Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 6, 31 October 1861 — Page 4

Page PDF (1.54 MB)

KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, OKATOBA 31, 1861.

 

E ka Hoku o ka Pakipika:—Aloha oe:
                Eia mai kahi kanikau aloha ia oe no kou puka ana mai iloko o keia hapa o ka makahiki, nolaila, ke kuili nei makou ia oe i neia mau la me he ipo la, ke kaena nei makou i kau kino imua o ka lehulehu, no kou lanakila a me kou ahonui. Eia wahi kanikau la malalo iho.

He mele no ka Pakipika.

Kau ana ka la e kau ana,
Kau ana ka Hoku Pakipika i kuu maka,
Mehe mea la e i mai ana ia'u e naue aku,
Mahea la hoi au e hiki aku ai,
I ke kapaepae Aluaka,
I ke kekee o ka nalu o Makaiwa,
He Iwa kau lehua oe no ka laau paa,
E imi ae ana i kahi e hemo ai,
Hemo ka pili hooko i ka makemake,
O kuu makemake nui pau ole i ka Pakipika,
E lawe ia ala e ke Kalepa,
Haaheo i ke kai o Mesiso,
Kikoo i ke kai o Papine,
Pama ia mai e Bosetona,
A he Kona ka makani o ka aina,
Ua pa kupono ia e oe na aina,
Mai ka hikina a ke komohana,
Ka Hoku Pakipika aloha oe,
E kali kou manao a hala o Welehu,
Ka malama ino ia o ke kau,
Kaua no kai ike i ka nani o na aina,
I ka ulu wehiwehi o ka nahele,
Ua hele hoi au a wela i ko aloha,
Mehe ao naulu la e kau nei,
Kau aku ka manao a hiki mai no oe,
A hiki mai no oe e pili kaua i na poaha,
E pili no kaua i na la maka poniuniu ai ole,
A hoomaona aku kaua i ke ahe a ka makani,
O ka makani Kauaula no ka'u aloha,
Ke nu maila la i ke kuahiwi,
E wiki mai oe e ka Hoku o ka Pakipika,
A loaa mai au i Kaumakapili nei,
E hoekepue ana i ka lai malu Inia,
Hu hu hoi aloha olioli kaua,
A nui mai no ko aloha e uwe no au,
Uwe honehone i ka lau kukui,
E kui no au a paa ko aloha,
Aloha polinahe oe ka Hoku o ka Pakipika,
Ka ohe nana i Pakiliona ia ka ike ma keia ao,
I hulali memelo lua i ke kanana o Lihue,
I miki wela i ka ili o ka lehulehu,
Ahi loko huila i ka makemake ia oe la--e,
O oe ka mea moe ole o kuu po e noho ia nei,
O oe ka kalipoa aala o Pakua,
Ka wai lele maopu o Kolumebia,
Ka uwahi nokenoke o Pelekane,
Kaliponia alalaueno me ua hoa nei,
Aloha no hoi oe ka Hoku Pakipika.
Na'u na LUKA.
Kaumakapili, Honolulu, Oct. 24, 1861.

Ka Waiwai o ka Naauao.

                O ka la he ku malie, o ka honua e kaa ana. Ke kuhihewa nei ka poe naaupo i ke komohana. Pela na hoku e kau mai nei, ua kuhihewa ia hookahi o lakou ano a me ko lakou nui, a me ko lakou wahi e hele nei, aka, i ka poe naauao, ua maopopo loa lakou a me ko lakou poai ana i ka la a me ka mahina.
                Pela no hoi, he nui na wai hooluu o kela a me keia, he mau wai hooluu ko ka honua, he omaomao, he lenalena, he keokeo, he ulaula, a pela aku. A pela no hoi ka lani, na ao, ke anuenue, e hiku wai hooluu, pela ka la a me ka mahina, na hoku, ka moana, no ka nui o na wai hooluu, ua oluolu kakou ke nana aku ma o a ma o, ina hookahi, makapo no. Iloko o ka manao o ka poe naaupo, aole maopopo keia mau mea.
                Pela ka honua a me na moana e waiho nei, o ka honua, he iho kona mai ka poai waena aku a ka poai anu aku, 90 degere, a pela ma ka hema, 90 degere, he mau poai ko ka honua e pono ai, poai anu akau, poai oluolu akau, poai waena, poai olulu hema, poai anu hema, pela na kaei, elima lakou. Maloko o keia mau mahele elima, ko na kanaka ano. O ka poe ma na kaei oluolu, oia ka poe keokeo e noho pu nei me kakou, hapa o ka oluolu a me ka wela, oia kakou a me ko Nuuhiwa, Polapola, ko Malae, a pela aku, o ka poe eleele, kupono loa lakou malalo o ke kaei wela, malaila, eleele.
                Pela no hoi na moana, elima lakou, o ka Pakipika, Akelanika, Iniana, Anu-akau, a Anu-hema, he moana nui ka Pakipika a kakou e noho nei, ua pili ia moana i na mokupuni he nui, oia keia mau inoa, o Auseteralia, Polunesia, Inia komohana, a maloko o Pulunesia ko kakou mau mokupuni oia o Hawaii nei, he moana oluolu ko kakou, nolaila ua oluolu ko kakou noho ana, aohe anu ino loa. O ka moana Akelanika, he moana ino, aole nui, he au ikaika, nolaila kona inoa Akelanika, pela na moana anu, he pono ka na moana e waiho mai nei imua o kakou, nolaila mai na ia nui, na aila, na moku e holo nei, i na aole moana, pehea e loaa ai na pono he nui ia kakou? a pehea kakou e naauao ai a me ka hanohano?
                Noloko mai no hoi o ka moana ka wai a kakou e inu nei, e huihui nei, e ono nei, no ka mea, ua hui ko ka la wela me ko ka moana, a lilo i ohu, i ua, a uhi ma na kuahiwi, oia ka wa kahe. Ma ka noonoo o ka poe naauao, he oiaio pela no, i ko ka poe naaupo, he pohihihi, he lauwili, no ka mea, he mea ololi a lau a ole, kiekie ole, hohonu ole, ka naaupo, nolaila, he huikau a pohihihi loa ka noonoo.
                Ua maopopo loa, he mea kiekie a kaawale ka naauao mai ka naaupo mai. O ka naauao, mai ka malamalama mai no ia, a o kona kumu no ia, a o ka naaupo, mai ka pouli mai no ia, a o kona kumu no ia, nolaila, he mau kumu ko laua.
                I na kakou e hoomaopopo, alaila, e akaka no he mau mahele ko ka naauao e pono ai, i na hookahi o na ano a me kana hana, aole he waiwai e loaa mai, eia na inoa, Moi, Kuhina, Kiaaina, Lunakanawai, Luna auhau, Loio, Kahuna, Kumu, Amara, Kumeta, Kamana, Kela, Kupa, a pela aku. I na aole e kaawale ka inoa a me ka hana, a me na ano, a me na maikai e puka ai, a me ke kupono, alaila, ike no kakou aohe pono.
                Penei ka hoomaopopo ana, o ka Moi, he noho wale kana, a i na pela ke Kuhina, Kiaaina, a pela aku, pono anei? Oia ka anoano o ka naaupo e waiwai ole ai ia mea o ka huikau i hookahi ano wale no. Pela ke Kumeta me ka Amara, a me ke Kamana, hookahi wale no ano i kamaa wale no pehea e loaa ai o na Oo a me ka pahi, a me ke Koi, a pela aku? Nolaila, o ka naauao a pakahi ka hana, oia ka mea i pono ai, a pela i waiwai ai keia noho ana o kakou. Eia hoi ke kahi, oia kue ana, o na hana ka mea e waiwai ai, i na owau he amara, a o oe he kumeta, a oia la he kamana, o ka'u hana ka hookaawale i na hao, oia i Oo, pahi, pu, kui, o kau hana o ke kamana e hana noloko mai o ka bipi okoa, aole oe i ike i ka'u hana, pela wau i ka'u, nolaila, kuai oe i ka'u, pela wau i kau, ua holo keia loaa ia oe a me a'u, oia ka mea i waiwai ai ka naauao, a nele loa ai ka naaupo.
                Nolaila, ua lawe mai ke kumeta ke kamaa noloko mai o ka ili bipi huluhulu inoino a palahalaha, a noloko olaila, ua lilo i kamaa kane, kamaa wahine, kamaa keiki, pii loa ko kekahi kuai ana, a emi kekahi, paa loa kekahi, a paa hemo wale ko kekahi, nani kekahi kamaa, a nani ole kekahi, nui kekahi, a uuku kekahi, he eleele kekahi, ulaula kekahi, keokeo kekahi. Ua lilo keia ano e ana i mea e waiwai ai ke Kumeta.
                Pela ka Amara, ua lawe mai oia i ka Oo, pahi, kui, pu, elau, a pela aku, noloko mai o ka hao nui paakiki, a hoolilo ia lakou i mau mea kaawale huikau ole o ka hana, nolaila, na waiwai okoa ka poe kuai Oo, okoa ka poe i ka phi, o koa ka poe i ka pu, a pela aku, e like me ka lakou mau hana ka nui, ka oi, pela ko lakou kuai ana, he ike ole, nolaila, ua waiwai i ka like ole ana o keia mau mea.
                Pela ke Kamana. Ua hookaawale i na laau, i pili, i papa, i kua, i oa, i pou, i mau kaola, noloko mai o na laau nui manamana, lala, a-anui, inoino. I ko lakou liilii ana a kaawale, ua nani loa na hale, ua like me ko ke kanaka makemake, a ua pii kona kumukuai i ka nana aku. Noloko o keia liilii ana na noho, na papakaukau, na moe, na ko-ki, na noho hilinai, a pela aku, a ua lilo keia mau mea i mea nani a hanohano no ko ke kanaka ola ana i keia wa.
                A peia no hoi ke Kela, ua hana i ka wawae, palule, puliki, kuka, hainaka, noloko mai o ka mea hookahi oia ka apa okoa, nolaila, ua pono a lawa ka makemake a me ka nani o ke kino i keia mau mahele liilii ana o kela humuhumu. A ua waiwai a me ka lako loa ia hana ana. Aole anei o ka naauao? Oia no.
                Pela no e maopopo ai na hana a pau loa, he mua a he hope, he waiwai, a he waiwai ole, a pela kona kumu i kona waena, a me kona welau, nolaila, ke ao mai nei kekahi mau hoa ia kakou, a ke hoowaiwai nei, ke alakai nei, a ke ku mai nei imua o kakou, a no keia, a no kela, o ka like ole o na manawa me na wa kekahi mea e pono ai, ua akaka loa no ma keia noonoo ana, me ka ike pono iho no, no na mea i ao ia, a i ike ma ke kino, ko ke kanaka naauao e noho nei i keia wa, aole noloko mai o ka opu o ka makuahine, no ka mea, he pouli ia.
                I ko kakou ku malie ana e noonoo pono i keia waiwai nui o ka naauao, alaila e loaa no ia noloko mai o na kumu o Amerika e noho nei, a i make, a i hoi no hoi. O lakou no ka mua o ka naauao i puka i Hawaii nei i ka makahiki 1820. Ua naaupo loa o Hawaii nei, ua like ka pono me ka hewa, a ua o-o ka pouli me ka hewa, ua hele a kanikoo-palalauhala-haumakaiole, e noh ana keia mau mea he milimili na na'lii ame na makaainana.
                I ka hiki ana mai o keia poe, ua laka ka manao o na 'lii a me na makaainana, ua ae e ao, e mihi, e haalele i na hana hewa. Ua ao ia ka naauao, a me ka hoomana akua ana, ua ku na halepule a me na hale kula, ua paiia na puke, na olelo maoli o Hawaii nei, mai ka A hiki i ka W, he 12 hua, ma ke 1 hoi a hiki i ka 10 na hua helu a pela aku. Ua hui ia lakou iloko o ka wa hookahi a me ke kumu hookahi. Iloko o keia ao ana a na kumu, huli ke aupuni mai Hawaii a Niiahu, a lilo i poe ike heluhelu palapala, hai manao, kumu, a pela aku.
                Ua holo koke ka ike o keia lahui imua, a ua loaa na waiwai he nui i hiki ole maanei mamua aku. Ua kauia na kanawai no na hewa, ua hoonoho ia he mau luna ono ka ahaolelo, ua loaa na kanawai hoomalu no ke kalohe, aihue, pepehi, hao wale, ua malu keia mau mea.
                Ua naauao a kaulana loa kekahi poe, ua waiwai a hanohano, ua ike na kane, na wahine, a me na keiki, ua makaukau i ka olelo a me ka heluhelu, a me ke kakau ana, a me ka hoomana akua ana i keia wa. Maloko o keia mau makahiki he 40 a keu ae, ua kiekie ka naauao o keia lahui e noho nei, a me na'lii. Ua loio, ua kahunapule, ua kumu, ua kumeta, ua Kela, ua kamana, a pela aku. Ua ike i ka namu haole, ua loaa na hale laau, a me na moku, na aina a me na lio, na bipi a me na mea e ae, ke dala, ka lole ka pu, ka pahi, ka Oo, ka hao o kela ano keia ano.
                Iloko o ka naauao ana o keia lahui, ua maopopo he pono kela a me keia, a he waiwai e loaa mai ana iloko o ka ole a me ka lapuwale. Iloko o ka mauu he dala, iloko o ka nahelehele he papale, iloko o ka pohaku he hale paa, iloko o ka laau he hale maikai, iloko o ka moana he aila, a he ia.
                Nolaila, ua maopopo ka naauao he mea waiwai. I na o ka waiwai kou, o ka ike ko'u i ka helu ana a me ke kakau, pehea la ka pono, i na e hele ana m ua ia wahi aku, a ia wahi aku? Pono anei ka waiwai maoli e like me ka naauao iloko o ko'u manao, I na e aihue ia ka waiwai, pau anei ka noonoo a me ka naauao iloko o ke kino? aole, oia kona mea i waiwai ai ka naauao, o ke koe o kona kino, ka hale hana o ka manao e moe ai.
                Nolaila i olelo mai ai o Solomona, o ka naauao ua oi mamua o ke gula a me ke dala, a he papale alii ka naauao no ka mea nona ia, a he mea hookiekie ka naauao, a pela io no, nolaila, ua pili ka naauao i na mea kino, a me na mea kino ole, i na mea o keia wa a me na mea o kela wa; i na mea i hiki mai, a me na mea i koe? O ka naauao, ua pili i ka ike maka, i ka lohe, i ka hana, i ka olelo, i ka ae, i ke ala ana a me ka moe ana, nolaila, he mau alanui ko ka naauao e pono ai.
                1. Oia ke ao ia, 2. oia ke noi, 3. oia ka ike maka, 4. oia ka lohe ana. Ma ke ao ia ko Hawaii nei ike a naauao. Ma ke noi ko Solomona, a me ko Daniela. Ma ka ike maka ko Mose, a me ko Petero ma ma ka lohe ko Paulo, a me ko na kumu a kakou e noho nei. Nolaila, o ka naauao ka mea waiwai nui o keia ola ana. S. D. KEOLANUI.
Niuhelewai, Kapalama, Oct. 26, 1861.

Rula o ka poe maikai.

                Ma ka helu 5 o ka Hoku Pakipika, ua hewa ke alakai ana ma ia rula no ke kapa, o ka poe hele imua o ka Moi a Moi wahine paha, ina ke ano oihana a ike alii paha. O ke kuka he mea kupono ole ia, e pono no ke kahiko i kou nani a pau loa i Puapuamoa ke kapa kupono, aole ke kuka, e like me ka mea i kakau ia ai maloko oia helu.
                Eia kekahi mea i poino, aole pono ke komo i ke kamaa ilihinuhinu, aka, i kamaa ili-bibi wale maoli no o kahi maka kanaka.
                Ua pau ae la ka hoakaka ana i ka noho ana, a hookipa ana, ma kahi alii i na la nui a no ka hookipa ana, a me ka launa ana i keakea; i kahi lealea paha, i kahi hula paha, (Balls) a ka Fair paha, he wahi hoikeike i na mea maikai, a me na wahi akea e ae a pau.
                He mea okoa loa ka hoolauna ana o ka ike alii, me ka launa ana a hoike ana mai i kahi akea. O ka poe i hoike ia, a hookipa ia paha, i ka ike alii ana, a i ka wa i loaa, a halawai aku ai ma ke alanui hele, a ma na wahi i olelo ia maluna, ua kuhi hewa paha, ua like pu ke aloha ana ia manawa, ua pioloke ka manao i ka mea kupono e hana aku ai i ka mea kupono i ka Moi. Eia ka mea kupono, i na e loaa aku ke alii, a me kekahi paha o kona pilikoko iloko oia mau wahi, a i lohe paha oe o ke alii kekahi oloko oia wahi, alaila, e wehe no i kou papale, aole ma ke poi maluna o kou poo, e hele wale no a i ike aku oe i ka mea kiekie, a kokoke pili loa i ka Moi, alaila, e aloha mua aku oe me ke kunou aku, a i aloha mai ua 'lii la, alaila, e e kunou hou aku oe, O kou kunou mua ana, ua like ia me kou makemake ana e aloha ia mai oe, a o ka ike ana o ka Moi, a Alii pilikoko paha, i kou aloha ana, aloha mai no kela, alaila, hoihoi aku oe i ke aloha o ke alii i aloha mai ai ia oe.
                I na oe mawaho, a e uwa ana, a e ku pu ana oe me kekahi oia poe ohana, mai kau no oe i ko papale maluna o kou poo.
                I na paha i kuia ka makemake o ke alii e kamailio me oe, e pono no ke hoolohe aku i na olelo a pau, me ka pane maikai aku i na he olelo ku i ka hoopaapaa, mai paio aku ke ole oe i ninau ia mai kou manao. Mai imi oe i manao nou a hoopuka aku imua ona, aia nana ka manao, alaila, e pane aku oe, me ka imi i kekahi mau hua lealea i ku i ka lealea, mai olelo penei, "e ke alii e!" penei, a i makemake oe e ninau, alaila, "E ka lani!" a i olelo pela, mai noho a kuawili aku ka olelo ana, "E ka lani!" hookahi paha, a i na ole, i elua. Aole i kupono ke pai aku i ke alii, a mau alii paha imua o ko lakou alo, mai haakoi, a pinana aku ke haawi ia mai oe i ke kua, ao ko hoka no ia, e walu aku ana, aole oe e maliu ia mai, a ia manawa, e lilo koke no oe i enemi nou. E pono no e waiho a na ke 'lii no oe e ike mai, aole nau.
                I na e noho ana , a e ku ana paha kekahi o ka poe i olelo ia maluna, a me na alii nui, he mea hewa loa ka huli ae a kamailio me kekahi mea e ae. E pono no ke noho malie, hookahi mea nana o ke alii, a hookahi pepeiao hoolohe i ka olelo e puka mai ana mai kona waha. No ka mea, o ka mea e ku ana he kakaikahi loa ko'u lohe ana i kona leo a me kana ka mailio ana ia oe, nolaila, e hoolilo aku no lakou manao a pau loa ia ia. O ke kamailio me kela mea keia mea, he mea loaa no ia ia oe i na la a pau loa, aka, o ke alii, a mau alii kiekie paha, he kakaikahi loa, nolaila, oiai ka manawa e loaa ana ka manawa o ka launa me ia poe, e launa no a pau kona makemake. E like me ke anoano e loaa ia ia ma kona wahi kiekie, pela no e malama ia ai ke anoano o ke alii a me na 'lii i kahi akea. I ka wa kahiko o keia pae aina, he malama loa ia kela mea keia mea o na 'lii nui, pela no na aina naauao e noho mai nei, o na'lii iho no ka mea nui.
                I na e hele ka huakai ma na alanui a me na wahi akea, e hana no ka poe e hahai ana i ka mea kupono, a e hoopili me ko Enelani mau alii, no ka mea, he aupuni alii keia, aole he aupuni makaainana, a alii hoi, a oia no hoi ke kina nui o ko kakou wahi aupuni uuku e noho nei, o ka hoolilo ana i ka pono o na lii o ka wa kahiko me na alii kui o Amerika, aole pela ke aupuni Karistano nui hookahi o ka honua nei, oia hoi o Beritania, na na e malama nei i ke akua ma ia aina. O ke akua ka mea malama maua ia o kela wahine aku, o na 'lii aku, a hope loa o na makaainana.
                No ka hiki makaainana ana no o na kumu a kakou i ka wa ia Liholiho, nolaila, ano makaainana no ko ke alii noho ana ia Kamehameha III, a ao ia mai ka noho aupuni ana e like me na 'lii kui o Amerika, aka, aole nae oia ka mea kupono e hana'i. I na he mau kumu kakou i kauoha ia, a i hoouna, i mai paha e ke alo alii o Beritania, aole e loaa ia kakou keia ao hou ana e like me keia, i na no ua hoopaa ia kekahi mau rula o ka wa kahiko i pau ae nei i ka lu helelei ia, aka, ke hoala hou nei ka mamo a Kamehameha I, a ke hoihoi liilii ia mai nei kekahi mau pono i waiho ia.
                No na kuaaina. I noho a makaikai ia'ku na hale kula , a hale pule paha, alaila, e pono no i ke kahuna pule, i na i ole, i ke kumu kula paha, a luna paha o kekahi akoakoa ana, e hele mai a hookipa i kekahi o ka poe alii e hele ana e makaikai, a i hele aku i ka pule paha. Ma Hawaii nei no ka ike ole no o na kahuna e ku nei maloko o na awai keia hemahema.
                Penei ka wehewehe ana. O ka Moi ke poo o ka oihana hoomana ma Hawaii nei. No ka moi me ke kokua pu o na makaainana ka mea e pono ai ia hoomana, a mamua o ka noonoo ana o na kahuna i ka mea e ae, e noonoo i ka Moi ka mea nana i hoopaa i ka hoomau ana i ka hoomana ana. No ka mea, i na aole e malama ia ke alii, a i na aole he alii, aole he hoomana. O keia mea ma keia pae aina, aole malama ia, koe nae na hale hoomana Katolika.
                Ke malama nei lakou i keia rula, aka, o na kumu a kakou aohe malama no keaha ka malama ole? Eia no, no ka ike ole, nolaila no paha kekahi kumu e pono ole nei ko kakou mau hale pule. Ua pili keia no na manawa e pule ole ana ke kahuna pule, a i noho ole paha ma kou noho kahuna, i na aole kekahi kahuna e noho ana, e pono no kekahi o na luna ekalesia nui. (Aole i pau.)

Make i aloha ia.

                Aia ma Makaweli, Waimea Kauai make o Kuheleloa. A penei ka mooolelo o kona make ana.
                I kekahi la; pii aku kekahi poe iuka o Waipio i ke pani oopu, maluna o na lio, a o Kuheleloa pu kekahi iloko oia huina. A hiki ma kahi kahawai, papani no lakou i ka wai a maloo, a ohi no i ka oopu. Pau aku la ko lakou lehulehu i ka hoi, a koe iho o Kuheleloa me kana kokoolua, a mahope mai laua.
                Hoi mai la laua a ke kula, hai aku la o Kuheleloa i kona hoa, he eha maloko o kona opu, nolaila, aole laua i hooholo ikaika i ko mau lio. A kokoke i ke ala e iho ai ilalo o Kaloula, lohi iho la o Kuheleloa no ka nui loa ana o ua eha la, a o kona hoa, hele wikiwiki no kona lio a iho i lalo. A hiki kela i kauhale, nana mai ia, e iho aku ana ka lio o Kuheleloa, aole nae o Kuheleloa.
                Hai aku la ia i ka lehulehu, ua mai o Kuheleloa, a ua haule aku ia paha, eia ka lio la ke iho mai nei. Pii nui aku la na kanaka e imi, a ia huli ana, aole i loaa wawe, mai ka hora 12 paha o ke awakea ka hoomaka ana a i ka hora 5 ahiahi ka loaa ana e moe ana i ke kula, a e huki ana kona hanu, me ke kino pu. A i ka hoihoi ia ana a hiki i lalo, ua make loa.
                Owau no ke olelo aku nona he wahi kanaka maikai no ia, he wahi kanaka hookipa i na malihini, a he kokua no hoi ma kekahi mau mea, iwaena o ka poe olelo ano akamai, a naauao, o Kuheleloa no kekahi mea kupono, o ka hua o kana mau olelo, he kaulike no ia iwaena o na mea ana e olelo ana, a ua loaa nohoi ka maikai ma kona hooponopono ana i kekahi poe. Nui kuu aloha ia ia, oiai owau kona hoa aikane oia aina, a ua halele aku au ia ia ma ko maua one hanau aloha. A ke hiki mai nei ia'u ka lohe ua make ka kuu mea i aloha nui ai. A ke olelo nei au, He make kona i aloha nui ia.
                E Kuheleloa! Aloha ino oe, ko haalele ana mai i ka pili a kaua, kuu hoahele o kela wahi keia wahi o ka la a me ka ua, o ka wela a me ka malu, o ka po a me ke ao, o ke kai a me ka wai, o ke anu me ke koekoe, o ka la kanaka nui Waimea, o ke Kawelu o Mana, o ke one kani o Nohili, o ka pahapaha o Polihale. Aloha oe, aloha ka wahine, aloha ke keiki, aloha na hoa a pau o kaua, na hoa alo ua, alo makani oia ka hanai a kaua e holoholo ai. Aloha ino oe e ka mea make i aloha nui ia. Owau no kau aikane.
S. K. KAWAILIULA.
Honolulu, Oct. 23, 1861.

Ka malamalama o ke Akua.

                A e na mea a pau a na keiki e hana ana ma ka pono, ua ku hoi i ka ponoio, a me ka manao kaulike, ma waena o na keiki a me na makua, ma waena hoi o na kumu a me na haumana. Nolaila, ke olelo nei au, ua makehewa ka oukou keakea ana, no ke aha? no ka hana ana o ka oukou mau keiki, i ka manao kaulike loa me oukou, ma ua hana na keiki me ka naaupo, me ike iho i ke ano o ka mea a lakou e hana ana, alaila. He keakea makepono a, e maopopo auanei ka waiwai io o nei mea he naauao, no ka makou hapai ana me ka manao maikai kupono.
                A mamuli o keia, ua akaka lea ka naauao, a me ke kaulana nui no oukou, me ka oleloia akamai maoli na keiki o mea, o hea? o Honolulu, owai la ke kumu, o kou mea no hoi, ae, he kumu akamai keia, pehea hoi ko mea? akamai no hoi ko laila, na kuu mea no hoi lakou i oo, he poe akamai na kumu i holo mai mea mai, poe noonoo, nolaila, o ka loaa ia makou he mea kaulana wale iho no ia ma Hawaii nei. Ina ua loaa ia kaulana, he oia mau aku no ko oukou kaulana, ka inoa paha na hai mai e hoowahawaha keia oihana, na oukou iho no ka. Ina hoowahawahaia ka naauao, ke hoowahawaha pu ia nei ka pono, a me ka malamalama. Auhea la na mea oiaio oia hope aku? Ke manao maopopo nei au; o ka naauao o ka malamalama iho la no ia. He hiki i ke kanaka i piha ia mea; Ke makau ole he malamalama oloko o kona naau, me he uila la e anapu ana, ma ka hikina, a hoomalamalama i ke komohana. Pela no au nei e hiki ai ia ia ke pale aku i na enemi; A kaawale ia mailaila ae, me ka malamalama loa iloko ona, me ke akaka loa o na mea a pau ana i hana ai.
                Eia hoi na mea i oleloia iloko o ka palapala Hemolele; Puka mai la ka malamalama, mai loko mai o ka pouli, aole nae i hookipa ka pouli ia ia, no ke aha? No ka hiki ole i ka pouli. Ke hoonee i ua kumuao o ka malamalama, noloko mai olaila ua loaa ia kakou na mea he nui wale; Oia hoi na naauao, na mea a pau o ka naauao a na kumu i lawe mai ai, a ua puka ae nei ia, mailoko ae o ka naaupo o keia lahui, aole nae i hookipa mai ia naaupo i keia naauao, no ke aha la? Eia ua ku hookahi wale iho no ka naauao me ka hele loa aku imua, a nana aku i na mea mahope. Hiki mai o Iesu i ke ao nei, paa o Satana i ke kaulahao, ku hookahi aku o Iesu oia wale iho, a ma ona la e ola ai.
                Wahi nae a kekahi makua hanai waiu o ke ola, he Diabolo ka i hoopuka ia ia; Nupepa hou iho la au. Auwe!! Ke ola nei no ka o Diabolo; Ka inoa o Iesu koe, aole ka! ua ike paha oukou, ma ka helu eha iho nei. Aole kakou e hana ana i ka pono, oia wale iho, o ka hewa pu kekahi e loaa mai. Owai la auanei ka mea hala ole, na ka mea hala ole o kakou e pehi mua i keia pepa i ka pohaku. A ke manao nei au o ke Akua wale no ka mea e hiki ai, a e hiki ole ai.

No ka Nane.

Ka Hoku o ka Pakipika:--Aloha noelo oe:
                No kuu ike ana i ka Nane a Kalaiolele ma ka Hoku o ka Pakipika Buke I, Helu 3 Penei noia. E kau ana kekahi moohueloawa nui ma ka mauna Kalemele, 1,861 auana kona loa, aole i ike ia ka nui o kona laula, ku pololei mai kona huelo a wanana mai i ko ke ao nei, i mai la, e hiki mai ana he mea oi kona loihi ma mua o ko'u, ua kauia ma ka aoao akau o kona lae i na hua palapala ma ka olelo Beritania, (A. D.) hai maopopo mai la ka huelo o ua moo nei i keano io maoli o ka mea e hiki mai ana ma ke kau ana i ka hua helu 6, a pa 6 hou i mai la ka huelo o ko ka moo mua o ko ke ao nei, i maila, aole i piha na hua helu o ka mea e hiki mai ana mahope, alaila, lalau iho la ke alelo i ka peni, a haawi ae la na ka wawae hema o ua moo nei e kakau na hua helu i koe, e piha ai ka me hiki mai ana, i ka hua helu 6, a pa 6, hou ka huelo i kakau mua ai, kau hou aku la i ka huahelu 8, 6, 6, alaila, olelo mai ke alelo, o keia ka mea e hiki mai ana mahope i olelo ia ae nei e ka huelo, ua kakauia i na hua palapala ma ka aoao hema, o ka lae ma ka olelo Hawaii M. H. Eia ka ninau; Heaha keia mea e hiki mai ana. Heaha ka haina o na hua palapala e kau ana ma ka lae i na olelo like ole elua. E hia ka helu ana o kona mau la mai keia la aku i hiki i ko ke ao nei. Eia no ia: 1 O Nupepa Kuokoa ka mea e hiki mai ana? o H. M. Wini na hua palapala ma ka lae i kakauia, 3. He 361 la o kona helu ana a hiki i ko ke ao nei, Penei i loaa ai. O ka moo nui e kau ana ma ka mauna o ka Hoku Pakiika noia, nona na helu 8 Pa, k, i, p, i, k, a, ku mai oia a hai i keia aupuni, i na mea hou! oia ke ao nei. A o na hua helu 6! oia no N, u, p, e, p, a, a pa ono hou! oia no K, u, o, k, o, a, nona na anana oi 5, oia keia, Sept. Oket., Nov. Dek. Jan. oia kona hoomaka ana e pau ka helu 1 o ka M. H. 1862. A o na hua Palapala ma ka olelo Beritania o ka moo nui i kakau ai. O ka Luna noia o ka Hoku o ka Pakipika. A o ka moo mua ka Hoku Pakipika noia. Ke hoole aku nei laua a hoole mai.
                Oia ka'u loaa i ima ai, oia paha, aole paha! me ke aloha no.
Na F. W. Kaawaloa
Haleohua Makaha, Okat. 16, 1861.

                Ua pololei anei keia pane, aole! E hai mai ka mea ike.

He wahi Nuhou.

Ka Hoku o ka Pakipika:--Aloha oe:
                He wahi Nuhou ka'u e hooili aku ia oe, a nau no e hai aku i ka poe puni Nuhou o na makamaka o kaua;
                Ma ka la poaono, o ka la 19 Okatoba nei, e hoi mai ana au i Honolulu nei, mai Koolau mai; a hiki au ma Kahuailanawai, ike au i kekahi poe wahine ekolu e hooholo lio ana maluna o na lio ma ke alanui, ua komo i na lole kane. Palule huluhulu ahinahina maluna, lole wawae kapolena. Me na ili kalapu, me na kepa a me na kamaa kane, e hooholo ana ma ke alanui e holo ana iuka a holo hou mai ma kai mai, i ko'u ike ana, mai loa wau i ka hilahila. Luheluhe ka lauoho me he poe la no Moana. Aole ka paha lakou i lawe i ka pepa o ka Hoku o ka Pakipika, no ka "rula o na wahine no ka holo lio ana." Auwene! Auwe!! Auwe!!! Hilahila maoli wau i kou ike ana i ka hana kupanaha a keia poe wahine hilahila ole.
                Auhea oukou e na wahine mai Hawaii a Kauai, mai hoohalike oukou e like me ka hana a keia poe wahine, he mea hilahila ia.
G. B. IKEMAKA.
Honolulu, Okatoba, 25, 1861.

KA HOKU O KA PAKIPIKA

E HOOPUKA ia ana ka Hoku o ka Pakipika i kela poaha keia poaha a pau ka makahiki. O J. W. H. KAUWAHI, Oia no ka LUNA NUI, a o G. W. Mila, oia ka Luna Hooponopono a me ka Puuku. He nupepa a na kanaka maoli keia, na ko Hawaii nei poe keiki papa o ka aina i kukulu, a ua manao ka Ahahui e kokua ana ko Hawaii nei i keia hana. Nolaila, aole i manao keia Ahahui e pono e paipai nui i ka lehulehu e lawe, no ka mea, ua ike lea ka Ahahui, e lawelawe no na kanaka Hawaii ma na oihana a na kanaka Hawaii.

Eia ke kumu manao paa.

He nupepa ku i ka wa keia, aole no e hio io a ia nei, o ka hoonioniolo kana hana, a na na keiki papa o ka aina ka oihana luna maoli ana o ka hoopuka ana. He nupepa keia no ka lahui Hawaii, a ke noi ia aku nei na kanaka o na aoao a pau e hooili mai i ko lakou mau manao e pai.
Ke waiho la imua o na maka o ka lehulehu ka makou helu mua, a ua oluolu no makou e hooholo no ka lehulehu i kona ano, he maikai paha aole paha. Ua hoopuka ia ka helu mua ma ke ano hopuhopualulu, a nolaila, aole i hiki aku ka pepa i kona maikai.

OLELO HOOLAHA.
PIULA WAI! PIULA WAI!

O ka poe e makemake ana e hookomo i ka Wai Piula ma ko lakou wahi, pono no ke hele lakou imua o ka mea nona ka inoa malalo nei, no ka mea, ua hiki ia ia ke hana i na Piula me ke ano paa, aole noha koke, no ka mea, o kana hana no ia ana i ao ai a maikai.
Aia no ia ia na lako a pau e pono ai keia
–HANA, OIA HOI–
Na Ki Wai o na ano a pau!
KA PIULA WAI
A ia mea aku ia mea aku e pono ai.
Aia ma ko'u wahi hana ma Alanui Kaahumanu,
Ka Hale
Hana Piula Maikai Loa!
Mai kuhihewa oukou, no ka mea, ekolu na hale hana piula ma ia Alanui, a o ko'u hale, oia ka Hale mauka loa.
2-tf J. J. O'DONNELL.

LOIO! LOIO!!
INA MAKEMAKE KEKAHI E KOHO IA
J. W. H. KAUWAHI

I LOIO, e pono no ke hele ma ka hale hana o HALAKI (C. I. HARRIS) kokkoke i ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, mawaena o ka hora 9 kakahiaka a me ka hora 3 o ke ahiahi.

OIHANA LOIO!

JOHN L. NAILIILI, AIA KONA KEENA Oihana Loio ma ke ALANUI NUUANU, ma kai iho o ka Hale Kuai o A. S. Cleghorn, ma ka Hale ai o na kanaka Hawaii, i kapaia o "HALEOLA," ma Honolulu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai no kela hewa keia hewa i hoopiiia'i oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa a me ka pololei i ko oukou mau palapala kuai o kela ano keia ano me na palapala hoolimalima, me na palapala haawi waiwai paa a waiwai lewa, na olelo ae like o kela ano keia ano, na palapala hoopaa o kela ano keia ano, na palapala moraki waiwai paa a waiwai lewa, o na palapala hoohui o kela ano keia ano, a me na palapala hoopii i na Ahahookolokolo no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na palapala kauoha a pau, a me na palapala a pau o kela ano keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.
Honolulu, Augate 31, 1861.

OLELO HOOLAHA.
HUMUHUMU PEA!

KE HAI AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo nei, i kona mau makamaka a i ka lehulehu hoi, ua makaukau no oia e hana i ka hana a pau i haawiia ia ia e hana ai MA KE ANO MAIKAI! A ma ka Uku Emi loa! E pono no ke hele e imua ona, mamua o ka hele ana io hai. E ninau hoi no kona ano, ia Kimo Pelekane a me Paulo Manini.
1-3m. WILAMA G. WOOLSEY.

KA LAKO HALE A ME NA Pahu Kupapau!

AUHEA oukou, e ka poe e makemake ana e kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu hale paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU! NA LAKO HALE! NA PAHU KUPAPAU!
A ua makaukau no hoi au e hana i ka hana kamana, ke manao oukou e hoolimalima mai ia'u, a ma ka uku emi loa. E hele koke mai i pau ko oukou kuhihewa. H. ALENA.
2-tf Alanui Papu.

POHAKU LUA KUPAPAU!

AUHEA oukou, e na kanaka maoli e makemake ana he Pohaku e kau ai ma na lua o ko oukou mau makamaka, eia no au e hoolako ia oukou e like me ko oukou makemake. Ke waiho nei ia'u kekahi mau POHAKU MAPALA MAIKAI LOA, a ina e hele kino mai oukou imua o'u e kamakamailio no au i ka mea e pono ai. Eia ke kumukuai; mai na dala He $20.00 A pii ae. Nolaila, e wikiwiki e hele mai; no ka mea he makepono loa keia. J. T. DONLEN.
3-tf Alanui Alii.

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei oukou e na kanaka a pau, a me na Haole, na Pake, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ua kuai maua me Naone, i kekahi aina o Mooiki, ma ke kuai lilo loa ia'u, eia nae ke kumukuai, $1.00, oia ke kumukuai i lilo loa ai ia'u.
Na H. M. MI.
Pauwela, Hamakualoa, Maui, Oct. 9, 1861.

J. F. COLBURN, (KOLOPANA.)
LUNAKUAIKUDALA!
—Ma Alanui Kaahumanu,—

Honolulu, 2-tf