Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 8, 14 November 1861 — Page 2

Page PDF (1.62 MB)

aku ina wahine mamua o kona noonoo ana ia oe iho, mai hoopiha i kou opu me ka noonoo ole i na wahine? pela no ke ano o ka kakou mau ahaaina, noho ae noia, a noho ae noia, aole he akaka iki o ka ihiihi kapu iki o na wahine.
(Aole i pau.)

KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, NOVEMABA 14, 1861.

 

OLELO KAHEA.

                E na Luna o ka Hoku o ka Pakipika, e ohi oukou i ke dala e like me ka mea i olelo mamua ia, mai palaka oukou, a mai puni i ka olelo wahahee a ka poe e keakea nei i keia nupepa o na kanaka Hawaii. Mai hilinai iki oukou i na lono makani wale no, ma ka mea i oleloia iloko o keia pepa, malaila e hilinai ai. J. W. H. KAUWAHI
G. W. MILA.

HALAWAI KU I KA WA.

                He mea kupono malalo o ke Kumukanawai o ka Moi ke akoakoa na kanaka a pau e kukakuka no ko lakou mau pono iho; a no ka mea, o kekahi hana kupono i keia manawa mamua o ka ahaolelo ana, oia ka noonoo i na luna kupono e kohoia i Lunamakaainana e hele i ka Ahaolelo no keia makahiki aku. Nolaila ua kuka kekahi poe i wahi e halawai ai, a ua hooholo lakou e nonoi aku i ka Mea Kiekie L. Kamehameha i hale e akoakoa'i, a ua aeia mai hoi, a eia malalo na palapala e hoike ana:
HONOLULU, Nov. 12, 1861.
I ka Mea Kiekie L. KAMEHAMEHA, Kuhina Kalaiana--Me ka Mahalo:
                Ua makemake kekahi mau makaainana o ka Moi ma ka apana o Honolulu nei e nonoi haahaa aku ia oe, e ka Mea Kiekie, e aeia mai lakou e halawai maloko o ke keena nui o ka Hale Hookolokolo, ke hiki aku i ke ahiahi, hora 7, o ka la 19 o keia malama, o ka poalua hoi ia.
                Ae oluolu paha oe, e ka Mea Kiekie, ke hoikeia aku me ka haahaa ke kumu o ko lakou halawai ana--oia no ka noonoo ana, a me ka hoomaopopo ana i mau Lunamakaainana no keia apana no ka Ahaolelo e hiki mai ana.
Me ka mahalo,
Kau kauwa haahaa,
(Inoa,) J. W. H. KAUWAHI.

OIHANA KALAIAINA,
Kulanakauhale o Honolulu,
12th November, 1861.
Aloha oe, e J. W. H. KAUWAHI:
                Ua loaa mai kau palapala e noi ana e haawiia'ku i kekahi poe o na makaainana o keia kulanakauhale i ka lumi nui o ka Hale Hookolokolo.
                I ko'u manao, ua pono ke noi ana a na makaainana, a nolaila, ke haawiia'ku nei ka palapala kauoha i ka Ilamuku e haawi ae ia oukou i kela keena.
Me ke aloha.
(Inoa,) L. KAMEHAMEHA.
Na J. W. H. Kauwahi, Esq., Honolulu.
                Nolaila, ke kahea ia aku nei na kanaka a pau ma keia apana, e hele mai i keia halawai ma ka poalua e hiki mai ana, oia ka la la 19 o keia malama, hora 7 o ke ahiahi, aia maloko o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, kahi e halawai ai.

[Koena ma ka Helu 7.]

                No ka hapa loa o ko ke kanaka ike, a me kona noonoo, nolaila, aole i paa i ke kanaka ka manao mua a ke Akua i hooulu mai ai i na laau i pono no ko ke kanaka ole, ua ike ia paha ma na aina e ae, aka, ke olelo nei au i keia no na kanaka Hawaii, no ka mea, aole i haawiia na lahuikanaka e ae ka noonoo i oi loa aku mamua o ko kakou, a i mea e maopopo ai, aole i ano e ae kekahi lala o na kanaka i loaa ia lakou ka ike hohonu a kaulana hoi, aole no hoi i ano e na uhane, a me na ki no, aka, eia wale no, o na lahui naauao o ka honua, ua hoomahui lakou e noonoo, a e imi, a hana hoi i na mea ano nui a kupanaha iloko o na haneri makahiki i hala aku nei, aka hoi, o ka lahui Hawaii, eia no ke kanaha hookahi o na makahiki mai kona hanau ana mailoko o ka naaupo, nolaila, aole hiki i kekahi ke haohao ia mea, no ka mea, i kinohi, ua hana ke Akua i ke kanaka mua ma ke ano kue e ole, a ua laha mai na lahui e noho nei malalo o ka la, mailoko mai o kona puhaka, a no ke emi hope ana o ko kakou mau kupuna iloko o ka naaupo, aole hoi i loaa na mooolelo pololei i palapala ia no na hana a kela hanauna, keia hanauna, nolaila, ua poholo like na mamo iloko olaila, a hiki loa ia kakou nei.
                Ua hoonohoia ko kakou lahui ma keia mau mokupuni, kahi e ulu ana na laau, a e hoohua mai ana na mea ulu, e kahe ana na waipuna a me na kahawai, a e waiho ana na aina maikai a momona no hoi.
                Aole ke Akua i hele hou mai, a i ao mai ia kakou i na hana e pono ai a e ola ai ko kakou mau kino ma keia noho ana, aole hoi i kauoha mai ia kakou e mahi i ka honua i ola no kakou, aka, hookahi no kana kauoha ana i kinohi, i ko kakou mau kupuna, a ua paa loa ia kauoha ia kakou a hiki i ka hopena. Ua haawiia mai na kakou na mea a pau me ka ninau hou ole aku ia ia a me ke noi hou ole aku ia ia e hoolako mai ia kakou ma na mea a pau, no ka mea, ua waiho mai no oia i ka honua a me kona mau mea e piha'i na kakou wale no ia, a no ko kakou ponoi a nana no ka hoomalu ana mai, a me ka hoonoho ana i poe hoomalu maluna o kakou a me na lahui a pau o ka honua, nolaila, e pono ia kakou ke ike pono i keia mau mea a pau.
                No kakou ke kuahiwi, a me ka moana, a me ka aina, a me ka lewa e like me ka hiki ia kakou, he waiwai ponoi no ia no kakou na kanaka ana i hana mai ai, a ua pili nae k hoomalu ana e like me kona makemake i kue ole ai kakou i kekahi i kekahi.
                Ke olelo nui nei kakou i keia manawa, no ka pilikia, ilihune, dala ole, a lole ole, a pololi hoi, a nele hoi i na moku i loaa ko kakou dala, ke mihi nei kakou no ka loaa ole o na auhau i mea e pono ai ka hoomalu ana o ko kakou aupuni.
                Maluna owai la keia hewa a me keia nele? maluna o kakou wale iho no, no ka mea, ke hana hookamani nei kakou, a ke hoolilo nei ia kakou i poe oi loa o ka haipule ma ke ao nei e oi mamua o Noa, Ioba, a me ko kakou haku Iesu Kristo, a ke makemake nei paha e oi aku ko kakou haipule hookamani ana mamua o na aupuni nui o ke ao nei i keia mau la.

                Aole anei he waiwai ma ko kakou aina? aole anei he dala iloko o na mea e ulu wale mai nei ma na kuahiwi? aole anei e hiki ke hoololi ae i ke ano nui o kekahi mau mea a kakou e mahi ai i mea e loaa'i ke dala a e lilo i wawai kalepa? no ka nele anei i ke kumu waiwai ole iloko o ko kakou aina e hoohamama'i i ka puka e komo mai ai ka waiwai o na aina e?
                Ke hoole aku nei au, aole i nele, aole loa, aka, eia ka mea i nele ai, ua paa ka puka i ke ki ia, a i na e hemo ka puka, alaila e puka mai no ka waiwai, a paa no ko kakou poe kanaka i na hana, a e loaa no hoi ka uku, he oleloa ka aea hele ma ka moku okohola e aea wale mai.
                Ina paha ninau mai oukou, e hai aku no wau, a eia no ia, o ka malakeke a me ke ko paa wale no anei ka waiwai o ke ko, aole anei he waiwai e ae i koe aku iloko ona ke hoololiia? O ka laui a me ke kalua i ke ki i mea e moa ai, oia wale no anei ka waiwai o ke ki? o ka ai wale no anei i ka uala kahiki ka waiwai oia mea, o ka palaoa, a me ka berena wale no anei ka waiwai iloko o ka huita, a pela no a nui aku, a ina he kumu waiwai no iloko oia mau mea, e pono i ka mea ike e hoike mai no ka mea, o ka manawa kupono no keia e kamailio pu no ko kakou mau pono mamua o ka noho ana o ka ahaolelo e hiki mai ana.
                He mea maikai no ka hapai ana no ka mahi pulupulu, mahi raiki, a me na mea e ae, aka, aole paha he mea kue i ka pono o ka lehulehu ka hoopuka aku i na mea e ae i manaoia e ola no ka lahuikanaka i pale aku i na pilikia e hele mai ana mamua o kakou. O kakou no na lunakanawai no ko kakou mau pono iho, a e pono ia kakou e noonoo, a ina e holo ka manao, he mea pono ia, alaila, e hooholo aku no.
                He kumu waiwai kalepa maikai no kakou ka pulupulu, a me ka raiki, a me ke ko, a me ke kofe no hoi, aka, no ka loaa ole anei o kekahi kumu waiwai kalepa e ae e pono ai ke hilinai malaila wale no. Ua nui no na kumu waiwai kalepa o kakou e noho nei, a ke lawe ia nei no i na aina e i keia manawa, oia hoi ka puluhapuu, ka pepeiao laau, a ke kauohaia aku nei i ka loli kekahi poe, a me ka lala mano kekahi.
                He mau aina kupono no kekahi o kakou i ka hanai hipa, a me ka hanai kao no hoi, a ke mau nei no ke kuai ana, a me ke kalepa ana, no ka hulu hipa a me ka ili kao no hoi, aole no nae ia o ka pau o ko kakou mau kumu wawai e kalepa aku ai, no ka mea, ua haawi mai ke Akua i ka aina e waiho nei malalo o ko kakou mau wawae i kumu waiwai no kakou, a malaila e imi ai ke kanaka i  waiwai nona iho, a no kona hale, a me kona ohana, a aole hoi ke Akua i hoowaiwai i kekahi aina a hoilihune hoi i kekahi, e like no me kakou e ike nei, aka, ua hookaawale oia i na apana aina o kakou mamuli o na hana kupono i ka poe e noho ana malaila, a o ka  nele, maluna wale no o ka poe e noho ana maluna o ka aina ka hewa a me ka pilikia.
                Aole paha oukou e molowa no ka loihi o ka manawa e pau i ka hoakaka ana ma keia mea, aka, aole he mea kupono ke  hoakaka pokole i na kumu manao e pili ana i ko kakou kumu waiwai kalepa, nolaila, aia malaila ke kuonoono a me ka lako o ka lahui kanaka a me ke aupuni, a no ka mea hoi, aole e iho hou mai ana ke Akua e hana i  honua waiwai hou ae no kakou e noho ai, a i wahi e hao wale mai ai kakou i ke gula a me ke dala a hahao iloko o ko kakou mau pahu, a me na waihona o kakou, a i wahi hoi e ai wale ai kakou i ka ai i hoomakaukau mua ia me ko kakou lawelawe ole aku.
                O ko kakou mau mokupuni e noho nei, ua kupono no ia ia kakou, a e pono ke oluolu kakou i kahi i loaa mai ia kakou, no ka mea, aole i pau i ka hoike ia maluna na kumu waiwai e waiho ana iloko o ko kakou mau mokupuni e noho nei, aka, ke makemake loa nei nae paha kakou e hoolilo i na kumu waiwai a kakou e luhi hana ai i kumu waiwai io no kakou, me ka imi hou ole aku.
                Ke ulu nei no ke ki, a me ke ko, ka huita, ka uwala kahiki, a no keaha e hiki ole ai ke

hoohuli ae ma kekahi ano i kumu waiwai kalepa no kakou. Ke ulu nei ka nioi, ke akaakai, ke kaukama, a me ke bine, (papapa opiopio liilii,) a no keaha e kapi ole ia'i a lilo i kumu waiwai kalepa e pili ana i na mea ai? Ua ae ia ke kaua ana, a me ke kaomi ana o ka waina, a e loaa i vinega i mea kapi no na mea ulu, a i mea kalepa no hoi. O ka lepo hoi a kakou e hehi nei, no keaha ke kahu ole ia, a e lilo i pohaku ula? he waiwai kalepa no ia, no ka mea, ua ike oukou i na hale nui e kukulu ia nei ma kela mea, e waiho anei no na aina e wale mai? no ko kakou

pohaku ula i mea kukulu, he waiwai no ka lehu, a me na aila bipi, a me ka iwi bipi, a no keaha ka hana ole i kopa?
                Ke waiho mai nei ko kakou mau aina me ka makaukau loa, a i na e hanaia aku, a kanu ia paha, alaila, e puka mai no ia waiwai; a o ka loaa oia mau waiwai, e hoihoi hou mai no auanei iloko o ka aina, aole hoi e like me na waiwai kalepa o na aina e, e kii mai no ia e kaili aku i ke dala mai loko aku o ko kakou lima, a oia ka mea a kakou e mihi nei no ka pilikia a me ka hilinai nui ana i na moku okohola, no na waiwai palaho wale a kakou i ka lilo aku.
                Ua pau anei ko kakou ai puaa ana e hoemi ai i ka hanai ana? ua ono ole iho nei anei ka io o ka moa, e hanai kauna ai i mea hoonoono? aole anei ka waina, a me ka maia, he mea hiki ke kapiia a lawe i ka aina e.
                Ina e nana kakou i na kumu waiwai o kakou, e hiki ke kalepa me na aina e, ua nui no, a ina e hana naauao kakou, aole paha e pilikia hou ana, aka, aole au e olelo ana e haalele i na ano o ka kakou mau mea e hana nei, a e kalepa nei i keia manawa, no ka mea, ua kupono no ia, eia nae ka hewa, o ka hoomolowa, a me ke kanu uuku, a me ka hana uuku, no ka hilinai ana i ke kuai koke ia mai.
                Nawai e noonoo i na mea e pono ai keia mau hana, aole anei na ka Ahaolelo e hiki mai ana? Aole anei na ka poe e manao ana e ike ole i na la pilikia.

                Ma ke ahiahi iho nei o ka la 11 o keia malama, oia ka poakahi; he halawai ma ka Luakini o Kaumakapili, he halawai kuka i na Lunamakaainana e komo i ka Ahaolelo o keia makahiki aku; a ua kohoia o J. Komoikeehuehu i Lunahoomalu no ia halawai.
                No na kanaka maoli wale no ia halawai, a malaila ka mea Hanohano Ioane Ii, a me na hoahanau he nui no, a me kekahi mau hoa o na Ahahui Nupepa e hoopukaia nei.
                Nui na Luna i hoikeia; ewalu kanaka maoli, a elua haole, ua kohoia no keia mau Luna i kekahi halawai ana o lakou mamua iho nei, a eia na Luna kanaka maoli:
                S. D. Keolanui,
                Solomona,
                Malaki,
                E. P. Kamaipelekane, no Kaumakapili
                W. B. Mahu,
                Daniela B. Pali,
                J. Komoikeehuehu,
                Pualewa, no Kawaiahao.
                G. P. Judd,
                J. Fuller, Luna haole.
                Ma kela halawai ana, ua kapaeia na Luna Haole, no ka maopopo ole o ko laua ae mai, a ua kohoia i mau Luna haole hou:
                Edwin O. Hall,
                William Webster.
                Paapu na Luna! Kupono kekahi a kupono ole kekahi; a no ka hooholo ana o ka Hale e ninau pakahi ka Lunahoomalu i ka inoa o na Luna, ua ninauia o S. D. Keolanui, no ka mea, oia no ka inoa mua; ua ku mai o Ioane Ii, a i kona manao me ka nonoi mai e hooholoia i olelo hooholo, e pono ke noonoo a kuka no ke ana pono o ke kanaka, a hoopuka mai i ko S. D. Keolanui kumu i kanalua'i oia, oia ke kokua i ka nupepa Hoku Pakipika. Aia ka! kekahi hewa o ke kanaka ma ke Kumukanawai e komo ole ai i ka Ahaolelo, o ke kokua i ka nupepa Hoku Pakipika! E hoike mai ia Pauku, a e pai ae ma ka nupepa. Ua ikaika no kekahi olelo a ua mea Hanohano la ia po e pili ana i keia nupepa, e olelo ana no ke kipaku aku i na kumu. Eia ka ninau, Ua olelo kumu ole anei ka pepa ia mea?   Ua kipaku io anei ia lakou?   Ua noho malie anei ka waha o ua mau kumu la ?   Aole anei o lakou ka poe hoino loa i keia nupepa ?   Aole anei no kela olelo a E. Bailey o Wailuku i kela kanaka ia W. Kaleikau ke kumu o ka olelo ana o keia nupepa ?   Aole anei ua paiia kana palapala i ka Hae Hawaii, a mahope olelo aku keia nupepa ?   He olelo maikai anei kela a Bailey ia Kaleikau?   Aole anei e hiki i ka nupepa ili ulaula ke keeo no ka olelo ino ia o kekahi o kona hanauna ?   Hiki no, a hiki loa no.
                E nana oukou i ka Hae Hawaii Helu 29, Buke 6, a e ike i kela palapala a W. Kaleikau; a e nana hoi i ka Hoku Pakipika, Helu 6, aoao 2; a e ike i ka olelo a keia nupepa; aole kuihe iki keia pepa i kana olelo malaila. Mai hoohewa wale mamuli o ka manao ino.
                Ua hoopukaia no hoi e ka Mea Hanohano ka manao e kinai i kela kanawai e hooki i na mai ino, no ka mea, he haumia loa ke Aupuni.
                Ae paha. Aole au i ike ua ae aku kela kanawai e lanakila na wahine, a e hookamakama hoi; aole au i ike ua hoonoaia ko lakou moekolohe ana; aka, eia ka'u mea i ike, o na mea a pau maloko o keia Aupuni, aia no lakou malalo o ka Mokuna XIII o na Kanawai Karaima, a ina e hopuia, a laweia, a hookolokoloia, a ku ka hewa, alaila e hoopaiia no. Pela ko'u manao, aka, malia nae paha aole pela ko ka Lunakanawai Kiekie manao.
                Ua hanaia kela kanawai i mea e hoemi ai i na mai ino i loaa ma ka hookamakama malu ana, a nolaila, kauia i kanawai e hiki ole ai lakou ke huna, aka, e paa lakou malalo o ke kanawai, aole nae e hoopunahele ia lakou ke ikeia aku e moekolohe ana. Aole loa. Ina pela, alaila, e haalele au i kuu kokua ana i kela kanawai.

                Ma ka nupepa e hoopukaia ana i keia pule aku, alaila, e hoopukaia aku no na Rula a me na kumuao aku i na kanaka Hawaii no ke kanu ana a ma ka hana, a malama ana hoi i ka pulupulu a me ka raiki, aia a pau i ka hoomakaukauia e ka poe i ike, alaila haawiia mai e paiia.

Na Luna hou o ka Hoku o ka Pakipika.

                E like me ka olelo hooholo o ka halawai o ka Ahahui ma ka la 22 o Ocatoba, penei.
                Hooholoia. Na ka Luna Nui e koho na luna hou o ka Hoku o ka Pakipika. Nolaila, ua kohoia o G. W. D. Halemanu o
Hamakua, Hawaii.
E. Makaioulu. " " Puna, " ".
L. G. Kalama. " " Hana, " Maui.
W. Crowningberg. Makawao " ".
J. D. Haverkost. " Wailuku " ".
W. H. Kaauwai. " " " " "
J. G. Kahuailua. " " " " " "
S. M. Kamakau. " Waihee, " "
Makai. " " Waikane, Oahu.
Kaopala. " " Ewa, " " "
T. B. Come. " " " " " " "
L. Kauakahi. " " Moloaa, Kauai.
                E like me ka loaa ana mai o ka oukou mau Pepa Helu inoa, ma o ke Kakauolelo la o ka Hoku o ka Pakipika, nolaila, ua hooholo ka Luna Nui me ka manao maikai. Ua mau no na luna i koho mua ia ai, ke haalele ole lakou.
                Ina e ninau oukou i ko oukou uku, he pono ke nana i ka olelo hoike a ka Ahahui ma ka aoao e2 o ka helu e 4, ma o ke Kakauolelo la, a me ka luna hooponopono.
Kakauolelo o ka HOKU PAKIPIKA.

Mau Lunamakaainana e Kohoia.

                He mea maikai no a kupono ke hoakaka mua aku i kekahi poe kupono ke kohoia i Lunamakaainana no keia apana, e komo i ka Ahaolelo o keia makahiki aku e hiki mai ana; o keia poe nona na inoa malalo, he poe akamai, a makaukau no hoi, a manao nui no hoi i ka pono o ka lehulehu, a me ke Aupuni; he poe kue ole no hoi i na aoao hoomana a he poe no hoi i maa i ke komo ana i ka Ahaolelo, aohe wahi hemahema iki; a ua manaoia ua kupono ke lokahi e koho ia lakou, ina pela ka manao o ka lehulehu.
                Eia na Luna i manaoia e komo i ka Ahaolelo no keia apana.
                Charles C. Harris (Halaki Loio) L. McCully, (Makale Loio), S. P. Kalama, P. Naone.
                He poe ku i ka wa keia, aole manao e hio ma o a ma o, aka, e hana no i ka pono like. Pehea ko oukou manao?   Kupono ole anei lakou? E pono ke hele mai i ka halawai ma ka la 19 o keia malama e lohe i na olelo wehewehe no lakou.

                Ma ka la 12 o Aukake i hala ae nei, ua hoomakaia ma Waipio he kula Beretania, a he 23 ka nui o na haumana. Pela i palapala mai kekahi mea ia makou.  Aka, o ka Waipio hea ia? Aole i kakauia ka Mokupuni e ka mea nana ka palapala. Pela ka nui o na palapala i loaa mai, he hemahema, aole i hookawale pono ia na huaolelo, aole i malama na kiko a me na hua nui, a me na hopuna olelo—he lauwili a huikau wale. Ina e manao maikai ko keia poe, kupono e pai, e aho no ke kii i kahi makamaka ike kupono nana e kakau. E nana oukou i na kumu manao o keia nupepa i paiia ma ka aoao elua; aole huikau na manao, aole lauwili; ua hopu koke ia ke ano oloko. No ka pololei o na kiko keia kuonoono o na manao. Mai hana e like me kekahi mea i palapala mai, penei. Eia ua wahi nu Houla. Heaha la ka mea i kau ai ka "H" nui ma ka huahope me ka hui mai o ka huaolelo ka la. Eia paha ka pololei, "Eia ua wahi nu hou la." E noonoo oukou i keia olelo ao.

                Ua puka mai he palapala na kekahi o na lala o keia Ahahui Nupepa, e hai ana, ua hoolahaia e Laiana (Rev.? L. Lyons,) ma Waimea i Hawaii, e pau ana ke pai ana o ka nupepa Hoku Pakipika, a ua haalele hoi o D. Kalakaua, a me S. P. Kalama, i kela Ahahui. Ahea pau ka wahahee? He puka no ka na olelo wahahee mai na poe pono aku? Nowai kela wahahee, no Laiana paha, a no ka mea hai wahahee aku ia ia paha? Ina no ka mea hai aku, o ka wikiwiki ka hewa i ka hoike ana.
                Eia ke kauoha ia oukou, e ka poe e hana hokuee nei i keia nupepa me ka olelo oiaio ole: ma keia hope aku ina e hooiaio ia mai ka oukou hana hou ana pela, alaila e hiki no ke hoopiiia oukou malalo o ke kanawai no ke ku e wale ana i ka pono o hai.

                Ua hooholo ka! ka Ahahui Lunakahiko ma Molokai e lawe i ka Nupepa Kuokoa, aole hoi e lawe i ka Hoku Pakipika, pela ka olelo hoike a Rev. E. Bishop o Lahaina, a ua hoi aku la paha i Hana.
                Kupanaha! No keaha la? No ka pau paha o lakou a me na kanaka maoli i ka makapo no ka nui loa o ke kino o keia nupepa a kahe ka wai o ka maka ke heluhelu.
                He poe malama no ka keia i na mooolelo, a he halawai Lunakahiko no, a malama na olelo hooholo; no keaha la hoi i hoole ai i ka malama ana o ka Ekalesia Roma i na mooolelo o na Ahaolelo Kahuna mai na Keneturi a pau?

                E pono no na apana koho a puni ke Aupuni e koho i ka poe makaukau maoli, a kupono hoi e like me ka ae ana ma ke kumukanawai, aole i ka poe ake wale no e hele i ka Ahaolelo me ka ike ole i ke ano maoli o ia hana.

                O ka halawai o ke Ahahui Nupepa ka Hoku o ka Pakipika o keia pule aku, ua hooholoia aia i ka poakolu, no ke paa o ka poalua i ke halawai ma ke keena nui maluna o ka Hale Hookolokolo.
                E hele mai na hoa a pau. W. KA,
Kakauolelo Nui.

                He 53 ka nui o na moku Okohola ma Hawaii nei.

No na Aina e mai!

                No ke ku ole mai o kekahi moku eke leta iloko o keia mau pule i hala ae nei, ua ane nele loa makou i ka nu hou e pai ai; aka, ua kokoke e ku mai kekahi moku, nolaila, e hoomanawa nui oukou a kela pule aku, alaila e paiia a nui loa.
                Eia kekahi, i ka wa i hala iho nei aole makou i pai nui i na nuhou no na aina e mai e like me ka mea i makemakeia, no ko makou pilikia i ka hoonoho ana i na luna a me ka hooponopono ana i na mea he nui loa e pili ana i ka hoopuka ana o ka nupepa e like me keia ka nui a me ka maikai. Ua kokoke pau nae ia pilikia o makou, a ma ia hope aku, e hooikaika ana makou e hoolawa i ka makemake o ka poe i puili mai ana i ka nupepa o na kanaka Hawaii.
                Penei kekahi palapala e olelo ana no ka hoouka kaua ana ma ke Kowa o Hatteras, Karolina Akau:—
                "I ka poalima, lohe mai la makou, he 1,500 o ka poe koa kipi e hookokoke mai ana e hoouka me ko makou mau koa, a ua laweia lakou mai ka aina nui maluna o na moku mahu eono, a me na kialua, a me na waapa kekahi, a ua hoouka lakou i kekahi puali koa aupuni, a hooemi i hope ua puali nei. Hele aku la kekahi mau komepani koa e kokua i keia poe i hooheeia, a hele lakou he 13 mile, a hoomoana ae lakou. Ia po, ua hui mai me lakou kekahi puali koa, o na Akau. Ia lakou e hele ana, ua maalo lakou i kekahi puali nui o ka enemi, aole nae i ikeia mai no ka poeleele. Ua lilo nae he 50 koa, oia hoi ka poe mai, ka poe eha, a me ka poe kiai ma kahi mamao aku.
                A ao ia po, holo aku la kekahi mokumanuwa a puni kekahi lae, a halawai ia me na kipi ma kahi puali aina ololi e hele ana e kaua me na koa aupuni. Ia manawa no hoi, e hoolei ana na moku mahu o na kipi i na koa mauka e kokua i ka poe mua. Hoomaka koke ae la ka manuwa aupuni e hoolei i na poka pahu iwaena o lakou, a ua hoomau ia ka hoolei ana i ekolu hora me na minute keu he iwakalua, a iloko oia manawa ua hooleiia he 218 na poka me na pu ekolu wale no, a ua nui na kipi i make. Ua manao ia, he 200 a 300 paha ka nui o ka poe i make a eha.
                E like me ka mea i loheia mai ma na wahi a pau, ua ikaika loa na kipi imua o ke kulanakauhale o Wasinetona, 200,000 a keu na koa malaila. Pii iluna kekahi poe iloko o ka opumakani, a ike aku la lakou ua paapu ka aina i na hale lole o na koa a nalo loa aku.
                Ua komo kekahi moku mahu Beretania iloko o ke awa o Savannah, me ka ike ole ia mai e na manuwa aupuni, a ua pomaikai wale na kipi malaila. He moku ikaika a maikai ia, a e hoolilo ia ana ia i moku manuwa no na kipi. Eia ka ukana o ua moku nei; 18 pu kuniahi (rifled,) 2 pu nui loa, 168 pauna ka poka, 650 na pu kau poohiwi (rifles; 6,000 paa kamaa, 20,000 kihei huluhulu, 180 pahu paula, a me ka laau lapaau he nui loa e pono nui ai i ka poe koa kipi. He $1,000,000 ka waiwai o kana ukana.
                Ke hoomakaukau nei o Sepania e hoopio i ke aupuni o Mesiko. Ua kokoke e holo malaila kekahi aumoku manuwa me na koa he 10,000. No Sepania no ia aina mamua, aka, ua kipi a lanakila lakou no ka nawaliwali o Sepania ia wa, a mai ia manawa mai, ua haunaele, a mokuahana ka aina, aole maluhia iki, a ua piha na alanui i na powa e kimopo ana i na huakai hele, me ka hao wale i ko lakou waiwai.
                Ua hele imua ka puali koa o Feremonta Missouri, e alualu ana ia Gen. Price, a ua manaoia e kaua koke ana ia mau puali elua. Kokoke 46,000 ka nui o na koa ma na aoao elua.
                Ma ke kowa o Hatteras, K. H. ua lawe pio ia ehiku kialua, i piha i na lako e pono ai i na kipi. Aole i lohe na kapena, ua hoopio ia ia, wahi e na koa aupuni, a hookokoke mai la lakou, me ka hopohopo ole, me ka welo ana o ka hae kipi ma ko lakou kia. Hoouna aku la ka lunakoa aupuni i kekahi mokuahi liilii, e mea ana e kauo no iloko o ke awa, aole nae i pau ke kuhihewa o na kapena. Kauo ia ae la lakou a malalo o na pu o ka pakaua, a ee ae la maluna o ka moku kekahi luna koa, me ka i iho, ua lilo na kialua i ke aupuni. Makahahi iho la na kapena no ko lakou punihei ana i ka hana akamai o ka poe aupuni.
                Ua hana mau na hale paahana ma Richmond i na pu nui keleawe a me na pu kaupoohiwi. Ua hana no i ke ao a me ka po, me ka hoomaha ole.
                Ua hoihoiia i elima puali koa o Georgia no ka makau o ke Kiaaina, e lele ana na koa aupuni ma ia aina e hoopio a e puhi i ke ahi i na kulanakauhale ma kahakai.
                E hoomahuahua ia ana ka nui o na koa Beretania ma Canada. He 22,000 ka nui o na koa e hoounaia ana malaila.
                He 4,000,000 ka nui o na kanaka ma ka moku o Nu Ioka, a nolaila, ua hiki ia ia ke hoakoakoa i na koa he 400,000.
                He 3,333 ka nui o na wahine a ka Moi o Dahomey, a ua manao kolaila kamaaina, ina e emi ka nui, e poino nui auanei ka aina.
                He 25,000 ka nui o ka poe olelo e iloko o ka poe koa aupuni.
                Ua maimai loa ka Pope i neia manawa, a ua oleloia ua kokoke oia e make.
                Ua oleloia ua haunaele na nika kauwa ma kekahi apana o Missouri, a ua kipuia he 35 o lakou mamua o ka hoopau ana o ka haunaele.

No ka Hoomana.

                Ma ka Helu 6 iho nei o ka Hoku Pakipika, ua hoakaka iki aku au i na mea a pau no kekahi mau mea e pili ana i ka hoomana ana, a ua pakui aku no hoi i mau ninau mahope; penei.
                1. Aole anei e hiki ke hoohuiia i hoomana hookahi, a hoomana i ke Akua kahikolu, me ka oihana like, a me ka manao like, i kue ole ma na mea a pau, na mea liiilii a me na mea nui?
                2. A auhea la ka hoomana pono a pololei e hui like ai; a i like ai me ka makemake o ke Kahikolu Hemolele?
                Ma keia mau ninau maluna, ua makemake ia kela mea keia mea e hoomaopopo mai, a e hoike mai hoi i ka hoomana kupono a ke kanaka e hana'i; a pela ko'u manao e noho nei; ua makemake au e ike i ka hoomana pololei loa, i hiki ia'u ke hahai malaila, no ka mea, aole ke kanaka i ae hou ia mai e ola loa, a e make ole ma keia honua; aka, ua kauohaia mai nae, "E hoomakaukau no kela ola ana." A pehea la e hiki ai ia'u ka hooluhi wale i ke komo ana i kela hoomana keia hoomana me kuu ike mua ole i ka pono; aole loa e hiki, a e like me a'u nei, pela no e makemake like ai na kanaka a pau i keia mea; no ka mea, ua hoike mua aku au, ma keia mea hookahi wale no e hiki ai ia kakou ke hookuikahi i ko ke ao nei; a ma ia mea no e kue ai. A ma keia mea hookahi no hoi e hiki ai ia kakou ke hoopio i ka hewa, a e lanakila ka pono; a ma keia mea hookahi no e pio ai o Satana, a e lanakila ke aupuni o Iesu.
                No ka mea, ma na mooolelo o ka hoomana ana e waiho mai nei imua o kokakou mau maka, aole e hiki ia'u ke mahalo, a ina o Iesu Kristo au ka Haku i hoomanaia, alaila, e pane koke aku no au, aole lakou a pau loa i pono, a owai ka hoomana pololei i hiki ai ke alakai pono ia ke kanaka i ke Akua?
                Ua ike oukou i ka mooolelo o ka hoomana o ka poe Queka; ua mahaloia lakou no ka noho like me ka malu; aka, he poe hoole nae i ka la Sabati, a he poe hoole hoi i ka bapetizo, a me ka ahaaina a ka Haku; a auhea ka pono oia poe? Oia anei ka hoomana pono loa a kakou e hui like ai? Pela ka hoomana Unitariano; he poe pono no lakou, a ua noho maemae no; aka, ua hoole nae lakou i ko Iesu Kristo Akua ana, me ka olelo aku, he kanaka wale no oia; a e huli anei kakou a pau ma ia hoomana? Pela no ka poe Moremona, ua manaoio lakou i ke Akua a me kona Kahikolu ana; aka, ke wanana mai nei lakou me ka olelo mai, he poe ekalesia o na la hope; ua haule ka ekalesia iloko o ka pouli, i keia mau keneturi he umi a keu i hala aku nei; a ke kauoha mai nei e hele i Ziona, a e mare lehulehu a pela aku; oia anei ka hoomana pono loa? a e hahai anei kakou? malaila anei kakou e hoomana like ai? Pela ka ekalesia Luterano, ke malama nei i na kii pepa, a me kekahi mau mea ano like me ka ekalesia Katolika; a oia anei ka hoomana kupono ia kakou ke hahai aku? Pela hoi ka ekalesia Epikopale, ua maheleia i elua papa, oia hoi ka ekalesia kiekie, a o ka ekalesia haahaa, ua kapaia he ekalesia Madosito; auhea o laua ka kakou e hahai ai? o ka ekalesia Kalavina hoi, ua kue ma kekahi mau mea me kela mau ekalesia i oleloia maluna; a e hahai anei kakou malaila? e kuikahi anei ka noho ana malalo oia ekalesia o na mea a pau ma keia ao? O ka ekalesia Helene hoi, pono anei kela ekalesia? e malu like ana anei ko ke ao nei me ke kue ole? A pela hoi ka ekalesia Katolika; kupono anei kakou ke hahai ma ia ekalesia? a malu anei? like anei me ka Iesu kauoha ka lakou hoomana ana?
                Ua lehulehu loa na mahele ana o ka hoomana Kristiano ma ke ao nei a hiki i keia manawa e noho nei kakou, e like hoi me ka hoike ana mai o na mooolelo e waiho nei imua o kakou, a nolaila ke kumu o kela mau ninau ana maluna. No ke aha e hui like ole ai na aoao a pau i hookahi hoomana ana; aole anei no ke ano kiekie, a hookano o ke kanaka?
                A owai la e hiki ke hoike mai i ka hoomana oiaio, a me ka mea e hiki ai ke hoohui na aoao a pau iloko o ka hookahi?
                No ka ike ana o ka poe kukulu nupepa Hoku Pakipika i ka lehulehu o na aoao hoomana, nolaila lakou i kukulu ai i pepa ku i ka wa me ka hilinai ole a me ka hoino ole i kekahi aoao. J. W. H. KAUWAHI.

HOLUALOA, Kona,
Novemaba 7, 1861.
I ka Hoku o ka Pakipika—Aloha oe:
                Oluolu ka maka o ke kuaaina i ka ike aku i kou kino hanohano e hoea mai ana maluna o Kilauea. A he mea hilahila wale ke ole e kokua nui ka lahui Hawaii ia oe, a ke ole hoi e hanai aku ia oe, ke keiki makahiapo o ko Hawaii nei naauao.
                Aohe o'u nu hou kupanaha e hai aku ia oe i keia wa. Ke noho pu nei ka Moi aloha nui ia me makou i Kona nei, a me ke 'Lii Wahine, a me ka Haku o Hawaii. Ikaika ka Moi i ka mahiai, mahi kope, kanu laau.
                Ke ohi nui nei kanaka i ke kope i neia mau la. Makepono ke kuai ana; eono pauna ke dala, a he kanakolu paha tausani pauna e hooiliia ana maluna o na moku e holo ana i Honolulu. I ko'u manao wale ea, e oi ana ka nui o ke kope i keia makahiki mamua o na makahiki i hala ae nei. E kuhihewa auanei oe, ua emi ke kakani? Aole pela; ke mau nei no ke kakani, a ke mahuahua nei; aka, ua nui loa ke kope hou, akahi no a hua, me he mea la ua kanu nui na kanaka i ke kope iloko o keia mau makahiki i hala aku la, a ke ohi nei lakou i ke dala, oia ka hua o ka luhi.