Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 14, 26 December 1861 — HE MOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 1. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 1.

t k* po&ē ike niāi 'aua i keia llooolēlo, maanēi kakou e ikē Māt āi i ka poloiei, a me ka phlolei olēi o keia Moooielo, ina i pololei ole, uta i he«ra, u|t ike itd kdkott ia iiiea, aotē kekahi o kona tāhtii me kakou, aia iio lākou ma KiiaUea i keia l*a;*aoie nae i hele ināt maanēi ē olelo pooo inai ai, e mīiopēipo aī ta ia kakou ka poho, maahēi nae kākoii e ike ai i ke komn o kon» heīe anā i .Kaual t a me kbna ikaika i ka hikakā ana, i kooa knu.

Noho o Pele Ittk« d Kaloi, a i aka i aakfe ikaloa, e iho kakou i ke ktti opihi i kai, haakeake, laww* h&Epali, )>&hi iima t na kakoa, ae m&t na kaikāina, ae, iho lakon nei i kni o Puna, ni» Hairaii, iho iakoii Ha * liiki i p®*, pahoehoe, ai* ia wliii i kāl i> Peiui mawaena mai, ike o Peīa iA Ho|>oe, me Haena t e imla mai *aa iloko o ke kai, ō Pttua, makemake keia i ka hula mai o l&ua la, ia*kri o Pet& i na kaikaina, Sa t aole hoi t oukoo ir*hi httla, e

hula aku ai ia Hopoe ma, hooie mai la iakou aole a makou hula, o eia no ia mahope i ka ako lehua, a i ka hiki ana mai o lliiakaikapoliopele, me pahi lehua,i aku o Pele, ia Hiiakaikapoliopele, E ! Ua kena āku nei au ia lakou nei e hul», aku ia Hopoe ma,- aole hoi o lakou nei hJI aku, ole ae nei lak?n nei, ole loa aku hoi pāha oe he uuku. N inau āku o Pele iā. Hiiakaikapoliopele, acde au wahi mele ? I mai o Hiīakaikapoliopele, he mele no r o Pele, oi ana oli āku ana keia peuel Ke haa la Pnna i ka makani, Haa ka uluhala i Keaao, Haa Haena me Hopoe, Haa ka wahine ami i kalo Nanahuki lā, Huia lea^wa—ie, I kai o Nanahuki—e, Akaaka iho lā o Pele, i ka īea o ua kaikainā, ninau hou aku la o Pele, pau foa ae Ia no ? Hoole aku keia, aole i pau, i hou mai o Pele, oi ana, oli hou aku na o Hiiakaikapoliopēle, penei. 0 Puna kai'kua i ka hala, Pae ka leo o ke ka—i, <Ke lu—la ina pua lehua, Nāna i kai o Hopo—e, Aloh» wale no hoi o Hopo—e, Ka wahine ami i kai, 0 Nanahuki—la, Huia iea wale, 1 kai o Nanahuki—e,

0 kā hele aku la no ia o Hiiakaikapoliope* anā me Hopoe ma, i kai o Nanahuki; aia ia wahi i kai o Puna, ia manawa no, kēna aku o Pele.i na kaikaina e hele i ka lawaia i kai o Puna. Koē fto o Pele me kekahi kāikāinā hiē HiiakāikapUaenaena, wahi iho anaoPeie ī ka pahoehoe, o Puupahoehoe moe keia, kaUoha o Pele ia Hiiakaikapuaenaeha, ea-l ke moe nei au, i hoi inai kā poe lā" waia, ai fho no, mai hoala oukou iā'u, na'u no ia e moe, a na'u no ia e ala ae, iha e hoala kekahi i kuU hiāmoe, inake oukou ia'u, ina oukou i makemake e hoala ia'U, e kii oukou | kuu kaikaina, a na na a'u e hoala, a i ole ia, na kuu kaikunane, na Keowahunakaākaua, alua mea naiil au e hcft>atā. Pau ke kaiioha ana me kela i oleloia maluna, owili o Pele i koha kino a paa i ka aahu kapa, ia Kapaahu, tflbe d Pelē mā Puupāhoehd&.,J£« waiho la no lā moe ana iho o Pele, kānl kēia hoolohe ka Uhane oia nei, kani ana ka pahU; kakani ana ma kai o Pund, e uhai aku ana keia i ka pahu, ā kai keia o Puna; kant ana ka pahu ī kā moana, a kā moana keia, kani ana ka pahu i Maui. a Maui ka Uhane o Pele, kani āna ka pāhu ika moana āku o Maui, a ka moana kani āiiā ka paha i Molokai, a Molokāi keiā) kani āna ka pahu i ka moana a kā inOāna kani aāa ka pahu i Oahu nei.

I ka haiia oia nei, iua Koolau, aolē keia hoolohe ma ke kani ana a ka pahu ma Kona, ko ia nei hele aku iā no ialna Koā hiki keia ma Keawauiā, āuau keia ike kai i Kilāuea, āia no ia wahi izta ā hiki i keia Wā. " n 4 '

Apau kiauau ahaaia nei, kaiii ana no uā p&hu nei i ka Lae o Kaen% manao no keia, n& kd Rupuliakane oha keia pahu, na Pohakuokauai, huhu loa iho Ut tia Ūhaue nei 0 Pele, me koiia m&nao lioko ona, ina nau keia pahū, make oe ia'ū i keia la, ko ia nei hele aku k no ia/a ike mai la 0 Pohaknokauai, kahea mat lā ia, no kona ike ana mai i kāna moopuna, pahe mai la o Peie me ka leo h&hā, hele Wai, e make ana oe i&'a i keia la, niti no ka hoi ka pahti la f. hoolnhi hoi oe ia*u, e hooluhi ai*

Pane mai o Pohakuokauai, aole na'u ka pahti, aia ka pahii la i ka moana, i hoolohe aku kā hana oia nei, kani io ana ka pihū i ka moana, ae aku keia, me ka 'i aku ia Pohakuokau&i; ina nau keia pahu, make oe ia'u i keln la, koia nēi au aku la no k i kē kai, a ka moana keia, kani ana ka p&hu i lūūāi, ko ia nei au aku la no ia, a pae ana keia i Haenii inalaiia no ko ia nei pae ana, ko ia nei Heie aku īa no ia, a hiki i kahi e kani ana ka pahtviloko o ka kahi e kani ana o ka pahu, ktt aku la keia ināWAho oka hale nana aku 1* keia, e pai aua n* Hma o lakou i ka pahu, o LohiaU mawaena o ke aikane o Kahuakaiapaoa ma kalii aoao, o ke kumu hula, o Mapu, ma kahi aoao, he kanaka kaeke ma kahi 'aoao, he kanaka kaekē ma kahi aoao, iwaeui iakou aei e&oiu, e pai iike ana lakoa i ka pahu, oli aku ana ka IHumē ō Pele penei.

Luuluu Hānalei, lkatia>tti, .. Kanmaha i ka noe o Alākāl, I ka hēie Manuakepa, Uoi ku i ka k>»o Koiāiaha. I ke ata kaia a ka malihml-—e. Mai hioa, MaMiinaau, Maipālahaiao—e, Imi wate ana au, 0 kahi o ke o—4a—a, O ke ola lui—e,

Ia lohe aoaolikou la, i ke oīi at» aiaiiei, i nana mai ka hatsa !#iho t he mea e ke ktt a ka waiiioe maikai, aole wahme ma «anai, e like me keia. Kaptt#ho .la ka leo, aofe mea pane, kunon aktt, ktttttm mai, atrQd aka awiiu tnai r na kane, na wahiiie, tnHri akti iniki mai, me ka paipai akn ia li&iaa, e pu-

ka Aku i waho, aole Ukon t iie e o -Pek» fct* : k, i«, *he t"hān€ kei*, m«aao no Ukoo/h« Wf- " hine raat>li no, no ka lUn* mai, ade i kfi&a 0 ka w&hine maik»i, nolaili kipaka Wtit ai lakem i» Lohiaa, e kii i wahine nui», ws>Je palui o Lahma, uo ke ano hilahila, noMila, H wl ako ana keia mawaho» penei. Kaiaka Ililo, i ka ua nai, Kapo kana ke—i, 1 krf mia o ka leo, I ka hamahmmaou hamaa kakou, 1 ka hawanawa&a, I ke kanoa euUea, I ka awihi maka, 4 Ikaalawaiki, Eia hoi au koa ho—a, Kouho«hoi—e, , la paa aaa o ke oli ai\a oia nei, e nao akn ana ka lima kapa oia nei f o Kilauea, nana i* oi ka pāhoehoe o kai o Puna, koele wi la, ku ke a i kai o Apua, kahali o Apaa, haa mal o Mankele, iilo o Lohkm la iā. nei, ko iaua uei hoi aku !a no iā i ka hale moe o Lohiao, ko iaua nei moe iho I* pohC%po oa ia nei, aole manao aku o Lohiau i ka pani ana o ka hula, kaawale ke aikane ine ke kumu hula a l&ua nei, aoie oia nei mau mea, o ka moe wale iho la no, hookahi wale no aia nei hana o ka moe me ka wahi- < ne, o ka moe wale ibo no, aole hana mai lana nei, o ka iha kai honi aole. &ac i moe •kino laua nei, a po ua U nei, * aos*po, aole hele o Lohiau i ka puni ana o ka hūhL / la manawa, haohao na makaainana, ame ke aikane a ia noi, a me ke kumu hula a iau« nei. • A me na inoa a pau, i ka hemo o kana mea nui o ka hula, akahi wale no ka hemo, nolaila, manao wale iho no na mea a pau ua make o Lohiau, a po ia la, a ao ia po, aole ia nei inanao i ka ai, me ka ia, no ka lilo loa o ko ia nei man&o i ka waiiine, nolaila, poino loa na mea a pau. Apo ia la, poalua, a ao ia po, a po ia U poakolu ; nui loa k&manao o na makaainana, ua make o Loiiiau, no k» puka ole mawaho o ka hale o ka moe no ka moe, aole hana mai, o ka ihu no ka hoiii, o ke kino hoi aole launa aku ; a ao ia po, a po ia la, poaha kō laaa nei noho ana.. ; ,

Ia po makaukau ka Uhane o Pole, e hoi i Hawaii, katioha aku la keia Ia Lohiau, e, ke «a la no o nei, ho Hawaii ān no ka pokaoa a ka la £ oolaila ea, e hoi au a Hawaii, hana au i ka haie o kaaa a maikoi, alaila, kii mai ka luna ia oe, i kii mai auanei ka luna ia oe, ahe luna kane, mai hele ae oe, aka, i kii mai k& luna a he luna walu'ne, oka luna ka hoi hele ae oe j Hawaii, elima po, elima ao, pa i kela kihio Kilauea, I keia kihi o Kilnuea, alaila, noa ko oiwi kapu ia'u, ala> aku oe na ka wahine e.

. I& manawa, hooikaika loa ko Lohiaa ma. nao e aumeume ia Ptle e moe lauo, aka, ua hoohiki mai o Pele i kona manao paa, ia Lohiau, aia a hiki i Hawaii ( alaila, moe kiāo katia> Pela ko Peie inea i ae ole aka ai i ka Lohiitt kot īnai t aka, ao konā auo Uhaoe |>aha kekahi, a 4 ano Akua no hoL Ko laoa nei hakaka iho la no ia a acj ua po nei\ a awakea, e nahu ilio ana ka Uhane o Pele i ka lima o Lohiaa a moku loa, e ala mai ana hoi o Lohiau t uumi keia i ka eha a oloolu( e tiahu iho ana keia i ka hokua o ka mai o ua Uhane nei o Pel« # kapaliii aku ana keia a haule iīoko o ke ko ia nei nalowale aku la no ia, oia moe ko Lohiau a puoho ae la mai ka hiamoe an*, aole ka wahine. Ko ia uei pnka aku ia no ia a waho nana aole ka wahine o wahp, okahoi aku lano ia o Lohiad iioko o ka hale, pono oie ko ia n»i manao i ka nalo oka frahine, a kaawe 'iho la ia ia a make loa.

2a make ana o LohLau, a hala he mau U, heīe mai la ke kaikuaUne oia nei, i wehe inai ka hana i ka puka o ka hale a komo aku la, i nana aku ka haea, ua inake ke kaikuane ttwe ae la ke kaikuahine, Lohe ae Una makaainana i ka uwe, hele mai ia iakoo ua o LohUu, nwenui kta ae ia iakou no ka nui oke alolia» ke kmna httla, ke aikane aioha aia tsei, nui loa ko iakou aloha i® o ke aikaae nae ka mea oi loa o ke aloha, i ko Lohiau make ana. Hookan Kahnakaiapaoa i kona wahi hliahila, aole malo. me ka hoohiki iho o aole au,e hume i ka malo, a hia I ka maka o Pele, kuu wahi hakina kalo auanei, aai i ka onohi o ?ele, peia ka hoohiki am.

I* laoo a ka Ukaoe o t>e)« i bo< ai i Ha. t liiki ltft UhiM i KUiMi • bm iu oo ke kioo t Inlii t aoi ui, » L«up«h«ebc« • fiiw ioi u c liiīiftiu i j| ggi moe oii, ** *k* i lu(hi «iokft opiM, b*olc«ak», koēpoll, welii iioitf f a p«!a «k«. Wa '•koo o*t e •i. moio nil lakoo s«i « M • bo«lo i« Pele t ptpa m« o HiUkaikapomaMki bo«ift «ttkM # mo km me* t ob ko kaikain* i ooho po os P«l«, iki «l i i»oo ii 0 >#l« • be& kooa Uhaoo § Kaoai, ot«io bmu o* kaikMum i kekftbi i koMi e lakoo. Ua oMke poka k» kaikmaaa o kakoo, aole peoei ka noe oka pooo, ka 1000 60 a*i a «tiiw I», oa aoake palia» t a»ai « Eiiakih Kapmaeoo* ka ! «Mlahoi ko anh* i ka pil»it «ol» ka *i ptl*« «toi t oka ookow make iito la ka boi ia.