Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 5, 31 January 1908 — Ka Moolelo Kaao —:o— Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao —:o— Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

!io(>/)i>iiii]>tii/o hou īi/ eUke utr n</ /irt<f .fr. I/no/e/o nihik.i ,i ko /I'nr<i īi <tmr Ma UoKUNA I. V.ff '/■> ii /.'</ liuiii uii'! (/(«((> /'<■/<■ cm. v /nni/'iihiiii | HOOMAi'iA ! Ne!c no ua poi i kana iru , ;>. ī , : i ; ,• au mai la 10 lakou ike kai. A hula.Miiai Li i>o lal'ou; ao!c hoi "i liu'iu nahope iho, aia hoi, uhiia ni.ii la ua ;ii-.,kupn!ii r.ei e ki- kai īoee a Kahinalii a ma.ke iho la na ni; a n:a ayau. Ua'nee mai la uo ua Pelo īu'i n>.- :- >aa ohana, ahe iina; a elike no mu ka !akou hana i ua mokupnni mna elua, )ela no i keia moku})iia.i. He mau makahiki ioilii keia o :a nee papa ana a u;i i\:leihonu,iniea -nei ma ea. mokupuui ehulehu a kinikini va!e; a ka. liope ioa, ua iio"a nmi la akou i kahi īnokupuni i o ka Moku-papa; mai iaila nai-iakou a hoea i Nihoa; a mai Nihoa moi a Kaula,, iiaila īoonoho o ia kaikunane owa. ia Kviheimoana ia wahi. Nfa Pele no i eli 1 ka !ua o ua Ki:l;eimoana ni'i e. noho ai a A mamua ae hoi o ko kaua p.ihu !ua ana mai, e kuu makamaka heluhelu, no liei ho' a aua m.i- o l'ele me kona avau pokii kaikaina i Hawaii nei, i-'lii-a ! . ;ne ia i hoikeia ae la, e hoomaopopo ik'i aku kou m( , a kakau moolelo i keia manao penei: I ka haia ana he niau makahlki lehulehu o Uo Pelema hele huli ana ia Wahieioa ma na mokupuni o ka moana, ua nui loa ae la o Hiiakaikapoli-o-Pcle; a he wahine ui maoli nohoi oia. He mea oiaio no na<\ he poe wahine ui no na Hiiaka apau; aka, o ke pookela loa o ka ui ame ka nani maluna o lakou apau, oia no o Hiiaka-i-ka-poli-o-Pele, ka mea nona keia inoololo. Ua oleloia ma keia moolelo, ua like !ca nono uln o na papalina o keia wahine iuc ka wai ula liliko o ka ohelo; a o kona ili, ua like nu ka paa haJa pala īneinele maikai; a o kona he ui jioohcno e m>pu liuīili'.ai ka houpo o ka aoao oolea; a liiki nohoi ke "lala iho i ka wai," ka hooheno olelo ana iho: " 0 ka Ui pah'a ia, He lawena na ka lihiiiiii, Pa iho i ka ipu kapu a ka aii'nakua, He hooheno mai hoi kau a koe. Elike me ka mea i hoikeia ae nei, ua H'.o o Kuheimoana i alii a ī kiai no ka molupuni <> kaula i ka "haleiiaīo poipu," a ke kai. Haalele iho la o Peie rna ia Kaula a liolo mai la lakou a lioea i ka mokupuni "palik.ala-hale o Niihau, i ke ko eli o Halalii;" a no ka ioaa ole ;ma o kahi kupgno o neimokupuni e hiki al ua Moi\va!i;no noi o ke ahi ame kona ohana kaikaina a kaikuna'ie ke noho, ua pae īoa mai la lakou no ka Mokupuni o Kauai; oia iioi, ka mokuj)uni i ieapaia ma kekahi meie kahiko loa, o "Kaniaw;Le!ualani!" 0 keia mele, ua aleloia ln; mele Koihonua ia no ka Moi Kiiaiii o Oahu nei. He mele loihi loa keia. Aka, no ka hooiaio ana i ka ka mea kaKnu moolelo i hoike ae nei o ka mokupuni o Kauai, oia no o "Kamawae!ualani;"noiaiia, ko hoike aku nc:i ka moa kaknu moo'elo i leeia mau lalani o ua mele ia penei: Hoi mai o Papa mai loko mai o Kahikiku, Ku inaina, l>li i ka punalwa, Hae manawaino i ke kane o Wakea: Moe ia. Lua, he kane'hou ia, Hanau o ()ahif-n-Lua, He keiki maka-na-lan na Lua Hoi liou aleu noiio me Wakea, Na-ku Papa i ka moku o Kauai, Hanau Kamawaeiualani, he moku;. 0 kekahi mea, liooiaio ma ke aiio o Kamawaelualani, oia, no ka mokupuni o Kauai, e nana ma ka Nupepa Ke Au Okoa, I;iiinarī, 1869, ma ka ])aiap;.ila aS. M'. Kamakau ī kakau ai ma Kahehuna, Januari 5, A. D. 1869, e !oa.a auanei kana oii.-io ana ia "Kauai a Kamaeiualani" (oia no o Kamawaelualani i hoikeia ae; la ma ke meie.) Ma keia wahi, o olelo.ae ka mea kakau moolelo, e waiho ana ia. ike 'kamailio no ka mea e pili, .ana ike kai a Kah'inalii; a e liooWiakahi nna ia ma I<c o ko Pele hookuene ana i Hawaii nei. llh ololoin. ua lioea niai la o Pele kona mau kaikaina

ame ke koena mai o kona mau kaikunane ma K." I, i Kauai. Ama kahi o Kauai e kapaia nei o Kikuu-a i ~i o ,a i wahi no lakou e noho ai. He nui no na w.ihi e;, o K r.:ai, a ua Peleihonuamea nei i etijai i wahi no lakoo <; nolo ;; i; aka, mamuli o ka loaa e ana o ko'kai, ua'āii loa hleou i ka moana o ka Jeie-waho a hoea i Oahu. u^. Ilpomaka ua Pele-i-honuamoa nei o ka i- Kihuo'».; oia kela wahi kuono k;ii ma ka akau* (komoho ;;!:u o Keawaula ponoi; aka, no ka papa'u oia wahi, m: -nuii o ka loaa e ana o ke kai, nolaila, haalele ua wah'ine poai nrjku nei me kona mau kaikaina ame na kaikunane ' i -.-vuhi; a hele kaapuni ae la lakou ma rta wahi he 'lehulehu o "Oahu nei, e imi ana hoi i walii no lakou e noho ai, oia 'ioe, ao!ic loaa. Ua hoonoho nae o Pc:le i klkahi mau kaiku ;ar.e o lakou, oia o Kaena ma ame Kuaala ma i Waianne nne Kaena. Ua eli o Pele ia Alia Paakai, e kapaia -nei i !:oia wa o Alia Paakai raa nei; a no kapapa' ' o i,i wahi, lōaa e no ke kai, a ua haalele ua Pe!e n<-i ia lu- a o ka pun e kapaia nei i keia wa o Puowaina, a papa'u no. > a!e!o ;>o ua Pele nei ame kona ohana ia wah'i, a neo a ' iui'a o ka puu e o nei ka inoa o Leahi. Hh' no ua -Pele nei ia wahi a oka loaa e'aa: r<o o ke kai, luialele no iakou nei ia wahi; a n..:e lakon. a o Ihiihilauakea. Ka no ua Pele noi ia wahi a o ka - no, haalele lakou .ia wahi a noe !oa lakou n<.-i a, MoK'- u. • ' *AOL' .. ī >v.r.