Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 6, 31 October 1861 — Page 3
e loaa koke ana no, a e hoopaiia ka poe kolohe.
Ua akoakoa na koa kipi he 40,000 ma kahi kokoke i Lexington, Missouri, a ua hele o Gen. Fremont me kona puali koa he 35,000 e hoouka me lakou.
Ma ka heluhelu ana i na nupepa, aole maopopo iki ke ano o na mea e hanaia ana e na aoao elua; he hele imua a emi hope ka mea e hana nui ia nei; aka, ke nana nei makou i ke ano o na ouli e kau nei, he hoouka kaua nui ka mea koe, no ka mea, ke nenene nei na aoao elua e kaua koke ma kahi kokoke i Wasinetona.
Ua hopu ia kekahi kiu ma kahi o na koa aupuni, i aahuia i na lole pelapela me he makilo la.
Eu ropa.
Ma Europa aole i ano e iki ka noho ana o na Aupuni, oia mau no.
O ka mokuahi, ka Hikina nui, ua holo aku nei ia mai Beretania aku, a ua loohoia oia i ka ino a naha ka hoeuli, a aneane pilikia loa kela. Ua eha na ohua he 25 no ka luli launa ole mai o ua moku nei. Ua ku no oia ma Queenstown, aka, ua pakele mahunehune maoli no oia.
Ua holo ma ka moana ka moku manuwa o Black Warrior, oia hoi ka moku i kapilia owaho me ka hao manoanoa loa. Ua oluolu loa ka holo ana.
Ma Polani a me Hungari aole i haunaele maoli na kamaaina, aka, ua keakea a alai maoli hoi lakou i ke Aupuni. Ua like lakou me he au mauu maloo la—ina e kuniia i ka hunaahi uuku, e ka wela koke iho la no ia o na kamaaina a e kipi koke i ke Aupuni e hoomalu nei.
Ka muhee nui.
Ua hoea ae ka Muhee nui maloko o ka Helu 2 o ke Kuokoa a me kona kahu hanai oia hoi kekahi, o "Kekahi o ka hui kuokoa" E hiilani, a paipai ana i na Aama i ka nui hekeheke a poihekeheke o kona kino, a i ka maule ana o kona manao i ka ike ana i ka mokuahi mea kahiko loa ma kekahi aoao, a me ke Kamelo kuapuu, a S. K. Kuapuu, i holoholo iho nei ma kekahi aoao, e nani io no, onaona na maka oia no ka onohi pulelehua la.
Aole paha oe i noonoo o J. K. Kuapuu moku no ia i holo aku nei i Hawaii, a ke mahiki la paha na Iao i ke kai o Pailolo. No ka nele kii ole paha o ko oukou hale kula i paiia ai kona kino maloko o kou hale e noho la. Aohe wahi mea kohu iho.
E hiki ia'u ke hoohalike aku i kekahi ona hoa ka Ahahui oia pepa me ka poe kipi o ka aoao Hema e kipi nei i ke aupuni o Amerika, penei, na kumu, a me kona wehewehe ana. O ka poe nana e manao nei e kukulu i aupuni ma ka hema o Amerika, he poe kela e makemake ana e lilo ia lakou kekahi hana hooponopono o ke aupuni, aka, no ko lakou nele i kahi hana ole, nolaila, ua kipi lakou a koho aku lakou ia Boregado i Luna koa no lakou nana e kaua a alakai i kana mau koa e kaua aku me ke aupuni a ke lanakila nei no lakou ma kahi mau mea, a ma kekahi no hoi pahua. O ka hana a ke aupuni e kaua nei i ka poe kipi aole no e hana maikai, ua kailiia ko lakou waiwai, aole he launa ia'ku o lakou a ua hana ino loa ia e ka manao o ka poe ke o Akua, a me ke aupuni. Ua hoakaka ia no na kumu o keia mokuahana, aole no ka hookauwa nika, aka, (oia hoi ka ona,) aka, no ke kumu manao like ole, e noonoo kakou a e hiki no hoi ke hooiaio ia oe no ka nika (ona,) aka no ka manao o ka hewa e noho lanakila lakou ma ka noho hooponopono ana i ke aupuni, ina ole, noho kaawale me ka akau, oia hoi ka hui o ka Pakipika." E hiki ia kakou pakahi ke kokua i ke aupuni ma ka hoopio aku i ka poe makemake hookauwa Nika, e hoopio aku i ka poe kipi! kipi!! kipi!!!
Ua koi hou ia mai au he wahapaa aku no ka mea i hoopuka ia mamua, a i popopo loa i keia manawa. Penei ke kumu hoohalahala nui loa o ka hapa nui o ka poe i kukulu i ka "Hoku o ka Pakipika," a kipi aku ai kekahi poe, a kukulu i pepa na lakou oia hoi ke kuokoa. Ke waiho nei i na moolelo o ka Aha, ka olelo hooholo i holoia ai e ua Hui la penei; E hooholoia e hoohalikeia ka nui o ka Nupepa a makou e manao nei e hoopuka, e like kona nui me ka Nupepa Aupuni, oia hoi ka Polunesia, i ka wa. I kohoia'i i na komite e hele io Wini la, a hoike ia imua o ka aha na Nupepa i manao ia'i e Wini imua oia aha, ua like ole, penei, Nui loa na kowa o na hua, a me na kowa o ka lalani hoike manao, i kupono i ka hoopiha ia ina manao, nunui loa na hua pai, e pau pono ole ai ka manao ke hoopuka, a i ka hoohalike ana o ka pepa i hoike ia'i imua o ka aha, ua like ole. Nolaila hoole no ka hapanui no ka like ole o ka mea i hoike ia mai, me ka olelo Hooholo i hooholo ia'i.
Mai pono ka manao o Wini i hoopuka mai ai imua o ka aha, no ka mea, aole no i kanalua ka aha no ka uuku o na lilo ke paiia ma ko Wini hale e like me ka pepa ana i hoike mai ai imua o ka hale, aka ia ka hewa, pehea la e hiki ai ke ae aku i ko Wini manao, no ka mea, aia no ke paa nei ka olelo hooholo, "E paiia ka pepa e like ka nui me ka Polunesia." E hoopau ia kela ole hooholo, ina ole hoololiia paha, alaila pono ke ae aku i ko Wini manao me ke kanalua ole. Ina ole e malamaia na rula oia ano, alaila ua make hewa no ke kukulu ana i Ahahui, a me na kumukanawai oia hui i hooholo ai i kinohi o ke kukulu ana.
Ke kapilipili mai nei wahi kipi nei no ka loli wale o na papala hoike a Mila, ka mea i koho ia'i e ninau i ka uku o ke pai ana, Eia no ka ninau malaila, o Mila anei ka mea nana e hooponopono ka Polunesia, a o Aberahama paha? O Aberahama ke kanaka kupono e hiki ai ke hilinai ia ka manao oia ano a me ia hana, aole o ka lima hana malalo mai o Aberahama, oia hoi o Mila ke kanaka a ka Ahahui i manao ai.
Ina i loli wale ka manao o ka Puuku pai palapala o ke Aupuni, aole oia ka mea a ka Ahahui e kanalua ai, no ka mea, aole he hale olelo ae like i kakau ia ai mawaena o ka Ahahui a me ka Puuku pai palapala o ke Aupuni, i mea e makau ai a e kanalua ai no ka poe i kokua ai mahope o ko wini manao, alaila, ua makau no lakou no ko lakou ike ole i hooponopono, no ka mea i hoololi ia'i. Mai kuhi na mea e kokua ana i keia pepa oia wale ke kumu o keia makuahana, ua hoike ka Muhee i kona mau aweawe mawaho a ua pee ka pu ona iloko o ka lua.
Ke manao hou nei hoi au, ua make pono ka lilo ana, na ka puuku o ka papapai o ke Aupuni ka hana o ka Hoku o ka Pakika, on ka mea, ua hooko pono ana i ke kauoha a me ka makemake nui o ka Ahahui, e paiia ka pepa e like me ka olelo hooholo i hooholo ia'i, a ke ike maka ia nei no hoi, aole i hakahaka na kowa o na hua pai, a me na lalani hoike manao, e like me "ke kuokoa." I kuu hoohalike ana i ka nui o na pepa a i elua ma ka nui o na manao aole i like."
"Aole i like i kukui, kukui Ilipuupuu
"me he kanaka i inu i ka Awa la, ka ma-
"huna o kukui a Lilikoi la a oi like."
Ke mihi aku nei o Keahiakawelo no ka mea i hoopuka ia me ka uhi ana i ka manao me ka apoipoi ana i kona hoopuka ana i kona manao, aka, aole au e kala aku ia ia i kona ike ana ia Keahiakawelo e haule ana iloko o ka lua, a me ka pilikia, i kii ole mai ai ia ia, a lawe ae ia ia mai loko ae oia lua.
Ke lai la ka hale halawai a oukou i keia manawa, eia 'ku no ka manawa e lai ole ai, no ka mea, he wa e lai, a he wa e lai ole ai, he manawa e pono ai, a he manawa e hewa. Ua paa ke kahua o ka Hoku o ka Pakipika, no ka mea, ua kakau ia ka palapala ae like me ka Puuku Pai palapala o ke Aupuni, nolaila, eia hoi ka ninau ia oe i kuu hoapaani, ke olelo aelike anei kau me kou haku nana oe i hookauwa mai. O ka hui o ka Pakipika oia no ka Haku o ka Puuku o ka papa pai o ke Aupuni ke kumu hana mai malalo o ka mana o ka Ahahui, a o ko wai la ke kahua paa, o kou paha? o ko ka Ahahui Pakipika paha.
Ua makehewa kou keeo ana no ka nuku o ka Hoku i ke kuokoa, no ka mea, o ka hana iho la no ia o na Nupepa a pau o ka honua nei. Ina ua ike ole oe i ke kumu i kukulu ia ai ke kuokoa, makehewa kou lilo ana i lala no ia aha. A ina i maemae ole ka Hoku, pehea la hoi ka olelo J. N. H. no ka palapala Hemolele. O ka makuakane, a makuahine hea la ka mea i kuhikuhi ia maloko o ka pauku 12 a mokuna 20. O Pukaana; o kou makou paha nana oe i hanau mai; o ke aha la?
He nani molamola kou
Ho uka malaki a ia'ku ka
Muimuiia o ka "Hoku Pakipika," a aole i pau ka manao pani no keia mea, o i mai auanei kuu hoa. E wahapaa wale oe e ka Aukuu. J. B. KEAHIAKAWELO.
Honolulu, Okatoba, 28, 1861.
Mea Hoikeike.
I ka la 20 o Octoba nei, he Sa bati ia, ua kani mai ka bele o ko makou hale pule o Mokuaikaua no ka halawai pule kakahiaka, a ua hoolale ia mai maua me ko'u koolua e hele e lohe i na haina oia halawai.
Na hana mua. Himeni a pau. Pule a pau, himeni a pau ia, ku mai o Pilipo ka mea ia ia ka haiolelo oia kakahiaka, a hoike mai i ka lakou mau hana i hele ai i Hilo, muliwai a kaua i ka lani, he hui nana luna ekalesia o na apana a pau, a puni o Hawaii nei, akoakoa na kumu makaainana a ku aku i Hilo, hoike mai oia mai ka mua a ka hope o ka lakou hana malaila.
A ma ka hana mua o ko Pi mea hoike mai, malaila ko kakou waewae wale ae. Eia o na nupepa elua, o ka Nupepa Kuokoa, a me ka Hoku o ka Pakipika, wahi a Pi, ua hooholoia ma ko lakou aha ma Hilo, o ka nupepa a Wini ka pepa a na hoahanau e lawe ai a puni o Hawaii nei, aole o ka Hoku Pakipika, aka, ina manao kekahi o oukou e lawe i ka Hoku o ka Pakipika, e lawe no, i na pela na luna a pau o Hawaii nei e lawe palua'i i ka olelo, alaila, he manao kaulike ia, aole ku e kekahi me kekahi, a o keia olelo hookahi no. Ma kekahi mau apana o Hawaii nei, he mau olelo hoino ka kekahi mau luna i ka Hoku o ka Pakipika, a mahalo nui aku i ka pepa a Wini, me ka maopopo ole o ke ano i na luna ekalesia hapauea o na kuaaina nei
O na nupepa elua, heaha ka mea i oi ai o ka nupepa hou i ko ka mua? heaha ka mea i kapakeu mau ai ka aoao mua i hiki mai ai i Hawaii nei i kona hiki hope mai?
No ke kapaia ana o ka Hoku Pakipika he Nupepa Katolika, no ka mau o ka noho ke keueue iloko o ka poe naauao ino, he lohe olelo i ka ua o Hilo akahi no ka ike maka, ua hauwawa mai Kula i na Iole, ua lono makou ianei, i na hoopaapaa kue kekahi Nupepa i kekahi, a o kekahi hoa i kona hoa iloko o keia mau la, e like me ke kue o ke aupuni makua ia ia iho, i laha mai ai ke ao i Hawaii nei, pela ka halokeloke o ua manao i keia mau la.
Ke hookokoke mai nei paha ke akua i kona mau kaua kipikipi i Hawaii nei, no ka pau o na pu o Hawaii nei i ke kuai ia aku, nolaila, hoohuli mai ke akua, ma na manao ke kaua aku a kaua mai. Kue mai na makua i ka hapai ana a na keiki i keia hana o ka hoopuka nupepa, lohe hoi kekahi mau makua he hoomana hou, a hiki mai, noke e keia i ka pahenehene, e hooukiuki ai i ka manao o na kupa o ko Hawaii pae moku. O koa hoi ke ano ma kekahi olelo okoa ma ka olelo Hawaii, nolaila, aneane kupikio na aina e, ooloku ke kai, no ka pono ole anei ke hookuu aku i ka manao o kela a me keia, e lawe i ka pepa ku i kona makemake, aole nae o ke keakea pu aku kekahi a me ka hoopuka i na hana kamalii.
Heaha ka pilikia o ka lahui kanaka ke lawe lakou i ka nupepa ku i ka naauao i paiia a i hapai ia hoi e na kupa o Hawaii nei, o ka puka ole anei o ka waiwai o ua poe makua nei? He nui na mea i koe i uhiuhi ia a waiho malie iloko o ke ana Kaualehu, aole i hoikeia mai, ke kuhihewa ia nei na aoao hoomana i pili i ka hookahi, he mea e loa, aole i pilikana mai i ka hookahi ana, no keaha mai ke kuhihewa, no ka hoike pau ole ia mai e ua o Makuakeke ma. Lumilumia iho la ka pali o Waialoha, a haina e ka luwai o Honopu. Ke hoike aku nei au i na hiwahiwa o ka naauao, aole kaumaha na haole a me na kanaka, i ike kuonoono i ka olelo haole, i ka lawe pinepine i na nupepa he lehulehu o Pelekane, a o Amerika hoi, o Kalaponi mai, na nupepa elua o Hawaii nei, a kaulele ino na pepa pai hakahaka, aole o kana mai o ua paila pepa, aole au i lohe iki e hoouna mai ana ko Pelekane poe i Hawaii nei i kekahi mau olelo papa i na haole Pelekane o onei, aole make lawe i ka nupepa Maleka. Aole nohoi au i lohe i ke aupuni Maleka e kauoha mai ana pela i kona lehulehu ma Hawaii nei, he oi wale no keia poe maanei, aole ka i mailuilu aku kahi ike, o ka oni koke mai nei no ia o ka hiu, wala ke poo.
Ka inoa no o ka lohe ko ka pepeiao, e he mau nupepa eia la, huli koke aku oe i kou mahinaai, lawelawe na lima ilalo, hua mai ka hua, kuai aku, loaa na dala $4,00, loaa kau mau pepa elua o ka makahiki hookahi, lalau aku oe ia mea me ka olioli, wehe i kona mau aoao, a heluhelu me ka manao lana, hilinai ae iluna o na noho, hoouka kekahi wawae iluna o kekahi, kuaikahela ka uha, he Keonimana ka olelo. A loaa iho na olelo hiehie a hiluhilu oloko e hauoli ai ka puuwai, alaila e kani iho auanei ka akaiki i ke alo o ke kahawai, kau kihi iho oe i ko wahi papale, o ka Hoku o ka Pakipika ka hoa nanea, ai ole ia, o kona koolua no hoi, lawe mai oe a paihi, a linohau oluna, pau olena me ka luina, kapena wale no hoa naminami.
(Aole i pau.)
No ka Hoku o ka Pakipika.
Aha helu i loaa ia'u o keia pepa, ua mahalo au i kona nui, kona loa, kona laula, akea mai kekahi aoao ai kekahi aoao, nui na olelo moni o na ano a pau i hoopukaia e ka poe akeakamai o na naauao hohonu o na mea ike. He pono au ke hoike i ko'u kanalua ma kekahi kumu kupono, i na he mea hiki ia'u ke ekemu aku ke ae ia mai.
Eia no ia. Kanalua au no ke kau ponoole ia o na inoa ponoi o ka poe nana na inoa a'u e kakau nei, Kalaiokekaona, Waiohinu, Kalaiolele, Puninupepa, Pilihawaii, Kalapukaihaehae, Kaonohiulaokalani, Kahaekaristiano, Kalehuamakanoe, Kohala, Kauakoiawe, a me na mea e ae i kau ia ko lakou mau inoa, He pono no au ke ninau. No keaha la i kau oleia ai ko lakou mau inoa ponoi, e like me J. L. Nailiili, J. W. H. Kauwahi.
E hoakaka au i ko'u manao. O na hana ana pela, he hana hookamani ia imua o ka lehulehu, he pono ke hoike akea i ike ia na inoa ponoi, mahalo au i na olelo a oukou i kakau ai, a hoowahawaha au i na inoa o oukou, he mea pono ole no ia. O ko oukou hana ana pela, aole e akaka ia makou ko oukou mau inoa ponoi. Ua manao au, he poe hoahanau oukou, a ua makau oukou ke kau i na inoa o oukou o ike ia mai auanei, o ka pau no ia o ko oukou noho hoahanau ana maloko o ka ekalesia laa o Kristo e nuku ia mai nei e na kumu Amerika a kakou, mai hana pela kakou, he pono ke kupaa ma ka mea a ka manao i manao io ai me ka hookamani ole imua o ka lehulehu.
Aole au pela, he hoahanau no au, a ua kohoia hoi au i kakauolelo no keia ekalesia, ua kohoia a'u i luna no ka Hoku o ka Pakipika, ua lawa nohoi ia hana me ka hooikaika imua o ka lehulehu me ka ike mai o ka'u kumu o Rev. J. S. Emesona, me ko'u lawe nohoi i keia pepa, ka iini nui a ko'u makemake ina la a pau, a kahi no a loaa mai ka oiaio o ka manao, aole nae au e kau ana i ko'u inoa e like me ko oukou.
E o'u hoa kaunu o nei mea he naauao, aole au e hoahewa aku ana ia oukou me ko oukou mau olelo momona naauao a oukou i hoolaha ai, ua pono ia, koe wale no na inoa i kau ia maluna o keia mau olelo.
E o'u mau makamaka iloko o ka naauao; he pono ke nana i na inoa o na mea i oleloia maluna, o ko kakou kumu ia e kakau inoa'i, mai huna oukou.
"He mana ka naauao, e lanakila nui oia." No ka pokole o ka manawa a'u e kakau nei i keia mau mea, ea, a i ku kekahi o keia mau olelo i ka pono ole, e kala mai ia'u i na hewa. Me ka mahalo.
J. P. KAUWALU.
Kamani, Waialua Oahu, Octoba, 31, 1861,
NO ka Hoomana.
Ua hoike mua ia ma ka Helu 3 o keia nupepa ke ano o ka hoomana ana, a ua hoakakaia na mahele nui e pili ana, aka, ma na mahele nui, iloko o ko kela a me ko keia, ua kue no, a mokuahana no hoi, no ka mea, o na mahele okoa iloko o ka mahele mua, ua ku e no na manaoio a me na oihana, hookahi wale no mea ku like, oia ka manaoio i ke Akua kahikolu; aka, ma ka manaoio ana a me ka hana ana ma na hana e pono ai ka hoomana ana, ua kue loa a ua paio, hakaka, pepehi, a ino loa hoi, e like hoi me ka aoao kakolita a me ka poe ku e ia aoao.
Ke manaoio nei ka aoao kakolita i ke Akua ka makua, ke Akua ke keiki, ke Akua ka Uhane Hemolele a ke manaoio nei kekahi o ka poe ku e aku pela; aka, ma na oihana a ma ka hana ana, a me na manaoio e pili ana i ka oihana hoomana, ua kue loa, a nolaila ua opu punalua ia poe, a ua ike oukou, a ua lohe i na moolelo like ole a lakou, a me na kaua a me na luku ana, aole ae like iki na moolelo o na aoao elua, okoa loa ka kekahi pela a hiki i kela la, ke kuamuamu aku kuamuamu mai lakou e noho nei.
Pela ka poe Mahomeda, ua hooiaio no i ke Akua ia Iehova, a ua hooiaio i na anela, aole i haole ia Iesu a me ka Uhane, aka, kaua no, pepehi no i ka poe hoomana ia Akua hookahi, no ka mea, aohe like na manaoio, a me na oihana e hana'i; a pela mau na aoao hoomana a pau, a o kekahi poe hoomana e like me ka Luterano, Kalavina, a me kekahi poe iho, ua ano like ko lakou noho ana ma ka malu, aohe kaua, a ku e; aka, ua hoike aku nae i ke ku e ma na oihana hoomana, a ma ka manaoio ana, a ulu no ka hoopaapaa a me ka hoopuka i olelo e paio ana ma ke ano ku e, aka, aole ia he mea hou, a he mea ano e, no ka mea pela no ka hana ana a kekahi poe hoomana Pegana, ua oluolu like no kekahi poe, hookahi no Akua a ua ano e iki nae ka hoomana ana, he wahi hoopaapaa wale no, aka, he noho like no nae me ka maluhia no malalo o ka lakou hoomana.
E hoike paha wau i kekahi hoomana Pegana ma Hawaii nei i like na Akua, a ane like hoi, aka ua noho like malalo o ka malu o ua hoomana la. I ka manwa kahiko, o Kanehekili ke Akua o kekahi poe, (oia ka hekili maoli) a ina i kui ka hekili, alaila o kekahi poe kahu, kahea lakou me ka haawi aku i ka ai maoli, aole (nae ai mai i ka ai) no ka mea, o ko lakou manaoio no ia e hooluolu aku ai i ua akua la, a kekahi poe hoi, e like me ko lakou manaoio, kuamamu aku la i ua akua la e hailiili ai, me ka olelo aku e ai i ka mea ino, aole nae ku e iki o keia poe noho like no.
Aole au iike i ka moolelo hoomana Pegana ma na aina e ae, aka, o ka moolelo o ka hoomana Pegana ma keia Pae aina ua hiki iki no ia'u ke olelo e like me ko'u haiia ana mai.
O na akua nui o ko keia lahuikanaka eia no, o Kane, Ku, a me Lono, he mau akua e aku no a lehulehu, a he mau akua wahine kekahi, o Kapo, Pele, Hiiaka, Kihawahine, a nui aku, a aia malalo o ka hoomana ia lakou na'lii a me na kanaka, a ua kapaia lakou e na kanaka he Aumakua a o Kukailimoku he akua ia no na'lii aimoku, me he mea la he Akua kaua. O ka poe hoomana i keia poe, ua hoomana kaawale no, ina Kane, ina ia Lono, oia, ina hoi ia Kane, me Kapo oia no hoi a pela ke ano o ka hoomana ana, aka, aole nae e hiki i ka moolelo ke hoike mai ua kue, a ua kaua, a ua luku ka aoao hoomana Pegana o Hawaii nei i ka manawa i hala aku nei, aka, eia wale no ke kumu o na kaua pinepine o keia pae Aina, o ka alunu, a me ka manao ana ma ka waiwai oia ke kumu o na kaua, ua make no nae kekahi kanaka, aka, ua make no kona hewa iho, a ua powaia e ka poe powa oia no hoi ka poe kolohe maoli aka aole e like me na moolelo like ole iwaena o ka Poe Katolika a me ka Poe kue nui na miliona i pepehiia no ke kue ana o na hoomana; aka, aole au e olelo ana me he mea e apono i ka hoomana Pegana, he kahaha ko'u i ke kohu ole o kanaka e hoanoe nei i ka hoomana i ke Akua kahikolu, ua like hoi na manaoio ana i ko ke akua akua ana, a no ke aha ia ke kue ma na hana, aole hoi i ikeia ka loaa ana o ka keia poe hoomana e kue nei, oili hou mai no ua mea ku e, oia ka Moremona, a e hoohuli nei i kekahi poe ma ko lakou manaoio.
Malaila, eia ka ninau; aole anei e hiki ke hoohuiia i hoomana hookahi, a e hoomana i ke Akua Kahikolu me ka oihana like, a me ka manao like i kue ole ma na mea a pau, na mea liilii a me na mea nui.
A auhea la ka hoomana pono a pololei e hui like ai, a i like ai me ka makemake o ke Kahikolu Hemolele.
(Aole i pau.)
J. W. H. KAUWAHI.
Hoolaha hewa.
E ka Hoku o ka Pakipika:—Aloha oe:
Ua ike au ma kou helu 4 i hala ae nei i ka olelo hoolaha a S. P. Ulu ka'u kane mare. E olelo ana ua "haalele kuma ole au ia ia." He wahahee ia, na S. P. Ulu no i hookuke ia'u, a ekolu kona kipaku ana. Oia ke kumu o ko'u hele ana.
Aole oia i hoole i kona hookuke ia'u imua o na luna Esarekia ma Pauoa i ko lakou wa i ninau ai.
"Poho ka waiwai o ka poe hoaie ia'u wahi ana." Aole no he mea pono ia'u e aie aku pela, no ka mea, aole he waiwai o ua S. P. Ulu nei. Aole he wahi aina ma ke alodio, aole hoi ma ka hoolimalima, aole loa no. Aka, he wahi hale nae, aka, ua hoolaha kela me ka noonoo mua ole. Me ka oiaio no kela hoole. KAILIKELE.
Honolulu, Okatoba, 24, 1861.
Aole i hookamani ka ahahui Nupepa ku i ka wa o ka Hoku o ka Pakkipika i ko lakou hewa. Ke olelo nuiia nei no iloko o ka Nupepa Kuokoa ma ka olelo i ka ona, a hoopaapaa, a haunaele, a he hewa a oia ka mea i ku e ai, me ka manao e hoike aku i keia mea ma ke akea, i ike na mea a pau, a hoowahawaha mai paha, nolaila, eia ka'u ninau! auhea la ka mea hewa loa o ka hookamani a huna i kona hewa a hana hewa malu no nae, me ka hoole aole oia i hana hewa, a o ka mea hana hewa maoli paha, a mihi pololei mai.
Ua kauoha aku ka Nupepa Hoku o ka Pakipika i na Luna e ohi i ke dala no ka uku o ka poe paahana e like me ka Olelo mua i hoike ia, he Nupepa no keia i kukuluia e na kanaka Hawaii, a ua ilihune no hoi ka poe nana i hapai; a nolaila, ka nonoi ana i kekahi hapa e hookaaia mai i keia manawa aole hoi o ka Nupepa o ka poe waiwai.
He mele no ka Hoku o ka Pakipika.
Aloha nui oe e ka Hoku o ka Pakipika,
Ka pua nani ka mahao au e u nei,
Ka hainaka popohe i kuumaka ke ike aku,
I hoopulu ia hoi i na mea ala o ka lutini,
I kahiko ia hoi i na mea naauao o ke ao nei,
E hoikeike ana kou kino i ka lehulehu,
O oe ke kaula gula hulali o ke kakahiaka,
Ka lei puehu ole i ka makani o Hanakaupu,
I upu aku hoi au ia oe e neenee mai,
I loaa aku oe ia'u i na poaha,
Hoekepue kaua i ka lai o ke kaona,
Onaona ko maka ke ike aku,
I ka nani pauole o kou kino,
Ko kino ka makou e hiipoi nei,
I na kau a kau o ka makalii,
Liilii kau hana imua o makou,
Na keiki kupa o ka aina hanau,
I hanau hoi oe iloko o Kaelo,
I welo aku nei hoi oe ma na mokupuni a pau,
E hipahipa hulohulo ana,
Ma ke kaona o Honolulu nei,
Ua nei nakolo aku la,
Kou hele haaheo ana aku nei,
Mai ka la puka i Haehae a welo aku i Lehua,
I Lehua mai oe la, i ke kaona wau,
I ke kaona wau la, i Haehae oe,
Huhui aloha ka ua i ka Patiliona,
I ka ohe hoonui ia o ka ike naauao,
Ua ike, ua hiipoi, ua loaa mai,
Ka mea i upu ia e ka Ahahui,
E hoopuka i ka makemake o ka lehulehu,
A oia hoi ua ko la, e ko ana,
Ko ke ko paha ia ia ke lilo ala,
Ke lawe ia ala e ke Kalepa,
Haaheo i ka ili o ke kai o ka moana,
He moana loa hoi no Kaliponia,
Aia ilaila ka ihu e ka moku,
E lawe ia nei o ko nui kino,
I ike ia mai e ou mau kini makamaka,
E noho ana ma na pae moku o Tahiti,
A hala loa aku ma na mokupuni a pau loa,
Ilaila mai kou nani kamahao,
E ike hou ia mai ai e lakou,
I ka hana a na kanaka Hawaii,
E hoopuka nei i ka lehulehu,
E hookipa maikai aku kakou,
I ka Hoku o ka Pakipika e lai e lai ana,
No keia mele olioli ana,
Me ka hapai ana i kou inoa,
A e kesu kesu kapakahi aku hoi,
I ka pepa Kuo-ko-sae-asa-a,
Me ke aloha no sae-asa-o,
Na JOHN DAVID ANAKANAKA.
Kaumakapili, Octoba, 30, 1861
MA RE.
Ma Puuloa, Ewa Oahu, mare o Kauhi me Haakue, na Rev. S. Kahoohalahala laua i mare.
Okatoba 25, ma Waikiki kai, Kukaeunahi, Oahu, mare o S. Halehuki k, me M. Kane w, na E. W. Kalaka laua i mare.
HANAU.
Oka toba 24, ma Kaumakapili, Honolulu, hanau o Sarai w, na Kamakaholoi w. me Koa k.
Okatoba 4, ma Waipake Kauai, hanau o Alopeke k, na Georgre laua o Moeuhane.
Okatoba 10, ma Kauwehewehe, Waikiki kai, Oahu, hanau o Ionoaole w, na Mikala me Keiki.
Okatoba 25, ma Aala, Honolulu, hanau o P. Kaahunihonua w, na H. Maalea w, me Iese k.
Okatoba 24, ma Hoaeae, Ewa, Oahu, hanau o Kahiloaho w, na Kaeku me Nalawaiaelua w.
Okatoba 26, ma Ewa, Oahu, hanau o Nalukaha, na Kaheana k, me Kamehaiku w.
MAKE.
Oka toba 16, ma Auwaiolimu Honolulu Oahu, make o Pila k, he kunu a me ka wela kona mai i make ai.
Okatoba 19, ma Leleakoae, Waianae, Oahu, make o Nakoana w.
Okatoba 20, ma Kahanaiki, Waianae, Oahu, make o Inoaole k.
Okatoba 21, ma Kamaila, Waianae, Oahu, make o G. C. Kawaaomaole k.
Okatoba 17, ma Puumahoe, Honuala, Maui, make o S. Paele k.
Okatoba 26, ma Waikele, Ewa, Oahu, make o Pookolu k.
Okatoba ma Waipio Ewa, Oahu, make o Kealohapauole k.
Okatoba 27, make o Mikiopio, he umii kona mai i make ai, he keiki hoi ia i aloha nuiia e kona mau makua.
Okatoba 14, ma Waikiki, Oahu make o Kepaa k, he ohao kona mai i make ai.
Sep. 30, ma Kooka, Lahina, make o I k, he lolo kona mai i make ai.
Augate 4, ma Makaweli, Waimea, Kauai, make o Kuheleloa k, he hui a me ka eha ma ka opu kona mai i make ai.
Sep. 8, ma Hanawana, Hamakua Maui, make o Kealanuikai k.
Sep. 17, ma Maliko, Hana Maui, make o Kamaka w.
Sep. 22, ma Haiku uka Hana, Maui, make o Kaelele k.
Sep. 23, ma Kuau, Hamakuapoko, Maui, make o Nika k.
Sep. 22, ma Hawanawana Hamakua, Maui, make o Lilia w.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau o maua o na mea nona na inoa malalo nei, ke holaha aku nei maua imua o ke akea, me ka hai paa aku i ko maua manao a e lilo ia i Kanawai paa, ma ko maua wahi iho. Ke hookapu aku nei maua i na kanaka, wahine, kamalii, aole e hiki ia lakou ke hoolilo i na kuauna o ko maua mau loi e moe ana ma Wanana i Kamakela, i alanui hele, ke papa loa aku nei maua, aole e hele hou oukou ma kuauna loi, e hele pololei no oukou ma ke alanui e moe ana mauka o na loi a hiki i ka laau kalakala, aole no hoi nolaila wale kekahi kapu, no na holoholona kekahi, lio bipi, miula, hoki, puaa a me na holoholona ano like aole e kukulu ma ua aina la, aole iloko o na loi, aole ma ke kula e waiho wale ana aole ka lio o kekahi makamaka, a o kekahi hoaaina paha, a mea pili paha e kukulu i ko lakou mau holoholona malaila; nolaila, ke kauoha aku nei maua e malama oukou i keia kauoha, no ke kanaka hehi kuauna hapawalu ka uku, holoholona hapalua, a e lilo keia i Kanawai paa mai keia la aku o ka laha ana ma ka Hoku Pakipika. KALAKINI.
6-3t W. S. PAHUKULA.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mai lakou i keia Olelo Hoolaha, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho ke papa kau nei au i na mea holoholona, lio, bipi, hoki miula, hipa kao, puaa mai hookuu wale maluna o ke Ahupuaa o Kapalama, Honolulu, Oahu, koe nae na wahi i hoolimalima ia aku. Ina e kue oukou i keia olelo papa, ia oukou no ia, ina e ike kekahi o ka'u mau Luna i kekahi o na holoholona i hai ia maluna ae, a e uku ka mea nona ka holoholona i hookahi dala $1.00 no ke poo hookahi, aia no nae i na Luna ka hoemi iho i ka uku e like me ko laua manao he pono, a i ole e uku ia mai, e hoopaa ia no ma ka pa Aupuni, o Poomanu a me Kuba kou mau Luna nana, eia laua ka mana e hana'i e like me ke Kanawai.
M. KEKUANAOA.
Kahu malama Waiwai o V. KAAHUMANU,
Honolulu, Okatoba 29, 1861. 5-3t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau ma keia palapala ua haalele kumu ole mai o Kaiwi, ka'u kane mare ia'u, a me ko maua wahi moe, no kona haalele loihi ia'u, ua hoi mai au ma ka hale ponoi o ko'u hoahanau, a nana au e kokua nei, i na mea e pono ai o ko'u kino. NAALU, W.
Honolulu, Oahu, Okotoba 26, 1861. 6-1t*
OLELO HOOLAHA.
AIA ma Kawaihae uka Hawaii, he Lio kane eleele, ua ae ia no, aole hao kuni, ua hehi i kuu mala uwala kahiki, nolaila, e kii koke mai ka mea nona keia Lio, me na dala pu mai he $10.00 i uku no kuu poino, ina kii ole mai a hala na la he 30, lilo loa keia lio ia'u. G. PUNIUAI.
Kawaiahaeuka, Okatoba 28, 1861. 6-1t*
KUAI KUDALA.
J. F. Kolopana.
HE AINA E KUAI IA ANA MA KE KUDALA.
E KUAI ia ana ma ke kudala i ka la 9 o Novemaba hora 12 o ke awakea, ma kahi e waiho ka aina, he mau Apana Aina ma Kalawahine a me Waikahalulu.
1 Apana aina kalo ma Kalawahine, 5 Loi kalo. Ili 732 3-4 anana.
1 Pa hale me ka Halelaau ma Waikahalulu, 17-00 Eka.
1 Apana aina kalo, he 10 Loi 78-100.
1 Pahukoa, &c &c &c
Ma ke kauoha a ka Aha Hooko Kauoha, J. E. Chapman (Kapena) Luna Hooponopono Waiwai o ka Waiwai o Po, ka mea i make.
5-3t Na KOLOPANA, e Kudala.
MOKUAHI KILAUEA.
E HOLO ANA NO O KILAUEA, MAI HONOLULU aku i ka hapalua o ka hora 4 o ke ahiahi, e like me ka mea i oleloia malalo nei, penei:
Poakahi, Okatoba 28, no HILO.
Poalua, Novemaba 5, no KONA.
Poaha, Novemaba 14, no KAUAI.
JANION, GREEN & Co.
Luna H. S. N. Co.
Honolulu, Novemaba 7, 1861. 1-tf
MOKU KUAKAHI KUAI.
AUHEA oukou, e ka poe e makemake ana e kuai he moku kiakahi hou! E hele mai e kamailio me ka mea nona ka inoa malalo nei, a e loaa no au ma ka Hotele ma Aienui.
Ua oluolu loa no ke kuai ana.
He moku hou loa ia, a ua kupono kona nui no ka holo ana a puni na mokupuni.
5-1m. HAME COOPER.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau ke nana mai i keia. O ka palapala i kakauia e Kapaa e hoololi ana ia Kaholoku ma ko'u inoa, i ka M. H. 1860, he palapala oiaiole ia, ua hanaia mai au ma ke ano hoowalewale, apuka i mea e kau ai au i ko'u inoa me ka heluhelu ole ia mai o na olelo ma ua palapala la, a ke hai akea aku nei au i na mea a pau loa, he palapala oiaio ole ia, a he palapala epa apuka hoi, aole hoi e hiki i na mea a pau ke manaoio ia palapala ma keia hope aku mai keia la aku.
Ua kakauia e a'u i keia la 23 o Iulai 1860 ma Keei, Kona Hema, Hawaii.
6-5t KEOHOULI.
OLELO HOOLAHA!
NO NA AUHAU.
E KA poe i auhauia, e hoomanao oukou e ohiia no, ma ke Kanawai, na Auhau a pau, ke kaa ole ia mamua o ka la mua o Dekemapa, e like me keia pauku Kanawai, penei:
"Ina i loaa ole ka waiwai kupono e laweia; alaila, ina he kanaka kino ikaika kela, e hiki no i ua Lunakanawai nei, ke hooholo, e hookaa oia i kona auhau ma ka hana Alanui, a hana e ae paha o ke Aupuni, he hapaha no ka la,"
Aia ma ka hale ma ke kihi o ke Alanui Alii wahine a me Alanui Nuuanu, e lawe ai oukou i na auhau i kela poaono keia poaono, mai ka hora 9 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 4 o ke ahiahi.
JOHN O. DOMINIS.
5 Luna Auhau.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei oukou e na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hai aku nei au ia oukou, eia no ma ko'u wahi nei kekahi Lio hele hewa, he lio wahine keokeo. Ua kuni ia i ka hao ma ka uha akau aole nae maopopo ka hao oia uha, a ma ka hema penei; VV. E kii koke mai ka mea nona keia lio me na dala elua, ($2.00) a e loaa no au ma Puiwa, Nuuanu. A i kii ole mai ka mea nona keia lio, a hala na la he 30 mai ka la aku o ka hoolaha ana ma keia Nupepa alaila lilo keia lio ia'u, a e kuniia i ko'u hao. G. M. HALAMA.
Puiwa, Honolulu, Okatoba 24, 1861. 5-2t
HALE KUAI O AKE.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA I ka oluolu a me na mea makepono o ke kumukuai, e haele nui paha lakou ma kahi o AKE,
Ma Alanui Nuuanu, ma kela aoao o ka Hale Hotele o KOE BU, malaila no e loaa ia lakou ka lawa o ka makemake, oia hoi na lole o na ano a pau.
2 tf AKE.
OLELO HOOLAHA.
O WAU o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoolaha aku nei au imua o oukou e na kanaka Hawaii, a me na haole pu kekahi, no ko'u ike pinepine ana i na haole a me na kanaka maoli, e ohi nui ana i ka hua o ke Kamani oia hoi kekahi laau polapola i kanu mua ia ma kahi o Kaina maluna o Kawaiahao, o keia laau he laau maikai i ka nana aku i kona kii, he mea malumalu, a ua makemake nui ia no hoi keia laau, a nolaila, ua hooulu au i kona hua a ua ulu mai he lehulehu wale. Ua hele mai kekahi poe haole e kuai nui me au,no ke kumu kuai oluolu loa he hapaha no ke kumu hookahi, o ka poe makemake nui i keia laau, e pono e hele mai ma ko'u wahi noho paa ma Kamakela, a e loaa ia oukou ua laau la. Wm. S. PAHUKULA.
Honolulu, Kamakela, Okatoba 20, 1861. 5-2t*
AINA KUAI! AINA KUAI!!
AIA ma Kaneohe, Koolaupoko, O., kekahi Aina e kuaiia'na, oia hoi ka aina kuleana o Kaulahoa. E kuaiia'na ia mau Apana Aina a pau i ka poe makemake mai, he wahi maikai e kanu ai i ka raiki a me ke kalo, a e hooholo ai i ka ia, a he kupono e kukulu i hale maikai ma ka pa hale. Ina makemake kekahi e kuai, e ninau ia Luther Severance, ma ke Keena Oihana o ka Ilamuku, ma Honolulu.
Honolulu, Oct. 16, 1861. 4-3t
Ili! Ili! Ili!
E UKU aku no na mea noha na inoa malalo eni i ka uku oi loa no na ili, ke laweia mai ma ko lakou hale kuai.
JANION, GREEN & Co.
Honolulu, Okatoba 22, 1861. 5-tf
OLELO HOOLAHA A KA LUNA AUHAU.
APANA o Koolaupoko, e uku koke mai oukou i ko oukou Auahau o keia makahiki ma ko'u hale noho ma Heeia, i na Poaono a pau loa, mai lohi o hala ka manawa. G. BARENABA.
5-5t Luna Auhau.