H ilihune. toa> <* lt<» ole \ li«ta trc»«mw*!w*t t- jvw n* awi no ka mimt« i htki »ai ana ** (A*st I J*tt)