Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 1, 19 April 1913 — Page 8
8 KUU HAE HAWAII
ka mea nana i hoanoe aku i kana wahi.
"E hoopau oe, e kuu aloha, i ka noonoo hou ana aku no ia mea," wahi a ka Haku Enesimoa me ka leo oluolu. "Ina ua kamaaina keia kanaka i kou kaikunane a ua makemake paha oia i ke dala, ua maopopo no hoi ia oe ua makaukau mau au e kokua aku i na manawa apau. Aka nae aole ou makemake i kona pee mai maanei a hoinoino mai i kou noonoo. Owai ka inoa o keia kanaka?"
"Ke manao nei au o Ionatana paha." i pane aku ai o Lede Enesimoa me ka lehelehe haalulu.
"O Ionatana! Alaila e hoomanao ana au iaia. E hoopau no na'e kaua i ke kamailio ana no ia mea, a e komo ae kaua iloko e ike ai i ka kaua keiki, a ke manao nei au oia ka mea nana e hoopau ae i kou noonoo no keia mea. Ua olelo mai nei o Anaru ia'u i ko bebe akamai loa ma ka holo lio, a he la no e hoea mai ke aloha mai ka Haku, e loaa no he noholio hou nona!"
Aia iloko o Lede Enesimoa ka auwe i kela manawa ana i lohe aku ai i na olelo a kana kane, oiai ke maopopo loa la iaia i kela manawa, ua aneane loa e hoea mai i ka manawa e kailiia aku ai na manaolana apau a laua i hiipoi ai no ka lilo ku o ka laua keikikane i hooilina no keia waiwai nui o ka ohana Maledana.
MOKUNA XX.
Ka Makuakane me ka Keiki.
I ke Sabati ana ae a ia Palani Loke e noho ana no iloko o kona rumi ma ka pa koa ma Lainawuka, e hoohala wale ana no i ka manawa ma ke heluhelu nupepa, a ua aneane hoi i ka hora umi-kumamalua o ke awakea, ua kiekke mai la kana kauwa mawaho o ka puka.
"Komo mai," i pane aku ai o Palani Loke, a ia manawa no hoi i komo mai ai ua kauwa la iloko o ka rumi, me kona aloha ana mai, elike me ke ano o na koa.
"Ina e oluoluia mai e kou hanohano." wahi a ke kauwa. "alaila aia kekahi kanaka mawaho i makemake e ike ia oe.'
"Owai keia kanaka?"
"Aole oia i haawi mai nei i kona pepa inoa, aka ua i mai nei kela ia'u o Loke kona inoa, a o oe no kana i makemake ai e ike."
"Loke!" i puiwa ae ai o Palani, me kona ku koke ana ae iluna. Alaila, o kuu anakala aku la, o Konela Loke. Aole anei oia?"
"Aole au i ike mua ia Konela Loke," i pane aku ai ke kauwa, a he mea oiaio no ia oiai he kanaka hou keia i noho lawelawe mai la na ka kaua opio.
"Oia aku la no, oiai aole au i ike i kekahi mea okoa aku ma ia inoa hookahi; nolaila e kii aku oe iaia a lawe mai maanei."
Haalele koke mai la ke kauwa no ka hooko ana aku i ke kauoha a kona haku, a aole no hoi i li'u iho lohe aku la o Palani Loke i ke pahupahu mai o na kaina wawae maluna o ke alapii pohaku ma ke alo iho o kona rumi. Nolaila hele aku la oia no ka puka, me kona manaolana e ike aku i ke kino loihi a kilakila o kona anakala, Konela Loke.
Aka ike aku la oia i keia kanaka malihini e ku mai ana; he malihini hoi i hele a oohu ke klno, me na maka poopoo, he helehelena no nae o ke kanaka u'i i kona mau la opio ke hekau ana maluna ona. Aole keia he mea okoa aku, e ka makamaka heluhelu, aka o Keoki Loke no, a i keia wa no hoi ka ike mua loa ana o ka makua ike keiki.
"He makemake anei kou e ike ia'u?" i ninau aku ai o Palani Loke me ke ano hoohuhu, oiai aole i apono kona uhane i ke kulana o keia malihini i makemake mai la e ike iaia.
Hoholo ae la ka minoaka oluolu ma ka helehelena o Keoki Loke iaia e ku aku ana a nana i ke kanaka opio u'i e ku mai ana me kona oiwi kino nani.
"Ae," wahi a Keoki Loke, "he makemake ko'u e ike ia oe; e ae mai ana anei oe ia'u e komo aku iloko o kou rumi?"
"Ua hiki no, komo mai, eia ka noho. Ua i mai nei kuu wahi kauwa o Loke kou inoa; o ia anei ka pololei?"
"Ae," i pane aku ai o Keoki Loke ma ka malie, me ka mau no o kona nana pono ana aku maluna o kana keiki.
"Alaila——" ku honua iho la o Palani Loke, oiai he makemake kona e maopopo mua iaia ka makemake o ka malihini.
"He makemake mua paha kou e ike i ka'u hana o ka hiki ana mai la?" wahi a Keoki Loke, me ka minoaka hou ana iho. "He hana ano nui ka'u, he hana hoi a'u e manao nei e loli ano nui ana kou ola ana aku o keia mua."
"Ke maopopo ole aku la ia'u ka manao o kau mau olelo," i panai aku ai o Palani Loke me ke pahaohao.
"Aole no ia he mea e hoohewahewa ae ai, no ka mea aole io no i maopopo mua ia oe ia mea. E ninau mua aku ana no nae au ia oe i kekahi ninau: Ua lohe iki anei oe a i ole ua ike paha i kekahi mea e pili ana no kou makuakane?"
"No kuu makuakane! Aole, aole a'u mea i ike ai nona, ua make aku oia mamua o ko'u hanauia ana mai, a na kuu anakal,a na Konela Loke i hanai ia'u a hiki i ka nui ana."
"A pehea hoi kou makuahine?" wahi a Keoki Loke. "Aole no paha oe i ike iki iaia?"
"Aole a'u mea i ike ai nona," i pane aku ai o Palani Loke, me ka pii mahuahua ana ae o kona pahaohao i ka niele a keia kanaka malihini iaia. "Ua make no oia i ko'u wa i hanauia mai ai."
Hoomaka mai la o Keoki Loke e aka, me ka hoomaka pu mai o na waimaka e haloiloi mai kona mau lihilihi maka mai.
"Aole, e kuu keiki, aole i make kou makuahine i kou wa i hanauia mai ai," wahi a Keoki Loke, a ia manawa pu no hoi pupuku ae ai na maka o Palani Loke. "Ua ola mai no oia a lilo i lede hanohano no ka aina nei, eia nae ua hilahila oia i ka hoike ana ae i kana hanaumua."
"Heaha ka manao o kau mau olelo?" wahi a Palani Loke, me ka pii pu ana mai o ka ula ma kona mau papalina.
"Eia no ka manao, o kou makuahine ponoi o Lede Enesimoa no ia, a ua lohe no paha oe nona."
"Lede Enesimoa!" i puana ae ai o Palani Loke me ka puiwa nui. "Ua kamaaina au ia Lede Enesimoa, a he hoopunipuni keia."
"O ka oiaio keia a'u e hoike nei. Mamua o ka mare ana aku o kou makuahine i ka Haku Enesimoa, ua mare mua aku oia i kona mau la opio me kekahi kanaka lo-pa ma ka inoa o Loke, a i manaoia ai hoi ua make i ka moana——"
"Loke!" i kahamaha mai ai o Palani, me ke kaulono pono loa ana aku o kona mau maka maluna o ke kanaka malihini; "alaila e i mai ana oe ia'u——"
"Aole i make kou makuakane i ka moana, e kuu keiki, eia nae no kekahi mea ana i manao ai ua ae aku oia e manaoio ia na mea i kamailioia nona, a ma ka aoao hoi o kou makuahine, ua manao maoli oia ua lilo oia i wahine kanemake iaia i ae aku ai e mare me ka Haku Enesimoa. Eia nae aole ia o ka mea oiaio. Aole i maopopo mua i kona ohana ua mare mua oia i ke kane, aka o Lorima hookahi ka mea i ike, a pela pu no paha me kuu kaikuaana."
"Kou kaikuaana?"
"O kuu kaikuaana o kou anakala no ia, o Konela Loke. O ka oiaio