Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 40, 1 March 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

iawahapaiae la o Hiiaka i keia kau; 0 oe ia e Waialua-iki B ka La uli pali o Uli Ua hele wale ia e Liawahine Eka wahin'e kuhea pali Kui pua lei, o Hoakalei-e E lei au E lei hoi au i na hala pala īloli o Hanakahi Ua maka eleele wale i ke anu Ua ahaiia e ke kinau i'a o Mahamoku i Waioli 0 kuu makani lawalawa kua Kupani kapa o Waialua-iki Honi pua ala Kaiaulu Ae-ke iei nei au i fta lehua mak^noe 1 na lehua lihi .wai o Hoaka—■ iei Kuu lehua i Hilo-one I na kaha o Koalina me Kaupea E iei au-e Oke kumuo ko Hiiaka uhau ana aku ī l:eia kati i ke kaikuaana ia JCapo, e "hōopuka ana i ke "kui puaiei/o Hoakalei- o," oia no ko ke kaikuaaiia hoomaoe ana mai ma kaua Ynele, no ko ia nei āko ana i ka lehūa o kahi punā— wai o Hoakalei, ame Ifona kui ana ae i ua mau pua lehua nei a lawa na lei eha. Ua hoopuka aku no hoi keia i ko ia nei īei ana i na hala pala f oli o Hanakahi, oia no hoi. o Kauai. Oiai ua hoomaoe mai no ke kaikuaana iaia nei ma kana mele, likai ana "mai, *'kuu pokli mai ka ehu makani o lalo," a he mea 'oiaio hoi, o kona huli hoi ana mai no ia mai Kauai mai a hoea ; jho la i Hilo-one. ; E ikeia āna keia kau a LHiiaka he Hilo-one no ko Oahu Inei, aia i Kualakai, e kokoke ana ! i Kaiaeloa. I 1 : . ' A he hoike .maopopo keia no ka waiwai nui o na moolelo «awaii o kakou, e kuhikuhi ana a e hoomaopopo ana i kekahi mau wahi, e like me ia i ikeia ai e ka poe kahiko, a i ole ia ai hoi e ko kela au e n'ee nei--0 kekahi WBhi a Htiaka i hea hou ai i keia kau.'ma ka wa no ia a lakou i hoea ai f Maui, a pa-. paleo pu ai oia me Waihinalo (w) ia lakou i kipa aku ai i ka hale o ke alii o Olepau» a ike hou aku ai no oia ia Kapo. e nolio maī ena ma kahi o Olepau, e, wuiho ana maluna o ka inoena,* ma o kona loaa ana i kekabi ma'i, 1 k« pau ana o keia kau a ia n«i, ike aku la keia i ke kaikuaana e hele ana ike kula t a hele mai ia oia a hoea i Luanui. I keia wahi loh«>ku la keia i ka kan?a!Ho"a'lohTau me Wahine ; ! omlo: '• *" 1 ,€ He la malie ka ho! kc?a E ! hooikSika a\ru hoi paha oe, e iLohiau, i ka hoe ana *' <% Kthaha! M wahi a Lohiau i pane mai al ia Wahineomao; "we kupaianaha no ka hei kau oleio. ekB wahtrte. Kai no hoi o | ka'uhanano ia o ka hoe. Ua h«i« ipai la ko'u mau ki-poohiw 1 * « miApaopa.^ f■ ' /

\ me ka minoaka ana ma na papalina o tohiau, hooheno aku la no kana olelo ana' ia Wahine omao; "Inapaha e hoi mai kaua a hookahi ko kaua paa ana i ke kuauo ka'u hoe. Ia oe hoi ka hu'e Koolau a olapa Kona o ka hoe a kaua, o ke kipu malie hoi ka'u ike kaohi waa. ne hewa iala?'» He hewa hoi paha ia. Ua hewa kaua ua kamailio kaua iluIna neio ka waa. Ua ike noho* [oe, na papa ia kaua, aole kaua e Ikamailio» eia no naē hapai mai |no iiīae oe i ka walaau ana ia'u,'' | wahi a Wahineomao i pane ai ia I^ohiau, ! Ke lohe !a no o Hiiaka 1 keia [ mau olelo a laua e unoke ana i ke i kamailio, aia wa i hapai ae b\ o Hiiaka i keia kau. liuli ka makani Koolau-wahine Ke hapahapai mai la i na ale ' kualōloa ' • | | Me he umßuma hanahanai kei-1 p "" ■ki !a, " : ,?Z■ i I E hii ana ia ike alo j | Aloaio kua-ale oka moana i t Kupakapa koili lua ke kaohi, i waa

I hewa no i ka makani halihal] leo mai Paipa'ia iono wale Hiiaka - Huii, alawaae la kuu maka i, hope Ua kau kapakahi ka La o| Waianae . Ke lele anae, holu ae la i kaj - ' ■ malie ■ vj Me he oninpla na ka na T ia la' ika moana ! Ana olūa Luhi au-e 1 Kuu mea aloha— " - ! l)a hala—e. ! 0 ka mea aloha a Hiiaka i hoo-! puka ae la ma ka ialani 15 o ke kau i hoikeia ae la, oia Hopoe. | JPau.no keia kau a o kona hele mai ia no ia. a hiki i! kona ike iana aku i kekahi wp— hine e heie ae ana ma ka,hakai, iiona ka inoa o ] . a ia wa oia i kanaenae,ae| ai i keia e ]ike me, ia mahppe i nei, " | A p kooa wa ug ia J hapai, ae' i keia kauj ! . j Ooe ia e ka Wahinehelela-o-K-aiona &a wahine aiualu wai-li'ula o o ke - kuhi ana paha oe, he wa» ia, Eiaka.wai a Hiiaka, he wai oia v - He kahuna, he kaula o Hiiaka Hekukuiu icia kapu np ka leo E witi ana i kauhaie a ka oleio 1 kauhaie a ka, hoomaloka , He hoomaloka oe , Aohe ike mai. | A hoomau aku la no keia i tca hel« ana, A eia oia ke hoOmiaka nel ē hele aku i ke kaha o Pmiloa, a hoomanao fte !a kela i na olelo a ke aikane a Wahin'e— omao i pane ai i ke i» LohiaUi iio ko laua papa iy. ana e ja nei, aole e kaaailio aku i kejcthūua hapai ae !a keia i ( iwi kanaenae- ! Aole au e h<?k» i ko kahja o Kaupea ; 1 nu ohai o Kanehi'i i Ka,v(pea A \m hili au ! Kukulu iho la i ka pahu kapu •rfe«£ieo ~ " i Hoohiki iho la i kanawaī Kti okia-ku ia-a E kuhi an* au, be alii ka air,a Al]i mai no wau , He lala kamaiie'e no ka Hikina mai T T?a hiklm»! ho!-e, Ake he'e la no keia 0 fc,a :« koluna, oia t>el hei, ko,lak\ l V eia i ua waki ki khua

ana e J«i a»a; loaa kabi ma-u o ko ia nei a,i ame ke poo. 0 ko ia nei hele aku la uo ia a hapai ae ia i keia kanaenae; Kela kaha kupakoili akaLa i ke kuia Ua kupono ae la ka La i ka pikoo Wakea Oia i ke ahe a ka makani Maunuunu 1 ka hāpahapai mai a ka ma~ kani Aoaoa Ke koi la i ke ao a ka Naulu e hanini ka wai . . Ola iho la na kupa kamaaina i ka wai a ka Opua Ke halihaii ae la na opua i ke Awalau E koi mai ana iaHiiaka e kuoe hele i ke kula I kuleana i lahui ai ka moe ilaila Ilaila au īohe i ke kani leo lea 'a "ka Do ike kula ' 7 Hoaikane ana īaua me ke kai 0 Wawaemoku Mokumokuahua loko, " kupa koiH i ka ino X ino' hoi au i kēiā 'kanaka i ka hiki ana mai Kahela ae la ka ai a ka manu I ka pua 0 ka wiHwiU " Wiil fce la na opua iluna Noluna wau Wili ae la ka opua ilalo " Lalo— e) ' Lilo ilalo ka hele ana a ke kanaka ' Kalakala ke ao no Hawaii I ka paia ma'i e -keia makani Aole a'u makana i ka la 0 'xa hīlahīla E hili hewa paha auanei au Wilia i ua'e--Wilia i lalo m > Wiliia i kai-Wiīia ī uka 1 kauhale a ka olelo Hoohiki )ho la i Kāu iho ia i kanawai He kauawai okia Aiina iho la ka 0 Puuloa He aina kauwa. , Pau keia mele a ia uei, a aia uo inae keia ke iho ala no i kai o Puui ika. . laia aei e iho aua ifce aku la keia i ka puuluulu mai o ua ka — aaka ma kekaUi w«hi . O kaue me ka wahine ua keiii pu uo hoi e inuia aua i kelā wahi. '■ Iko ia ilei hookok*>ke ana aku i'" "* ar ~ | kahi oua poe ianaka nei e akoa — 'koa ana, ua lohe aku la keia i ka olelo ana ae oua poe k«naka nei " »0 ko lakouk hoomakaukau _aua e , helei Kon, oia.hoi 0 Houolulu ne* i keia manawa, ae hele aua lakou tio ka uana i aa. haaa leelea okn po lealea q Aliiwa-%. hiae Peleula. E hoomaudo oe e kuu mea heiuhelu i keia uiooleio q Hiiaka-i-ka»poli-o-pele f o Koti } oia uo ka iuoa kahiko loa 0 HouoluK ' " ā he ino« heu waie iho uei ao o , Houoluiu uo keia mauawa wsd<st mfti «ei no. ī leo Hihka lohe aua i keia inau olelo aua ix>e 0 kela atia:tia kauaka' uo ka h£]e i Kou no k* naua i ea haua lea!ea o ke Alīiwahlue Pekti!*, un nīneu hoomaoe wale aku la fttoo ia T<?i:<?īi. ' | hoomakaul-au «a 'eukau uo " manawa no ka hele ihmV* 3e>*o« mai ia ua poe kauaka uei, hoowakaukāu aua taakou « he?€> «© Kou, a£ ike hoi i na hana o ka po le.ile* o ke AUī HeahS nl lealea e jjg, au.i o koj:t .ihhh: i e , 1 mai nei k* hele ana uo ka pu h*uoh ok< Aliiwahiue? Wahi a Hii- ! ak« 1 ninau hou aku nī īa lakou. Pane mAĪ la no hoi 1:4 "H* ki!u ka'^lwe I lama ia aiui i kcts aoJc u&e |kouio ike āuaiaa ake A|ji* 1? 'wAkīne KleuU ke ok e ike 4 k^!^ » .*ī e» " \ . 4«u)y[ , _