Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 1, 26 September 1861 — Page 3

Page PDF (1.69 MB)

Paipalapala, oia o Wini, e makemake ana e hoolilo ia ke pai o keia Nupepa malaila, ua loaa i ka Hale ke kue, a kipi aku, kipi mai, a me ka hoohaunaele maoli i ka pono o na kanaka Hawaii i kukulu ai i keia mea nui.
                I ka loaa ana o keia kuni mokuahana o ka Ahahui, ua hookaawale aku ka poe; aka, ua kupaa no ka hapanui o ia poe Hui ma kahi kahiko no a lakou i hilinai ai ko lakou manao, a ma ia hookaawale ana, ua hele ua poe kue nei ia Wini e paipai aku me ka hai aku ua kue ko ka Ahahui, a e holaha no oia i Nupepa na lakou iho, me ka manao e pai i nupepa ku i ka wa no lakou iho a e kinai i ka manao o ka poe mua nana i hana ai i keia hana. O ka hapanui ua kupaa no lakou i ka Hale Pailapala o ke Aupuni e pai ia ai, oia hoi ma kahi e pai ia nei ka Hae Hawaii, aka, o ka hapa uuku, no ko lakou ike i ke ko ole o ko lakou manao hoopunipuni epa wale i ka manao o na kanaka, nolaila, ua hele lakou ia Wini, a na Wini lakou e kokua nei i ka manao e kinai i keia hana maikai a kanaka Hawaii i hooulu ai.
                Aole na ka hapa uuku wale o keia poe e hana nei i keia mea; aka, aia no kekahi haole ma ke kua o ka paku, kahi i noho mai nei me ke kokua i ka lakou hana, i mea e haule ai ka hana a kakou a kanaka Hawaii. Aloha ino kakou! Kainoa paha o ka lakou mana no ka lakou e haawi iho na ka ilio aole ka, ke kii mai nei no i ka kanaka Hawaii a haawi na na wahi iho pepeiao oioi a lakou. Hilahila ole, manao ole, i aloha ole, manaoano ole i ka lakou wahi keiki i hii ai ka wa iluna ke alo, hilahila ole i ka ukuhi koke ae mai ka waiu o kona makua, a aloha ole i ke kahua i holoholo pu ai i ka la wela o ka Malalii a me na kuaua nui o ka hooilo ke hele mai nei keia poe me ka manao e kinai i ka kakou hana.
                E noonoo no kakou, ke imi ia mai nei i mea e pio ai ka manao akea ana ae o ke kanaka Hawaii, me he mea la e i mai ana, e hoi hou oe e ai i ka luai au i luai mai ai; e hoi hou i ka pouli i haalele ia ai, a e haawi hou mai ia lakou i na akua kii, na Heiau kahiko, a me na lele kahi e olala ia ai na wahi iwi o kakou. He pono anei keia e na makamaka, e na hoahanau o ka puhaka hookahi, e na hoa puili o na kai ewalu o keia Pae Aina ? Aole! Aole!! Aole!!! E kakau iho me ka lihi paa loa ka hua olelo aole pakahi maluna o ka lae, manao akea o kela kanaka keia kanaka o keia mau Mokupni.
                Ke olelo ia mai nei, aole e holo ana ka hana a kanaka Hawaii. Ke kilokilo ia mai nei me ka wawana mua ole e puka ana ka Nupepa ku i ka wa o keia poe i manao ai e hoolaha. Ke ae aku nei makou, ae, ke olelo nae oukou na haole e lawelawe mai me ka manao e keakea i ka makou hana.
                Mai ku kakou me ke kanaluna aku i na Kumu a kakou, e aho e ku lakou i ka wa, a na kakou hoi na na pulapula a lakou e waele ae i ka honua i mahi ole ia. E haawi mai lakou i ka oopalau, i ke kula, a i ka lima hooikaika, i mea e pono ai ka kakou hana nui. Ke paipai mai nei lakou e mahiai, e waele, e kanu i na mea maikai i waiwai no kakou. Pela io no, a ke lana nei no hoi ko'u manao me ka hoopohopo ole, e haawi mai ana lakou i ka oopalau o ka hana, ka lima o ka hooikaika, a me ke poo o ka hoomalamalama i ko kakou mau manao, a me ke kula e kanu ai i na huli weo mua kau o ka naauao, i mea e holo ai ka hua mua o ka naauao i kukulu ia ai ma Honolulu nei.
                E na hoa luhi o ka naauao mai o a o. E manao pakahi iho oukou, he hana nui keia e manao ia nei e hoopio, he manao kaumaha no makou no ka poe i manao mua i keia pomaikai like e haawi ia oukou i ka ike, ke keakea ia nei ka makou hana ana; aka, aia no nae i kahi e hina ana ka uahi o ke ola, kahi e paulele ai ka manao, e pomaikai, a me kahi e i iho ai, "Akahi no a ola."
                E noonoo pu no hoi oukou i ko makou luhi; kahi hapawalu hookahi o ka la e noho ia nei i ka la welawela o Honolulu, o ka makou no ia e unuhi ae mai ko makou pakeke, a haawi aku i ke ola no oukou. I hooikaika maoli, ke ike nei oukou, ke kaili ia nei, a pehea la na wahi ohana o ka hale, kahi mana hookahi i komo mai iloko o ka waha, ke haawiia nei a lilo i mea ole.
                Mahope o ka'u olelo pani e hoike ae au i ke kumu nui e manao ia nei e kinai i keia pepa. E makau ana kekahi poe nana e keakea nei i keia hana, ua puka keia Nupepa ke hiki mai i ke kau Ahaolelo kau Kanawai o ka makahiki 1862, a puka, a koi ia kekahi mau hana kupono ole i kapae ia, o koi ia ke Aupuni e hoike mai, oia mea e makau ia nei keia Nupepa, Ua kuhihewa loa kela manao ana pela; no ka mea, o ka Hapa Nui o ka Ahahui, he poe hoahanau iloko o Karisto; aka, i ka imi aku i mea e hewa ai na Kumu a kakou, he olelo kukahekahe loa kela. A he mea hiki no hoi ia kakou ke noonoo pakahi iho, aole e hiki ke hana ia mau mea ke ole ae ia e ke Kanawai o ka aina e hana pela.
                " E ike ia kakou hookanaka, mai haina o kani mai kana aka."
J. B. KEAHIAKAWELO.
Honolulu, Sept. 16, 1861.

No ka Hoku o ka Pakipika.

                Lohe iki ae au i kuu mau hoa o ke koko hookahi, a me ka ili hookahi; ua makau kekahi poe, ua hololua kekahi poe, a ua hoopilimeaai hoi kekahi poe; a ma ke ano hoomana Akua, ua makau kekahi poe, ua koiia kekahi poe me ka makemake ole, a ua hoomakau-ka-uia kekahi poe. A ma ka aoao hoonauao; ua papaia kekahi poe, ua huhuia, a ua hoopauia ka noho kumu ana o kekahi poe ma ka aoao Hoole Pope.
                No ke aha keia? Oia ka ninau maoli. A pane mai nei: No ka mea, ua koiia mai makou e huli ma ka Nupepa Kuokoa e hoolaha ia ana e Wini, (H. M. Wihtney.)
                Aloha ino kuu mau makamaka; kuu mau hanauna o ke kupuna hookahi; kuu mau hoa o ka hoino like ia, a me ka mahalo like ia, kuu mau hoa ili hoowahawaha hookahi ia e ka poe a oukou e hilinai nui nei.
                Aole au e olelo loihi aku ana ia oukou; no ka mea, ua pokole ka manawa; aka, owai la o oukou i ike ole ia'u ka mea nona ka inoa malalo? A owai la hoi o oukou i ike ole i ka'u mea hana iwaena o oukou? A owai hoi o oukou e haohao ana i ka mea, nona ka inoa malalo? Owai la hoi ke kanaka ili ulaula iwaena o oukou i kokua ikaika i ko oukou poe, ina aole owau o ka mea nona ka inoa malalo? Ke pane pololei aku nei au, owau ia, owau ma o, a owau ma kela wahi keia wahi o keia mau Mokupuni.
                Aka, ke pane hou nei au, owau ka mea i kakau i Buke Kuhikuhi ia oukou i na kanaka Hawaii, a aia no ma ka lima o ka mea hoolaha nupepa a oukou e makemake nei, ua loaa hoi ia'u ka Palapala Sila mai ke Aupuni e like me ke Kanawai; aka, aole loa wau i ike ua hoolaha ka Luna Nupepa a oukou ia Buke ma kona Nupepa; aha makahiki ka waiho ana; aka, ke kuai malu ia nei ia Buke e like me kuai malu ana o ka rama i na kanaka maoli.
                I hookahi a'u wahi olelo i koe, a eia no ia. E pono ia kakou ke hapai i ka Nupepa kupono i ko kakou makemake iho, oia hoi ka Nupepa kupono i ka ike o ka lahui Hawaii. He lohe wale ko'u, ke paipai nei ka poe Kumu a kakou e haalele oukou i keia pepa ; aka, aole nae hoike i ke kumu kupono.
                Ke olelo pololei nei au, aole keia pepa i aa iki e hele e kaua me ke Akua, a e hoopau i kona noho Akua ana. No ka mea, ina oukou e kapa mai ia makou he poe mea Akua ole, (he akua-kahiko,) alaila, oukou kekehi mea hookamani manao ole i ke Akua.
                Mai olelo oukou, he Kalawina oe, a he Pope au, a he Moremona, oia la. O kakou pu a pau, aole kakou a pau i kahi hookahi; aka, ma ka hana e hui kakou, me ka hoino ole aku i ke ano hoomana o ke kanaka.
                Ke oleloia nei au e oukou a o ka poe ili keokeo kekahi, he naauao, pono no; aka, ina ua manao au, o kakou pu a pau ilaila. Mai hilinai i ke kanaka wale no; no ka mea aia kona hanu ma kona puka ihu; a e pau wale ana no ia. A eia ka mea pono e hilinai ai, o ka ike a me ka hoola i ka lahui kanaka. A ina oia ka makemake, e pono no kakou e lawe i keia Nupepa Kuokoa, eia hoi ka Hoku Pakipika, a i lohe ole oukou ia oukou no ia.
                Eia ka hope. O ka pono i na Lunakanawai o ka honua nei, e lohe i na aoao a i elua, a e hooholo i ka mea pono, nolaila e pono ke lawe mua i keia pepa, a puka mai ka Nupepa kue i keia; alaila, e lawe pu no, a e kaupaona pu, a maopopo, alaila hooholo ka manao.
                Makehewa maoli keia hana o ka hele e e aoao mua, me ka ike mua ole i ka hewa, alaila e mahalo mua i ka manao. E aloha auanei.
J. W. H. KAAUWAHI.
Honolulu, Sept. 24, 1861.

No ka halawai Ahahui mahiai Pulupulu ma Kumunui Kaupo.

Sepatemaba 12, M. H. 1861.
                Halawai i ka hora 12 o ke awakea. Pule a pau; hoonohoia o E. Helekuuihi ma ka noho hoomalu. Ma ke noi o E. Helekunihi, ua kohoia o T. C. Wilmington i kakauolelo no keia Aha.
                Ku mai o E. Helekuniei a wehewehe mai i ke ano o ke kanu ana o ka pulupulu, a me ka waiwai nui o keia hana.
                Ku mai o H. Manase a noi mai i ka Aha e aeia kela mea keia mea e ku mai a e hoopuka i kona manao imua o keia Aha, no ka pono a me ka pono ole o keia hana, o ka mahiai pulupulu.
                Kokua ia e J. W. Kawaakoa, a ua hooholoia e ke komite. Ku mai o H. Manase a paipai i na kanaka e hapai i keia hana maikai o ka mahiai pulupulu.
                Hai mai o Manu i kona manao, pono i kela kanaka keia kanaka, e manao ana e hoao e mahi pulupulu, e hookupu mai i hapawalu kala pakahi, i mea e kuai ai i ka anoano a a loaa mai ka anoano pulupulu alaila e mahele iwaena o kanaka.
                Ku mai o H. Manase a hoike mai i kona manao, pono i keia komite ke hoike i ke kumukuai o ka paua pulupulu, a me ka lilo koke o ka pulupulu ke kanu ia, o poho auanei na kanaka.
                Ku mai o T. C. Wilmington a wehewehe mai i ke ano o ke kanu ana ma Amerika, hai mai oia, he waiwai nui ka pulupulu i na manawa a pau. Aole manawa lilo ole o ka pulupulu ke mahiia maanei, no ka mea, aole like ka pulupulu me ke kalo, uala, a pela aku, ua lawe ia ka pulupulu i ka aina e, e like me ke ko, aole emi ke kumu kuai o ke ko, he waiwai nui ka pulupulu a me ke ko i na manawa a pau.
                Ku mai o E. Helekunihi a hai mai, o keia Ahahui he lala ia na ka Ahahui makua ma Honolulu, a ina kanu ia ka pulupulu a nui, aole e nele ka lilo aku o ka pulupulu, no ka mea, na ka Ahahui makua e imi i ka haole kalepa nana e kuai mai i ko kakou pulupulu.
                Ma ke noi a Manase, a kokua ia e J. W. Kawaakoa, o ka poe manao ana e kanu i ka pulupulu e kakau mai i ko lakou mau inoa, me ka ae mai e uku mai i Hapawalu pakahi no ke kuai i na anoano. Ua hoholoia.
                Eia na inoa o ka poe makemake, o Manu, T. C. Wilmington, E. Helekunihi, J. W. Kawaakoa, Kalaeloa, Alenuihaha, Hilea Kekahuna, Kaluhi, L. Hulumanu, Moku, Kauhi, Palau, H. Manaoe, Ahulii, Kahea, Kanealii, Nawaimakeha, L. Kekahuna, Kiniakua, Kahaiau, Kamahine, Paele, Palaualelo.
                Ku mai o L. Hulumanu, a hai i kona manao, e kohoia ke kakauolelo o T. C. Wilmintgon i puuku malama kala, a nana no e kuai i ka anoano no keia Ahahui. Hooholoia.
                Hai mai o T. C. Wilmington o ka manawa e kanu ai i ke kulina ma Kaupo nei, aia ka wa kupo e kanu ai i ka pulupulu, oia hoi iloko o Ianuari a me Feberuari. Hooholoia.
                Ma ke noi o Hulumanu, e uku mai ka poe i kakau i ko lakou mau inoa, i ka lakou mau hapawalu iloko o ka lima o ke kakauolelo, mamua mai o ka la mua o Ianuari 1862. Hooholoia.
                Ma ke noi o T. C. Wilmington, e ae like na mea a pau, aole e kanu i ka pulupulu maoli, aka o ka pulupulu i kapaia ka "Sea Island Cotton" wale no. Hooholoia.
                Ma ke noi o L. Hulumanu, o ka poe e manao ana e komo iloko o keia Ahahui ma neia hope aku, e hai lakou i ko lakou mau inoa i ke kakauolelo o keia Aha. Hooholoia.
                Ma ke noi o J. W. Kawaakoa, e heluhelu mai ke kakauolelo i ka mooolelo o ka hana o keia Ahahui i keia la, a pau, mamuli o ka pule e hoopaneeia ka hana a ka wa kupono. Hooholoia. T. C. WILMINGTON.
Kakauolelo.

He Bele e make ana.

                Ua make iho nei ka Bele o Kawaiahao, oia ka helu 1 o na Bele nui i hiki mua mai i Hawaii ne i ka makahiki 1832.
                Ua hoomaka oia i kana hana, i ka la i hoolewa ia ai ke kino make o Kaahumanu, uwe lealea mai ana. Auwe! Auwe!! Auwe!!!
                A ua hapai no oia i kana hana me ka ikaika nui, a me ka hoomaha ole, a hiki i 1/4 hope o ka makahiki 1860, loaa oia i ka mai e make ai, he kikalahanee, me na iwi aoao i hai elua, a hiki i ka la 18 o Sepatemaba nei, make iho la i ka hora 6 o kakahiaka, a e kanu ia ana i ka lua hana dala kona mau iwi me ke aloha no.
                Ia kakahiaka o ka la 18 o Sept., hai mai la oia, e make ana wau i ka hora 6 o keia kakahiaka, pau ko oukou lohe ana i ko'u wahi leo hano, maimai, no ka mea, ke paupauaho mai nei au, a o ke kaili pau koe o ka hanu, e pau ana ka'u kahea ana ia oukou; aka, ua pomaikai oukou, ua hiki mai ko'u kokua, me kona kino nui nepunepu maikai, a o kona leo hoi, ua ohaoha, ke oe ae la maluna o na leo i oi maluna o'u, a e kapaia kona inoa o Leleanoano, Lelekohai, a o kona kino hoi o Puipuiakedala.
                Ke hele nei au i ke ala hoi ole mai, aloha oukou e a'u maile, a'u pulapula, o'u hoa panakai ole o ka hooilo me ka makalii. Iloko o keia leo hope a'u e pane nei, ke kauoha nei au ia oukou e kupaa mamuli o ka malamala o ka la; ka mea mahana, a e hooipo mau aku hoi i ke aheahe malie, o ka halulu nui ana o ka hekili, i loaa'i hoi ia oukou ka paloa a Iakoba, i kapeke ai ka hua moa o kona uha. A kaili ae la kona hanu, a i ka hora 6 oia ahiahi, kanu ia aku la.
                Ka Bele Hou. I ka hora 6 ahiahi oia la no, hapai ia ae la o Puipuiakedala, a noho i ka noho hanohano kiekie o laua, a i ke awakea o ka la 19, lohe ia'ku la o Leleanoano, Lelekohai, ka leo o Puipuiakedala Bele, e hai mai ana i ua leo nei ona.
                He waiwai nui ka'u i hali mai nei, o ka hoolealea i na pepeiao, e hoala ana i ka manao hiamoe, e hele mau i kuu wahi e noho nei, i pau na loina o kuu leo ia oukou, a i ohi like i ka hua o na luhi o kakou. Oia kahi luau uuku me ke aloha pu, wahi a Solomona.
                Auhea oukou e ka poe i nuha i kahi hanapilo i make aku nei, eia hoi ua leo nui, ua hiki mai, e ala kakou, e eueu! e eueu! e hoopiha i kona kahua ana e noho nei, e like me ka olelo mamua ae. E ola o Kawaiahao!
S. W. J. K. HULU.
Honolulu, Sept. 25, 1861.

He Bele! He Bele!!

                Ua hiki mai nei ka Bele hou no ka luakini ma Kawaiahao, a ke kau nei oia iluna o ka wekiu o Kawaiahao, a ke noho nei oia ma kahi o ka mea i mai iho nei a make aku la. He kino nui kona, he maikai, he leo nui kanioeoe, a he keu hoi o ka hiluhilu ma ka nana aku. Aole like oia me ka mea mua i make iho nei, he uuku oia, a he hano kona leo; aka, oia nei, he keu keia o ka molale, he keu hoi o ke kani honehone, me he pupu kahuli la o ka nahele. Pomaikai maoli ko Kawaiahao ekalesia, no ka loaa ana o ko lakou luna ikaika i ke kukala aku i na mea a pau e hele mai i ona la.
                Ea! ke lohe nei au, aole i pau kona aie i ka poe nana oia i hanai ma Nu Ioka, (New York,) a me kona uku no ka hele ana mai ma ka moana a pae mai ia nei. Ina pela, he pono i ko kela poe e hookaa koke aku, i ole oia e oleloia he mea aie, a mamuli paha heneheneia oia. Mai palaka iki oukou no ka hookaa ana, e hoopau i kona pilikia, i noho oia me oukou me ka aie ole.
                O ka lua keia o ke keu o na Bele kani iloko o keiu kulanakauhale i hiki mai ia nei.
J. L. NAILIILI.
Wehekealoha Hale, Honolulu, Sept. 20, 1851.

He manao hoino ia mai.

                Ua nana iho au ma ka Hae Hawaii, o ka la 26 iho nei, no ka manao hoino wale o Punimaemae (?), i ka nupepa Hoku o ka Pakipika, e olelo ana ua hewa kekahi mau manao maloko, a me ke kanikau pu kekahi o ka naauao; aka, ea, ua pili pono no ia mau hua mele no ka aoao pono no, aole ia mau hua mele no ka poe hookamakama, a he mau huaolelo no hoi ia e pili ana i ka iini o kanaka, a eia ka hoi, he hana lapuwale, wahi a Punimaemae. E Punimaemae e, akahi no paha oe a ike i na mea naauao o keia pae aina. J. D. A.

He wahine aloha kane.

                I ka wa e kaua ana ka poe Christiano me ka poe Mahomeda no ke kaua ana i ke kulanakauhale o Ielusalema; e moe ana kekahi o na koa Kristiano ma ke kahua kaua, a e kokoke iho ana kona ola e haalele mai ia ia, a e nae ana i na hana o kona hopena. Kulou iho kona wahi kauwa hele pu me ia he (Page) ia, a i aku la i ua haku nei ona. E kuu haku, mamua o kou haalele ana mai ia'u a me keia honua, e haawi mai oe ia'u i wahi makana uuku, i wahi Kanaenae, i mohai hoi nau e hoi aku ai a e hoike aku i ko wahine aloha, ua make oe me ke koa iloko o ka pono o Christo, a me kou manao nui ana ia ia i kou waiwai hookahi ma ka honua nei.
                Olelo mai la ua haku nei, i kana kauwa, o hoi, a haawi aku oe i keia wahi komo uuku, ke komo no ia o ko maua launa mua ana mamua o ko maua hui ana i mea hookahi a o keia komo kana i haawi mai ai ia'u, mamua o ko'u haalele ana ia ia. E hoi oe a hai aku ia ia, ke make nei au ma ke kea a maua i auamo ai ma ka luhi o maua i malama ai, mai ko maua wa uuku, a oiai au ma ka moe make a ke Akua i haawi mai ai he mea like no na mea a pau, o kou uhane ke hele nei, o kuu kino ke koe i lei nona ma ka honua nei.
                Nae iho la ua kane nei i ka hanu o ka make loa, me ke koe no nae o ke ola, ia manawa, kulou iho kana kauwa e loaa mai ia ia ka hoomaikai ana mamua o ka make loa ana aku, lohe iho ua wahi kauwa nei i ka haalulu o ke kapuai wawae o ka lio mahope ona, a manao ae la ia o ka enemi e kii mai ana e make o (Por. Mahomeda,) huki ae la ia i kona pani, aia hoi e holo mai ana ka wahi a kona haku me ka ikaika loa o ka holo ana o ka lio, a, ua like paha me ke sesona, noha ana ua wahi nei maluna o ke kane, a kulu iho la kona mau waimaka, kahea iho la i ua kane nei, a puoho ae la ia a i ka ike ana mai o ua kanaka nei o ka wahine no keia ana, ua hooikaika maoli ae no ia mai ka make mai, a loaa maoli ia ia ke ola, honi iho laua, a uwe iho, a no ia manao nui loa ana o ua kane nei i ka wahine ana, ua ola maoli ae no ua kane nei a hohohoi ana i ko laua aina hanau, ua like paha me ka 1,000 mile ka loa mai kahi i moe ai i ka make a hiki aku laua ma ko laua wahi. He keu ke aloha o keia wahine.

Mau Rula no na wahine holo Lio.

                1. A i holo oe maluna o ka lio, mai holo oe me kou pau ole iwaena o ke kaona nei. He mea ino wale ia.
                2. Mai kau wale oe i kou pau ma ke alo wale no, a koe kou lemu, me ka ike ia o kou mau oloolo wawae. He mea hilahila loa ia, ke holo oe iwaena o ke akea.
                3. E hana mua oe i kou wahi papale a maikai, alaila e kau ae oe maluna o ka lio. E olelo mai auanei kahi poe ia oe, nou ke lai o ke ahiahi.
                4. Mai holo oe iwaena o ke kaona, me ka luhelelei i kou lauoho; e kahi mua oe i kou lauoho a maikai kau iho kahi papale, lawe mai hoi na wahi papahi lei ilima, alaila e i ia mai auanei oe, maikai wale, e lawe ana.
                5. Mai hoohaahaa i kou pau, aka, e hookiekie iki ae, i elua a ekolu paha iniha maluna o ka puhaka, e huki a pau ka alualu o kou pau, e hoomaloeloe mua oe ia lalo, e liki iho hoi oe a moliolio pono o hope.
                6. I kou holo ana, mai hina oe ihope, aole hoi e hio ma na aoao, aole no hoi e kulou imua, aka, e noho pono, me ka haka pono i kou mau maka imua. Alaila, e ike auanei kahi poe ia oe, a na lakou ia e hoopuka pokole ae i kau wahi mele pokole:
                Holo mai oe, kilakila;
                Noho mai oe, hanohano;
                Ai ka manu ia luna,
                Ka huila o Kapahukea,
                E niniu nei i ka lai.
                Oia ka mahalo a ka poe makaikai ke ike aku i ka maikai o kou holo ana mai.
                (Aole i pau) W. K.*

Ka Hoku o ka Pakipika–Aloha oe:
                E oluolu paha oe, e kokua mai i ka hapai ana a kekahi poe o kou lahui i Nupepa kuokoa no kou aupuni, i mea e pomaikai ai kou lahui kanaka i ka hoopuka ana o kahi Nupepa hou ma keia pae aina, i wahi e ike ai kou lahui kanaka i na nu hou o na aupuni e, a me ka pomaikai o kou lahui, ke ano o ke kalepa ana a me na loina o ka mahiai.
                Nolaila, e maliu mai e ka makua lokomaikai no keia Nupepa o Ka Hoku o Kapakipika a kou lahui kanaka e hoopuka nei.
                E ola! E ola!! ke 'lii i ke Akua a me kona lahui kanaka.
                E na kumu me na hoahanau. Aloha oukou: Ua manao nui no makou e oluolu mai ana no oukou, i ko makou hapai ana e kukulu i ke kahua o keia Nupepa hou a makou e hoopuka nei. Me ko makou manao na oukou e kokua mai, ma ka hapai ana i keia hana nui. Aole no hoi a makou manao e keakea mai ana oukou o ka hoopuka ana o kahi Nupepa i ku loa i ka makemake o ka lehulehu. Aole no hoi e hoopuka ana keia Nupepa i kahi olelo pelapela, me ka manao e kue ana kekahi i kekahi.
                Aole no hoi o makou manao e hoino aku i ka poe e keakea mai ana i keia Nupepa, a me ka poe nana i kukulu i kona kahua. E mahalo no makou i ko lakou manao hoino i hoopuka ia ma ke akea, me ka olelo iho, "he Nupepa ino keia."
                Aka hoi, ina ua ike oukou, ua hewa keia hana ana a makou i ka hapai ana i keia Nupepa, alaila, aole makou e hoapono iho ia makou, ua ili mai no ia hewa maluna o makou. E waiho haahaa aku makou i ko makou manao imua o ke Akua e like me ka Lunaauhau. E hoaponoia oukou i ka hoahewa ana i ka Lunaauhau. Aole no i pili keia olelo i ka poe aole i hoino mai.
                A na kumu a me na hoahanau, owai la auanei o oukou e kokua pu mai i keia Nupepa.
                Aole no hoi o makou mana e kalele ana i ka pali mokuhia e ka waikahe a hilo wale, ma ka hoopuka ana i keia Nupepa.
S. B. K.

No ko kakou Aupuni.

                O Honolulu keia o ka nunu aku no nunu mai, a iloko o keia pule i hala ae nei, ua nunu aku no nunu mai ka hana a ka Manuwa Farani i ku iho nei ma keia awa. Hokahi mea nui i ka waha o na kanaka o ka Manuwa Hoohaunaele o ke Kanikela imi hala i hewa no ke Aupuni, a no keia mea, ua nunu aku, a nunu mai me ka maopopo ole o na kumu o keia nunu; i manao ia ai e wehewehe aku i kona ano, i pau ke kuhihewa nunu wale iho.
                Ke manao wale nei ka hapanui o kanaka, he imi hala wale no ke Kanikele Farani i mea e loaa ai i keia Aupuni i ka pilikia; aka, aole pela. Ua hoonoho ia mai ke Kanikele Farani i waha kamailio, a hooponopono ia Aupuni, a o kana hana ka hoopololei i na hana i loaa i keia Aupuni ka hemahema a me kona kiai mai i na hana pono mawaena o keia Aupuni a me kona. (Oia ke Aupuni o Farani.) I keia mau mahina i hala ae nei, ua maopopo i ka lehulehu o Honolulu nei, ka hihia i hana ia ai i ka Aha Kiekie, no Hose, ka mea i make; a maloko oia hihia ua ane kulike ole ka manao o ka hapanui o na Lunakanawai. Elua mau Lunakanawai i hoike akea ae i ko laua manao a me ka laua olelo hooholo no ia hana la. O ke kolu o na Lunakanawai, aole e hiki ke hilinai ia ke ano o kana olelo hooholo, (mau kumu alakai kupono ole,) a mamuli oia mau kumu, ua manao ke Kanikele Farani, he mau kumu no ia e hooiaio ai i ka hemahema o ko kakou Mana Hooko Kanawai, a pela io no. He hemahema nui keia e loaa mau ai i keia Aupuni ka pilikia mau ke ole e hoopololei koke ia. O ke kaulike ka mea manao nui ia ai na Aha Kiekie o keia Aupuni; aka, ma keia mau kumu hoohalahala a ke kanaka o Farani, me he mea la, aole io no he pono o ko kakou Mana Hooko Kanawai, a ua kina ko kakou mau Aha Kiekie i ke kaulike ole.
                O keia hihia i hana ia mawaena o keia Aupuni a me ke Kanikela Farani, he hihia nui no; a ina e loaa iki kauwahi hewa hookahi o ka poe nana e hooponopono nei i keia Aupuni maloko o keia hana ana, ua maopopo loa, ua komo kakou i ke puhi.
                No ka hemahema o ka hana ana a ko kakou mau luna i ka wa kahiko, ke kumu i loohia pinepine ai i keia wahi Aupuni uuku ka pilikia. Aka, i keia manawa, he okoa loa ka hana a ka poe nana e malama nei i ke Aupuni, a nolaila mai no hoi ka nui o ko kakou pomaikai i loaa ai ia kakou keia noho maluhia ana.
                E nana i ka hana a keia Aupuni a me kona mau luna i ka makahiki 1843 a me 1845, 1846, 1847, 1848 a me 1849. He mea maopopo loa, ina i loaa ka poe ike, akamai, ma na hana a pau, aole e loaa i keia Aupuni kela mau poino; aka, i ka wa e lilo ai keia Aupuni malalo o ka poe no hea la, aole i ike ia ko lakou noho Aupuni ana, ua loaa pinepine ka pilikia.
                E hoalauna, e pau ka nunu ana a me ka nunu mai; no ka mea, ua holo aku nei ka Manuwa Farani, pomaikai kakou no ka pau koke ana o keia hana, a ina paha i holo ole, o kauwahi poepoe ka kakou e ike, a o ka hohono o ka puala ka kakou e honi.

Ka Hoku o ka Pakipika. Aloha kaua:
                He wahi manao ko'u e hooili aku ia oe, a nau ia e hoikeike aku i na maka o ka poe e lawe ana i kou kino, i ike mai ai ko kaua poe makamaka puni ike, puni hai pololei, puni hai paewaewa ole, a me ka epa ole iho, a i pau ai ko lakou kuhihewa eia ua wahi ukana la, o ke mele o ka Haku o Hawaii i hoopuka ia ma ka pepa ku i ka wa o ka la 7 o Sept. nei, a aia malaila ko'u hoohalahala nui, no kekahi kanaka o G. K. kona inoa, i ka mea a'u i haku ai i mele no ka Haku Hawaii, ua hoopio oia i ko'u inoa, ua kapa iho oia ia mele nana. Nolaila, ke hai aku nei au ia oukou me ka oiaio, owau no o Ami makapo; ka mea nana i haku iho a kanaenae aloha no ko kakou Haku Hawaii, ua hoopuka ia ma kekahi pepa liilii i hoolaha ia ma ke kaona nei a me na wahi e ae, ma keia pepa i hoolahaia, i hoolilo ai o G. K., nana keia mele.
                Nolaila, e o'u mau makamaka, e pau ko oukou manao ana nana; mai hana nae kakou me keia, e hana no kakou me ko kakou noonoo iho, mai hoolilo i ka hai nau, o kapaia mai i ka mahaoi a me ka ike ole. Nolaila, aole nae keia he hana ino aku, e hana no kakou e like me na rula o ka poe naauao, ua pau. Owau no ko oukou makamaka. T. K. AMI
Kaakopua, Honolulu, Sept. 17, 1861.

Ka pono kaulike ole.

                Ua ike kakou i ka palapala hoolaha a ka poe hui kuai mauu mai Waikiki a Kapalama, e kau ana i rula no ka lakou hui me ka pono, menei ka'u mea i lohe ai, eha kapuai ke anapuni ua like me ia na kapuai ka loa. Ua pono ia, eia ka hewa, aole o lakou kau i rula kupono no na aoao elua, o ke aha ia rula, pela mai paha na hoa? Eia o ko lakou makemake nui o ka lilo o ka lakou mea kuai ka pono, o ko lakou hana kapulu i ka mauu ino i kupu ae mailoko ae o na lepo Lio, oia ka mea e ai ole ai ka Lio, oia ke poho o ka hoalauna i hoopoho ia e ka poe hali mauu, no ko lakou huna i na mauu ino iwaena o ka puolo mauu; nolaila, ke paipai aku nei au i na Komite o ia hui, e kau i rula no ia poe e hana ana me ke ino, ina e hana kekahi i kela opala ino i hana maluna ae nei; e uku oia elua dala, oia ka oluolu o na mea elua, o ka hali mauu a me ke kanaka kuai mai, ua ike au i keia mea i ko'u Lio, aole ai iki i ka mauu i hana ia pela. Me ke aloha nui i na hoa.  Na'u na G. K.
Honolulu, Sepetemaba 6, 1861.

He Kanikau no Edwin Miner o Makawao i make aku nei.

He kanikau aloha keia nou e F. Miner,
Ka pohaku kihi paa o Haiku,
Ke keiki makua o Lilikoi,
I hanai oe i Beritania,
I hokanaka makua i Ladana,
I noho oe a kupa i Hawaii nei,
Kamahao oe no Tahiti mai,
Noloko mai o Tahiki-ku, Tahiki-moe,
No Tahiti Kapakapauakane,
Nolaila mai ka makua,
Aloha–ino, aloha hoi–e,
Kuu makuakane mai ka malu halauloa o ke kukui,
Mai ka moena haunu ole o ka nahele ke noho ia,
A kaua e alo ai i kaua Puukoa o Kokomo,
Ua komo ko aloha koni i ka Puuwai,
Ke konikoni nei i kuu manao,
Manao aku no au o oe ko'u makua e pono ai,
E ku ai o kuu hoonaninani ana,
Aloha–ino, aloha hoi–e,
Kuu makuakane mai kaua Ulalena halii mai i ke alo o Piiholo,
Mai kaua ukiukiu o Makawao,
Mai ka la kanaka nui o Potera,
Mai ka hau anu maeele o ke kuahiwi,
Aloha wale hoi ia wahi a kaua e hele ai,
Aloha–ino, aloha hoi–e,
Kuu makuakane mai ka ai nana i ke kuahiwi ke ola,
Mai ke kula e-a i ka la,
Mehe kanaka la ke alualu mahope,
He hihio na'u i ka moe uhane,
Loaa oe ia'u i ke kino wailua,
I ke aka kii iloko o ke aniani,
Kuhi au he oiaio,
Paee he alawa maka ka–e,
Aloha–ino, aloha hoi–e,
Kuu makuakane mai ka makani Kaahaaha hai malie o ke kaha,
Kaha ka uhane hele puoloolo i ke one o Kahului,
Halawai aku la olua me Waihinano,
E poi iho ana i ke aloha o ka makua aole e pau,
Kuu hoa hele mai na wai eha,
Eha la kamahao a ko aloha i hiki mai ai,
Aloha–ino, aloha hoi–e,
Kuu makuakane mai ka hau anu o Kanaio,
Mai ka piina ikiiki o Aalaloloa,
Loa ka hele ana a ka makua ike ole aku,
Hele aku la oe i ke ala ula a Kanaloa,
Mai ka ihona loa o Manawainui,
He nui hoi au he hiwahiwa na ka makua,
Kuu minamina pau ole ia oe–e,
Aloha–ino, aloha–e,
Kuu makuakane mai ka makani kulai hale o Ukumehame,
Mai ke one hanana e Mopua,
Mehe pua lele la ka lae o Hekili i ke kai,
O ua kahakai aloha la a kaua e noho ai,
I ke kula la wela o Kulanaokalai,
Ua lai Hauola i ka malu o ka ulu,
Aloha–ino, aloha wale–e,
MRS. APIA, MINER.
Honolulu, Augate, 29, 1861.

MOKUAHI KILAUEA.

E HOLO ANA NO O KILAUEA, MAI HONOLULU aku, i ka hapalua o ka hora 4 o ke ahiahi, e like me ka mea i oleloia malalo nei, penei:
Poaha, Okatoba 3, no KAUAI.
Poalua, Okatoba 8, no KONA.
Poakahi, Okatoba 14, no HILO.
Poalua, Okatoba 22, no KONA.
Poakahi, Okatoba 28, no HILO.
Poalua, Novemaba 5, no KONA.
Poaha, Novemaba 14, no KAUAI.
JANION, GREEN & Co.
Luna H. S. N. Co.
Honolulu, Sept. 25, 1861. 1-tf

MAKE PONO!

                AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ana e kuai i ka LIO MAIKAI, me ke KAA a me na ili kauo kekahi.
                Hookahi haneri me kanalima dala ke kumu kuai.
                E hele koke mai a e ninau ia J. P. SHIELDS, ka Haole hana Noho Lio, makai iho o ka Hale Kuai laau lapaau o Kauka, ma Alanui Papu. 1-3t

OLELO HOOLAHA.

                KE hai aku nei i na mea a pau, o kekahi haole o Beni, kuu kane mare ua noho kaawale maua iloko o na makahiki eono, me na makahiki hoolu ekolu, ua holo aku i ka aina e, nolaila, ua pilikia loa wau i na mea e pono ai ka noho ana, me kuu kino. Nolaila, ke manao nei au, e huli aku i mea e pono ai ko'u noho ana, ma ke ano hoolimalima. Ua kaawale loa wau mawaho i keia manawa, no ka pau ana o na makahiki i hoomalu ia ai. POEPE w.
Honolulu, Sept. 24, 1861. 1-2*

OLELO HOOLAHA.

                E IKE oukou e na mea a pau loa, owau o Kaniniu, wahine mare a Nameilihune, ua ike oukou ma ka Helu 24 o ka Hae Hawaii. Eia ko'u manao malaila, ua hoolaha huhu ole mai kuu kane ia'u aole au i haalele i ko maua wahi moe, aka, o ke kumu o ko'u haalele ana, o ka malama pono ole ia'u i ka ai a me ia a me ke kapa, ia mea aku a ia mea aku. Nolaila, i ko'u noho ana malalo o ka malu o kuu kane, ua hai mai au i malama i na mea a pau nana maluna. Eia ka mea kupanaha iwaena o ka maua noho ana, aole ona makemake i ko maua noho pu, no ka lilo o kona manao i ka lalau, oia ke kumu o ko'u haalele ana ia ia, aka aole no i pau ko'u aloha ia, ke kali nei no wau ia ia i kona kii mai ia'u ina ia e hana hou e like me na mea i haiia maluna, alaila e hana no wau e like me ke kanawai.
Na MILIAMA KANINIU.
Kaumakapili, Honolulu, Sept. 19, 1861. 1-1t

OIHANA LOIO!

                JOHN L. NAILIILI, AIA KONA KEENA Oihana Loio ma ke ALANUI NUUANU, ma kai iho o ka Hale Kuai o A. S. Cleghorn, ma ka Hale ai o na kanaka Hawaii, i kapaia o "HALEOLA," ma Honolulu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai no kela hewa keia hewa i hoopiiia'i oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa a me ka pololei i ko oukou mau palapala kuai o kela ano keia ano me na palapala hoolimalima, me na palapala haawi waiwai paa a waiwai lewa, na olelo ae like o kela ano keia ano, na palapala hoopaa o kela ano keia ano, na palapala moraki waiwai paa a waiwai lewa, o na palapala hoohui o kela ano keia ano, a me na palapala hoopii i na Ahahookolokolo no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na palapala kauoha a pau, a me na palapala a pau o kela ano keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.
Honolulu, Augate 31, 1861.

OLELO HOOLAHA.

                E IKE oukou a pau, ua hemo hou ka puka o HALEOLA, ka hale paina o Kaikainahaole mamua, a oia hoi o "Haleola," ka hale ai o na kanaka Hawaii, e paina ana i keia wa, pono no oukou e hele mai e paina no ka uku oluolu.
                E ninau no ia HIKIAU.
Honolulu, Augate 29, 1861.