Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 30, 27 July 1889 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

Pihp. pu ka Haleholohau o Hana i ke ahinhi Poikahli, lulai 15, ma o ka hoikeike bea la i malamaia malaila. Uh lilo i ka ai,hueia mai kekahl Pukiki kuoi lemi ulfu, i ka Poaono nei, he kaoawalu dala maoli ma kahi kuai lemi ■ ■ ■■■ ■ -J> ' . ' '!- Ke kukui mai nei na lono, aia kje liulīu la kekahi puali pii la Mauna Loa ma Hilo, a malaila aku no e kai ai ua huakai la. ■ T --^——.: .■ —--4— . V E nana ae i na hoolaha a \a> Kuhina Kalaiaina malalo o ke poo Ma ke Kanoha 0 ka pepa o keia la, no na aina kaaimā Kaupo Hana Maui. Aka Poalua, Aagate 6, e noho ai ke kau kiure kaapuni o Kauai ma i XāhuB, a o Hon 8. B, Doie o ka Aha i I kiekie oia ke kahu ma ia kan o noho aku. .. ■■■!'■ ■ i'i ; Ua olelo iB, he| ake loa o Hilo e lo'ia oua moku ke aolooio a&a , tuaw««tia o Hilo a . eqd Kapalakiko, i hikiwawe ai ka lawcj ana i ka iakou; mr.u hua 'ai. Ua lohe mai Euakou, ua waiho aku o Mr. M. Thomjpaon ī kona laikinl i Loio ka mea ī loaa mai iaia i Novemaba 27,1883 eaai ka Aha Kiekie mai o keia aupuni. ; I ka hora 8 o ka po Poaha, īulai 11, ma Hawi, Kohf;la Akau, ua hoohursa (■) liev. A. Ostyum mn ka moi'e, o Henry H. Reijton ! uie Kathenne I. Hind. Ua hoi mai K?v Mea Kiekie Ke Al,iiwahine Liliuokalani i ka ln :Sabati iho nei, mai kana huakai pokole aku nei ia Kauai a hala loa i ka pali o ahi o Kamaile.

~ Ma ka huakai mua aku nei aka hi mokuahi "Akamai".i Kauai, he 14 pna hora o ka holo ana ku i ka aina, a i ka hoi aoa mai, he 24 hora a keu ku i Ho nolulu nei no ka makaui loa.

Inehinei i hoomiaka ai ka lioomaha puni o na kola la nupuni olelo Hawaii ame Beritaniai o ka pae aina holookoa, no kā martawa ahiki i Bep;ite mftba 16. 1

, 1 kSa Poaha o |ka pule i liala, ua hopa ia ma ka hale waiho ukana o Paia, Maui, he 50 tini opiuma i hookomoia iloko oka pahu bia no J. F. Noble, 6ia nae ua hoole o N|oble, aole la i ike.

Ua hiki ka nui o ka poe m&kaijcai ikā lua o Pele i |ke kanaha komainakahi, mawaeua o jīa la 10 a me 14 o lului uei, a ua paa nae wale no ko lamau inoa ma ka; buke o k« hale o ka lua o Pele.

, I kn Poakolu p kela pule aku «ei, ua hopu ia ma Kahului ha pahu i (ioailoatid mawaho C. Camara, aia nae iloko he 20 tini | opiuuia, eia ku taei apiki aohe I kii ka ona waiwai e paa :;i la hoi.

Ma ka hoike a ka Puuku o ka Ekaleeia Bihopa i ik? ia iho ai, ua koe iki ka aie o ia ekales a uo ka luakiui hou a lakou i kukah iho uei, oiu he $5.550 wa!e no a ma £« uku pauee lio C keueti o ka makahiki. i Piha pono oluoa o ua !io poniAiu o Waikiki i ka p|) Po&ono aku uei, a aiakena no hoi us po« liolo kaa. U& hala loa aku i ka hqra 11 o ke aueuoe kaa hope loa o ka haalele aua ia Waikiki. : O ka nui o ua paā uiai i ia e liipaau ma ka HaUuiai Moiwaliiue, iioko o ua uiakaiuki « pau aua i 30 4 1559» Ue GlO wale uo» 8 iloke ifoi o ua wakahiki e|ka niamun ake» aiai ISSo—7, he 932 I Poakahi i|hala, us liai ia uau o ka wihko o Papaikou, a m liolo awiwi mai kaj Luiu Kui Goo--4«1« lu.aluua o ka Lehua a ku ianoi i ka Poalua nei t uo ke, kauoha aua i ka hale |jfivua hso e hsaa hou i nau. Eia ke ia msi uoi kja. haua, a ma ka Ineumei e mnkhukau. ai no ka l&we

I ka Ponkahi eei, malo.ko o kr, Halekala Hawaii o Kawaiah&o, i lioike ai na \rahi kula olelo Hawaii eha wale 00 i koe oka apana o Koua eei. Aole 1 !awa pono kahi hale i ka hookueue aiia i na haumana « me na maktiibii.

Ua pau ka h&mama ana o na puka r ona halekuai mea ai o Wo!fe & Ct>. | ma alnnui Moi a me C. W. Uurfc m«, olanui Hote!e; no ka lehulehu loa o na halekuai mea ei ame ko kakaikuhi o ka poe kipa mai ma ua mau hale la. Eia nia ko makou keena na kii 0 iia~Peresidena apau o Amei'ien Hni puia ame ka lakou mau wahiue'mai a George Washiogtou mai ahiki ia BeDjamin HHrrison, a e ikeia- lakou a . pau me ka uku ole. 0 ba nui ona dala loaa no ka Halemai Moiwahine iloko o na makahiki he kanakoiu o kona ku ana ahiki 1 Mei 31, 1889, he «509.157.77, a o m hoohlo iloko o ia maeuwa loihi, he $509.977.85. Koena eie i ka Puuku, ha 5825. 28. 1 ka ■ hora 3 a oi ae auina la Poa l'ma, lulai 12, ua ike ia iho la ma Waiehu Mam he wailiula kupanaha. Ua hke me hapalua hora ka loihi o kona ikeia aaa a nalowale aku Ia mai ka ike ! aku o ka mea nanaka leta ia inakou, oia o W. Kula opio. , Ua loaa mai ika mokuahi Waima nalo lie elua mile mawaho ae o Kalaeloa, iaia o hoi mai ana no Honoluiu nei i ka auina la Poalua i hala, he waapa kahuli.me ekolu lapana e pupue ana i ka waapa. Ua lawe loa ia mai lakou i ! Hoaololu nei. : — [ I ke kakehiaka Poakahi nei, ma K&aluwela Hoaolulu ueī, ua hanau mai na ka wahiue a ītobsrt Kapua, kekahi ona keiki puhi ohe oke aupuni, he keikikane. Pai a psi iho la ka nui o na keiki o ka ohana o Kapua, 'oia hoi he eha kaikamahioe a he eha keiki kane. Lehulehu na poe i hele ae e ike kumaka i na haielelo a me na himeni a ua haamana o ke Ku!a o Sana Lui 1 ka po Poaha nei, a he ku maoli no i ka nani ke nana aku. Mawaena oka poe 1 hele ae, ki ka Hooilina Moi Liliuokalani a me na Keikialii Kuhio a me Kunuiakea. * Ika Poaha, lulai 25, i piha ai ke kanalima makahiki o ko Hon. W. E. Pohakuhauoli a me kana wahine noho aua iloko oka berita mare. He Ia ia na ka aoao Kuokoa o Enolani i hoomomoa ai e pahola aku i na hoohanohano ana i ko l&kou alakai kilo aupuni kaulana.

j Ua hoopaiia o Haawinaāupo i I mua o ka Aha Hoomalu i ka Poakolu nei | no ke kuai rama me.ka laikini ole i ka la ; Ssbati i hala, ha §100 a me koin». Ua hoohalahala ka mea hoopiiia i ka olelo hooholo i inua o ka Aha Kuwao - na. Ua noho ia Aha a hoomau i ka ho opai naua. Ua lohe mai makou, ua oi aku ma mua o ami man keiki e neho wale nei oaa Maemae aohe he!e īki i-ke kula a e lilo ana lakou i mau keiki naaopo ke pulama ole ia eao i ka ike. Ua kau ka hemaheuaa o ka hele ole ana o kēia poe keiki i ke kula malaoao na maku?,, no ka paipai ole aku. Ma kekahi mau aupum mawaho o Hawaii, ua liio na poe leta kahiko i unoi nui ia o kekahi mau aupuni i mea kumukuai kiekie loa , «4,kahaha ai ka noonoo o kekahi pue. Oka pa» poo leU Hawaii o 1852 a me ke poo i komo ai o Hawaii iioko o ka Hui Poo Leta i kau i* na huaolelo l; U, S, a oia Hawaii," aa haawiia ko lakou waiwai aia i i»a kshi o ka Sl5OO. Ua palapala mai o J. Keaulumoiku o Hawi, Kohala Akau, ia makou p&uei: Eia maanei kekahi kane ame ! kana wahiue haua lapuwale, oia ke noi I i kft po» paahana i ka laua uiea i oi&ke I make ai « lo«a ole, alaila hoolohelohe ; like laua ia l&ua iho, me ke kaa aua o ; kekahi i lalo ok& Idpo» & *aapuui keI k»hi i ka Uale t po&i ai ma ke ano hoopioplo kohu a hilaliih olt», Helo pela na hana uaaupo, Ika b 15 o lalai a«i, ua paa i ahi he 7 eka ko o ka mahiko o Ka- | male, Molokai, mailoko mai o ua eka ko !« mahiia uei e IX Moßolden i C\ D. j Kalauokalaui, B. Lakaua, D. 31, Ap*~ |iahaoaa a me Adamu Koi, & u& kohoia ,he $1200 ke poho no ua ko i pau ike ahi. Okā kumu i pau ai wahi aka | loao, mailoko mai no ia o k« ahi pahi pska a k«kahi ka,aaka pdsliaaa. noho U« &Ua ao ka kuii ana i k« kaiua o kai* poiuo, a u» hooholo ke kt«r* ulia k«U,

He paam Eiuipopo ma Makiki i ka boia 1 o keia auina la, oka l Hai Kauaehamaka a mo ko ka kaua Adyms. Hnamakapili, i ka la Sabati ska r.oi i hala, ua haalele tuai la o En- ' L nohokai, wihki o Eaupapaoai, i keia 7 ola oni' uiahope oke kpa raBi'fiTji ana. Sij Aloha ioo ia • • VI Aohe l(i maka kanaka e«o ait Wai- >.-'n Inko, e Jike cq© ka Poaono i hala, uo ka * punihei ika balana popopo a Mele'wila U akn ua hoohokaia lakon Laa- o ba aia 1 aua o ka baluntv e ke ahi. I *Da ku mai ka "MaripoBa" 1 ke aiishi ooehiuei, mai na"'Panalaan mai o ba He.ma, roe 3 ohiia kapoua. Maho- v pe iho o ka hora 8 kakuhiaku e keia Poaono, u;i holo loa nku oia uo Kopah'ikiko. 1 Uii hoohanohain» ia ae ka Lunaliaua.- j wai liiekie m?, konu hula uoho e ka 4| Puali Puhi Obe o ko aupuoi, i ke kwka hiakaPoakola nei, m» kii hookaukau- 4 lela aaa me ka lakoa mau ohe !eo lea. Ua ioaa mai īa makou aia oka loke- \ maakai la o Hon. H. WaterhouS9, he , ieta loihi mai a D. Keaweamnhi m&i, e . hoike aua i kekahi inau naea o lapaaa. j No ka piha loa oka pepa o keia Ja, ua * hookaulaa ia a keia pepa se. . I ka Po.ikola nei i nolio ai k e Kiure e hoolohe ika Lihia uahupepe* - iao a Patrick E[iy2s oKa * pena, LarseD, & ua pukn mai ke kiure mu ka hora 4 uie ka elelo hooholo hoahewB. Ua kau ka aha ika hoopai, he i 2 makahiki ma ka hana oolea, 25 ehla a me koina. Ua hookaawale aenei ke aupuni he 1G aiau p& aina mal&lo o kō kanawai hookuouoouo aia ma Kahuku, Hilo, Hawaii, he ekolu paha mile ma ka akau aKu o ka Wiliko o Hakalau, a he hooka hi mile mai Hoaohina mai. Ua pau lke an» a okiokiia a kaawale. Eia ka pomaikai o ka poe aiaa ole ke haawiia mai la e ke aupuni me na dala makepo n'o. ■ 1 fea hor c i 3 auina la oka Poaha nei, ua kaui ao na bele pau ahi oke kaoua aei, aike au ana aku i kahi oke ahi, haiia mai aua, uh aia iha; oluna o kaupoka o ka Unle Kaa Wai Hela 4 mai aa huna ahi lele maipaha mai kekahi wahi mai, a ua puka iho oluua o kahi i a ia ai. Eia nae ka mea ioa, ua pio e qo ke ahi i ke kinai ia iloko o ka wa pokole loa. O ka hoopii a G. W. Makapolena ia W. L. Greeu Kuhina Waiwai, e ukuia mai kona uku Puuku no ka Moi oiai koua wa i hookohu ia ai, i heole ia si e Luoakanawai Preston aole e loaa a 1 hoohulahaU loa ia mai ika aha piha na heopau wale ka Aha mamuli o ko W> L. Greeo haalele ana mai i ka noho Kuhimi Waiwai, a aolaila, aole e hiki ke hoopiiia koea pani ma ka oihaua.

Oa kiihiko mai me iia haa aapaba hne aioa a aie na kia o ka moku kaoa AdHQis i k-e kakahiaka Poakahi nei, r»o ka hooiaaaao ana ika piha aua o na makahiki he umikumamawalu oka Emepera o Kiaa. Ma ka hora 11 aweteea. m» ka Hale Hni oua pake ma alauui Moi, ua malama īa he auaiaa ik© i ua 4geaa Kalepa p&ke C. Alee a Goo Kioi. Malail» ae ka Pusii Pohi Ohe o ke aapuni Lahi i hookaukaulele ai i ka lakou uiau ohs leo lea. , 17« mai iloko uei o ko mskoa Keeoa kekahi oua laia o ka Hui Kalaiaiua a Laiaua i hookohu ai i Hope Peres\deaa no ka ahahui hoopaukoalaala ana e like me ka uiea 1 hoopuka ia ma ka Elele oka Poaouo uei, a ua olelo mai oia he hookohu keia uia ke kuaj me kv)ua hoole aku ao aoie oua komo la liui» hookohu,Mai »o uae. Ke hopu wale nei no ka Laiaoa v e ake aua o ka loaa o kahi mea ai, O ka hookuku kinipopo mawa«ca o ka Hoku a me j ka auiua la Poaouo i h&la, ua eo hou i ka 9 a lakou puui i ko Kamehameha < wale no. Ua miaamiua makou i ka iohe ana mai, ike komo mua ioa aua o ka Hoku e pai, ua eha i% kekahi *fenamaaa hma o Pahau, ka hopu popo a Kamehaaieha, &k«, ua hoo mauawauui oi* ika paaui nua ahiki i k» paa ana ona komo aua eiwa me ka ike ole īa e ka lehuUhu, a eu iia ke loi nei i kona liaia i ka hainaka, EiVma!n!o iho nei ke kulana ona Hm Kmipopo a me k* nui oua paaua ahiki ikala 90 o lulai ne i •

Knmehame)is B : j. —f —o— H«»«i 15!« i | i* 11 ; Hoku . jl i o : , KniaUoī « S ī 0 ( S Eia na p&&nl aaa i koa & Hai Kioi popo; luki HoaaUlu kae i« K*i»koi s 0 iioka i« iiaialia^ 10 -Hoka ku« i 4 Hnwwi ' -* lioku ku® u ii&mUeī » 31-Ha»»u U, u UoMhla