Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 3, 10 October 1861 — Page 3
i kukulu ai, aole nae au e haalele i ka Nupepa Kuokoa.
Owau no me ka mahalo i ka Ahahui Hoopuka Nupepa. P. KAHUHU.
Kaumakapili, Honolulu, Oct. 7, 1861.
No ka Hoku o ka Pakipika.
Ike iho nei na maka, lohe hoi na pepeiao, lawelawe na lima, kuko ka naau, paa ka manao, i ka mea a ka manao i kau nui ai, ai eha ai loko i ke aloha i ka mea he hoino ia e ua poe pono nei o kakou.
Halawai mua mai au me ka lohe, e kukulu ia ana kekahi Nupepa hou, e oi aku ana imua o ka Hae Hawaii, e like me ko na Nupepa Haole ka nui na kekahi poe kanaka maoli i kukulu mahope: loaa mai ia'u 4 kope o ka lakou olelo hoolaha e pili ana i ka Nupepa. Ma ka la 8 o Sepatemaba, (Sabati ia,) loaa ia'u ka pepa mua, kuai au ia pepa, 1/4 dala maoli, ua pau i ka nanaia kona mau aoao, ma ka aoao 3 ua ike au i na Luna, a o ko'u inoa kekahi malaila, ua hooholo koke ka manao e hana i ka mea i hooili ia mai, oiai oia io maoli ka makemake. Poakahi ae, oia no ka wa o ka paipai ana iwaena o'u hoa o ka Hae Hawaii, ua hooholo ka manao o ka hapa nui, malaila ka manao.
Ma ka la 10 o Sepatemaba, he halawai no na mikanele me ka poe luna ekalesia pu ma Hauula, Koolauloa Oahu nei, ua olelo nui ia he halawai e pili ana i ka noho pono ana o ka ekalesia, ekolu a eha paha la hoi mai, lohe ia mai ana, ua papa ia aole e lawe na hoahanau ia pepa, malaila o S. D. K., ko'u makamaka ka mea nona na olelo paipai elua, a me ke kanikau ma ia pepa. Ma kona pepa mua o ka la 7 o Sepatemaba, lohe ia mai ana, ua haalele, a pela io no hoi.
Ua olelo nui ia, ina e puka keia pepa, o ka make no ia o keia lahui. Pela io paha, (i ko'u manao aole loa!) Ua oleloia, o ka pepa o Wini, "ka nupepa kuokoa" ka nupepa Hemolele ia ma ke ao nei. Ina pela, he pono no ke hooko. Ma ka la 28 o Sepatemaba, halawai mai au me ko'u iini a loko, ko'u makamaka io, "ka Hoku o ka Pakipika, lele ka hauli, kohi ka puuwai i ka mea a ka makemake nui o loko i ka u, a ua mea he olioli i ka nui o ka momona, akahi a hiki aku i kahi a ko'u makemake i kau nui ai, ai eha ai ka manano i na la mamua.
Ma ke ahiahi no oia la, ua loaa mai ia'u ia nupepa hou, i kapaia kona inoa "nupepa kuokoa." Eia ke ano oia huaolelo, "kuokoa." Oia iho, aole kuleana o na mea e ae; He pono ke hoopiha nui i na olelo Hoolaha a me na mea e ae, o ka pau no ia. Polohuku kai ala eke. Ua hooholo ko'u manao me a'u laua a elua, i mau hoa kaunu no'u no ka makani wehe lau Inia o ia nei, e walea wale iho ana no i ka pa aheahe a ka makani he inu wai i paia e ka makani he ae loa. E oluolu au e kokua ia laua $2 pakahi no ka makahiki huina $4, makepono maoli!
I ka Hoku o ka Pakipika ka manao nui i koe. Eia ke kau leo ana a ka makamaka. A i ku mai na moku lawe leta mai Kaleponia mai, a me na wahi ae, hoopihaia kou kino i na mea oia ano, a waiho ae i na olelo a o'u mau makamaka a ka wa nu hou ole, alaila hookomo iho ia mau olelo. O ka manao nui no ia o na kuaaina e noho ia aku nei, he ole loa ka lohe lauahea wale mai. Hoopiha ia kahi o kou mau aoao i na nu hou ano nui, a ano liilii, a waiho aku i kahi mau wahi no na Olelo Hoolaha i wahi ola. Eia kekahi, mai ae aku i na Kanikau o na ano a pau, koe ko ka poe hanohano a me 'lii hanau o ka aina.
Ua lana ko'u manao, e holo mua ana ka Nupepa ka Hoku o ka Pakipika, ma keia Pae Aina. WAIALUA.
Oct. 3, 1861.
Nupepa maemae.
Ma " Nupepa kuokoa" o ka la 26 Sepatemaba. Ua ike au malaila i ka manao o W. N. Pualewa, kekahi lala o ka ahahui o Wini, e olelo ana he nupepa maemae ka nupepa a Wini, oia hoi ka "nupepa kuokoa."
"Aole ona mea e like ai, oia wale iho no ia i kona ano, he ano maemae, he maemae na huaolelo, maemae na noonoo, maemae na manao."
Auhea oe, e Pualewa? He oiaio anei o ka maikai wale no ka hana a keia nupepa, aole anei o ka hoopuka i na olelo hoohilahila kekahi? Ina pela, ke hai nei au ma ke akea, me ke kanalua ole. Heaha la ka mea i hoopuka ai o Waianuenue i na olelo, hoohilahila ma ua nupepa la, "ina o ka maikai wale no kana hana? Ke hai nei au, he makehewa nou ka olelo ana he nupepa maikai ia, no ka mea, aole oe i ike i ka mea au e pane la.
Nolaila, mai kaena nui oe i kana maikai wale no, a hoowahawaha kou manao i ka Hoku o ka Pakipika, no ka mea, he kanaka Hawaii no paha oe, nolaila, eia ka nupepa i kukuluia e kou lahui o "ka Hoku hanohano o ka Pakipika" a malaila no oe e kaena ai, e "lai auanei." Ma ka lua o kou kumumanao, e olelo ana, "eia mai ka pepa kupono i ka makemake o ka poe pono, a me ka hoolawa ana i ka pono kuonoono o Kristo."
Ma keia hapa o kou kumu manao, ke olelo mai nei oe, o ka pepa keia e hoolawa ana i ka pono kuonoono o Karisto. Ina pela ke hai aku nei au ia oe. No ke aha la i hoopuka ia'i na manao hoohilahila maloke o keia nupepa kuokoa, ina o ka pono kuonoono o Kristo kana mea e hoolaha'i?
Auhea oukou e ka poe lala o ka Ahahui o ka Hoku o ka Pakipika i kipi aku ma ka aoao o ka pepa Kuokoa, oia hoi ka aoao Hema, e hoomakaukau oukou i ko oukou mau wahi puolo a hoi mai ma kahi a oukou i ku iho nei mamu ae nei, i na la i kaahope ae nei. Mai kipi oukou i ko oukou lahui, e hoohalike oukou ia oukou iho, e like me kekahi kanaka ka hoolilo ia ia i kahu no ka lahui Hawaii, kahi e kukulu ia ka Hoku hanohano o ka Pakipika.
Ke hoopau nei au i ko'u manao, a nau no ia e imi mai a loaa au i ka lai o Keoneula nei.
L. P. KALAILEHUA.
Maunakilohana, Keoneula, Oct. 7, 1861.
Rula o ka Poe Maikai.
No ka ike Alii ana.—He mea maikai no ke hoomaopopo ia ka hele ana e ike i ke Alii, ke kahea ia e hele aku ilaila. Ekolu ano o ka hookipa ana a ke 'lii i na la nui o keia wahi Aupuni, a eia na ano.
O ka Levee.—O na kane wale no na mea hele ia aha hookipa. Eia ka poe hiki ke hele o ka poe i hookipa ia i na levee mamua, a me ka poe makemake e hookipa ia. O ka poe alii wale no nae, a kanaka nui kaulana.
O ka poe Drawing Room.—O na wahine pu kekahi a me na kane. Ina he alii kane ka mea noho ma ka noho alii, alaila aole ona hookipa ma keia ano. Ua waiho ia keia hookipa ana na kana wahine. Aka hoi ina he alii wahine, ka mea noho ma ka Noho Alii, alaila he hiki no ia ia ke hookipa ma keia ano.
O ka Court.—O ka Moi, a me kona mau Kuhina Aupuni, a me na 'Lii o kona hale ponoi, e hooakoakoa, me ka hookipa aku i na Luna Nui o na Aupuni e, a me na Alii e ae o na aina e.
O ka Audience.—He hookipa keia mawaena o ka Moi a me kekahi kanaka mamua aku o ka levee, a mamua iho no hoi o ka hookipa Court, a i kekahi manawa e ae paha. O na alii i hooalii ia, a me na alii hanau o ka aina he hiki no ke noi e hookipa ia ma keia ano. E like me ko lakou ano alii ke ae ia e ka Moi Kane a Moi Alii Wahine paha. Aole hiki i kekahi wahi ke hoi aku e hookipa ia ma keia ano, o na kane wale no. Ina i mare kekahi wahine i kekahi kanaka alii hanau o ka aina, a alii hooalii ia, aole i hiki i ua wahine nei ke noi aku e hookipa ia ma keia ano.
O ka manawa mau o ka hookipa ana o ka levee, court a me ka audience o ka hora 12 1-2, aka ma Enelani i ka hora 2. Maanei o ke kuhina o ko na aina e ka mea nana e hookipa; a, ina ole ia, o ka Puuku Nui o ka Moi; a i kou wa e komo ai, e hele no me ka maikai a e like paha me ekolu anana ma ka Moi mai, alaila, e kunou, me ka hina aku o ko kino imua, e kunou malie no, aole o ka wikiwiki, alaila e keehi aku no i hope ma kou aoao hema, a kunou hou, a pela no e kuemi hope ai, me ke kunou malie a hiki i ka puka aku ma kekahi aoao. Mai hele me ka manao e lulu lima me ka Moi, aia no nana e kii mai i ka lima, aole na ka mea e hele aku ana e ike. Mai hele a aloha wale oe i na 'lii e kuku ana ma ka aoao o ka Moi, no ka mea, ina i hookipa ia oe e ka Moi i ka Moi no e aloha ai, aole i na alii e ae. Aia kaohe ia oe e ka Moi alaila mahope iho oia manao o ka pau ana, o ka olua kamailio ana, alaila e pono no ke kamailio i na 'lii a me ka poe i launa ia oe.
Mai lawe i kau wahine, i kau keiki, i kou makuakane a makuahine i ko ohana o kela ano keia ana, e hele e iki i ka Moi. O kou kino hookahi wale no ke ae ia.
Ke haalele i ka hale alii, a mamua o ka hoi ana, e kakau i kou inoa ma ka buke ike malihini, o ka poe e hele mai ana e launa ma keia ano. Ma Enelani, he mau pepa liilii manoanoa, i kakau ia ka inoa o ka mea nana oe i noi i loaa ai ia oe ka hookipa ana a me kau inoa ma kekahi pepa e ae. Aka, ma keia wahi Aupuni e kakau ia no kou inoa, ma ka buke, i aka ua malihini i hookipa ia i ka Moi.
I kou hoi ana mai hele hou oe e ike i ke alii, aka mahope iho o ke kakau inoa ana, e aloha aku no i ka Haku Puuku Nui o ka Moi, alaila e lalau no i kou papale a hoi aku.
No ka uuku o ko kakou wahi hale alii kupono ole i ka hoohanohano aku i ka mea e noho nei, ina ka noho alii, ua uuku no ka hoike ana 'ku i ka hoolauna ana oia wahi, aka ina he hele kupono ko kakau Moi, alaila e hoike maopopo loa ia aku na mea a pau.
E like no me ka uuku o ka hale a me ka hookipa ana, nolaila uuku no ka wehewehe ana no keia mai. He mea hilahila no hoi i ka ike iho i ke kupono ole o ka hale alii, no ka uuku e hapai ae kakou na kanaka puni alii a manao alii, a hiilani alii, e haawi ia i ke kau ahaolelo e hiki mai ana i puu dala, e
hoomaikai ai i ka hale o ko kakou Moi, i kohukohu iho ko kakou Aupuni. Ua lokomaikai mai ka Moi ia kakou; i hale maikai no kakou, oia hoi ka Hale Mai, a kakou hoi na makaainana aole o kakou manao iki i ka pomaikai o ko kakou Moi. O ka Moi no mua i luhi maoli i ka imi ana i hale maikai e waiho ai na wahi au maikai o kakou, aka, o kakou o na makaainana aole o kakou manao iki ia ia.
E kokua kakou, a e hapai i ka manao ke hiki mai i ke kau Aha Olelo e hai aku i na Luna Makaainana o kakou e kokua i ka Moi ma keia mea. (Aole i pau)
Make Emoole.
Ua make iho nei o Kui k, no Kahookane, i Honolulu-uka, Oahu, o kona mai i make ai, he nahu, i ke ahiahi o ka la 8 o Okatoba, ka loaa ana i keia mai a make iho la oia i ka hora 4 o ka wanaao, o kakahiaka ae. Nui ke aloha o kona poe ia ia. G. KAUKUNA.
Ka haule ana o kekahi Apana iwi poo o ke Aupuni.
E ka Hoku o ka Pikipika–Aloha oe:
I ole paha oe i lohe i ka haule ana o kekahi apana iwi poo o ke Aupuni i keia mau la iho nei, oia hoi ka mea mahaloia John li, a e lohe auanei oe ano.
Ia'u e ku ana ma ka puka komo o Haleola, kuu hale oihana Loio, pane ia mai la au e kekahi o kuu mau hoa aloha o ke Kaona i keia huaolelo. "E pau ana ka noho Lunakanawai Kiekie ana o ka mea Mahaloia John Ii, a e paniia ana kona hakahaka i ka mea Mahaloia Robert G. DAVIS. I ko'u lohe ana i keia leo pela, ninau hou aku la wau. He oiaio anei pela io? Hooia mai la kekahi o na hoa! A manaoio aku la au no ko lakou ano maikai.
Ia wa, alawa ae la ko'u mau maka i-o a ia nei, a nana hoi iluna a i lalo, alaila, hiki koke mai la ia'u ka maeele aloha no John Ii, a emoole koke no, haule pinepine iho la i ka honua na kulu waimaka nui mai ko'u mau maka aku, i ole hoi e puiliia mai lakou no ka nui o ke aloha. Alaila, i iho la au me ka leo kanikau.
Akahi ka haule ana o ke kanaka ikaika,
Ke kanaka hoi i alo ai i na la popilikia,
Aole hoi he wa a haule kou ohohina ilalo,
A lele e ae la ia mai kou pili ana ae,
E ka iwi poo, ka mea e pili ana ma ka aoao akau o ke poo,
I keia la ua kaumaha loa kuu naau nou,
A ua maeele loa hoi mai ka pikopoo a i ka poli wawae,
O ke aloha, me kuu aloha kai hoehaeha mai ia'u,
I ole hoi ia e hoopau ae i kuu haalulu ana,
E ka iwi poo, e John Ii e, ua ehaeha loa kuu naau i ke aloha nou,
Ke kau mai nei kau mau hana iluna, me he mau hoku la,
A o lakou no auanei na hoike hana a ka iwi poo,
E lilo auanei ia he kumu e haloiloi mau ai o na waimaka,
Aole paha owau wale no ke maeele nei nou,
O na kinikini paha kekahi o ke Aupuni.
A pau ae la kuu leo kanikau ana, kakali iki iho la au a emi mai ka haalulu o ka naau. Ninau hou aku la au, pehea? aole anei e loaa hou ia ia kekahi oihana o ke Aupuni ma keia hope? A pane ia mai la, aole i maopopo i keia manawa. "E loaa ana paha, aole paha?'' (E hai hou no au mahope i kona moolelo.) JNO L. NAILIILI.
Honolulu, Okatoba 7, 1861.
Ka hoopau ia ana o na Makai
Ka Hoku o ka Pakipika. Aloha oe:
Ma ke ahiahi nei, i ko'u naue ana ae i ka wa lailai o ke ahiahi o ke kaona, lohe ae la au i ka leo o ka lonolonowa, a me ka mumuhu ana o ke Kulanakauhale Alii o ko Hawaii Pae Aina, mawaena o na nunu a me na nene o ke Kulanakauhale Alii, e olelo ana, "Pau na Makai!" "Pau na Makai!!" I ko'u lohe ana i keia leo, haliu ae la au e ike pono i ka leo, aia hoi, e hoi mai ana na makai mai ka Hale Hoomalu mai o ke kulanakauhale, e olelo ana, "Ua pau mai nei makou!" Alaila ninau aku la wau. "Heaha ka mea i hoopauia mai nei o oukou?" I mai la kekahi, "no ka nele o ke dala o ke Aupuni." I hou aku la wau, "me na makai hoale pu anei kekahi?" "Aole, o na makai kanaka wale no, a eha nae makai kanaka i koe." I ka lohe ana i keia leo, haule e ko'u manao iloko o ke kaumaha nui ana, no ka mea, mai ka hookumu ana mai o ka noho ana o ka poe hoomalu iloko o keia kulanakauhale a hiki i i keia wa, he iwakalua a keu na makahiki o ka noho hoomaluia ana, akahi no a haule ka poe kiai ia ia. No keia mea, ua nui ke kaumaha i kona haule ana, a ke kau nei au i kaia wahi Kanikau.
Kai ka haule ana o ke Kulanakauhale Alii,
Auwe hoi ka hina ana o ka poe kiai ia oe,
Iloko ou i noho iho ai ka momona o ka honua,
A maluna hoi ou i hilinai ai ka noho alii ana,
Aka, ano hoi, akahi no kou haule ana e Honolulu,
Ua hookumuia oe iloko o ka wa pouli,
A ua hoonani ia oe iloko o ka malama ana,
Ua hoopihaia oe i ka nani a pau o ka honua,
A maloko ou i lealea ai na ohana a pau o ke ao nei,
Ua kaulana aku oe i na kihi a pau o ka honua,
No ia hoi, ke kau mai nei na maka o lakou ia oe,
A ke hilinai nei lakou i ka ikaika o kou mau kiai,
Aka, ano, e Honolulu e, ke hina nei kou mau kiai no ka pololi,
A ke haule nei hoi kou mea nana e ikaika ai,
Auwe hoi ka haki ana o kou mau lima a me ka paa ana o kou waha,
Mai hai aku i keia haule ana i kou mau makamaka,
O ike auanei lakou a hoonaikola mai,
E uumi i kou popilikia ana,
E kupaa hoi ma ka mana o kou mau alakai,
No ka wa pokole, a emoole kou piha hou ana,
A e like no auanei kou momona me ka wa i hala,
A e ala hou mai no kou mau kiai ia mau la,
A e like no ia me na wa ou i hala ae,
A pau ko'u kanikau ana pela, alaila, hoomaka wau e ninau hou aku. Owai iho la ka poe kiai e hoomalu i keia kulanakauhale? A pane mai la kekahi mau makai, "he makai kauwai," (makai aole uku mahina,) alaila, hoi iho la ka olu a hiki i ka piko ilalo. No ka mea, ina aole he makai e kiai ai no keia kulanakauhale i keia wa, popilikia loa ka poe waiwai no ka aihue. Pono i kela mea keia mea e kokua no ka hoomalu ana i ke kulanakauhale nui o ke Aupuni.
J. L. NAILIILI.
Honolulu, Okatoba 7, 1861.
Kanaka Ki Manu.
Hookahi kanaka e hele ana e ke ki manu, o ka hana mau ia, oia kanaka ma ke kulanakauhale o Ladana, ai kona wa i hele ai i ke ki manu, ike aku la keia eono mau manu nene puipui, e hoonanea ana, ma ka honua, kakali iki keia, no ka mea, o ko ia nei makemake loa, e lele ae ua mau manu nei ma ka lewa, hookoke aku la keia, e iki mai ana ua mau manu nei ia ia nei, e lele aku ana, ia ia nei, e hoomakaukau e ki pu aku, e lele mai ana keia nene a kiko ma koia nei pepeiao, e ka holo aku la no ia, o ua mau manu nei, aohe manu i ku aku, alaila, huli ae la keia i hope, a olelo iho la ua kanaka nei, Kahaha! Ka mahao ka naau i ka hala ana, o ka'u hana mau keia, na keia nene ka hewa i kiko mai nei i kuu pepeiao, hookokoke aku la keia, i ua manu nei, a loaa ia ia nei, hoihoi aku keia a ka hale kuke, wili ae la i ka ai o ua manu nei, me ka olelo iho, i hala paha hoi ia oe, a'u mau manu nene puipui maikai.
Na luna hou i kohoia no ka Hoku o o ka Pakipika.
I mea e holo ai ka hana. Ua hooholo hou ka "Ahahui Nupepa," e koho i mau luna hou no na Apana e like me ka hoolaha ana ma ka Helu mua o Sepatemaba o ka la 7, a e huipu ko lakou lawelawe ana i ka Hoku Pakipika, ma ko lakou mau Apana.
NO KA MOKUPUNI O HAWAII.
No Kohala Akau. J. Wight Esq. J. W. Naihe, a me Daniela. Ua hookuuia o Bona a me Makuaole.
No Kohala Hema. Iaukea, D. Manuia, Kakaio. Ua hookuuia o George.
No Kawaihae uka. Papaua.
No Hamakua, Hawaii. Halemanu a me Kauwahi, huipu me Kinuway Esq.
NO KA MOKUPUNI O MAUI.
No Hamakuapoko, Hamakualoa, Makawao. W. H. Uwelealea, Ua hookuuia G. Miner.
No Lahaina. J. W. H. Kauwahi, a me Manaku; Hui aku me na luna mua.
NO KA MOKUPUNI O OAHU.
No Waikiki. Kumaua, a me Uilama.
No Makiki. Papa.
No Kapalama uka. Kahinalua; huipu me ka Luna mua.
No Kalihi. Kaoo; huipu me ka Luna mua.
No Ewa. Pomaikai, iwaena o na Katorika.
No Waialua. J. H. Kaakua, huipu me Luna mua.
No Koolaupoko. Makekehau, huipu me na Luna mua.
No Moanalua. Polapola.
NO KA MOKUPUNI O KAUAI.
No Hanalei. Nuuanu, a me Nuuhiwa.
No Puna. Mr. Widemana, a me Holi.
No Koolau, Pakeekee, a me Wana.
No Waimea. Mr. Kanudsen, a me Kauai.
Mai hoopanee oukou e na Luna i ka hoouna koke mai i na Pepa Helu inoa o ko oukou mau Apana; I mea e maopopo ai ka nui o na pepa e hoounaia aku ai, e like me na Pepa Helu inoa e waiho nei ma ke Keena Oihana o ke Kakauolelo mai na Apana e ae o keia Mokupuni.
Na ka AHA HUI NUPEPA.
Ma o ke Kakauolelo la.
Honolulu, Oct. 7, 1861.
Huanui ana.
O Mr. Holstein, ka mea malama i ke kihapai o ka Ahahui Mahiai ma Nuuanu, palapala oia no ka raiki, penei:
"Iloko o kekahi o ka'u mau palapala he lehulehu e paipai ana i ke kanu ana o ka raiki, ua olelo au, i ko'u manao o ka aina pakelakela keia o ka honua nei no ka mahi ana o ka raiki. Ia wa (makahiki 1859) aole i manao nui ia na mea a'u i olelo ai, aole hoi i kanuia kekahi hua raiki e hai, e au wale no. I mea e hoike ae kekahi oiaio, e hooia ana i na mea a'u i olelo ai iloko o 1859, ke hai aku nei au i ka poe kanalua iki no ka puka e loaa ana ma ka mahi raiki, ua ohi no au ma kekahi loi raiki i 1 1/2 paona ma ka iwilei kuea hookahi! He kamahao keia hua nui ana! Iloko o ka eka aina hookahi he 4,840 na iwilei kuea, a ina 1 1/2 paona i ka iwilei hookahi, he 7,260 paona no ia no ka eka hookahi no ka ohi mua ana, oia hoi 14,520 na paona e ohi ai iloko o na mahina eiwa, ina alua ke kanu ana o ka makahiki. Mai keia manawa aku, owai ka mea e kuihe, aole e hapai i ka mahi raiki? No ka mea, ua kupono no na mahina a pau no ke kanu ana o ka raiki, e like me ka ike i loaa ia'u ma na makahiki eha a'u i hana maoli ai, nolaila, aole e pono ke kakali a hakalia hoi."
Hana Hoomaha Ole.
He kanaka hana hoomaha ole ma ke Kulanakauhale o Sekotia, mai kona wa opiopio, a hiki i ka pau ana o kona ola, he nui no kona mau kaikaina, he hana no ka lakou; aka, o Hoomaha ole, aole loa ia e hiamoe iki, a nolaila auhea oukou e o'u hoa o A, K, mai hoohalike oukou me na kaikaina o Hoomahaole, mai hoolohe i ka lakou makani, hookahi no leo a oukou e hoolohe, o ka hoomaha ole. E makaala oukou, mai makau i ka eha o na maka o oukou i ke ala, a ao ka po, a po ka la, a pela aku, ina oukou e hoopaa i ke ano o Hoomahaole, i ko'u manao ana, e pomaikai oukou, no ka mea, aole loa ia e hiamoe iki, a e kaniuhu, a e maua, a e konina. Aole loa ia i ike ia mea, ina kakou e hoohalikelike me ia, ke hai aku nei wau imua o oukou, ua ola mau loa kou mau pokii, a mau makua, ma na wahi a pau, a me ou mau kaikaikuahine ma Hawaii, a me Niihau, Kauai.
E. J. H. K.
KANU RAIKI. Ma ka malama o Iune, ai na la hope, ua kanu ia kekahi mau hua raiki i haawi ia mai e Rev. J. S. Emerson, ai ke kanu ana, ua ulu no, aohe mea nana i keakea, ai ka nana aku, ua uliuli maikai lakou, ua like pu me ko ke Kurina nana ana i kona wa hou. A i keia mau la, ke luhihi mai nei kona mau Okai i na hua o ka raiki. Hua maoli!
A pau i ka ohi ia, e hoakaka hou aku no maua i ka nui o na paona i kanu ia a me na paona i loaa mai a hai aku ia oukou. Mau ia wahi mea hou. J. HOKUAULANI.
D. KAHUI.
Waialua, 2, Okat. 1861.
Makehewa loa ke hou i ka wai me ka lima a unuhi ae, alaila e nana iho i ka puka i hou ia ai.
MARE.
Sept. 20, ma Kaununui, Niihau, mare o Kaika me Awana, na J. Nawahinelua laua i mare.
Sept. 30, ma Keawawaihe, Waialua, Oahu, mare o Kauailana me Ihuhu, na Emesona laua i mare.
Okat. 6, ma Kalokohonu, Pauoa, mare o Mere Kalaikahiki me W. W. Pinehasa, na L. Kamika laua i mare.
HANAU.
Iulai 9, ma Puuwai, Niihau, hanau o Kalia w, na Kahale me Kolea.
Iulai 14, ma Kaununui, Niihau, hanau Kauaihilo k, na Kapaku.
Iulai 31, ma Puuwai, Niihau, hanau o Kamehaiku w, na Wahapaa me Paikuli.
Aug. 6, ma Umeumelua, Niihau, hanua o Paihala w, na Opuni me Ikekumu.
Aug. 10, ma Nonopapa, Niihau, hanau o Homaikawai k, na Pauiaiki me Lani.
Sept. 8, ma Kamalino, Niihau, hanau o Kalaumano k, na Pukani me Maili.
Sept. 27, ma Paalaa, Waialua, Oahu, hanau o J. R. Papa k, na Robeson me Ki.
Okat. 4, ma Honolulu, Oahu, hanau o Keoahu w, na Maraea w., ua make nae ka makuakane.
MAKE.
Iulai 9, ma Puuwai, Niihau, make o Kalia w.
Iulai 13, ma Pauahula, Niihau, o Paahulihonu w, he hano kona mai i make ai.
Iulai 21, ma Kahio, Niihau, make o Papa w, he puupuu ka mai i make ai.
Aug. 12, ma Umeumelua, Niihau, make o Ikekumu.
Sept. 23, ma Pelekane, Honolulu, make o Aekai k, ke aikane a ka Moi Kamehameha III, he 42 makahiki kona ola ana a make aku la, he puu-wai naha ka mai i make ai.
Sept. 13, ma Hooulu, Waikiki-waena, make o Liai k, he nae kona mai i make ai.
Sept. 28, ma Kalaupapa, Molokai, make Haoleaiai k, he lolo ka mai i make ai.
Okat. 1, ma Kalawao, Molokai, make o P. Mahoe k, he pehu ka mai i make ai.
Sept. 30, ma Mokuleia, Waialua, Oahu, make o Kaakau.
Okat. 6, ma Kawaiahao, Honolulu, make o Akaa k, he naha ka mai i make ai.
Okat. 8, ma Peleula, Honolulu, make o John Peresi he keiki kane, he mai mai maoli no.
MOKUAHI KILAUEA.
E HOLO ANA NO O KILAUEA, MAI HONOLULU aku, i ka hapalua o ka hora 4 o ke ahiahi, e like me ka mea i oleloia malalo nei, penei:
Poakahi, Okatoba 14, no HILO.
Poalua, Okatoba 22, no KONA.
Poakahi, Okatoba 28, no HILO.
Poalua, Novemaba 5, no KONA.
Poaha, Novemaba 14, no KAUAI.
JANION, GREEN & Co.
Luna H. S. N. Co.
Honolulu, Sept. 25, 1861. 1-tf
OLELO HOOLAHA.
E IKE oukou e na kanaka a me na Haole, na Pake hoi, ua kapu loa ko makou mau Kuleana aina, a aina konohiki, aina hoolimalima, aina mahele, aina kuai hoi, e waiho ana ma Kalihi, Kona, Oahu, aole e hele wale na holoholona, lio, bipi, hoki, miula, puaa, manu, a mu holoholona e ae ma ko makou mau aina i haiiia maluna. Ina i hoopoino na holoholona i haiia maluna, e uku no e like me ke Kanawai.
No oukou hoi kekahi Olelo Hoolaha e na mea aina, e lawe no kela mea aina, keia mea aina, i ko lakou mau holoholona, ma ko lakou mau aina ponoi, kahi a oukou i kuleana ai, a i mahi iho ai, a i noho iho ai oukou. Ina e hoopoino na holoholona o kela mea keia mea o oukou, i na mea kanu, a me na mea ulu, e uku no e like me ka nui o ka poino i hana ino ia e na holoholona a mau holoholona paha. E lilo keia mau olelo maluna i kanawai paa no ia wahi, i kona la e puka ai ma ka Hoku Pakipika a me ka Polunesia. Eia ko makou mau inoa malalo.
K. Kanemakua, Kelea, Ulupihe, Kamakahiki, Naai, Pualaau, Kale, Kapuipui, Kapo, Hopoe, Panihale, Kinopu, Malamalama, Kahewanui, Waha, D. Pali, Ohule, Kamaka, Kaihekioi, Kaipuoeoe, Kamoku, Malia, Kapule, Kauwahi, Petero, Alihi, Keino, Puniuala, Kale, Kahaina, Waianae, Wahi, Pawai, Kahili, Paoiki, W. A. Kalama, Mahuka, Makuahine, Kailiino, Kaanaana, Kailikole, Kolohe, Kuku, K. H. Kaukaliu, Keokiaina, Kaaikanaha. Kahukikala, Kalihi, Oahu, Oct. 7, 1861. 3-3t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau, o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hai aku nei au ma ke akea, ua haalele kumu oile mai o Kupele w, ka'u wahine mare ia'u a i ko maua wahi moe, nolaila, ke kauoha aku nei ka poe mea Hale Kuai, a poe mea dala ma ka pakeke mai hoaie i ua wahine la, no ka mea, aole au e hookaa i kona mau aie mua a i kona mau aie ma keia hope aku, maluna ona ko oukou poho.
P. S. MANELE.
Niolopa, Nuuanu, Oct. 9, 1861 3-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE oukou na kanaka a pau loa, owau o Luka, ke kane mare a Kauakauila ke papa aku nei ia oukou e na Pake, na Haole, na kanaka maoli, mai hoaie oukou ia ia, no ka mea, aole loa au e hookaa i kona aie, o ka mea hoaie ia ia, maluna ona ko oukou poho.
LUKA.
Niolopa, Nuuanu, Oct. 9, 1861. 3-1t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau ma keia palapala, ua haalele kumu ole mai o Aikuna, ka'u wahine mare ia'u a me ko maua wahi moe, nolaila, ke papa aku nei au i na Pake, na Haole, na kanaka maoli, mai hoaie mai oukou ia ia, ina oukou e hoaie ia ia aole au e hookaa ana ia aie, a maluna ona ko oukou poho. E lilo keia olelo i kanawai paa a hiki i ka la e kaawale ai ko maua berita mare.
S. N. E. KAHOLOKAI.
Pauoa, Honolulu, Oct. 5, 1861. 3-3t.
PAI KII! PAI KII!!
J. W. KING, (Hope o HAULANI.)
MALUNA O KA HALE PAI PALAPALA O H. M. Wini, e pili ana me ka Hale Leta. O ka poe makemake KII MAIKAI A HOLOPONO, e hele mai no oukou ma ko'u Hale Pai Kii. O ka poe hemahema i ka lole ole e Pai Kii ai, e loaa no malaila Holoku, Pukiki paha. Mai poina oukou i ka hele mai.
KINI, Pai Kii.
Honolulu, Iulai 8, 1851. 15-3m
J. F. COLBURN, (KOLOPANA.)
LUNAKUAIKUDALA!
–Ma Alanui Kaahumanu.–
Honolulu, 2-tf
KA HOKU O KA PAKIPIKA
E HOOPUKA ia ana ka Hoku o ka Pakipika i kela poaha keia poaha a pau ka makahiki. O J. W. H. KAUWAHI, Oia no ka LUNA NUI, a o G. W. Mila, oia ka Luna Hooponopono a me ka Puuku. He nupepa a na kanaka maoli keia, na ko Hawaii nei poe keiki papa o ka aina i kukulu, a ua manao ka Ahahui e kokua ana ko Hawaii nei i keia hana. Nolaila, aole i manao keia Ahahui e pono e paipai nui i ka lehulehu e lawe, no ka mea, ua ike lea ka Ahahui, e lawelawe no na kanaka Hawaii ma na oihana a na kanaka Hawaii.
Eia ke kumu manao paa.
He nupepa ku i ka wa keia, aole no e hio io a ia nei, o ka hoonioniolo kana hana, a na na keiki papa o ka aina ka oihana luna maoli ana o ka hoopuka ana. He nupepa keia no ka lahui Hawaii, a ke noi ia aku nei na kanaka o na aoao a pau e hooili mai i ko lakou mau manao e pai.
Ke waiho la imua o na maka o ka lehulehu ka makou helu mua, a ua oluolu no makou e hooholo no ka lehulehu i kona ano, he maikai paha aole paha. Ua hoopuka ia ka helu mua ma ke ano hopuhopualulu, a nolaila, aole i hiki aku ka pepa i kona maikai.
HALE KUAI O AKE.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA I ka oluolu a me na mea makepono o ke kumukuai, e haele nui paha lakou ma kahi o AKE,
Ma Alanui Nuuanu, ma kela aoao o ka Hale Hotele o KOE BU, malaila no e loaa ia lakou ka lawa o ka makemake, oia hoi na lole o na ano a pau. Na Kilika, Pahoehoe, na Hupa, LOLE KANE, LOLE WAHINE, Kalakoa, Makalena, Kinamu. A ia mea aku ia mea aku he nui wale, e hele malaila, a e loaa no, aole nele.
2 tf AKE.
OLELO HOOLAHA.
KA LAKO H ALE A ME NA Pahu Kupapau!
AUHEA oukou, e ka poe e makemake ana e kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu hale paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU! NA LAKO HALE! NA PAHU KUPAPAU!
A ua makaukau no hoi au e hana i ka hana kamana, ke manao oukou e hoolimalima mai ia'u, a ma ka uku emi loa. E hele koke mai i pau ko oukou kuhihewa. H. ALENA.
2-tf Alanui Papu.
$5.00 MAKANA!
NO KA MEA, ua aihueia kuu Noho Lio Paniolo, mai ka hale lio aku ma Alanui Kalepa, i ka la 30 o Sepatemaba iho nei, nolaila, e uku no au i ka makana i oleloia maluna, ke hoihoiia mai ka Noho Lio, a ina e loaa ka mea nana i aihue, e uku io au he $15.
Eia ke ano o ua noho nei, he Noho Lio Paniolo maikai loa, he noho pulu, a ma ka omuku ua paiia ke kii o kekahi wahine e holo lio ana. He pohihihi nae keia kii, a he nana pono ka mea e akaka ai.
S. K. RAWSON.
Oia hoi ka Haole hana Wati ma Alanui Kalepa.
Honolulu, Oct. 9, 1861. 3-2t
POHAKU LUA KUPAPAU!
AUHEA oukou, e na kanaka maoli e makemake ana he Pohaku e kau ai ma na lua o ko oukou mau makamaka, eia no au e hoolako ia oukou e like me ko oukou makemake. Ke waiho nei ia'u kekahi mau POHAKU MAPALA MAIKAI LOA, a ina e hele kino mai oukou imua o'u e kamakamailio no au i ka mea e pono ai. Eia ke kumukuai; mai na dala He $20.00 A pii ae. Nolaila, e wikiwiki e hele mai; no ka mea he makepono loa keia. J. T. DONLEN.
3-tf Alanui Alii.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau, ua kapu loa ko makou mau aina, o Halemauu a me Opaeula, ma Waialua, Oahu, aole e komo wale malaila kekahi kanaka a holoholona paha, aole hoi e lawe wale i kekahi mea mai ia mau wahi aku, me ka ae ole aku o ko makou luna, o Wm. Parry. Ina o ka kekahi mea e kue ana i keia olelo, e hoopiiia no oia e like me ke Kanawai. ROBINSON & Co.,
Honolulu, Oct. 6, 1861. 3-3t
OLELO HOOLAHA
AUHEA oukou, e na kanaka a pau, ke hai aku nei au ma ke akea, ua papa loa ia ka hele ana o na kanaka a me na holoholona a pau, na Lio, na Miula, na Moa, na Koloa, na Pelehu, na Puaa, a pela aku, maluna o ko'u aina ma Pauoa, no ka mea, e kanu koke ana au i ka raiki ma ia wahi; nolaila, e makaala oukou o pilikia auanei, no ka mea, ina e kue kekahi i ka olelo maluna, e hoopiiia oia e like me ke Kanawai. JOSEPH BOOTH, (KEO. BU.)
Pauoa, Honolulu, Oct. 6, 1861 3-3t
OLELO HOOLAHA.
UA haule ma ke Alanui ma ka uapo o Pakaka a hiki aku paha i "Aina Hou." He Komo Gula, he huinaha ka onohi maluna, a o ka mea a mau mea paha e loaa ai a hoihoi mai ia'u ma ka Hale Kupa Pahu e pili ana i ka Halepule Luina ma Polelewa, e uku no au ia e like me ka uku pono.
Owau no o D. B. KAIEHU.
Honolulu, Oct. 9, 1861. 3-1t*
OLELO HOOLAHA.
MAMULI o ke kauoha ana mai o R. A. S. Wood, ia'u e hai aku ma ke akea, no ka hoolimalima ana i na Paahao o ke Alii. Nolaila, ke kahea aku nei au, o na kanaka, a mau kanaka paha, a i ole ia he Haole paha, ina he hana ko lakou e makemake ana e hoolimalima i ka poe Paahao, e pono i ka mea nona ka hana e hele i ka mea nona ka inoa malalo e hoolimalima, a i ole ia, ia R. A. S. Wood hoi, ia laua no ka olelo no ka uku. G. KAUKUNA.
Luna Paahao.
Honolulu, Oahu, Oct. 9, 1861. 3-3t
OLELO HOOLAHA.
E IKE oukou a pau, ua hemo hou ka puka o HALEOLA, ka hale paina o Kaikainahaole mamua, a oia hoi o "Haleola," ka hale ai o na kanaka Hawaii, e paina ana i keia wa, pono no oukou e hele mai e paina no ka uku oluolu.
E ninau no ia HIKIAU.
Honolulu, Augate 29, 1861.
KAWAIHAE KAI!
ALLEN ME BERRILL MA KA HALE KUAI O KEOKI MAMUA. Ke kuai mai nei i ka ili bipi, ili kao, Pia, uala a me na mea kuai a na kanaka a pau. A ke kuai aku nei i na mea lako a pau me ke kumukuai haahaa o Honolulu. He lole hou wale no ma keia Hale kuai ma kela a me keia puka ana mai o ka mokuahi "Kilauea." 2-tf*