Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 14, 8 April 1910 — MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII Ka Luaole o ke Kanaka Ui o ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua [ARTICLE]

MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII

Ka Luaole o ke Kanaka Ui o ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua

Nona ka Nani Pali ke kua Mahina ke ALO—lmi I KANA IpO MA NA ALE KIIALOLOA o KA MOANA —Loaa 0 Luukia ka Ohia Noiio I KA Malu 0 KA PUA HAULANA I KAWAI 0 WAILUA~KA HI'APAIOLE 0 KA IKAIKA—LUKI'IA MA KUI'UA 0 HAWAII NEI—HUEIA NA MEA POHIHHII 0 KON\ Hanauna. Mam\ia o ka nee ana aku o keia Moolelo no mua e ka mea heluhelu, e wehewehe īki aku kou mea Kakau no ka Mookuauhau o keia kanaka mai ka Hookumuia ana mai o na Paemoku o Hawaii nei a htki mai i ka wa ī Hanau ai keia kaeaea oia mau la, ame kona moolelo piha i ike oe e ka mea heluhelu a me ka hanauna hou o keia mau lst i ka moolelo oiaio o keia kanaka. Penei na Hoakaka ana o kona mookuauhau mai ka po mai. I kuhke me kona moolelo mahope iho oka Hoohanauia ana o keia Paemoku e Papa, a i kapa hou īa iho o Papahonuamoku. 0 Wakea ke kane noho ia Papa, He anela o Papa no Nuumealani mai (oia hoi he aumakua) no Nuumealani, no Tahiti, Kekapakapakaua, a pela nokanakane o Wakea no ia wahi hookahi no I mea e maopopo hou ai ka pih ana a kou mea, kakau e hoakaka hou nei i lilo ole ī mea hookuihe no ka lehulehu no keia moolelo. E nana ma ke mele Kaihonua o Papa laua o Wakea, penei 0 Wakea a kahi Kaluame-ea, 0 Papa, Papahanaumoku ka wahine, Hanau o Tahiti-ku, Tahiti moe, Hanau Kepapanuu, hanau Kepapalani, Hanau Hawaii ka moku makahiapo, Ke keiki makahiapo a la—ua (2) 0 Wakea ua kane, a Papa o Walunuu ka wahine Hookahua Papa i ka moku, ' Hoiloli la Maui, hanau o Maui-loa he moku, 1 hanauia he Ololani, he Uilani, Uilam, he I kapalaumaewa, He nuu no Ololani, no Ku no Lono, No Kane ma laua o Kanaloa Hanau kapu ke kuakoku, Kahea Papa īa Kanaloa he moku, t hanauia he Punua he Na-ia, He keiki īa na Papa i hanau, Haalele Papa hoi i Tahiti, Eīoi Tahiti Kekapakapakaua, Moe o Wakea moe ia Kgula wahine, Hanau o Lanikaula, He makahīapo no ia na ia wahine (4) Hoi hou o Wakea loaa o Hma, Loaa Hina he wahme moe na Wakea Hapai Hma ia Molokai, He moku Molokai a Hina, Haina e ke kolea a Laukaula, Ua moe o Wakea i ka wahine, Ena ka Lani ku ka lili o Pa-pa (5; Hoi mai o Papa mai Tahm mai, Ināina lih ī ka punalua, Hae manawamo i ke kane, O Papa moe ia Lua, he kane hou, Hanau o Ahu-lua, Oahu-lua ke keiki moku, He keiki Makanalau a Lu-a (6) Hoi hou o Papa moe ia Wakea, Naku Papa ī ka Ilolī, Hoohaku'i Papa I ka moku o Kauai, Hanau Kamawaelualani-moku, He aweawea o Niihau hepalena o Lehua, He panma o Kaula ka mokupapa, Na Papa ka Haku o Wakea a Lo-no (7 O ka HakuLono o ka Pumaialam, 0 ka puheena o Halaki, Ka Puheenanuu o ka hat Kama, O ke Kama lua Hakuhana-i, Kai kapu i ka Pohinanamea', 0 Pomhiwa, ponouh, poniele Pam ika pomponi ika u ri o Papa, 0 Haahakuhonua ka-Lani, 0 Haahakukalani ke'hi awawa NoUila, ua maopopo aku la ia oe e kuu h,- a |, elehellJ .. n ! ? nia ma keīa mele koi honuā, Ua hoohanau ™'°. B ke,a - P aen ">l'« <i na wahme ekolu, c„a o P ap4 Kaul»wahin e ame Hina, ah e e!ua makuakane oia o "W-, kea ame Lua.

Ua hoohanau o Papa ma mokupum o īahiki, a mahope na mokupuni o Hawaii nei 0 Haahakukalam ka laua kaikanulnne k.u hanau kanaka u, a ma o Haahakukalani la i Liha ai La hapanui o na'lu ame na makaainana, a ma kokahi moolelo o Hawau nei, ua pae mai no he poe okoa e aemawaho ae o moolelo Hanau aku Ja na mokupuni o Hawaii nei, a hanau pu ia o Haahakukalani w. Mai hoopahd.oliao la oukou no ka nee ana aku o ka pih mai a Wakea mai no ka hanau u ana o keia kaeaea o Kuaiahi, a penei l<a moe pololei ana o ke ko ana a ka lewe. Papanuuhanaumoku w 3 noho īa Wakea, hanau o Haa hakukalani w, Haahakukalani noho ia Wakea kona niakuakane, hanau o Haloa k, o Haloa noho īa Manauluae w, hanau o Waia, o Waia noho ia Huhune hanau o Hinanalo k, o Hmanalo noho la Haunuu w, hanau o Nana kahili k, o Nanakahih noho la Haulani w, hanau o Wailoa k, Wailoa noho īa Hikawaopuanea, hanau o Kio k, o ICio noho īa Kamale w, hanau o 01e-kj o Ole noho u Hai w, hinau o Pupue k, o Pupue noho ia Kamahele w, hanau o Manaku k, Manaku noho īa Hikaheole w, hanau o Kahiko k, Kahiko noho ia Kaea w, hanau o Lukahakona k, o Lukahakona noho ia Kaulamaikalani w, hanau o Luanuu k, Luanuu noho u Kawaamaukele w, hannu o Ku, o Kn noho īa Hinakooulu w, hanau b Nanaulu ame Olu,* o Nanaulu noho la Kapunuu w, hanau oNana k. Kapulani a me Nanaiea, o Nana noho īa Kahaumokuleia w, hanau o Nanaialam k, o Nanaialani noho īa Hmakenau w, hanau o Waikulani, o Waikulam noho me Kekauilani, hanau oKuheleimoana, a o Kuheleimoana noho nie Mapunaiaala, hanau o Konohiki, o Konohiki noho īa Hikaululena, hanau o Wawena, o Wawena, noho ia H.mamahuia, hanau o Akaiana, a o Akalana noho me Hinakawaea, a hanau o Mauimua, Mauihope, Mauiknkii ame Maui Akalana, o Maui Akalana noho ia Hmakealoha, hanau o Nanamoa, o Nanamoa noho la Hinakapaikua, hanau o Nanakulei, o Nanakulei noho me Keaukuhonua, hanau o Nanakooko, o Nanakooko noho me Kahihiokalani, hanau o Kapawa, o Kapawa noho me Kekukuluhiokalani, hanau o Heleipaewa, o Heleipaewa noho me Kaokookumailam, a hanau maī o Aikanaka, o Aikanaka noho me Hinahanaiakamahma, hanau o Punaimua arne Hema, o Punaimua noho me Hamalaumaikalani, lianau o Uamaikalani, a o Uamaikalaui noho me Kahihiokalani, hanau o Auamoi. o Auamoi noho me hanau o Lonohoolewa, o Lonohoolewa noho me Loiloi, hanau o Paumakua, o Paumakua noho me Heanimuokalaiu, hanau o Moeanaimua, o Moeanaimua noho me Alohe,»hanau o Kumakaha, o Kumakaha noho me Maemaeaulii, hanau o Nana, o Nana noho me Kilohana, hanau o Ahukai, a noho hou no o Nana me Kahauaiea, a hanau mai e Kealakomo, o Kealakomo noho me Apua, hanau o Kaumalumalu w, o Kamalu malu w, noho me Halualoa lc, hanau o Kuaiahi amo kona mau kaikuaana. Akahi no kaua e ka mea heluhelu a hiki i ka moo pololei oke kuauhaua oka kakou kaeaea e nee aku ai no mua, a mamua o ko kakou nee hou ana aku a kaupono i ke alanui hele hihipea o keia moolelo, e kala huu inai oe u'u e ka makamaka heluhelu no ko'u hoikeike ana aku la oe no Maemaeaauln w 0 keia wahine o Maemaeaaulu, ou ke kupunawahine o Kamapuaa ame ka laua ohana oia Pele ma ame na Hnaka apau. Nolaila, he mua o Kuaialu, he hope o Kamapuaa ma ame ko Pele ma hele ana mai a noho ī Hawau nei, ana Pele ī hanaino ika mokupum o Hawaii a hlo 1 mea moino, e like me ko keia wa a kakou e ike nei. Mamua aku o ko Pele hanaino ana ia Hawau, ua olelo ia oia ka mokupuni oi aku o ka nani. E ulu ana na laau e Lke rae ka Niu. ka Ohiaai, Ohia kumakua, Ohia lehua ka Ulu, ka Maia, ke Ko, ka Uala, ke Kalo ame na mea uīu no apau oia wa, aohe mokupuni nani e ae e hke me Hawau a he one wale no ma kona mau kapakai, a ke hele ka huakai hele ma na alaloa oia mau la he pma j ke ala o ka hdk, ka pua hmano, ka maile lau nunui a lnhi, he paoa wale no ī ke ala E nohoahi ana no na'hi oia wa maluna oko lakou mau wahi i noho ai, oia na mamo mai laWakea ame Papa mai a hiki ia Iloohokukalam, a nuia moo ka helena mai o Kamooaln i kahuna kilo, kuhikuhi-puuone, kakaolelo, kaula, kahuna 4 hiki iho la i ka hanau ana o Kuauln he kanaka maoli, e hke me ka mookuauhau i hoike mua īa ae riei, no ka mei, ma kela mele koihonua ī hoik<fSnua ia ae nei, ua haaau maoh o Papa ma ma nukupum o liawaii nei, ma o Iloohokukalani 'la ka laua kaiki i hanau ai he kaikamahine, nolaila, ua maopopo loa aohe mau kanaka mamua aku oHoohokukalani a hiki ikawai noho pu ai oia me kona makuakane, a hanau ka laua huipo o Haloa k, a ao kahi i loaa maitu kana wahine, e nana i ka mookuauhAu mamua aku o Wakea ame Papa Ina e nana pono la ka mooleio o Wakea, e loaa ana no he hanauna kanaka mua, no ka mea o Wakea 0 Kumuhonua ka makuakane: ke kane, a Haloiho ka wahine, heohanau o Ahukai he 22 hanauna a loaa aku o Wakea, apela o Papa, o ilulihonua kona makuakane, a o Keakahulilani ka hanau mai o Lak<l ; d mil ia Ldka mai a hiki ia W akea, he 28 hanauna. Oa hanau la keia poe 1 Tahiki-ku ame Tahiki-moe, 1 , apdnuu ame ka Papalani oia na wahl i noho aj kela poe kupuna o Wakea m;i, ame na mokupuni e ae o Tahiki a mai ia an.iuna ī r<te mai ai a loaa o Hinamanouloae, lluliune lUuouu ame llaulam, a me aa wah,n< eae he mau hoahanau no uno Papa; apela » J o a a ai ka walune a a ' » moe pololei ai ka moolelo oKu aulnj A keia pule ao (