Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 36, 5 September 1912 — MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii Ka lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu. [ARTICLE]

MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii

Ka lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu.

Nona ka Nanj, Pali ke Kua Mahina ke alo—lmi i Kana IPO M A KA Al E KALOLOA 0 KA MOANA—LOAA 0 LUUKIA KA OHIA NOHO I .KA MALU 0 KA PA HAULANA IA KA WAI 0 WAILUA —KA HI'APAIOLE 0 KA ĪKAIKA—LU, KUIA NA KPV ) īv W All NEI—HaEIA NA'~MEA POHIHIHI 0 KONA HANAUNA.

| "A ua like nohoi oukou apau j ( me na manu Aukuu ke kiko hewa i ka Oopuhue i ka i'a hoopiha opu. Aole oia wale no he a-u hakahaka a he a-i oeoe, a o ko oukou ano ?a. A o kekahi hana a ka manu Aukuu o ke kiai i ka makaha, o ka pua ī'a | e oili mai ai, oialho la ka oukou e kiko ai. "A ke ao he hiamoe ka hana hoi aku la a ka poopoo noho mai, a o ko oukou ano īa e paha īa nei e ko oukou poe. Mea ae no i ka u'i, ka nani ame ke akamai ī ka puhenehene. I keia wa a Luukia e«kamaīlio nei me ka malie imua o Ka» miloloa ma, aia hoi ke anaina ke noke nei ī ka uwa me ka hele a piha hanoli, no ka hoohoka ia ana o keia mau keikikane laeula ma ia mau hana akamai o ke puhenehene. Mamuli o keia mau leo kanikani pihe o ke anaina, nolaila, ua hooi paumi īa ae la ka hilahila i]oko o Kamiloloa Kalamaula ame Kapaakea. 0 ke ku ae la no ia o Kamiloloa a holo aku la, o Kapaakea hoi, mio aku la malalo o ka wawae o na kanaka. O na wawae o na lima, o ka palepale no hoi 1 na kanaka o ke kolo, a puka nohoi mawaho o ka halau 0 ka hale a ka ahakanaka e uwa nei a haalele wale, apela aku nohoi me Kalamaula, pau loa aku Ia lakou ī ka.naholo mai ko lakou mau wahi aku e noho ana. 1 nei wa a ka ahakanaka e luluml nei nei no ka eo o na keiki kamaaina na kaikamahine mahhini la wa i'hu'eia ae āi 'ka puuno'a kahi ī Dvaiho ai ka pohaku, a ike la na poe apau i ka pololei o ke koho ana a Mailelaulu, ame ka puiwa hewa ana o Kamiloloa. Ua 01 loa aku la ka ikuwa o ka leo o na kahaka. I ka hui ana o ka aha lealea oia po, ua ku ae la o Kaluakoi a hoomalu hou mai la i ke anaina, a he mea oiaio, ua maluhia hou iho la ka aha; alaila, kukaIa mai la oia, ua kaa ka lanakila ma ka aoao o na kaikamahine malihmi, a na pili apau, ua lilo ī na u'i o Kamawaelualani, na u'ihoi a'n e olelo nei, o lakou ka oi. , I ka lohe ana o na kanaka a , me ka lehulehu, ua hooho like mai la lakou: "Ua kaa ka lanakila i na kaikamahine malihini." Ia manawa, ua hoomaka ae la ka ninau o ka poe ninau no na keiki kaulana oia mau kaha* "Auhea iho nei ka hoj nā keiki j [U'i o kakou?" Ninau aku a| |nmau mai keia ia lakou iho no, | a o ka hoomaka koke iho la no |ia o ka huli, o-i nee nui i kahuli ao ia po, a po nohoi ia la, aohe he wahi mea a loaa īki o ua poe , keiki nei, a i ole, he wahi lono j ! la hoi, he oki loa; no ka mea, jua nalowale honua lakou. A he mau anahulu la mahope mai, loaa aku la na twi o Kamiloloa e waiho ana ī kaha one. A kapaia no ia wahi a

hiki i keia la, <l na kaha one o Kamiloloa," a he kaha one loihi nohoi keia e holo ai ka lio ama- 1 opaopa na wawae. Aoie oia wale no, o Kalamaula hoi, holo oia me kona mama piha apau,' nana aku oe :a Ia ku kaea o ka j lepo īluna, a nona keia njele kaulana loa e olioli ia nei e ka poe hula; penei: u Ula Kalaeloa i ka lepo a ka makani, Hoonuanua i Apua o Kalamaula, Ikea kuu maka ina kula elua, Hea mai Kaulohia e uhoi maua, U we_ aku_o'u mau hoa j ke a-na He a-na aloha ia'u ke kula o Nmmi-wai, O'u mau hoa i ka la'i a ka manu, Manuah» ī ka hoa Lauk(j>na, I ke kee iau ana ia e ka moe, E kuhi ana paha ia'u he kanaka—e, Owau okoa no nei mailuna a lalo —e." A o keia ka aumakua hoopi'o pi o a na keiki o Molokai ika wa kahiko, a nolaila i kaulana ai o Molokai i ka pule 00, ai no hoi ka weh la mau la. A i keia wa, ua pau ia poe ike ia mau hana, ua kapae a kiola loa ia.e ka pono Karistiano o keja mau la e nee nei. 0 Kapaakea hoi, holo oia a pee ma kipapali mauka iho oka Loko Pa o Kiuleule, o kona wahi no ia i pee ai a hiki i ka wa 1 loaa aku ai kona mau alio- | lio īwi. 1 ka maopopo ana i na mea apau ua nalowale keia poe keiki kanaka u'i o ko lakou mau kaha apela nohoi me na pokii o Luukia, ua ulu ae la ka ninau īloko o lakou no ka nui loa ko lakou minamina. no keia poe-keiki, ka j mea a ko lakou mau puuwai i hoohihi ai no kanalowale honua ana mailoko aku o ke anaina lealea. Oiai, he mea ole ka ro ana ia lakou mamuli o ko lakou makahehi o ka lakou mau kane no īa. Ua olelo mua lakou i ke kaikuaana pela, a oia iho la no ke ikumu o ko Luukia olelo hoohilihila ana i keia poe keiki, i kumu e hilahila ai lakou apau i ka holo; pakele na pokii ona, mamuli o koaa ike ana ua hoohihi lakou i nei poe keiki. Ua olelo aku la o Luukia i na pokii. 'Mai hoohihi oukou a alaalu i ka wailiula o ka aina o kakou, o hopu hewa" 1 auanei kakou ī ka makani me ka puahiohio. Ano e liuliu a e makaukau kakou no ka holo ana aku no ka moku o Kama oi pumehana ka la, a oi akakuu nohoi ka makani. He manawa ole nohoi makau kau'ka waa, a o ke kau aku la no ia o na pokii meka upe ame ka waimaka. O ka holo aku la no ia a pae ma Kaanapali. O-i a-ua mai na kamaama la lakou nei he mea ole ka hoolohe ia aku e Luukia; oiai, ua īke iho la oia ua ko kona makemake, ua, pakele kona mau pokii mai ko lakou manao hoohihi ae e noho

hoao rae na -keiki o Molokai, j Noiaila, i ka loaa aoa ia la- j kou he wa maikai e haalele iho at i nei wahl, ua holo aku la lakou a hiki i'Napili Ua nui loa ke oihoihoi o ko nei poe 1 ko la- [ kou īke ana mai i na waa amej nei poe kaikamahiue nohoi a. ka : u'i nui wale, ua lilo lakoū nei he mea nui i_ ko l,u!a poe e hele mai ai e makaikai, a o Kaanapali oia ke konohiki aina ia raanawa, a nana i hookipa aku na ! malihini iloko o kona mau halau , hale ia ahiahi, a ua hana ia no hoi na hana hoolitoahiwa i ko Luukia ma wa i hookipa īa aku ai, a aohe nohoi a lakou mau hana heokelakela oia po; no ka mea, ua maluhiluhi no na hana lealea ma Molokai. Ma ia po a ao ae, ua akoakoa, mai la na makaainana olaila, a .hooholo ia iho la e lealea me na, Jinahhini, a kukala hele īa akulaj na'lii, na ko lohiki ame na ma-1 kaamana apau e hele mai e lea-, lea me na malihini, he mea oiaio, , ua hoea maila ko laila poe keiki| kaulana, a he mau keiki kanak&i oia o Kekaa, Nahua.i Honokawai, Honolua, Honoko» I hau ame Honokalani, o keia' na keiki kaulana ika u'i iloko oia au a hiki no i keia wa. A nona ka' olelo e keha nei 6 Maui oia no ka oi; no ka mea, oia kekahi mau olelo e kelu nei o Maui, oia keia; "na Honoap'ulani." I ka uhi ana mai o ka po, ua lihau mai la ka lmav hula 1 na makaamana pum lealea, e ake ana e īke nawai la e ahai ana na oiapo. Ao na lealea oia po i hoonohonoho ia ai, oia ka hula puili, me na puna ohe i kihaehae ia a liiln, a he keu aku a ka u'i.