Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 7, 7 November 1861 — Page 4

KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, NOVEMABA 7, 1861.

 

KAHI MELE NO KA AU ULUMOKU.
October. (Ariel.)

1 Aia la, ke hoea mai la,
Ka auulumoku nui
He moku aha la,
He moku-okohola nae,
Ke hoea mai la makai,
Nui, lehulehu,
Nui; lehulehu.
2 Ke hau-walaau mai nei,
Na leo o na kanaka,
Kea, ula, ele,
Kapena, malamamoku,
Hulipahu, na luina,
Me na ona moku &c.
3 Pehea la keia Sikina?
Laki anei, nele paha?
Laki no kekahi,
A manukina kekahi,
No ka hapa o na Ia,
Aole he aila &c.
4 Nui na Ia ma ka aina,
He raiki, ko, pulupulu,
Kope, bipi, kao,
Hipa, puaa, na manu,
Kela mea keia mea,
Piha no ka aina &e.
5. E! mai holo ma ka moana,
O nele i ke Kohala,
Pono ke mahiai,
Aole pilikia hou,
Hukihuki no ka eke,
Polohuku kela &e.
J. L. N.

He Mele no Lui, Aki, Kamohai,

He mea i aloha ia.
Kahi wai o Luakio,
Hookio ka ua iuka,
Hehi mai la i ka nahele,
I ka luna o Waialeale,
Pukui i ka ua noe,
Kilohi au o ka nani,
O ka nani o ka Waikini,
Ike maoli i ka luhi,
Kuu kino no kai luhi,
Kai apaapa i ka lipo,
O ka naele aku ia,
Noe anu o Aipo,
O ka wai o Kemamo,
He manao oe ilaila,
Keu oe o ke akamai,
Nau i noho ia uka,
Pau ole ko'u manao,
I ka nani oia pua,
He manao no keia,
E naue aku me oe,
Aohe hoi e hiki,
O ka mau kawelewele,
Auhea wale ana oe,
E ka iini a loko,
Noloko ae ka manao,
Hoolana i ka nui kino,
He aloha no o Lehua,
Hoa pili o Nihoa,
Hookahi no o Kaula,
Au mai ai i ke kai,
Enaena mai luna,
He kanaka paha ko loko,
Ehia mea minamina,
O ka nani o Keomolewa,
Aohe no e loaa aku,
Ahe ula no ka naele,
Kapalulu mai ko hiu,
I pakele aku i ka lima,
He mea i aloha ia,
Kahi kai o Mamala,
Malama hewa ana wau,
Kaukana a ke aloha,
Kulukahi kuu waimaka,
A haule i ka honua,
Ka naue a ke aloha,
Hoolailai mai ana,
Ua pono no kau hana,
A he kino lehulehu oe,
Hookahi no kuu kino,
Lau wale mai ka manao,
Auhea wale ana oe,
E ka pua i manao ia,
Ehia mea hilahila,
O ka lohe leo ana mai,
Pehea la ka noho ana,
I ka olu o Halaulani,
Ahe lani nui no oe,
Na keia nui kino,
Kuu kino noho hoolohe,
I ke ao a ka makua,
Kahi wai o Kewalo,
E uwalo aku ana wau,
Aohe e maliu mai,
Ua pau pono kau hana,
A he pukonakona nui,
He inoa no ka mahiai,
Keia e kau nei,
MRS. MARY. KEALOKEA.
S. D. KEOLANUI. Kakauolelo.
Niukukahi, Novemaba, 4, 1861.

He wahi manao mahalo ia Pilipo o Kona Akau Hawaii.

                Aloha oe e Pilipo, Ua ike makou ma ka "Hoku o ka Pakipika," helu 6, o ka la 31 o Octoba 1861, i kou manao maikai i hoike ai ma ka halepule o Mokuaikaua i ka la 20 o Okatoba 1861, penei no ia. "Eia, o na nupepa elua, o ka nupepa kuokoa, a me ka Hoku o ka Pakipika. Ua hooholoia ma ko makou aha ma Hilo, o ka nupepa a Wini ka nupepa a na hoahanau e lawe ai, a puni o Hawaii nei." Aole a'u hana ma ka hapa hope oia olelo malalo iho, Eia ko'u wahi kanalua, no ka mokupuni o Hawaii wale no paha, i noho Kiaaina ia e R. Keelikolani? no ka pae aina o Hawaii nei paha, i noho Moi ia e Kamehameha IV? Ke kauoha hou aku nei au ia oe e Pilipo, ina no ke aupuni o Hawaii nei, mai Hawaii a Kauai, o na hoahanau maloko oia mau mokupuni, no lakou ka olelo paa e lawe i ka nupepa a Wini. Nolaila, ke kauoha hou aku nei au ia oe, me ka haahaa, e palapala ae kaua ia Wini, me ke kokua pu mai nae o ke Ahahui o Hilo, a me Hauula, mahope o kaua, i kumu e ikaika ai ka kaua noi ana ia Wini, e paiia i kela poaono keia poaono, i 20,000 kope o ke kuokoa, a kau aku, i lawa pono na hoahanau a pau o kaua, a me kekahi poe kanaka e ae mawaho no ka mea, ua haiia ma kekahi pepa o Hoku Loa. Ua 20,000 hoahanau a emi mai paha, Ina ma ka mokupuni o Hawaii wale no, pau loa no paha anei na tausani ekolu (3,000 ia oukou, a nele hoi paha anei makou na hoahanau Oahu nei, i ka Nupepa kuokoa ole. No ka mea, o ka Nupepa kuokoa, oia wale no paha anei ka nupepa i unuhiia ma ka olelo Hawaii a kakou, a o ka nupepa "Hoku Pakipika," he kakaikahi paha ka poe hoahanau ike i na olelo oia nupepa, he paakiki paha na hua, he olelo Pake ko loko, he olelo e, he olelo Latina, he olelo Hipolu (Hebera) a he olelo Helene paha, na olelo paakiki, e loaa ole ai i na hoahanau ke heluhelu. Poho io no ke dala o na hoahanau, ke lilo i ka Hoku Pakipika." No ka mea, aole lakou i ike i ka heluhelu. A he mana no hoi ko lakou Ahaolelo o Hilo mai ke aupuni aku, e kau i olelo hooholo. E huki ana i ka manao o na hoahanau a pau loa, e ae aku i ko lakou manao, e lawe i ka nupepe a Wini, mai na hoahanau waiwai paha, a na hoahanau ilihune, loaa ole o kahi dala, pau loa paha i ka nupepa a Wini. Ia wai la anei e loaa ai ke dala a ka hoahanau ilihune, a makapo paha. I ka Ahahui Euanelio paha o Hilo, ina pela, ke aloha aku nei au ia oukou. Owau no me ka mahalo,
KALAPUKAIHAEHAE.
Honolulu, Oahu, Novemaba 1, 1861.

                Lono wale mai la no kuaaina nei, he mea hou ma ke kulanakauhale Alii o ko Hawaii nei pae Aina, a i ko'u ike maka ana iho, he mea e ka olioli no ka hoea ana o keia Nupepa hou i kapaia ka " ka Hoku o ka Pakipika" i kukulu ia hoi e kekahi mau keiki kupa o ka aina hanau nei, e hoike ana ia lakou iho a me ko lakou lahui, ua hala ae na la o ka hulu kamalii, ua pau ke kau o ka naaupo, a me ka hooilo o ka palaka, a me ka nanea. E hoike ana ia lakou a me ko lakou lahui, ua ike, ua naauao. A nawai i hali mai ua naauao nei? na na kumu a kakou; a pela io no.
                I mea e hoike ae ai i ko kakou naauao io ana, ua kukulu ae nei ko kakou mau hoa launa i keia mea nui mawaena o kakou, oia hoi; ka hoolaha ana ae nei i Nupepa ku i ka wa mawaena o ko kakou hanauna Hawaii nei, e hapai ana me ko lakou mau lima, me ke kanalua ole no ka uuku o kahi loaa. No keaha ke kanalua ole? no ka manao nui loa no, e pii ae ko kakou mau poo, ma na hana e naauao ana, nolaila, ua lawe ae lakou, i ka lakou mau wahi hapaumi uuku, no ka inoa o keia Aupuni uuku, o ka lahui, a me lakou iho. Aka hoi, owai la o oukou e na hoahanau, a me ka poe hoahanau ole, na kumu a me na haumana, na mea no a pau i huna ia oukou iho malalo o na olelo pahele? me kuu manaolana loa. E Hawaii o Keawe, e ku nana maka wale mai no anei oe, me ka hopu ole mai i na mea a kou koko hookahi e kukulu nei? E hoolehelekii wale mai no anei oe e Maui o Kama, me ka lawe ole aku i kekahi huna o ka hana a ka io o kou io e kukulu nei? E huli kua mai anei oe e Oahu o Kuihewa, me ka hopu ole mai i na mea a kou lahui hookahi e kukulu nei? E makahi mai anei oe e Kauai o Mano, me ka akaaka wale mai no i na mea a kou lahui hookahi o ka hoowahawaha ia e kukulu nei? Me kuu manaola. Aole, ole loa.
                Heaha ka mea i koe ia kakou? Eia wale no; o ka lokahi like o ko kakou manao, e lawe i ko kakou Nupepa, oia ka " Hoku o ka Pakipika," oiai ua kukulu ia no e kakou kupa hookahi o keia pae Aina. Mai hoole oukou i ke pahele ia mai, me ka hoino mai a kekahi poe, he Nupepa ino; e pani i ko oukou mau pepeiao ma ia mea, no ka mea, he mea ino wale, he hoopunipuni. I mea e maopopo ai ka hoopunipuni; ua ninau ia aku ka mea nana i hoolaha, e hai mai ia i na hua ino; aole nae i hai mai, no ke aha la? no ka nele, he mea olelo wale no ia nana.
                Maloko o ka Hae Hawaii, i na pule i hala ae nei, ua olelo mai o Punimaemae ma kana hoolaha ana, "he nupepa pelapela, he haumia, aole ka e pono ke haawi na na keiki e heluhelu;'' Ka-ka-ka, ke ole iho. Ea, heaha la o Punimaemae? he kanaka Hawaii anei, he Aferika a he haole anei? Ina ia he kanaka Hawai, i ko'u manao, o ka hanau wale ana no kona ia nei, i Iapana kona wahi i hanai ia'i, e Bu-lu meni;

"HUPO O IAPANA."

a, ina no Apelika, alaila, he mea maopopo ia kakou, no Apelika ke koe honua lea, menei ke kumuu,

"POULI APELIKA."

aka hoi, ina oia he haole, alaila, he mea hiki no ia ia ke olelo pela, no ka mea, aole no ia i ike i na ano liilii o ka ka Hawaii olelo, o na mea a pau ana e olelo, he kuhihewa, he mea manao ole ia. E na hoa aloha, mai kuhi oukou, o ka inoa wale no o ka poe nana i kukulu ae nei i keia mea nui, ke kaulana ana; ko kakou a pau, ka lahui i hanau Hawaii ia.
                Nolaila, pehea oukou e kue mai nei? e na kahu kula, na luna, kumu, na haumana, na hoahanau a pau, ahea oukou ala mai? E ala! E ala!! Ua hala ae ka malu po; a e kikoo kakou me ke kanalua ole, kuihe ole, no na olelo keakea imua o ouko; E hookaokoa ae ia kakou he ili ulaula, a e hopu iho no i ka kakou pena, oia no ka Hoku o ka Pakipika; a e hoopau ae, e keku aku i ka piliwale o ko kakou manao mamuli o ka hookomokomo ia mai, e lawe i ka Nupepa Kuokoa, aole i ka Hoku o ka Pakipika, no ka mea, he nupepa ino. U-hu; ka'u wahi mea hoi ia a ino iho.
                Eia ka mea hilu; olelo aku la ua mau kumu nei, "ina ka o ka hoahanau e lawe i ka Hoku Pakipika, e kapae ia mawaho o ka ekalesia." Kupanaha, no ka hanai aku a ua mau kumu nei a pau, kii hou aku no hoolualuai mai; Ea, auhea oukou e na makamaka o'u mai ka la hiki a ka la kau; O kela olelo aole loa he oiaio, aole loa e hiki ia lakou ke kapae i kekahi hoahanau ma keia kumu; aole loa, ole mai Kumukahi a ka la pio i Lehua. I ko'u manao, eia wale no ke kumu ke kuhihewa ole au; me he mea la, o ua mau kumu nei kekahi i komo iloko o ka hui o ua nupepa la a Wini, a o ko lakou mau dala kekahi e kokua ana ia pepa. A no ko lakou ike he piliwale ka manao o na hoahanau mamuli o ka lakou mau kauoha, nolaila, papa e lakou la ia oukou, i lawe nui oukou i ua nupepa la, kani ka lakou la wahi aka iki; Heaha iho ka hope? He pokeokeo no lakou la, ku ae no hoi ana ia Maleka, aole kakou e nana ia iho.
                Nolaila, e o'u mau kaikuaana, kaikaina, na hoalauna mai ka piko kukii, a ka mole o na moku, ke waiho nei imua o kakou na nupepa elua, ka Hoku o ka Pakipika a me ka nupepa Kuokoa; E noonoo mua kakou mamua o ko kakou lawe ana, e hoomaopopo i ko laua mau ano; o kekahi o laua, ua kukuluia e ka ili keokeo, a oia no hoi ka kakou e lohe nei i na leo oia lahui kookahi, e kupinai nei ma na lele o ka mea ike maka ole ia, e hooikaika ana i ko kakou mau lima e lalau aku i ko lakou pepa. O kekahi hoi, ua kukulu ia ae no ia e kekahi poe o ko kakou lahui. Auhea ka mea pono ia kakou e lawe ai?
                I ko'u manao e lawe nui no kakou i ko kakou pepa me ke kanalua ole; Aole no ia hai aku ko kakou mahaloia ma na hana naauao a pau; aole, aia no ia kakou. O ko kakou lawe nui ana i ka Nupepa Kuokoa, a hoopoholo iho i ko kakou nupepa ponoi malalo ko kakou mau kapuai, o ke kumu no ia o ko kakou ponalo, a e mimino mau ai no kakou ma na hana a pau a kakou e kukulu ai. A o ko kakou lawe nui ana no hoi i ko kakou nupepa, ke kumu no ia o ke oni paa, ka hiolo ole o ke kahua o ko kakou pepa e kukulu ia'i, e kukui aku ai ka lono o ko kakou ike io ma na Aupuni naauao, me ka olelo pu iho o ua mau Aupuni la: "U, naauao io mai nei ka hoi ua wahi aupuni nei, kukulu mai nei ka Ahahui mahiai; ko, pulupulu, a me ka ahahui hoopuka nupepa.'' Aia la, loaa ko kakou mahaloia; a heaha ka mea i loaa mai ai oia mahaloia? Eia wale no, o ko kakou hopu like wale ana no me ka manao lokahi; o ko kakou puliki paa me ke kuikahi like i na mea a kakou a pau i manao ai e kukulu, me ka piliwale ole o ka manao mamuli o na paipai pahele.
                Pehea mai oukou i neia; Ina e kanu kekahi poe i mala kalo, a ulu mai ia, heaha ka mea i puka mailoko ae ona? He pohaku ane? Aole; he kalo maoli no e like me kona ano, aole mea e ae. Aka hoi, i ka loaa ana mai o ua kalo nei, e hoolei anei lakou i mea hehi wale iho na kela mea keia mea? Aole, aole loa e hoolei kekahi o lakou i kona luhi, i ka hou hoi o kona lae i hooikaika ai e loaa mai maloko olaila kona pomaikai a me ke ola o kona kino a me kona ohana. Peia hoi keia, ua lawe mai na kumu a kakou, i ka euanelio e hoolaha ae ma keia pae Aina, e hoomalamalama i ka pouli, e hoopau ae i ka naaupo, a e hoonaauao mai ia kakou, heaha ka mea i puka mai ma ia hoonaauao ana? He hupo loa aku anei i oi aku mamua o ka naaupo kahiko? Aole, he naauao no e like me ka mea i ao ia mai ia kakou. A e hoolei anei kakou ia naauao, ia ike, i loaa mai ia kakou, na na ilio e hehi iho malalo o ko lakou mau wawae? Aole; a oia no ka na hoa launa o kakou e kukulu ae nei i na hana a ka poe naauao e like me ka ike i loaa ia lakou, i mea e pomaikai ai kakou, a e hoea ae ai ka inea o keia lahui.
                E huli ae kakou i na kumu a kakou; ua lawe mai anei lakou i keia pono, a kakou e ike nei i mea e poino ai kela lahui? Ina pela io, alaila ke hoopau nei au i ko'u pane ana, he makehewa. A ina i lawe mai lakou i mea no kakou e pomaikai ai, heaha hoi ko lakou mea e keakea nei me ololo i he nupepa na ke diabolo? O pau kakou i ka mu? O loohia kakou i ka lepero? O nele kakou i na wahi pono kino a lakou i noonoo ai, mai a kakou aku? O ka euanelio ka a diabolo ka lakou i lawe mai ai, e ao mai ia kakou, i kukulu ae ai kakou i ko kakou Nupepa, mamuli o ko kakou ike diabolo, i kapa ia mai ai keia nupepa he diabolo? Ina pela io, e Alekanedero, ke kapa aku nei au ia oe he Diabolo, i aahui i ke kahiko pahee o ka hookamani; no ka mea, o oukou ka poe nana i lawe mai keia ike a ka makou mau makamaka e kukulu ae nei, a ina io he ike, a he naauao diabolo keia a makou i kukulu ae nei; alaila ke ninau aku nei au ia e kumu, ua ulahia anei oe i ke daimonio, i kou poni ia ana, a hiki i kou wa i kakau ai ia mea o Honuaula? Ina pela, he mea hiki no i keia mau keiki ke kuhikuhi aku i ka laau oia mai. HULAMA. Auanakeu, Kona, A. Hawaii. Oct. 1861.

Ka hanau ana o na Malama.

                O ke Ao ke kane o ka Po ka wahine, hanau mai ka laua o Kapaakuokahonua he keiki kane. O Kapaakuokahonua ke kane, o Kapapakuokahonua ka wahine, hanau mai ka laua o Kalaniiluna he keiki kane no, o Kalaniiluna ke kane, o Kahonua i lalo ka wahine, hanau mai ka laua, o Kekuahiwi he keiki kane no, o Kuahiwi ke kane, o Kekualono ka wahine, hanau ka laua o Kapapalimulimu he keiki kane no, o Kapapalimulimu ke kane, o Kapappalahalaha ka wahine, hanau ka laua o Kekaiakea he keiki kane no, o Kekaiakea ke kane o Moanakea ka wahine, hanau ka laua o Hinaaimalama ka wahine, hanau o Ikuwa he keiki kane no, o Ikuwa ke kane, o Kapohakoeleele ka wahine hanau o Welehu he kane no, o Welehu ke kane, o Kaiehu ka wahine, hanau ka laua, o Makalii he kane, o Makalii ke kane, o Haliilua ka wahine, hanau ka laua o Kaelo he kane, o Kaelo ke kane, o Kahoanoku ka wahine, hanau mai ka laua o Kaulua he kane no, o Kaulua ke kane, o Kaulawena ka wahine hanau ka laua o Nana he kane no, o Nana ke kane, o Kahueloiki ka wahine, hanau ka laua o Welo he kane no, o Welo ke kane, o Kahueloku ka wahine, hanau mai ka laua, o Ikiiki o Ikiiki ke kane, o Malamaihaneelekia ka wahine, hanau ka laua o Kaaona o Kaaona ke kane, o Malanaiku ka wahine, hanau ka laua, o Hinaiaeleele, he kane o Hinaiaeleele, ke kane, o Kapauliokalani ka wahine, hanau ka laua o Hilinehu a me Hilinama he mau mahoe laua, oia ka hanau ana o na malama, a me keia mookuauhau, ka hea ia ana o na inoa o na malama, ma ka helu a keia pae Aina, i ka wa kahiko a hiki i keia wa.
                He mau hoailona. He mau hoailona kekahi a ka poe kahiko, a malaila no lakou e ike ai o mea nei malama, a o mea nei, penei, o ka malama ino, ua, hekili, o lkuwa no ia ia lakou nolaila kela inoa o Ikuwakapohakoeleele, a i ka malama e lehu ai ka pua ko a helelei iho, a a olikoae hoi ka pua o ka Ohia, o Welehu no ai, o Makalii hoi, he wi ke ano oia, nolaila, kela inoa o Makaliikaauhuhu paina, a o Kaelo o ka malama no ia e hoeelo ai ka huhu ie na poo, oloolo hoi ka opu malolo a ka lawaia o Kaulua, poha ka ula lena, puka ka huhui, oia ka wa makani, ia Nana he malama malie ia, au Koae, kaka ka opule a ka lawaia, o Welo hoi, oia ka malama ai, kupu na mea a pau, kuhi hewa ka Pueo i ka huelo o ka Hoi a me ke Pia, he huelo iole, a poi hewa.
                O ka malama o lkiiki, elua ano ia mahina he ikiiki i ka maona a me ka wi, i ka ua a me ka la, e Kaaona oia ka malama ka pua, ua kau ia ka pua i ka uahi, hele a Kaaona, oia no hoi ka wa e kalai ai ke kuku upena a ka lawaia, o Hinaiaeleele hoi, ia malama o haiamu ka pala o ka ohia, eleele hoi ka umauma o ke Kolea, o Hilinehu, oia ka wa e ka hee ai ka nehu o Maalaea a me Kahului, o Hilinama o ka malama no ia e Pau ai ka makahiki, kaapuni ke akua loa, hookupu ka waiwai; pela ka moolelo ma ko Maui helu malama, aka, aole like me kona Mokupuni e ae o keia pae Aina. Aole no hoi like ka malama helu mua o ka makahiki, aka, ma ka moolelo kahiko i pai mua loa ia ma ko Hawaii helu, o Welehu ka malama pau o ka makahiki, a o Makalii ka malama helu mua, o na Hilina, no na mahoe ma ka Hawaii helu.
Na G. W. K. MANUOKEKULA.
Kalihi, Okakoba 14, 1861.

Maloo nui ma Halawa i Molokai

Ka Hoku o ka Pakipika.—Aloha oe:
                Ka Hoku nui e welo nei i ka moana o ka Pakipika, ka makamaka hookipa o ka lahui o Hawaii nei, O oe ka iini paa o kuu puuwai no ka ike ana o keia wahi kanaka o kela aina pouli i kapaia kona inoa o Pupuhikukuiopapalaua, e hiki ke hookomo i na mea hou o ka aina.
                Eia ua mea hou nei ma Halawa i Molokai, ua nui loa ka maloo o ka aina ma kela kapa mai uka a hiki i kai, ma keia kapa a hiki i kai ina aole i holo ae ka mea nana e malama o Halawa, oia hoi o T. Keaweiwi, ina ua maloo loa; i kona hiki ana ae i ka la 11 Okat. hele ae la e nana ina Loi poalima e nakaka ana no ka wai ole, alaila, pane ae la o Keaweiwi, auhea oukou na kane a me na wahine me na keiki a pau o Halawa nei, eia ka hana mua a'u e pane ai imua o oukou i ka la 15 e hoomaka mua kakou i ka hana i ka auwai ma keia kapa la, 16 hana ma kela kapa, aole make hooponopono, hoomaka ka hana no ia mau mea a maikai na Auwai ma kela kapa keia kapa, pau ae nei keia, a ka la 18 e pii kakou e kohi i ke kio wai i kapaia o Moaula e kohi a hohonu i loaa ka wai no ka aina ae na mea a pau i ka hoomaka ana e kohi a hohonu, kahe mai la ka wai o Moaula no ia kohi ana a T. Keaweiwi, nolaila ka wai o kela kapa keia e kahe nei a hiki i keia manawa, ua pau ko laila pilikia no ka loaa ana o kela kio wai. Eia kekahi, aole wale malaila ka maloo, maluna mai o na Keopuka, na aina James, Nowland aole malaila wale, ma Honouli, aole malaila wale, ma Waialua aina o C. Kanaina, ina e manao ana kekahi poe he wahahee e hele i ike i pau ka hoomaloko.
                He mau ia e Pakipika; hele haaheo i ka Lihilihi o ka la i Lehua, nau ia e moni iho a hoopuka ae i ka la 31 Oka. i ike ka lehulehu no keia pilikia. Owau o ko oukou hoaaloha.
W. TIMOTEO.
Holo. Halawa, Molokai Oka. 25, 1861.

He Lele Kowali.

                He wahi mea hou keia ma Koloa nei i ka lele ana o na wahine me ka hupa i ke kowali, mohalu maikai lua ka maka o ke Koolau i ka hoopulu ia e Kauanoe o Haupu, i ka oili maikai a ka Hoku o ka Pakipika i ka Lae o Makalii. Aloha oe, ka pua hoeha i ka maka o ka naulu, i Honolulu ko nui kino, i anei ke ala i pili ia me ka hinahina, i pua maikai i ke awakea, aloha oe e ka lau lipolipo i noho i ka malu o ka nahele, ka ipu kukui pio ole i ke kau a kau o oe, ka pua o ka Akolea i noho me ke onaona, ka pua lei Hinano aala o Ladana, ke Kinamona hoope kapa o Kauaula, ka nunu makaweo o Haili, o ke kumuia o ke onaona pua hala o ke anu o makaiwa.
H. LOHIAU.
Kapakikope, Koloa, Nov. 4, 1861.

No na manao a me na olelo.

                Nohenohe wale ka manao, a ua upolu na maka ke nana aku i ka manao o ka mea e waiho mai ana imua o ka lehulehu. Puka mai na mea onionio me he ia la i kapaia he hilu. A poha mai ke au awaawa, kahe mai ka niniole o na maka. E hoopuka i na olelo maikai, oia ka hoolauna ana me ka oluolu, me kou hoahanau, oia ka waiwai o ka olelo. E malama ia oe iho, i hiki ai ia oe ke malama aku ia hai. I na paha ua nani ka huaolelo, ua kipaku oia i na mea huna e hilahila ai; aka, i na paha e lawe ia ka maunu iloko o ke ale, a lapa mai na puhi, e lou auanei i na makau a ka poe pahelehele. Maloko o kekahi mau manao i hoakaka ia ma ka helu 3, ua maopopo i na mea a pau e lawe ana ia pepa, ke makaikai mai mua a hope. E ike auanei kakou i ka mea i hanaia i mua o ka lehulehu, a ua maopopo ia mea.
                O ka olelo hoopili mea ai, he kumu kanalua ia, nolaila ka olelo he muhee oe, oia no na olelo kanalua, aka, ua akahele malie ka noonoo, a maopopo kahi o ka hana, oia ka olelo waiwai, he manao kupaa ia imua o ka lehulehu, a maluna oia mea ka hilinai ana, a maluna oia mea oia e ike ai i ka hope o kana mau hana ka pono a me ka pomaikai ole.
                Aole oia e lawe i kona hewa a kau ae maluna o ka hai auamo, a kaumaha hewa o hai. O ka luliluli o ka manao, he lua kini no na hana pouli poeleele. O ka hai aku i ka mea kupono ole i ke akea, e keekeehi malie na kapuai malaila, aka, i na paha ua kau ae oe ia ia ma kahi kaawale, e lawe oe ia mea a e haawi i ka lehulehu. Pomaikai kou hale a me ou makamaka, pomaikai ka poe palupalu a nawaliwali. I na paha he manao ko kekahi, a oia wale no kai ike ia mea, aia no ia ia ka pono a me ka hewa oia mea, aka, ua puka mai ka manao a ua lilo i olelo, nolaila, ua puka mau ka olelo i ka po a me ke ao, he ahi ka olelo aole oia e ana, a ua lilo i mea ahiu aea, nolaila, o ka waiwai iho la no ia a ke kanaka, o ka noonoo a me ka olelo, oia hoi ke kuleana o na mea ma kahi e loa, e loaa mai ai i ke kanaka ka waiwai, aia mea aku ia mea aku. Eia ka ninau kaawale. Heaha ka mea i makemake nui ia e na mea a pau? K. MAAKUIA.
Kaopuaua, Honolulu, Nov, 4 1861.

Ke Koena o ka Muhee nui.

                E na hoahanau o'u, na makamaka o ka haleao. Ua ike oukou i ke ano mau o kanaka i na olelo lohi apikapikana o ka Muhee, e hookaawale mai oe ia oe mai a ia mai, mai hoolohe i na haanui kukahekahe a na luna o na Kalaima, he mau olelo hoopailua ia a me ka makehewa. E ku ae oe mai ka make mai. Na Kristo oe e hoomalamalama mai.
                Ke aloha aku nei au ia oukou a pau, ke kupaa ma ka manaoio i ka mea hookahi a i na mea elua hoi. "Oiaio, e ala mai e lokahi, e alu like, a holo na hana naauao. Aloha pono na Nupepa. Puka kanaka laha na'lii, loaa iluna nei, o Kalanimehameha a ekahi Kalani la. Akahi oluna nei, o Kalani Kauikaalaneo la a 2 oluna nei, pili laua, ua mau paha, oia paha? O Kalani nui kua Liholiho i ke kapu la, a 1, olona nei, o Kalani Kauikeaouli la, a 2 oluna nei pili laua, ua mau paha, oia paha?
                He mea lapuwale na olelo a pau ke wikiwiki oe e hoino aku, pela ko kakou makua Nui i ao mai ai; he pono ke hana kanaka makua, aole ka hana kamalii me ka hooholo koke o ka manao e ahewa aku, he hana pili i ka poe i ao oleia ka wikiwiki e muamu aku me ka Hailiili aku i ka Ilikole e like me ka'u e ike nei. O ka poe hana pela, he poe ia no na Kanawai Kalaima nui, pomaikai ko lakou kala ia'ku e akahele mai na hoa, e kuu ka o, he makani, aia ka pono ka pae i Haena. Kaumaha wau i na olelo hoino a ka Nupepe ku i ka wa, no ke aha la e haanui ai na olelo lapuwale he lehulehu, no ka mea, o ka waiwai he mea loaa hope ia, o ka ilihune ka mua, mahope iho ka waiwai, a mai ka ilihune no hoi i hanauia mai; o ka waiwai aole i nui ia poe, hookahi kauna wale no ia ma Hawaii nei; owai keia poe e i mai nei he Ilihune, Ilikole, o kakou a pau ilaila.
                "Lapuwale o na Lapuwale Wahi a Kaiahua."
                No oukou a pau ke aloha olu iho-e, pa ha wai loko e noho nei. W. L. & B. M.
Kona A. Hawaii, Oka. 20, 1861.

Ka lai o ke Kaona.

                Ia'u i naue aku ai ma ke Kaona i ke ahiahi poaono, e makaikai hou i na mea o ke Kulanakauhalealii, a e nana hoi i kona mau aoao a pau, aia hoi ua ike ia aku na wahine na kane, a me na keiki, e hooholo lio ana, alaila, maopopo koke mai la ia'u na wahi hua olelo kau aheahe a'u i lohe ai i na la i kaahope ae nei, e i mai ana, penei.
                "Aloha oukou, he ala lio ko makou."
                I ka nana ana'ku i ka poe e hololio ana, ua lai maoli no, na kane a me na wahine, e kau aheahe ae ana, "E hao ana ka Mikioi i ke kai o Lehua." E lawe ana hoi ka pa'u pulelo o na wahine i ke ahe a ka makani. A o na keiki hoi ua lawe hoi lakou a paihi wale me na papale kapu hinuhinu, me ke kuka paina, a i ka nana ana'ku hoi ia lakou, huelo lua na hainaka lei ai i ka lawe ia e ka holo a ka lio, ilaila, loaa hou maila au i keia mau leo kauaheahe e i mai ana, penei
                "Aia ke alo-sae-osa-ha,
                I ka ihu o ka li-sai-iti-o,
                I ka lawe a hue-sae-ase-lo,
                I ka la welawe-sae-ase-la,
                O ke kaona la sae-asa-la."
                A pau hoi kuu nana ana ma kekahi aoao, naue hou aku la au ma ka huina o Kolopo, ku hou au malaila, e nana aku ai ia laila. Aia hoi e paapu ana hoi na lio he nui wale ma kela aoao mai. Ia'u e ku ana me ka makaikai ia wahi, a e ano aku ana hoi i ka poeleele o ke ahiahi. Alaila, ike aku la au i ke kahi Makai kanaka maoli e alualu ana i ka lio holo nui, me ka pi-o-o o kona manao io a ianei, e ake ana e loaa koke, aka, aole nae au i ike aku i ka hope oia mea, ua loaa paha aole paha.
                A o na makai haole hoi e ku hoolehelehekii wale ana no, aole hana. I iho la au iloko o'u, ka! I na o ua makai haole ke hoopau ia, i na u a pono, no ka mea, o na makai kanaka wale no ka'u i ike aku i ka hooikaika maoli, a o na makai haole hoi e hoka wale ana no.
                Ua mau iho la ia wahi mahalo i ke Kulanakauhalealii. L. P. K.**
Keoneula, Kapalama. Oct. 21, 1861.

KA HOKU O KA PAKIPIKA

E HOOPUKA ia ana ka Hoku o ka Pakipika i kela poaha keia poaha a pau ka makahiki. O J. W. H. KAUWAHI, Oia no ka LUNA NUI, a o G. W. Mila, oia ka Luna Hooponopono a me ka Puuku. He nupepa a na kanaka maoli keia, na ko Hawaii nei poe keiki papa o ka aina i kukulu, a ua manao ka Ahahui e kokua ana ko Hawaii nei i keia hana. Nolaila, aole i manao keia Ahahui e pono e paipai nui i ka lehulehu e lawe, no ka mea, ua ike lea ka Ahahui, e lawelawe no na kanaka Hawaii ma na oihana a na kanaka Hawaii.

Eia ke kumu manao paa.

                He nupepa ku i ka wa keia, aole no e hio io a ia nei, o ka hoonioniolo kana hana, a na na keiki papa o ka aina ka oihana luna maoli ana o ka hoopuka ana. He nupepa keia no ka lahui Hawaii, a ke noi ia aku nei na kanaka o na aoao a pau e hooili mai i ko lakou mau manao e pai.
                Ke waiho la imua o na maka o ka lehulehu ka makou helu mua, a ua oluolu no makou e hooholo no ka lehulehu i kona ano, he maikai paha aole paha. Ua hoopuka ia ka helu mua ma ke ano hopuhopualulu, a nolaila, aole i hiki aku ka pepa i kona maikai.

OLELO HOOLAHA.
PIULA WAI! PIULA WAI!

O ka poe e makemake ana e hookomo i ka Wai Piula ma ko lakou wahi, pono no ke hele lakou imua o ka mea nona ka inoa malalo nei, no ka mea, ua hiki ia ia ke hana i na Piula me ke ano paa, aole noha koke, no ka mea, o kana hana no ia ana i ao ai a maikai.
Aia no ia ia na lako a pau e pono ai keia
–HANA, OIA HOI–
Na Ki Wai o na ano a pau!
KA PIULA WAI
A ia mea aku ia mea aku e pono ai.
Aia ma ko'u wahi hana ma Alanui Kaahumanu,
Ka Hale
Hana Piula Maikai Loa!
                Mai kuhihewa oukou, no ka mea, ekolu na hale hana piula ma ia Alanui, a o ko'u hale, oia ka Hale mauka loa.
2-tf J. J. O'DONNELL.

LOI! LOIO!!

                JOHN L. NAILIILI, AIA KONA KEENA Oihana Loio ma ke ALANUI NUUANU, makai iho o ka Hale Kuai o A. S. Cleghorn, ma ka Hale ai o na kanaka Hawaii, i kapaia o "HALEOLA," ma Honolulu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai no kela hewa keia hewa i hoopiiia'i oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa a me ka pololei i ko oukou mau palapala kuai o kela ano keia ano me na palapala hoolimalima, me na palapala haawi waiwai paa a waiwai lewa, na olelo ae like o kela ano keia ano, na palapala hoopaa o kela ano keia ano, na palapala moraki waiwai paa a waiwai lewa, o na palapala hoohui o kela ano keia ano, a me na palapala hoopii i na Ahahookolokolo no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na palapala kauoha a pau, a me na palapala a pau o kela ano keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.
Honolulu, Augate 31, 1861.

OLELO HOOLAHA.
HUMUHUMU PEA!

KE HAI AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo nei, i kona mau makamaka a i ka lehulehu hoi, ua makaukau no oia e hana i ka hana a pau i haawiia ia ia e hana ai MA KE ANO MAIKAI! A ma ka Uku Emi loa! E pono no ke hele e imua ona, mamua o ka hele ana io hai. E ninau hoi no kona ano, ia Kimo Pelekane a me Paulo Manini.
1-3m. WILAMA G. WOOLSEY.

KA LAKO HALE A ME NA
Pahu Kupapau!

AUHEA oukou, e ka poe e makemake ana e kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu hale paahana, ma Alanui Papu.
NA PAPA KAUKAU!
NA LAKO HALE!
NA PAHU KUPAPAU!
                A ua makaukau no hoi au e hana i ka hana kamana, ke manao oukou e hoolimalima mai ia'u, a ma ka uku emi loa. E hele koke mai i pau ko oukou kuhihewa. H. ALENA.
2-tf Alanui Papu.