Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 15, 6 April 1876 — Page 1

Page PDF (1.11 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, APERILA 6, 1876.  {HELU 15.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

OLELO HOOLAHA.

UA KAPU LOA KE kula o Mokauea, ahupuaa o Kalihi, Kona, Oahu, e waiho la ma Kaiwiula i na holoholona komo hewa a pau, mai ka la mua aku o Aperila, 1876. A ua koho pono ia o D. PUEKE i luna nana e hoomalu i ua kula la, i keia la 29 o Maraki 1876.
14 tf  WILLIAM L. MOEHONUA.

Ama ra! Holokahana!!

UA MAKAUKAU KA MEA NOna ka noa malalo iho e hoolawa i ka makemake ma ka hana nowelo ana i na KAA o kela a me keia ano, me ka nani a me ka paa. Malaila e kiliopu ai ka holo a ka lio, me na kamaa hao i kaupaona likeia, a i hana ia hoi noloko mai o ka hao paa loa me ke kumukuai haahaa loa. Me ka eleu a me ka mikiala, ua hopo ole i ka puana ae "aohe lua e like ai. Ma Ainahou ka lua o ka Hale Amara mai ka Hale Dute mai.  C. B. WILSON,
1 1y  Kale Wilesona.

G. W. WEST!

HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii  1-1y

S. B. DOLE.

LOIO a he alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y.

Hoolaha Wai!

O NA AUHAU WAI MAI IANUARI 1, 1876 mai, (e hookaa mua ia) a hiki i Iulai 1, 1876, ua hiki mai ka manawa no ka uku ana, ke kauoha ia aku nei na mea a pau me na Palapala Auhau Wai i hookaa ole ia e hele mai ma kuu Keena Oihana, a e hookaa mamua ae o ka la 31 o Maraki; oia hoi ka piha ana o ka makahiki no ka manawa i hooholo ia.
O NA Palapala Auhau Wai a pau i hookaa ole ia mahope mai o ia manawa, e oki ia no na Paipu me ka hoakaka hou ole ana aku.
H. S. HOWLAND,
12 1m 15  Luna Oihana Wai.

J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."

HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia.  1-1y

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

Hoolaha Komohewa

KE HAI IA AKU NEI KA LONO I NA kanaka a pau, aole e hele wale ma ka aina i kapaia o Waimanalo, maloko o ke Ahupuaa o Honouliuli, Apana o Ewa, Mokupuni o Oahu, aole e hookuu wale i na holoholona, aole hoi ma ke oki ana i na laau, ka lawe ana i na wahie, a pepehi, a uhai wale paha i na bipi hihiu. Pene  na palena o ua aina nei: "O na aina hoolimalima mua ia ia JOHN MEEK, o ke kula o Lihue, e me ke kula o Honouliuli ma ka aoao ma uka a ma na aoao ma kai o Nanakuli ma kahi aoao, a no Koilina ma kahi aoao."  J. H. CONEY.
Honolulu, Feb 9, 1876.  [7 tf]  Luna Hooko.

CECIL BROWN,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
741   1yr  792

WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE  1-1y

A Child's Desire.
N. Y. O.

1 Hele au io Iesu
Ma kuu wa pokii,
Kei no kona aloha
I na kamalii.
Ie su kuu mea aloha,
E aloha mai,
Nou no kuu uhane,
Nou wau e ola'i.
2. Pili au ia Iesu,
I na la a pau,
Ie su no kuu Haku,
Ke hoolohe au.
Maikai kau kauoha,
Hana au a mau;
Nau au e ao mai la,
A hoopaa no au.
3. Hai no au ia Iesu
I kuu mau luuluu,
A hoolohe oia,
A hoomaha pu.
I kuu nane ana
Ie su pu me a'u,
Alakai a pale
I na mea onou.
4. Pili au ia Iesu,
Oe kuu Hoa mau,
Mau no kou aloha,
Kou pulki ia'u.
Aia make au la,
Iho koke mai,
Kai i kuu uhane,
I kou home lai.
HAWAII.

ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
PUUWAI WAIPAHE!
KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O
KA OI WELINA HOPO O KONA
MAU ENEMI.
Mokuna IV—Helu 14.

          I ke kokoke ana mai o na powa mawaho o ka puka e kolo mai ai a komo iloko o ke ana, huki ae la kahi koa opio Egemona i kana pahi a kau aku la i ka puka, me ka pane ana aku me ka leo hooho i ka i ana aku:
          "Na kuu pahikaua nei e lawe i ke ola o ke kanaka mua e hookomo mai ana i kona poo ma keia ipuka!"
          "Owau ia kanaka mua, wahi a ko lakou alakai," a wehe ia ae la he puka huna a lakou nei i ike ole ai ma kekahi aoao. "E au! e wiki!" wahi ke alakai o na powa i kahea leo nui ae ai i kona mau ukali, a komo mai la lakou a pau.
          "Ano e haawi mai ia oe iho a e waiho iho i kau pahi i ka lepo ma kuu mau wawae, a ina aole oe e hooko i keia kauoha, alaila e nele ana ka amana i ka luhi o ka li ana ia oe, no ka mea, ua oi ae ka oi o kuu pahi nei mamua o ke kui o ka meli, a ke pohu ae nei hoi na a-a o ka inaina o ko'u mau ami!" wahi a ke alakai i pane aku ai ia Egemona.
          "Aole i hana ia ka amana no ke kino e ku aku nei imua ou, a aole no hoi ona makemake e hooloihi wale oe i kau mau kamailio ana," wahi a Elina i pane aku ai me ka leo kaena.
          Ke ku mai la o Elina ma mahope ona ma kahi pouli iki i ike ole mai ai na powa, me ka hoomaopopo iho no nae o Egemona ia mea. O Don Kito hoi, ua paa loa ia i ke kupee ia maluna o kona moe, me ke kauoha ia ina oia e kahea ae a oni ae paha, o ka manawa no ia e moku ai kona poo, a ua noho malie loa iho la me ka piha i ka makau.
          "Ua maopopo ia makou kou ano a me kou kulana ano," wahi a na powa, a huki like ae la lakou i ko lakou mau pahi kaua. "O oe no ke kapena o ka Ilio hae o ka moana, ke kuna hoi nona ka inoa o Zelina. "
          "Ua kuhihewa oukou e na ilio, aole au o ke kapena, aka he mamo no na papahele oia kuna, a he enemi hoi no oukou, a me na powa a pau e ku ana maluna o na wawae elua," i pane wikiwiki aku ai o Egemona.
          Mai loko mai o ka pouli i lele mama mai ai kekahi kanaka, elike me ka mama o ka taiga, a o na hiohiona inaina hoi o ka holoholona liona, huki ae la i kana pahi, a ku iho la mamua pono o Egemona, a pane aku la i na powa.
          "Owai ke kanaka i koa e kapa ae i kekahi mea e he kapana no ke kuna Zelina, ke alii wahine hoi o ka moana nona ka weli ana o na powa, ke hai aku nei au ia oukou, aohe kapena e ae oia moku, o ke kanaka wale no e ku aku nei imua o oukou, o Elina hoi me ka makaukau ano, a ke kauoha aku nei ia oukou e kuemi hope aku, o paumaele na keena o keia ana me ke koko haumia o oukou, na powa enemi o ka moi Rikeke. O Elina keia i lele maila a ku iho la mamua pono o Egemona ; ua uumi oia i ka inaina, a ua hiki ole, nolaila, ua lele mai la imua me ka aa ana aku ina enemi e hele mai a e paio i ka oi o na maka kila a lakou.
          "O ke kipi! O ke kipi!" wahi a na powa i pane ae ai, a paapaaina ae la ka nakeke o na pahi kaua. Ua hoomaka koke iho la ka paio ana. I ka manawa hookahi o Elina i pale ae ai i na maka kila oi ekolu i hoopololei ia mai i kona puuwai, a i ka manawa hookahi no hoi na enemi ekolu i haule aku ai i ka papahele,—ue pau ka oni ana, a ua lele ka hanu—ua pa aku la i ka wini oi o ka Elina pahi, a ua kolo aku la ka maka a loaa pono i ko lakou mau puuwai. " Ilalo e na powa," wahi a Elina, "ano ua puni ke ea i ka pakui o ke koko o na enemi o kuu Moi, a ano, ua pakela ka oni ana a ka'u pahi kaua me ka hoomaha ole. Imua e Egemona, imua e na ukali o'u." A lele makawalu mai la na ukali o Elina me na helehelena o ka hopo ole ma ko lakou mau hiohiona, e hoike mai ana, o ka make a me ka lanakila wale no na mea iloko o ko lakou puuwai.
          O Egemona, ua pili aku la kona kua i ka paia, a me kekahi wawae ona maluna o ka umauma o kekahi o kona mau enemi e waiho a make ana maluna o ka papahele, e uhau ana oia i kana pahi ma o a maanei me ka enaena nui o kona inaina, a e helelei ana kona mau hoa paio ma kona mau aoao, me ka hiki ole ia lakou ke ku mai imua ona.
          Iloko o ka hahana o ka mokomoko pahikaua, ua ike aku la o Elina i kekahi o kona mau ukali e waiho ana i ka papahele a e ku ana kekahi o na powa maluna iho, ua hapai ae la i kana pahi a o ka hoomoe iho koe maluna ona a make, me ka mama, ua lele aku la o Elina, a me ka uhau hookahi ana, ua lele aku la ke poo o ka powa, a haule iho la ke kino make, me ke kaheawai ana o ke koko ma o a maanei o ka papahele.
          He oiaio, ua pii a ua hu ka inaina o ua koa opio wiwo ole nei o Elina. Iloko o ke ano pouliuli, ua hiki ke ike ia aku ka wena weli o kona mau onohi, e pii ana a iho me ke ano hikiwawe kona umauma, a ua aaki iho la na kui o kona auwae. Aka, me keia mau mea a pau, aole loa i hoike mai kona mau helehelena i ke ano paupauaho a pihoihoi hoi, no ka mea, ua kau aku la kona mau onohi maluna o kona hoa paio, a me ke ano akehele oia e pale ae ai i na uhau pahi, a i kona wa e hoomoe aku ai i kana pahi, ua like me ka pololei o ka hele ana o ka poka o ka pu, a loaa aku la ka make i kona hoa paio ma kana wahi i manao ai.
          Ku iho la ua Elina nei me kona mau kapuai wawae maluna o na kino make o kona mau enemi, holo ae la ka uwila o na olapa ahi o na maka kila e paio hahana ana, hanu aku la i ka paoa hohono o ke koko kanaka, ia manawa, i pii ikaika hou ae ai kona mau manao inaina; a i ka hoomanao hou ana ae i na olelo kauoha a kona Moi aloha o Rikeke o Beritania, "E paio aku oe i na enemi nana e hoomainoino nei na mamo a na kupuna o kakou i hala mua," o ka wela ana ia o kona mau manao koa, a paila hoi ke koko o kona mau a-a, a pane ae la ia, "E hooko, a i ole, e make."
          "E haawi pio mai e ka Iliohae!" wahi a kekahi powa nona ke kino nui puipui. "E haawi pio mai a no , o haule aku oe i ka papahele!" wahi hou ana i pane mai ai me ka huki ana ae i kana pahi a nee mai la a kokoke i ka Elina wahi e ku ana.
          Nana aku la o Elina, a ike aku la ekolu o lakou e nee mai ana me ka mauao e paio mai iaia nei hookahi, alawa ae la kona mau maka iluna, a puana ae la me ka leo nui, "I na lani ka make, a i na lani ka lanakila." Owaka mai la ke ahi o kona mau onohi.
          "E ka Ilio! E malama ia oe iho!" i pane mai ai kekahi o lakou, a ia manawa i pale ae ai o Elina i ka pahi e iho iho ana maluna o kona puniu, hakau 'ku la i ka kekahi i hoomoe mai ai me ka manao e uhau mai a moku ko ia nei aoao, a me ka ikaika i pale ae ai i ka pahi a ke kanaka nui e ku mai ana mamua ona i hou mai ai i kona umauma, a iloko o ka manawa pokole loa, ua hapai ae la ia i kana maka kila iluna a me kona ikaika a pau, uhau iho la maluna iho o ua kanaka nui nei. Ua kau pale ae la kona enemi i kana pahi maluna o kona poo, aka, ua haule iho la ka elele o ka make, oia hoi ka pahi a Elina maluna iho, moku iho la mawaena a kaawale ka pahi a ka powa, a mahele lua ia iho la ke poo o kona hoa paio, a haule aku la i ka papahele me ka oni hou ole ae.
          Huli ae la o Elina i na kokoolua o ua powa nei, a pane aku la me ka hookokoke aku, "E ukali aku olua iaia, e na powa hilahila ole i ka paio mai ekolu no ka mea hookahi!"
          Aole i pau pono loa keia mau huaolelo a Elina, aia hoi, ua pahu mai la kekahi o na powa iaia nei me ka pahi, a e like me ka hikiwawe o kana pahu ana mai, pela no ko Elina huli aoao ana ae, a kaalo ae la ka oi o ka pahikaua a kona hoa paio ma kona aoao. Aole no i hala ka manawa kupono no ka powa e hoihoi pono aku ai i kana pahi no ke pale ana mai i ka ia nei, aia hoi, ua komo aku la ka oi o ka Elina pahi mawaena o kekahi o kona mau iwi aoao, a halawai aku la me kona puuwai. Haule iho la ana pahi mai kona mau lima aku, a kau ae la i kona mau lima i kona umauma, aka, aole hiki iaia ke ku loihi, no ka mea, ua onou loa aku la o Elina i kana elele o ka make a napoo pu aku la a paa i ke au. O ke kolu o na powa i hele mai ai e paio ia Elina, ua ku iho la ia i kahi hookahi me ka hiki ole ke oni ae, e haalulu ana mai ke poo a na wawae i kau ua mea o ka piha i ka weliweli, a i ko Elina ike ana mai i keia, kauoha mai la ia e haalele i kana pahi, a e haawi pio mai iaia iho i pakele ai kona ola, aka, aole oia i hoolohe me ka hooikaika oia i lalau iho ai i kana pahi me ka manao e uhau mai i kona hoa paio, aka, he aho wale no ia nona, no ka mea, mamua o ka hemo ana o kana pahi mai ka ili ae, ua haule aku la ia i ka papahele a make loa.
(Aole i pau.)

HE MOOLELO.
—NO—
KALINO!
—KE KEIKI A—
KAILUA ME HOLUALOA.
Hiwahiwa Hoi Iloko o Kona Mau
La Opiopio.
MOKUNA I.

          A hoole aku la no hoi o Kane me Kanaloa, aole e loaa ia mea he ola, ka! aia nae iaia 'la ka mea e loaa ai ko makemake. "O ke Akua nui ma ka lani," pau ae la ke kamailio ana a lakou nei ; ko ia nei pii uhane aku la no ia, a hiki ana keia i ka La me ka Mahina, i ke Koiula a Kane me Kanaloa, a ninau mai la no hoi o Kekoiula, " e hele ana oe ihea ? " " I hele mai nei au i ka imi ola no kuu mau kaikunane, o lakou ka poe i hanau mua, a owau mai hoi ka hanau hope o ka makuahine o makou, a oia la i lohe mai oe e Kekoiula," ae, aole ana no e loaa ia'u ia mea he ola, wahi a Kekoiula, pau ae la no ka laua nei kamailio ana, a o ka hoi aku la no ia o ko ua kaikamahine nei uhane a komo hou ana iloko o Holualoa, i ke kupono ana o ka la i ka lolo hoomaka mai la ka nahunahu ana, aia hoi, i keia manawa, ua noho e mai la o Mailelaulii mamua ponoi mai o Holualoa. O ka ikaika loa iho la no ia o ke nahu, aole i liuliu iho pau ka pilikia, a kau ana i na uha o Mailelaulii, hii ae la no hoi o Mailelaulii i ke kaikaina, ike iho la lakou nei he kaikamahine ke keiki, kapa iho la i ka inoa o Kaulana, aia hoi, nui loa mai la ka huhu o Kailua no keia keiki a laua, e manao ana ia e pepehi, o ke kumu o kona manao ana pela i keia keiki, no ka loihi o na anahulu, a ua manao ia e haalele mai ana kana wahine iaia, no ka loihi loa.
          Ma keia manawa no, hai mai la o Kailua i kona manao piha ia Mailelaulii penei: "Ia oe e Mailelaulii, ke kaikamahine hanau mua a maua, he nani hoi keia, ua ike pu ae nei no kakou i ka hanau ana ae nei o ke keiki a ko makuahine, nolaila, ua manao au nau e malama ko kaikaina," a o ka pau no ia o ka Kailua olelo ana. E o'u mau hoa kaana o keia mea he moolelo, e ku iki kakou maanei, e nana ae kakou no na olelo a Mailelaulii i kona makuakane.
          Ma keia manawa no, hai mai la no hoi o Mailelaulii i kana olelo piha, "ua mahalo au me ka manao piha ia oe e Kailua, oiai hoi ua haawi mai oe i kou manao a pau ia'u no kuu malama ana i kuu kaikaina, a nolaila aole o'u manao kanalua ia mea he hanai ana," a o ka pau no ia o ka Mailelaulii kamailio ana, a o ke ku ae la no ia oia nei a hii ae la no hoi i ko kaikaina, a hoi aku la no hoi keia a hiki ana i kekahi hale e aku, wahi keia a paa i ke kapa, hele aku la keia e paina i kekahi hale e aku, malaila keia i nanea ai no ka manawa pokole loa.
          Aia hoi, haupu e mai la loko o ianei, wikiwiki mai la keia i ke kaikaina, iaia nei no a hiki ana i ka hale, i nana aku ka hana oia nei, e haliu mai ana ke alo o Kaulana ilalo, hookahi no kapa e moe ana o ka lauoho, ua hele a loloa, a pa i na wawae, ku iho la no hoi o Mailelaulii a nana aku la, a ninau aku la me ka hoohewahewa loa, "O oe no ia la e Kaulana iki pokii," aole wahi mea a o mai oia la, pane hou no keia, "O oe no ia la e Kaulana," ae mai la no hoi kela, "owau no o kou pokii ; " a i aha ia la hoi ke kapa i wehe ia ai a haalele, aole hoi he aahu mai i ke anu?
          Ia Kaulana e haliu nei ke alo ilalo, aole no he ekemu hou aku i kona kaikuaana, a hiki wale i ka pau ana o ke kamailio ana o Mailelaulii. E o'u mau hoa kaana a puni i ike hoi, e haalele 'na kakou i ke kamailio ana no Mailelaulii, a me kona kaikaina, e aui a e nana ae kakou no ka ike ana o Mailelaulii ia Mumu.
          Ia Mailelaulii i pau ae ai ka papa leo ana me kona kaikaina, aia hoi i ka huli ana ae o kona alo i ke komohana a ka La, iaia e hoomau ana i ka nana ilaila, maalo ana keia kanaka aole i kana mai ua mea he mama i ka holo, me he pua la ka ia nei ike ana aku, ia Mumu e holo aku nei a kokoke loa, ike maopopo loa aku la o Mailelaulii o kona kaikunane no ka o Mumu, oia mai no ka mua, a o Mailelaulii mai no ka hope.
          Hiki ana keia i ka hale ia manawa pokole no, halo ana ko ia nei mau maka a ma o a maanei o loko o ka hale, ike aku la keia i keia mea e moe ana iloko o ka hale, a o ke alo nae aia ilalo, ninau aku la keia ia Mailelaulii, owai hoi keia mea e moe nei ilalo ke alo ? O Kaulana no hoi paha ? Ea ! E ! auwe ! hoohewahewa maoli ka hoi au, ae, hoohewahewa iho la hoi paha i ka pokii, hai maopopo mai la no hoi o Mailelaulii ia Mumu ; a o ka inoa nae i lohe mai oe e ko'u kaikunane, o Kaulana, ka mea hoi nona ka olelo mua ana mamua ae nei, no ka hele imi uhane ana e imi ola. Aia hoi, hai mai la no hoi o Mailelaulii i kana olelo ia Mumu, o kahi kaikamahine uuku no hoi keia a Kailua me Holualoa.
          "O ka hanau wale ana ae no ka ka makuahine o kakou iaia nei, o ka olelo no ia o ka makuakane o kakou iaia nei e lawe mai au e hanai a nui, o ko'u owili ae la no ia i ua wahi kaikaina nei o'u a paa i ke kapa, o ko maua haele mai nei no ia a noho ana ianei, " auwe ! kupanaha maoli ka hoi ua nui hikiwawe o Kaulana, hoihoi mai nei no hoi oe he uuku wale no, aole i mahuahua ae ; wahi a Mumu.
          Ma keia manawa a Mailelaulii e papa kamailio ana me Mumu, ka  manawa no ia a Mailelaulii i hai mai ai i kona manao i kona kaikunane, "he manao ko'u e kamailio aku ia oe." Oiai hoi kaua e launa kino ana i keia manawa pokole ; a ina no hoi oe e ae mai i keia, alaila, ua pomaikai kaua, aole hoi mea nana e keakea, a ina no hoi aole, oia iho la no.
          Eia ka olelo ia oe, e iho oe a ia Kalino, e kamailio aku iaia i keia manawa ; ka hoomakaukau iho la no ia o Mumu no ka hele, a hiki ana keia i kai, ninau mai la o Holualoa i kana keiki, "pehea ou mau kaikuahine ?'' hai aku la keia, "heaha hoi auanei, ua wahine ka hoi no ke alii ? Eia nae la, i kena ia mai nei au e Kaulana, e hoi mai au a ia Kalino e hai i na olelo imua ona, e like me ke kauoha, ke aloha mai nae hoi ia i ke kauoha a kona kaikuahine i kau leo mai nei ia'u, a ina no hoi aole, oia iho la no, a ina no hoi e ae mai ana la, a ! eia ! e wikiwiki koke aku ka iho i kai i keia manawa, pela ia i kamailio mai nei ia'u.
          A oia au i hiki mai nei iou la, ko ia nei hele loa aku la no ia a hiki ana io Kalino la, olelo aku la no hoi o Mumu iaia, a lohe aku la no hoi o Kalino i keia mau olelo, maopopo iho la iaia nei he olelo io na kona kaikuahine, aia hoi, o ko Kalino wikiwiki aku la no ia i ka hele, a hiki ana keia i kai ia wa koke no, ku ana keia i ka puka o ka hale o ke kaikuahine, aole i liuliu iho, o ka haawi aku la no ia oia nei i ka lima akau a pela no hoi ko ke kaikuahine lima iaia nei, a lulu lima pumehana pu iho la laua me ke aloha.
          A pau no hoi ka uwe ana a laua nei, noho wale iho la no laua nei no ka manawa pokole, ma keia wa a laua e luana ana, kamailio mai la no hoi o Kaulana ia Kalino, "auhea oe e Kalino, ko'u kaikunane aloha nui, mai ka makuakane hookahi a ka makuahine hookahi, e hai aku au ia oe ano, oiai kaua e launa nei me na hooluana maikai, ke oluolu ia mai nae hoi e oe me ka manao piha," ke nalu wale la no loko o ke kaikunane e nalu ai, no na olelo a ke kaikuahine o puka e mahope.
          Alaila, kamailio piha aku la o Kalino i kona kaikuahine ; "heaha la hoi auanei, e hai mai no hoi paha oe i kou manao i lohe maopopo au, oiai kaua e launa oluolu ana i keia manawa, a he mea no hoi ia e lilo ai he manao maikai iwaena o kaua;" a heaha la hoi auanei, penei nae la i lohe mai oe e Kalino, "i wahi lau nahelehele mai o kuahiwi, i pono ai hoi ka ahaaina ana," e like hoi me ka mea mau o na ahaaina o Hawaii nei, ka maile, palapalai, awapuhi, ieie, laumaia.
          Ko ia nei moe iho la no ia a owehewehe kai o ke ao, ko ia nei pii aku la no ia a hiki ana keia i kuahiwi, ko-ke aku la no hoi keia ma-o a maanei, a loaa mai la no hoi ka maile, ka palapalai, ka awapuhi, ieie, a me ka lau maia; ko ianei huli hoi mai la no ia, a hiki ana keia i kai, a ku ana i ka puka o ka hale, kau aku la no hoi keia ma na wahi a pau o ka hale, e like me ka mea mau o ka hale ahaaina.
          Ka hoomakaukau mai la no ia o Kalino i ke ka-ka i ka wahie, aole i emo, a ke ahi, kau ka pohaku, unuunu ka puaa aole i emo kalua ka imu, o ke kalua ana aku no, o ka hoolale koke mai la no ia o Kaulana ia Kalino, ua mo-a io paha, a o ka huai aku la no ia o Kalino, a ku ana na mea ai, kela mea ai keia mea ai i hoolakoia, no ka paina ana.
          A ai iho la no laua nei a elua, o Kalino a me Kaulana, a pau ae la no hoi ka paina ana a laua nei, pale ae la hoi kana ua pau ka ahaaina, ua noa ka mea i olelo ia, hele aku hele mai, he kaikunane, he kaikuahine. E o'u mau hoa kui lima o Kalino, e waiho iki kakou nona a me Kaulana, a e aui ae kakou a nana no na olelo piha a na keiki a Kailua me Holualoa, no ke ao ana i ka mahiai.
          Nolaila, he mea hoihoi no paha ia no ka makua, ke ao ana o ke keiki i na hana maikai, pela i ka wa kahiko a hiki mai i keia manawa; "O ke keiki imi i ka naauao, he papale alii ia no kona mau makua," aia hoi ohumuhumu liilii iho la ua poe keiki nei a pau elima, a he mea hoi ua holo like i ko lakou mau manao no ke kuka ana, o ka mahiai ka lakou mea makemake, a ua kuko mau lakou i kela la keia la, i na manawa a pau.
          Ma kekahi la ae, kukakuka hou iho la lakou nei a pau loa, i mau manao maikai e hiki ai imua o ko lakou mau makua, a hiki ana no hoi lakou nei a pau loa io Kailua la me Holualoa, ia lakou i hiki ai, haohao iho la na makua i ka hiki ana aku imua o laua, a nalu wale iho la no laua nei iloko o laua, a ninau mai la no hoi i na keiki, "heaha mai nei ka oukou huakai i hiki mai nei io maua nei?" ke hiki ka paha io olua nei he manao nui loa, wahi a na keiki, oia ana! ka hua i ka umauma haina.
          Penei ko makou mau manao i hiki  mai nei io olua 'la, he mea na makou i kamailio i na la i kaahope aku nei, moe hoi makou i ka po nei a ao ae nei manao ka hele la, a aia mai ia olua ke akaka o ka makou mea e manao nei he pono, a ina he pono e hai mai no olua, a ina he pono ole, e hai mai no, oiai olua o ko makou mau makua aloha nui, a oia iho la i lohe mai olua.