Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 17, 16 January 1862 — Koena i ka Helu 13. [ARTICLE]

Koena i ka Helu 13.

£ lawe ana no au a e kukulo i ka mea i kaulana i k<yu manaō, a e hooakoa imua d ka lehuleho, i ike ai kuu lahui. Aole o'u kuihe, e ili pono a e ka pomaikai maluna o kuu hanauna, ae pomaikai a e kuu ilil, e kaawale ae ka hemahema ma kahi e,ae alakai ikuu hanauna nialalo o na kapuai o ka pilikia, oiai e koe ana ka manao lana iloko o*u iho, v me ka halawai ana oia mea me ka noonoe, a puka ae ma ka waha, kaawale ka palena oia mea, a lilo ae la ka noonoo i hua olelo, ua hala ka palena no ka noonoo no ka mea hookabi, a ua lilo ka olelo ma ka waha o ka mea hookahi, a ua ]aha ae mawaho, a ua lilo ia i noonoo no na mea a pau, alaila, e ike auanei na mea a pau, ua hookui ia ka noonoo me ka olelo, o ka lalaa koe o na lima me ka hooikaika po ana o ke kino i k& hana, nuUaiia kakou e ike nei, he mau mooolelo no ka pomaikai a me ka pilīkia, a aa alakai pono ia kakoo i ka pilikia, a ua ku hookaoo mai oi» niamua o kakoa me ka wiwo ole. Ina paba ni alai ia mai a Q e k&a knhibewa, a na hoopulou ia ko'u poo e ke kapa aahu o ka ikeole, oolnia, aole o*o hoohalahala.i ka olelo hooakea a WW - makamale* o ko'o . pili hanauna, ke pane ae oia. Ina paha oa kuiuhewa wao oo ka nooiwo a me ka olelo, alaila, e hiki pālka ia'u ke bmailio pokole no Kamehameha L, oia hoi ke

poo oke aoponi Pehe* I» »o«Mi m e OWO »i oo koa* e tdik> pahaia'i» k* k«flB«iHo | nof»« ik> %MĒĒk māa o k» ok • nek» 2 Wftl« »»®?kek»n»Ja»ole, a*fcoi* »«|raiii mti, aoloko mai o koea b»ft»ftO» ili» noi, » m« koa» mma k koo, »lilo i» i» k» m»a» nai uo lo«» »a» i» kakot» o d» pwn»ik»i « nofeo ne», hooikmk» oi» ik» h»o» aai. 0» b»)»oui * fll m»i k» poa«tk»i i» kakoa, » me kon» m»a kope aiii 1 M « koii» lo» kek»hi me», » olelo nmi, he toe» ah» 1» k»a e k»iß»* ilio oei, be hiki ia'o ke 4>leio »e me ke alalUu ,»i# o Wn waki ike iMaku, o ke kiaia ki«»w»i, ok» hnaoielo » K»mehai&eh» r hele k» ekmikiili » moe i ke »1», i k» «» | £**.. »< kan» mau h»n» noi, kao m*i oi» i kei» m»a hoaoleio, oi» hen kan» ho»olelo k»a»tr»L E i ke ol» o ke k»naka, am i» liih aolelo » Kameliameha, maiaii» i m»i»m» i» 4U ke koma k»o»tr»i e k»o nei m»Jsn» o k»kOn, ano k» hoolaw» aa» s» kakoa no n» klilean» iioko o iei» anpani, £kola oo »oo noi oia me» o ke aapnni: »kahi, o4» ke »no oke alii, »me n» makaainana, & mfe n» konohiki, » m»iloko »e oi» hoohai ana, » mahele hoa i» i ekola h»p»ko* la, noloko ae o k» me» hookahi, penei, o ke kao» » Kameh»meh» me Kiwalao, oia hoi o Mokuohai. Ekolo me» knle»na iloko o l»i)«, oke aiii, oi konohiki, n» makaainana, oia ke kaleana o ko Hawaii, kaaa i ke p»niw»i, oia o lao, Kamehameha, K alanikupole k» ho» kana, keiki a Kahekili. A hee o K»i»nikapule ia Kamehameha, aole nae oi» i m»ke malaila, aka, ua hee I» Kamehameha, » HolO aku oi* i Oahu, oia ke kule»n» o K»ui, hoi o Kamehameha i Ilawaii, he k»u» no m» Hawaii, oia pah» kepauiwai, o Keoua ke 'lii, a make ia ma Puukohola i Kawaihae, no na hoi ke mele, kuu haku i k» a» H»»o, ke lele la mauka o Auaulele, lele k» qa, lele pu no me ka makani, e lele poo »na k% waioke Kaha, kun haku i ka wai haale poo. Aiaila, pau loa ka pilikia o Hawaii ma i» hope, kalai k» Peleleu, holo mai oia a Kaunakahakai, e holo ana i Oah#e kaaa me Kahekili, aole nae ihiki i Oaha, hoouna mai oia Kikane, he aikane ia, he punahele nui kona, ua oleloia oia kona kanaka o ka wa ilihuue, a hiki i ka wa i loaa ai o Kahekili i Waikiki, ninau o Kahekili, heaha k»u? i kii mai nei au i ka ain», ua haawi o Kahekili i ka aina ua iilo, o hoi a hoolohe mai, » uhi kapa eleele a kau ka puaa i ka nuku, kii mai ika aina lilo. Hoi o Kikane a loaa o Kamehameha i Kaunakahakai, hai aku oia ina olelo a Kahekili. Hoi o Kamehameh» 1 Hawaii, a mahope, make o Kahekili, koe na keiki, o Kalaikupule, Koolaukani, a mahohe, kipi o Kaeo a kaua me Kal»ikupttle i kukui o Waimanalo i Oahu, oi» kel» kaa» i kapaia Kaelilua, no ke ki ana o Kalaikupule i • ka pu, eli o Kaeo ma i k» lu», kapaia o Kaelilua ia kaua. Aole nae i make o Kaeo malaila, a mahope ike laua. A hoomakaukau o Kaeo e hoi Kauai, holo aku » ka moana, lohe oia i ka ohumu a kekahi poe alii, e pepehi ia ia ma ka moana paha i Kauai. Hoi oia a pae ma Waianae, a hele mai mauka, a kaua me Kalaikupule ma ltaiauao i Ew», a make oia i Kukiaahu ma Kalauao, a lilo ia Kalaikupule Oahu nei, a mahope hoomakaukau o Kalaikupule e holo i Hawaii, e kaua paha me Kamehameha. Olelo aku kona poe alii ia io, e kipaku i ka haoie, ao!c hoae pu maluna oka moku. Olelo o Kalaikupule ma ka olelo haole no, no ka mea, tia pepehi o Kalaikupule i ka haole, ua kaili oia i ka moka ame ka pu. Holo aku lakou mai ke awa o Honolulu a mawiho 6 Leahi, paa na kanaka i ka honpailua, luai,pau na kanakal ka pepehi ia, e ka haole, itoe o Kalaikupule ma, ekolu lakou, hookahi pu-knniahi. A pae lakou i Kaalawai, ama ia hope mai, lohe o Kamehameha, ua lilo ka pu a Kalaikupule i ka haole, ame ka moku. oka holo mat no ia 0 Kamehaaneha i Oahu nei, a kaua me Kalaikupule ma Nuuanu, a hee i» Kamehameha, oia ke kuleana o Oahu. A Kaieiewaho lilo mai o Kauai i hookaawale ia mai, oj» ie kd!eana o Kauai Nolaila, e noonoo kakou. Eia kekahi olelo a Kamehameha ia i» e noho aupuni ana, ua ike oia a» pau ka pilikia malōkoo keea aupnni. Hookahi pilikia i koe mawaho mai, haawi mua oia i ka mana o kona aupuni ia Peiekane, nana e malama i malu kona man kanawai, i pomaik»i kona maa hope f i m&lu kona lahuikanaka, i fc#paa tn»a kon» ponoA kokoke oia e hele ma ka aoao e ka honua, ninau aku nalii ia iā,.o lton hele no paha aaaneikeia? E waiho mai oe i huaolelo na - makoa, i mai oia, heaha auānei ia ohio a'a, e Oni wale no onkoa i kun pono, aole e p»a, oia kana olelo hope loa, Kamehameha 2 nana i hooko i ka olelo a Kamehameha I, Kamehameha 3, Kamehameha 4, he poe hooko keia i ka olelo a Kamehameh» I. ( Aole i pau. ) K. Maakuia. Kaopaīlna, Honplnlu, lan. 14, 1863. $&r Ke k&aoha ia aka nei na ffoa a pan o k» Ahahai o ka Hoka Pakipika, o ka hora t, o k» poalim», o ka la Vt o keia mahina, oia k« maoawa e akoakoa mai »i n» Ho» » paa o kei» *ha, ma ko lakoa hale halawai, malalo oka hale Hookolokolo. Oia hoi ka halawai mos o keia makahiki, e like me k» olelo hooholo ok»1» 17 o Det, |L H. 1861. K»k»aoielo. Honolala, Jan. y 16,1863. K e hooman nei k» m»bi ko ma n*, e nni an» pah» ke ko iloko o kei» ««»if i»ari