Kuokoa Home Rula, Volume IX, Number 28, 14 July 1911 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA

Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae.

Pela īho la ka nioolelo o Waiohule oi.i l'alnko, ua k.ipaia īa wai, a hiki i keī.i wa o W.uohu- 4 le, no ka nui o 1« ohule o ua wahi ala E na hoa kaumi o keia moole!o, e hele &ku kakou no alua. Ua puk.i ka Kalaniali'loa,, a nona ke kai o Kalelnn-iwehe, ame ke kahua hale o Kalaiohauola. I kaluu ana aeo ka wohi alu ua kapa'a ka īno* o Kulilauokekoa, ama na olelo no a ka po ma o ke kahuna Kauau mau kauoh.i I lea noho ana t nakapu akua ane na k ihu, i ke kahua hale o KhUiohauola, anieke ka» hulilna u Kaiehuawehe, kahi hol o ua aln op*o nei i hanana ai a luhe x ka wai lik" Lehua o Wai ehu I hoomauao ai ka mea a j_ela iho la, i Kalaiohauola t hanana ai o Kaihlauokekoa, a hele no hoi ī kuahtwi Ena makamaka heluhelu, e waiho ae kakou īa Kathlauokekoa e luu ana i ke kai, a o kona t wai e īnu, o ka wai o Waiehu e ku ia ai ena kanaka oke aln, a mai kai aku nei o Kalaiohauola e pti ai na kannka me oa huewai īhiloa Nolaila, pela k-\ mea,kakau e noi aku nei i ka mea heluhelu e ike ae hoi kakou no ka mea nona keia mai mua mai mao Kapunohuula ala, ka makuakane hoi O" Kalanialuloa a me Kahau a o Maluikahauhko 'ka makuahme. \ U4 ike kakou īa K.alanialuI loa, ua hoao 1 ka wahine ia Kapuaokalam; a loaa mai 0 Kaihlauokekoa. I E, ua hiki e hana» īa ala ke t aln puahau o Maluka. I na jiho, a pae olulo mat, ae, he ma lihini pae hewa. | Puht īa mai eka makani a |Pae 1 Kawailoa 1 Kaūai, mawajCna 0 Hanatnaulu ame ke one 0 O wai keia pae hewa I o-Kawaiopua makaiu o Wailua, j ke keiki ahiu o Hakoilani, keiki kui pua lehua o Leilehua ka mea nana 1 hehi ku ke kapu ,0 Kukaniloko, a me ka nee ana o ka poe kapukahi, mai loko ae o kahi hanau ona ahi 0 Kakuhihewa J kekah) ia mahe iloko oka mahina 0 Makahi, he mea maa mau 1 na. keiki o nka o Waia|lua ame ukd. po apau f hp iho 1 ( ka lawa'ia kahakai, oka ai mai .ko uka, a īa no 1 kai ka i'a, I A. ke ike nei ka makuahme a f kahu 0 Kahauohalawa, t ka pih l mau me Leilehua, I ka larana I Kaloa, ulu ae net īa Leilehua e īho 1 kahakai. , Ahg R>ea mau >a Kauakahi . lfa pii n)au 0 pela mau k£ia ketjtt o Kaua? lsaj}i e pn at | I kekah> ia o)e}o aku nei mji 1 ke'kahu hanai la 3£aw£jo j"Ua. rna|{gin(ike ay e ho> t kaj g Waitf)ga 1 fca lsLwpi%" 0 ka olelo a kahi (eaihu, "0 ftajii pono ia oe 1 ka 0 Kaiapjoa, aia 110 hoi lea waa i loa. Oko kaleou hoi aku no paha ia 1 kahakai, ojat na la mahe o kai.

MOKUNA 111. //(' \'nii(a f /{oi>'ilutnii/nr/>w tn nu //oo,nl

0 ko'u manao niai pili oe nUM e Jui "kakou _a noho ia Ae mai la 110 0 Kahauohalawa 1 kapaia o Kaua kahi, no ka mea, he hoi pinepine 0 Kawelo Naki 1 Wailua. Ia lakou e noho ana ma na ae kai o Kalaeloa a Nanakuli a nui ka hauoh o Kaukahi i ka holo 1 ka lawai'a nioana me ka pr e I.iwai'a hoihoi ka manao i ka laki mau i ka i'a t na la apau piha mau ka waa 1 ka ī'a *o ko Kauakahi waa, a kaalana o Kauakahi ma ke akamai lawai'a, a ke ai ala na u!it 0 ua Ewa ukaj nei a me ni wahi kapu o Kukaniloku t ka ai, ka i'a a Kauakah'. Aole he poina o Leilehua ta Kauakahi t ka hoouna m 111 1 i'a na kona hoa uhat -a holo o na kuahiwi o Kiala H^koilani. A no ka nui makenwke a hauoli loa o Kauakahi ) ka lawai'a, a hiki ole ta Kauakahi ke noho iho 1 .hookahi la, oiai ua maneo loa ka lima o keia i ka lawai'a. A ma keia wahi, ua maopo-po-lcfa 1 ke kahu hanai, e hoohlo oia 1 ka hanai ana me kona malama no a pae 1 ka aina ha. nau, oiai o kg. w 1 kupono wale no la Kawelo Naki e olelo 1 ka poe lawai'a kukaula o ka po e hele lakou i ka lawai'a kukau(la 0 ka po, "ae" wahi a ke poo lawai'a, a e a'o aku oukou i ke altt opio, ae, ne alu punt lawai'a loa keia keiki, a no ka ai mau ia no eka t'a He pona t wiaokoa u Ae," pololei ia, he alu ikaika 1 ka hoe, he makemake loa oia mahope o ka waa. 1 makou i hikt ai 1 ke ko'a 0 ka lele e no ia o kana ilnlu, a 0 ka olelo mai Ia no ia, a mau, o ka hukt ae la no ia 1 ka i'a mua a waiho iho la iloko 0 ka waa, ke holo no ka tli lii, o ka olelo aelanoia,a mau, a īke aku oe 1 ke oolea o keia keiki alu 1 ka huki ana i ka i'a, a alala kukut ua mea he i'a, na keia aln ka*fawai'a, emo ole o ka pih# mai Ia no īa o l&ua o kona nohona waa 1 ka ī'a, o ka. olelo mai no ia e hoi mawaena o ka waa e lawai'a ai, aka, ua ho'ole aku wau 1 ke keiki alii, e hoi ka]f;ou f ya pijja 0 mua o ka waa } ka j'a, a q k% q\§\g la po jq. o ke pog lawai'a, ae hot ka kou, a apopo i W33, oko§ no kou e holo mai ai kakou. Ua ikg atr i kou ike lawai'a, be oj og a ke akamai lawai'a, p owau gole mea nana e |pa'i ko'u poo ma keia hana he lawai'a. He olelo oiaio ia a Heejajie kaiaka akamai ma ua lawai'a kaih aku kaulua o ka po.Ia lakou 1 hoi ai a poe i Maili? ua ik£ ff)gi |a na kanakā o uka 1 ke Jcojpo o p alu 1 ka ī'a a ke poo A ;a pau atja p kj i'a 1 ka law£ i ka ljQf a}fjj Jg. ua ke]ki 3111 npi a ka halg, a olglo la 1 kg JjaHp f gui Jcuu hotJjoi j ka lawat'a r ae ? a ke | }ufea o fia|so-| īlani 1 ka abaj'a jq.a kuu hoa hele kuahiwi, ī'na peja $ kahea, ae au 1 kela mau kahu 0 kaua §

lawe . ka i'a na ua hoa a!a ou a pehea hoi o lakou nei ke lawe aku ika i'a. "Aole, o\va.u no ka> mea \iana e lawe, .a o lakou nei ke lawe aku Ina nalu -o loko o Kukaniloko. ' Epihkiai ( anei lakou nei, o oe 90 ka mea . hiki ke hele pu a htki oukou maanei pii ai, a o wau malalo ' ae a hui kakou 1 ka nuku ~n\oo piU o Wahiawa, a īna e'hiki e oukou, alaila, e kahtio oukou a hiki aku au, ae, a ma owau ke hiki mua, alaila, e kahnohoi*! au a lnki ae oukoli. » Ua holo hke ae la ia mnnao mawaena 0 Ukpu, a 0 ka hookomo <»ku Uv no īa. 0 na hma o ua k;iki nei 1 kam haawe i'a a kau ma ke kua, 0 ka hele aku la no ia a pii mauka o Waianae. He mea ole m loa 1 keia keiki, a noho ana 1 ka ulu nahele iehua o Leilehua, a ku ana ma ka puka o ka hale, j kuu kahaawe, a pa kahea, e auhea kamaama, a Johe na makua o Leilehua. Mai lele ae neī k\ hoi ki oili a manao aku nsi o ko ka iwa wahme b, ua hoi mai nei A u 1 hea? aia aku nei paha 1 ka makam ki* elekei o ?-fakoilani, Ika hih lei nou eke alil op 0. Heaha keia ukana rui au o ka loa o ka lida>ve ana'mai nei, 0 kahi Lu limu akihak'ha 0 kahakai, a hoonunao mai la no hoi no kuu hoaloha uhai a holo o keia luhele aala pio\ 1 ka ehu kupukupu nenee o ehuehu j a kahi makani he h.eelekei, Ia | lakou nei no e kamailio uet 0 ka hiki īho la no la o Leilehua me na owih lei lehua 0 Hakoiiani, a ike, a pifī na ihu o ka makamaka, a kau ki Jei, a ke hana ī'a n»ai nei na makua o Leilehua, ata lioi laua la ke kainam nho ala ine ke ala kupukupu nenee 1 ke kuli a manu o ka waokele, a nu u wahi 1 oli ae ai 0 Leilehua. ka luna o Hakoilani, Ika ohu kakoa palai a ka wahine; I kane oe, 1 mai' no kuu la . poioh, I f aa!a kupaoa 1 na hko lehua 0 luha, Hiki ke malama na kio wai, ua i ka lanl, I paa 1 na hale pua Koolau 0 ka hko, Ua ai hoonuu ika hko apapane pua o ke kula, I hele a pua koko uJa mohala i ka nahele, I wai pala kehau na ka ua nalu, E huikala ae 1 pau ka ili 0 ke akua wahme, He wahine maka koko ula 1 punohu 1 ka moana. O moana nui hewahewa 0 kai uh, E lea-ana ka noho 1 ke kalukalu o Puna A ma la wahi i olelo mai ai o Kauakahi. "E kupanahamaoli no hgi op, hg> kaH* kg noho npi, i hpa auanel ka><a p hele aku e>a np hoi jsaua } ko ka«a p hplp np} 1 wa apau. a nō kuu h<4 aku nei paha j ka iawal'a i kfti." "iieaha 601 ka tiewa o kuu npho ika I&wai'a, % he aui, e hoomanao mai ana no au nau kekahi e kuu hōa paani o ke! kuahiwi." Ua ike no oe īa'u, he kīlo' makani au no luna o Kaala, hej jjhil|hi on|9r)i Ha)foijapi ? bg 1 kalpkalo 1 ]<a |ewg.' ala } Jse kupukupu 1 ke )fula $. ] r f»§P» Hjaj j^ ( 0 ' ] 4tqha qe p )ianj rpa} fte) ( E auljeaqie } e i|cp }a aif ia ? e ho> a p/> a)ju no }o|{o pagpap feapp 9 IC.ukanildko ? ae, Ws»hi a Lgijer 'hue., ,