Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 10, 7 March 1885 — AUWE! WALOHIA WALE. [ARTICLE]

AUWE! WALOHIA WALE.

E "Ko Hawaii Pae Aina" Aloha dĒ;—He ukana nui kaumaha ka'u e hooili ākuuei ia ōe, lie ukana walohia hoehaeha naau, e oki nei i ka houpo napele o loko. O ka'u alii kane o Kamakea ua Uaalele mai i?fn ika hora 80 ka la 12 o Jan.ma ka TEJome Kilo Hoku o kona mau makaa ma Honuakaiia Honolnlu, hemai kona a niake aku la. Ua hanauia oia ma Waianae i ka Ia 13 o Not. 1853 a ikala 27 o Maraki 1872 ; ua hoohuī ia maua e A. Kaoliko ma fca materemonio oka mare tn*a Waianae. He mau keiki ka maua 6, hala aku hookahi koe mai 5. Nolaila, na haku iho au i wahi kanikau nona, a oia keia; 0 kru kane ua lani-polua-po hoaumoe o Kona-e 1 hele mio niau palanehe aku la I ke ala a ka Hinihiniula i ka liale kai a Kekeleaiku-e-aloha 0 tuu aloha o kuu kane hoi-e Kuu kane jv>r.\ ka pohu lai o Waianae Mai ki' makani kaiaulu wehe launiu o Poka-i fka la E welie mai ana i ka poli me he kanaE lioeu mai ana i ke kuln aumoe Momoe akn kaua oua po keaau anu o Kaala Aala ka hanu oka po kane ke moe ia Puanuanu ke kino o ka po kane ole ke moe iho Auwe/ ka mea minamina o ke kane-e Kuu kane uhane Karistiano Oka ponOKahiko ike kino a maemne Komo aku i ka Betela nani o ke Akna 0 ka makia hoi o ke aupuni ka inon Aloha ka leo o ka t»ele i ka hea mai Aloha fio hoi ka leo o na pahu i ke " kani kuilua mai Aloha ka l©o o iia ohe i kn hone mai Aloha no hoi ka leo o ka pila i ka uhene mai 1 ka hehe o ka leo o ke Kahuli A J na pupu kanioe oke kuahiwi E kaupau ana i kulu aumoe Auwe! ka mea minamina o ke kane-e Kuu kane i ka wai 0 ka ipu haole e Oia wai haaheo ika lau laau lie ua ka olelo ana (hine Ke loku mai !■> i ko knln o KoplauwaHihiua lua i ka o Paleloa e, loa Loa wale no hoi au e kali nei i kuu aloha E ake aku ana ka manao o ka ike aku I kuu kane o ka wa uaaupo e 0 ka wa opiopio no hoi o ke kino Auwe! ka mea minamina o ke kane e Kuu kane i ka la o Lehano me Kuaiwa Aloha ia wahi a kakou e noho ai Me na makua na keiki na hanau mua' E liuli ai i wahi jx>no o ka noho ?,im Noho akn ikaln o Kikahi me Kinile(hulehu 1 uka i kai, i o ianei kuu aloha e Aloha ka leo o ke kane i ka hea mai He ua e! he ua lahe ua ia Auwe! ka mea minamiua o ke kaue e Kuu kane mai ka po ua lanipih oka hooilo E loku mai ana i ka iau o kee niu Na ka ua kiu manai lehua Kiliohpu E hoope ana i ke ala o ka Mokihana O ka*u hana wale iho la no ia e-o-e j hele nei . „ ' O ke paiauma i ke aloha o ke kane Aloha no hoi ke kane ka hoapili Ka hoa haihai olelo o loko o ka hale 0 ka Home lunahele o ua wahi nei Auwe! ka mea minamina o ke kane e Kuu kane i ka lai luahine q ka aina Mai ka hau kololio anuanu i na pali E inapu mai ana ka hanu ike kuluau(moe Moe oni wale iho no i ke oho o ka manu 1 ka lau o ka »lu o Kali'u e, li'u Li'uli'u wale no hoi «a maka la e ke kane (le 1 ka hele ana iho nei mehameha ka haNoho iho nei au me na luhi 'a kaua E kuo ai i ka po me ke ao Auwe/ ka mea minamina oke kane e Kuu kane i keone maokioki o Unuiki Mai ka i-a haaheo uwalua i ke one Ka i»a haawe i ke kua me he keiki la E holoholo ai i uka i kaī e Aloha ka leo oke kane 1 ka hea mai e eia mai ka i-a fhixie He i-a naliu pu na ke kane rae ka waAuwe/ ka mea mioamlpa o ke kane e Kuu kane i ka lai o Kam&ile Mai ka malu 0 ka hala o Kaaupueo Hoi ke kinio ia uka t noho i ka tmln lae manaao (aihele Noho aku waua me hMm i ka a)uCa hele a puia i keme Auau aku kaua o ks w&i oīu o Kikoo O ia wai hai bof*o i ka ma'u <> ke K-.<, Kua ka&e i ka !a d«1 {iaoamak»-. % ww i kula o K wr,kī;>- ( W*J*o 3tihA kaue l f>bf- a k&liiaki^;

Auwe Ika mea minamina oke kane e . Kuu kane ike kai o Kaaokamoku , j Oia kai a mnna i''he!e p.ī me kuu aloha 1 O kuu aloLa pau ole i na katf a kau Akahi no hoi kau i hemo ai ka pili ana me ke kane Aloha ke kane ka hoa hele oke kula ii E nana aku ai i ka nani o Hale rQse , ' Aloha ia wahi a kuu aloha i noho ai Kuu kane i ke kai hawanawana 0 Makaha (nakia la E hea mai ana ka leo o kai me he kaE hoeu mai ana i ka pili o ke ahiahi Auweikameaminaminahekan.ee Kuu kane i ka lae o Kepuhi E hiki aku ai kaua i Malolokai e 0 Waikomo i na keau elua Aloha no ia wahi i hele ia me ke , kane A Ohikilolo kaua ike i ka nalu o Kaea Ika waiho kahela mai a Kaneana i ka lai oka lulu iho īa, o Makua hoi i ka lai o Kulailewa : Noho aku maua kane i ka ola o Haleakala Aloha ia home i pili ia me ke kane Me ka ohana lehulehu no a pau Kuu kane i ka wai o Laahole e Mai ka i-a kuamu naholo i ke kaheka e Auwe ka mea miuamina he kane e Kuu kaue i ke one opiopio o Makua Mai ka makani anu he malualua E hui ana ilōko o ka maeele Ka li auu haukeke a ka ua kiu 1 pue ai maua i ke koekoe Me kuu kane i ka ua paliioa e Loa wale 110 lioi na maka i ka nana ana I ke au ana ae aole ke kane ka mea minamina he kane Kuu kane mai na waa pea hulilua ika moana Mai ka i-a iawe haaheo hoi a ka makua Ka i-a hii i ka poli me he keiki Ia Na ka ihu o ka waa i haulani aku Loaa aku i ka moana o Kaieie Na ka naulu makani i hoihoi mai A loaa i ka pohu o ka aiua Auwe ka mea eha o ka naau e Hele mai nei ke aloha a nui A paila i ke kino heaha la ka manno Hookalii uo manao o ke alolia o ke kane Kuu kane ika i-a lamalama i ke ahi ka loaa 0 maua pu no me kuu aloha ilaila Mai ka hale hauna paoa ika i-a a ka makua Kuu kaue i ka i-a waha nui o kapali Mai ka ai lauoho loloa o ke kuahiwi E uoho aku ai i ka hale kaupoku ole Hookahi 110 kaupeku o ka ohu kalo 1 pulupe i ka hau o ke kuahiwi Auwe ka mea eha o aloha o ke kane Kxra ka la m&ka puūiuniu ai ole E naua wale aku ai no i ke aheahe lau makani Kau aku na maka oka hiki mai o ka ai Aia ka ai i ka ihu o ka lio Kuu kane i ka ulu wehi o ka nahele Mai ka maile laulii aala o Koiahi Aloiia no ia uka i pili ia me ke kane Aohe kaue he hoa no ke anu He makua no hoi no kahi makua ole Auwe ka mea aloha he kaue Kuu kane o na wahi ike ole ia I kaapuni ai kaua ia Oahn nei Me ka kaua kumu himeni o D. Keawe(amahi Nee mai ka Ua Popokapa o Nuuanu He mea ole wale no ia kaua Aloha ua pali hauliuli o na Kooluu Aloha ke koa nee mokumoku o Heeia Aloha no hoi ka po kehau anu o Wai(kane O Ku&loa i ka lae o Kaoio 0 Hauula i ka ua Maakua e A Waialua i ke ehu kai o Puaena Aioha ia wahifa kaua i alo ai 1 heie ai me ka kaua kumu Auwe aloha ino ke kane e Kuu kane i ka hale paakua ole

Hookahi no makua o ka haole A pane mai ka leo malaiia wale' aku iio nolio ia e raaua me kuu aioha Me oq pokii na keiki l\oi a kaua Knu kane i na huikau o ka liale wili Mai na kaa mahu owe i ke alahao E halulu mai ana i ke kula o Lualualei Noho aku hoolono i ka leo o ke'oeoe I ke kaoi palalu mai i ka pili o ke ao j "A.uwe hui koni no hoi ke aloha o ke kane ] Ka wahi ae i ka umauma oha loko O loko o'u kai mokumokuahua i ke aloha 0 kuu puuwai kai maule ua naiia Ua hakukoi mai loko me he kaikoo la 1 kā hakui mai o ke aloha o ke kane X kahi a maua no-no-noho ai Noho aku kaua hocdono o ka leo o ke kai X ka ne hone m&i i ka pueone Fa-ko ae ia i ka uwapo pale kai '.lo aj Aioha ia kakakai a kuu alolia e holohoM) naua aku ai i ka iim o Makee i ka oiali mm l ka haki au'a a m kaaaka I k» uwapo Auwe mm Uoi ke hIoLh o ke ka.ut Kuu kttm i *m uw&im i Um mmuu I i£* i k» ihu )fe V ka «aa k U-Ae | E UsU mm i k<- ktn iu>- hi Ju. | AMi* ih fc w * ku. (F h<A'jh.'A>, ui

Ka ka makōni mai Haukawewe lua i ka lae oKaneilio Krm ka helenma i ke one o Kanepnkoa He koa oe hfe olali po ia manawa' Au i hoomaiawanui ika pono o ka nūkua Me na lehulehu no Uoi a pau Auwe ka īaea minamina he kane e Kuu kane i ka hale lana au i ka moana 1 na ale hanupanupa kai o Kalaeloa Nee mai kamakani he moae-ku E hiki aku ai i ke awalau o Puuloa Alolia ia k«i i liolo pu ia me ke ka»e Kuu kane i ka ulu moku o Mamala Mai na huikau lua o ke taona Auwe no hoi ka mea aloha he kane Kuu kane ike ala moku i-ka moana s Na ka.ihu o Kinikaua e hoihoi A ka pohu o Makua noho iho au mo na lei a kaua • Au aku oe i na ale liuli lua o fea lei6 Ike aku i na hala ® Naue i ke kai A Haena ina pali huli mai kuu uloha A'ka limu pehu o Manuakepa i ke one o Mahanioku Nana ae Ika uka wehiwehi o Hanalei I na ohia o Kupakoili Ike i ke koa makua ole o Kahikilolo I ka wai o Kalihiwai me ka wai halau o Wailua A ka wai o Kemamo huli hoi mai kuu Aloha ia wahi au 1 hele malihini ai Hookahi hoi kamaaina o ke aikane Auwe ka mea eha o ka naau e Aohe kane he makua He hoa pupue no ke ann mo ke koekoe Koekoe ka po ua hele ke kane ke kapa e mahana ai Noho aku al maua i ka lai o Houuokaha E imi i wahi ola hooluolu no ke kino Me ka lana o ka manao e oluolu ana oe Ua lawe aku ka Haku i ka uhane *. Haalele i ke Kilo Hoku kuu aloha e Ika malama o Ikuwa i ka la 12 ka hele ana Ua hele oe 1 ke n'a hoi ole mai Noho iho an i ko aloha I ka nana ae aole ka lehulehu Aole hoi na lei a koua Na ka uwea lelepone takou i hai aku Ēia o Kamakea la ua j>au ka ike Ua waiho ia«u e hoihookahi aku I ka aina makani kaiaulu e aloha | Mrs. Sarai Kamakea Kanuiokalani. He uwe ia oe e Kamakea Ka&uiokalani Kun makua i ka hale kui o lalo « Ko kai halihali i ke one a moo aku hoi ko kanaka Moe oni ole i ke oho o ka hinahina I ka hoopulu ia e ke kehau makani anu i Anu au ua liele ka makua " , Ua hoop&le ia'u ke keiki £uu makua i ka makani kaiaulu ! E hoa aku ana i ka lau o ka niu o Pokai i Hohola iho la i ke kala o Kamalamapo Poele au i ke aloha o kuu makua I'kjiu hoa hele o ke kula anoano , O ia walii mehameha kauaka ole i Hoolau kanaka i ka ihu o na lio ] (Pukukui lua i ke kula o Puuokapolēi ! Aloha ia kula a kakou i lielo ni y j i I hoomanawanui ai ika wela oka la ] II ke aiu\ hoi oka ua uaulu ike kula Eiua olua na makua o maua hoi na keiki Hoomaha aku i ka wai o Waipahu Auwe ka mea aloha o ka makua aole aenei (paliee Kuu makua ike kahua heihei o KaliMai ka wai hui koni i ka ili o Waiawa . Aloha ka leo o ka makua i ka hea ana mai E au kakou a hala o Kalau'ao Ke lawe aku nei o Leliua i ka La Ku» makua i ka piina o Kapukaki A me ka iho'na loa o Kapapakolea E nana iho ai ia Huluouiauu , Kuu ka nae i ka wai o Moaualua Kuu makua i ka wai aniani o Kahauiki Ika nee mai aka ua noe o ka uahele Pulu-pe i ke anu me ke koekoe Kuu makua i ka ua haakulou o Kalihi Aloha no ia wahi a maua i noho ai Auwe o kuu makua ua hala * * Ua huna i na maka ua hoopale ia'u Leilehua (Aole i pau.) . ■