Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 50, 13 December 1890 — He Moolelo NO WALAKA RALE KA Ilio Ahiu o na Kualono A I OLE Ka Hiena Opio na Hilana [ARTICLE]

He Moolelo NO WALAKA RALE KA Ilio Ahiu o na Kualono A I OLE Ka Hiena Opio na Hilana

p MOKUNA 111. KA HOLOLIO I KA WEHE KAIAO -KA MAKANI PUAHIOHIO 0 KE KŪLUAU- " MOE ' ; "Aloha no o Uwila Hoa k' kele o ke ao poioliiwa ; Nana i hooni ka uanlu Kui lim < i ka laa-la o Kapaa/ E K E L A mau olelo a Keainia' ** booro»ba boo ibo4a leua malaila no na ma< pnopa o ko kaaa mau lale ma feei» bvi- kn-i hele loihl. Ko U nawa be aneane e hōōkahi hore, alaila hoomeei hoa nka la lfina ma ko laaa alaheie malalo o ka awila ana a na kapnai o ko kana mau lio. Aloha no o Uwila Hoa k ikele o ke ao polohiwa Naoa i hoooi ka oaula Knilima 1 ka lanla o Kapaa Ua hoopiha pu iho ua mau bololj.o la o ka wehe kaiao i ko laua m&u hoa - po lewalewa me i»a mea ai mama a ka hololio keokeo 1 laweae 8i mai loko mai o kana eke ili, a i ka piha aqa f,e o k& lua o ka inama, a mahope iho o ka hula ana ae ō ka man&wa e like me ia i hoike moa ia ae nei, haalele iho la laua i ua kahaa la no na kualouo a ooe na Hilana o Wale kn paku hopu. O ke ano liu-la o aa ahiahi la, oia ka manawa a aa mau hololio nei i hoea aku ai ma na kaalono o na Hilaoa o Wale, kahi hoi a ka hololio keokeo i hoike mua aku ai i kona kokoolaa o ko m home ia. Ua hoopahaohao nui ia na maka o ke keikialii Walaka Rare § na hiohio-: oa neni o na Mipani Hilana la. a o īa kana i pa leo aka ai I kona knmaaina. E knu hoopakele—owai keia aioa a ka nani nui wale, a owai hoi kona poo Kalaana? O keia ninau a ke keikialu Bare, o ia sa ua holplio keokev> la j naoa pono mai ai me »a heleheleoa o ka minoaka, alaila, pahe mai 1a oia i kela meuolelo/ E ke alii, o ke aupuui keia o na Hilaua kaalana o Wale, a o h Moi Eare, 0 ia ke poo Kalauuu e ooho uei \ keia wa. Aha! O w&le ka keia—wahia oa keikialii !a i hooho ae 81. Xe-e ke alii, o R«re keia ke oae l\a« nau o kou luaul i lmkokohi ia uiai si 1 keia ao malamalaui» e lilo 1 koa hoopakele uo kooa lahai kauaka, walii a lta hololio keokeo. Auwo! O keia aupaui auei ke oue o ko'a Mm hooUua ia m&i a) « tUo i ksm * l heo k»»m.ibao, oo Kna aupuui uo anei oe, ai ole niM aiaa maiuno mai paha? Pat.e mai 1« ka hololio keokeo, uo keia aupuui uo au, a maloho o ma pōhai o kela Kapitala alii, malaik wSu i hoohua ia msi ai e Ulo l a ī hoo pakele uo ko'u lahui, aka maaiull o ko*u kanpale ia ana ms!, ao!e e !i?o !!o ko o ns ahele aiia o keis ao» aolaila ua hoomauao mai la au mai ko*u kakea*

-jj- , '• ■"■!: - i'.. ." !' : - kbuhble&lii mni, a iluua o keia eoau kaalolo apiipii kahi hoi a'a 1 hoolilo iho ai e hlo ko lakou mau iahiehu i home pilipaa na ko'u aloha. A—o Walfi nei no ka koa one hanau, alaila. aia mahea o Wale nei kou home aa i hai mai ai ia'n? wahi a kekeikia'ii Walaka Rare. Ae e ke alii—o Wale nei no ko'a makaahine mai kou mou la omo waiu a hiki i keia la aa e ike mai le, c.ka, e i"ē "alii—o ka'u nioaa no ko'u home laaila e leha aku koa maa maka maluDa olkeia man kaal&no a we na Hilana a e hoomanao iho oe o ko'a home ia, wahi a Eaainia. He mea kamahao! wahi a ua keikiahi Walaka RBre la i hooho ae ai ka hool'lo ana o kekahi koa haaheo e hke me kou ano i keia maa kaalono oia kona home. Aole anei keia he punana no na nalokiko, ahe poopoo hoi no na kaneka kaewa? „ A-ha e kuhihewa mai ana oe ia'a owaa kekahi o ia poe ep? ma ka inoa o na lani aole loa! Aole keia he panHna no i'a mau ajo, aka o ka home keia kahi a ka hololio keokao 1 haaheo ai me kela inoa ka makanipnahiohio o ke kaluaumoe a i makemako oe eke ali* e ike pouo ia awila, . Koa kakele o ke ao polohma Nana i hooni ke ao naula Kailima i ka laala o Kapaa alaila e hoomanawanui iki iho ka uhu ana o koa maa manap, a i na mijiute aa i moeuhane maa ole a| a e ike no aeanpi oe ia * Haehaj ka aha lani Kaeho i ka lepo o Kalaeloa Me kela maa olelo a ka holoho koo keo (Rasinia) na hiki ole i ke keikifilii Walaka Rare ke oeha hou aku i na olelo o makani aaanei t a o kena kali wale iho no i na minute o ke pahaohao a me ka hookalakopua oia wale kana-e hooko ai. Aka naē mamua ae o ka hiki auu mai oia manawa, ua hoomahele ae aa roa hololio la i ka laaa mau no na mea e pili ana Ina Hilana o Wale, aikawa a ka poali oka po i uhi mai ai aia laua e hoomaha ana maloko o kekahi ana, kahi hoi a Rusinia i hookipa aka ai i kana malihmi alii kiekie Ua hoohala ia na hora 6 ūa po Ia me ka hialaai nai oke Keikialii Welaka Rare no na moolelo kaulana o ua Hilana !a a hiki loa akud Pelekane. Alaila e kua makaw&a heluhelu, na kela moolelo a ka hoiblio keokeo i hoohoai aka bi imua o Walaka R*re na ia mea i hooni ae na aa toko oua alii opio e^Ot,i k« naulu hoohae i ka opua a hooholo paa iho la ia i kona manao e h&awi ana oia i kona ikaika a pau e hiki ai ieia ke haaheo ma ka papahele p ike ia mai ai e na mana poo-aupual o Earopa: O ke Keikialii Kalauau o Pelekane aa poni ia oia e lilo i poka kHa iwaeoa oka uwahi enaena oka pauda. - v

A he mea oiaio e kuu makamak*, o keia mea kako » upo e aoa a ua keiki<tUi ia o fca pauc{a q» iiooko ia nabope ibo o koaa Laaheo aua me ka inoa "K* Iho Ahio o na kualono^ Nolaila, mahopo ilio o m hooena olelo sm a ka hololio keokeo me kana mEti moolelo hoonaoe pauwai aia !>oi iaa hoTa ona po !ā ke hele ae la 1 anmee a6ia ka na hololio la ī uana mai m malmia o ke Keikiani JTTs!aks Rsre n !iu!ia pane mni ta ois, E ko alii, ua kokoke tnai i ko'u mam\ra o haalele iho ai ia oe e hele aku an no kahi aote loa e hiki ia oo ke mai, sk#». oka aiea wale uo & knn t*tHu i kapa uiai ai ia\x o ia no ka haaheo pu aua tae »u aia ko*ii alihe!e. Auw<?! e haaleia uiai aua ka oe ia'u e kuu &bouui? .wahi a ke Koikuhi W al&ka i ti<:K>ho &e ai, Ae e ke &Ui» aka e liou uaai au& uo oe is4 a ilok.o oua uiiuulo i>okole, A—e ke alu— aiai a uiakau kou mauao oiai au e kaavra!e aku aua m&i ia oe aku ei&l e haawi tuau uiai ana uo wau 1 k-i'u raad aua jci~ luua ou* a e hoouiauao oe eke al:u aole !oa koa o;aktki!a ao\ Lol hp oi akm ! ko ua dt&!> !o o'W po o uia keia miu ka^ou l k\l»> i »!aua a hoolAa ia ao ka MskiUi l v uv hlohio wa!e ii o o ke kaluiuaio^.

Ado e ke elii—Adieo! & e hoonaanao a ike mai ia'a ma ka inoa a'a i hai atn ai ia oe a ke ole pela alaila aole loa oe e ike hoa mai &d» ia'u ma keia mna aka. ■ Me befa man olelo a aa Rasrnia nei kan ne la-oia m6luna o kona lio keokeō Nait gile ka maiiu koae hoi o na pali nibonibo, a oiai he mea na ua ui la J pilipam ke aloha kakia Ika manao no ke kua o kona lio nolaila oa lilo ia wahi iaia me he la he home a i ole he wabi iioūa e hoomaha ai. laia i k&n ae &i malnna o feoDa ho« kuhi aku la kooa 15ma īmua me ka pnena malie ana ae i kßia mau olelo: Inn» e Naitsgv!e no na Hilana me na kuHlono o Wale kahi a kana i haaheo ai i na la i hala! 0 keia mßn olelo a Ku3inia i kona 110 keokeo o ia ka ua Naitigale neī o na pali nihoniho i awila ae ai malana 0 kona maa kapuai e— "Haehae ka aha iani i ka makani Kaehu i ka lepo o Kalaēloa." Ae e kuu m&kamaka heluhUu, e like me kela mau houheoo ana a. ia poe kioi i haia mu», pela na lio keokeo la 1 hat.heo ae ui i na minnteo ka hooko kauoha a iloko o na aakoaa pokole loa 0111 aku la oīa me he hoka la e welowelo ana iloko o ke aouiī, ao k% bu o ka makaoi oia na mea e lohe ia aku ana e ke Keīkialii Waka R>ire. 1 kek&iii wa e halulu pohapoha o tioDa mau kapuai, ai kekahi wa he owe palanehe me he kikiao makani la iiooa ona launahele ao.kona kulana ho!o ua like.no ia me ka makani pnahiohio. E like me ka uuapu hikiwawe aua o ka uwiia a nalo e-ka, pela na lio la e ma&Io ae ai a nelo aku iloko oka pouli me ka hikiwawe loa m®i. hoi o ua pouli la e eili mai oia me he poka pu La a puahiohio aka la me ba haaheo ma ke &lo iho o ke ana kuhi a ke Keiki alli Waka Rsre e noho ana m« ka eehia nui. .. _Ua hookakala ia na Jiula lauihoo ua keiki ahl la e keia mau hao a hookalakupua a kona hoopakele a oia kana i houiuola mai ai i kona m? u manao wiwo ole a pau, a holo eJta ia oia iwaho o ke ana me kana pahlkaua e halah ana iloko oka poali, a i ka wa ak i Ho keokeo i maalo lioa ae ai mamua o kona &Io lele aku la oia imua me k'e kau pololei aku i kana pahikaaa' a 'lou aka !a 1 keia mau olelo, Ma ka iuoa § > ua diabolo o ka po, owai oe e keia e h>ii mai a 1 ole e hoouna &ka no sa i* oe ilalo qka honua. 0 kela niuau a ke keikialii Walaka Bare aoie lo» ia i paas ia inai* a o kona kulaua makaukaa hoi oia ka oniu naakaklla ans 4 ua liōohuki ia oiai la e ka lio keokeo, maoi ali o h lele ana ae o ua lio la a haule aku la tua kekahi aoao ok9 keikialii W*lfka Kare, no na. ke kowa o kaoakolu kapuai» AUila © iho kiua e kau makamaka helulieiu aole io no h& kaeaea e hiki ke hoohoa aku i kēla lio keo k«o; aka» he hoo'iahi wale iha no o ke kipnka iii haaheo a ka moi Woka Hare ka Eoiepeia opio i poui ia uo ia haua. U keia hoohoka ia ana oke Keiki aiū Waiaka ua iilo ia i maa uoouaukiuki loa wai iaia a o ia i iuai ae ai i ua 01010 o ka awar.wa, Ahai pakeie aku la i kuu pahikaua 4oa haua aua heea hou mai oe aua «iial>olo uiake loa ia'u» bt« ha, u •.«aUī paha keia uiiaue lapu he hiki iaia hoouiakaukau uiai ia Wak* iloi i.o«l <f . O kela mau olvto iui kaikiahi la a «a uwahi paod* he msu olelo i« il u U Ika mikam* oisi ai»hop*> iho o koua hoowaha aua i kaua mau huaolelo» ia koke uo i oiii lukiwaw* m*i iu ka Uo keokeo me ki-ua uiea hoohoio iloua a puWo aku ia u.e ka hikiwawe loa m ko':ah. aoao o ua alail»»« iho kaaa* o ka eioa o «* hoouoka au uu keikialii U * Uo v

ku i u pu *ek&hi p&ke i, i kek %ai U o fc«U pul* %4 0 *.o4* * uā Uinke k* um k<k.tbi U AJIO i t o ka kumi* o mtpt>-