Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 16, 13 April 1876 — Page 1

Page PDF (1.22 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, APERILA 13, 1876.  {HELU 16.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

Hoolaha Wai!

O NA AUHAU WAI MAI IANUARI 1, 1876 mai, (e hookaa mua ia) a hiki i Iulai 1, 1876, ua hiki mai ka manawa no ka uku ana, ke kauoha ia aku nei na mea a pau me na Palapala Auhau Wai i hookaa ole ia e hele mai ma kuu Keena Oihana, a e hookaa mamua ae o ka la 31 o Maraki; oia hoi ka piha ana o ka makahiki no ka manawa i hooholo ia.
O NA Palapala Auhau Wai a pau i hookaa ole ia mahope mai o ia manawa, e oki ia no na Paipu me ka hoakaka hou ole ana aku.
H. S. HOWLAND,
12 1m 15  Luna Oihana Wai.

J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."

HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia.  1-1y

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

Hoolaha Komohewa.

KE HAI IA AKU NEI KA LONO I NA kanaka a pau, aole e hele wale ma ka aina i kapaia o Waimanalo, maloko o ke Ahupuaa o Honouliuli, Apana o Ewa, Mokupuni o Oahu, aole e hookuu wale i na holoholona, aole hoi ma ke oki ana i na laau, ka lawe ana i na wahie, a pepehi, a uhai wale paha i na bipi hihiu. Pene  na palena o ua aina nei: "O na aina hoolimalima mua ia ia JOHN MEEK, o ke kula o Lihue, a me ke kula o Honouliuli ma ka aoao ma uka a me na aoao ma kai, o Nanakuli ma kahi aoao, a no Koilina ma kahi aoao."  J. H. CONEY.
Honolulu, Feb. 9, 1876.  [7 tf]  Luna Hooko.

CECIL BROWN,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
741   1yr  792

WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE  1-1y

Teaching Public School.
Song Kin, p. 26.

1 Kanaha haumana,
Aia ke ku mai,
Hookeke e komo,
Walaau no nae.
Komo a malie,
Paa ia kanawai,
Nani ke ke Kula,
Kula la no nei.
2 Kanaha haumana,
Imi naauao;
Ina loaa ole,
Hewa paha wau.
Hui mai na hune,
Me ka poe waiwai,
Hui mai a like
Ma ke kula nei.
3 Kanaha kamaiki,
Pokii makamae,
Maa i na paani,
A kolohe e.
Ku a noi nui.
E ke kumu e,
Hele au iwaho,
A hoi koke mai.
4 Komo na makua,
Ano hoopaapaa; Ike ole Kimo,
No ke aha la?
Ninau, loaa ole,
Hai na kanawai.
Nani ka ke kula!
Kula la no nei.
HAWAII.

ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
PUUWAI WAIPAHE!
KA PALEKAUA LIONA HOLO KONA MAU LA
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O
KA OI WELINA HOPO O KONA
MAU ENEMI.
Mokuna IV—Helu 15.

          I ka make ana o keia mau kanaka ekolu, huli ae la ia e nana aku i kona mau ukali, a ike aku la i ke ku mai o lakou, a koe o Egemona, e paio ana oia me kekahi o na powa, ka heluna hopena loa hoi o ko lakou huina.
          He kanaka nui no hoi oia, a he pakela oi o ka inaina a me ka ikaika. O Egemona hoi me kona wahi kino poupou ano opiopio, ua ku hopo ole aku la ia imua ona me ka eleu launa ole.
          E waiho mokaki ana na kino make o na enemi a puni ka papahele, a aole hookahi o ko lakou nei heluna i loohia ia e ka make, he mau wahi moku liilii wale no. Ua paio ikaika lakou i ka heluna nui o na powa, a e like me ka eleu, ka wiwo ole a me ka ikaika o ko lakou alii o Elina, pela no lakou i hoomanawanui ai, a pau ko lakou mau hoa paio i ka make, a koe iho la keia kanaka hookahi e paio nei me Egemona.
          Ku aku la o Elina ma e nana ana i ka laua la paio mai. Huki ino ae la kekahi o na luina me ka manao e lele aku imua a oki ae i ke poo o ka powa, aka, paa aku la o Elina a pane aku la. "O ka hakaka ana ia a ka ilio he alu, e hookuu aku ia laua he mau hoa paio, aole o ke alu aku e like me ia."
          Aole i pau pono keia mau huaolelo a Elina, poha mai la ka leo o Egemona. "Ilalo i ka papahele, a na ka lani e hoopomaikai mai i kou uhane!" Ua haki ae la ka pahi a kona hoa paio, a ua haule aku la kona kino i ka papahele me ke kaawale o kona poo mai kona kino aku.
          Mamua o ko lakou kamailio pu ana, ua kukuli iho la lakou ilalo, a haawi 'ku la i na hoomaikai ana i na lani no ka haawi ia ana mai o ka lanakila ia lakou maluna o na enemi i oi pakolu aku ka heluna mamua o ko lakou.

MOKUNA V.

          Ua meha iho la na kamumu a uhi ae la ke ano weli maluna o na hiohiona o ke kahua mokomoko mawaena o na powa o na kai hohonu a me na koa o ke Alii ka Moi Rikeke. E waiho mokaki ana na kino make ma o a maanei o ka papahele, a lana ana ke koko uli me he kio wai ala, a e hele ana ka paoa pakui o na kino make ma na welelau o ke ea.
          Aka me neia mau mea a pau, aole no i komo mai ka weli iloko o Elina ke koa a me kona mau ukali wiwo ole. Huli aku la lakou a puni na keena liilii a me na wahi a pau o ua ana nei, a he mea e ko lakou piha i ke kahaha i ka ike ana aku i ka nui o ka waiwai.
          Ua kupee ia iho la ko ke alii powa Don Kito mau lima mahope o kona kua, a awiwi aku la lakou nei e huli hoi a hiki i kahi i haalele ia aku ai ko lakou waapa, i hai aku ai i ka lono i na luina o ka Zelina , a hiki ai ke kii mai a lawe aku i na waiwai.
          Aole no i loihi ka manawa o ko lakou nei hele ana, a hoea ana i ka lae a-a, a ike koke aku la no i ke kuna e kalewa mai ana. Kau aku la maluna o ka waapa, a me ka powa pu i hoe aku ai a kau iluna o ke kuna. He manawa pokole wale no ko lakou hai ana aku i na luina, a me na leo huro hauoli lakou i hooho ae ai me ka hauoli. Haawi aku la o Elina i ke kauoha ia lakou e kau aku maluna o na waapa, a e holo aku iuka malalo o na alakai ana a Egemona, a e lawe mai i na waiwai ano nui a pau, oia hoi ke gula, ka momi a me ke daimana. Ua hooko koke ia keia mau kauoha, a i ka hiki ana i na hora poniponi o ke kulu aumoe, i ka wa hoi a ke kai i ke kulana malie, a e poha iho ana ka mahina maluna me kona nani lua ole, o ka wa ia a na waapa i huli hoi mai ai ua hele a komo me na waiwai a hooili aku la maluna o ke kuna, a he manawa pokole mahope iho, ua huli aku la ka ihu i ka moana, kau na pea a pau, a e moe kapakahi ana ke Zelina maluna o na ale hauliuli oia moana, me ke ano kaena maluna o kona mau hiohiona, me he la ua hoomaopopo iho no ia i kona lanakila ana maluna o na kipi a me ka piha o kona opu me na waiwai makamae a kona mau enemi.
          Elua mea imua.o Elina ia manawa, oia hoi ka huli ana a loaa kona mau hoa i haalele ia aku ai maloko o ka hale nui e kiai i ke kaikamahine ui Emeline; a o ke alualu ana me ka huli i na wahi a pau i kela mau moku me na wahine elua a me kekahi hapa o kona mau luina i aihue ia ai e na powa. Aui aku la ua Elina nei ia Egemona, me ka ninau aku i kona manao ma ia mea, a ua pane mai o Egemona.
          "He mea makehewa paha ia oe e kuu haku ka ninau ana mai ia'u, oiai, ua ike no oe, aole loa au e hookiekie ae ia'u iho maluna o ko'u kulana, a ua h oohiki no hoi au e ukali ia oe iloko o ka lanakila a me ka lanakila ole."
          Ua ikaika ko'u manao e huli hoi aku a e ike i ke ano o ko Emeline ma noho ana, aka, hoomanao hou ae la, aia paha kela poe i aihueia'i me kela mau moku ke noho la iloko o na ehaeha o na hana hoomainoino a ka poe powa, e kali ana me ka hoomanawanui, me ka lana o ka manao e hoea aku ka Zelina a haawi aku i na kokua ana, a huli hou ae la ko'u manao, he mea pono paha ia kakou e huli mua aku ai."
          "Aia ia oe ia mea e kuu haku, a ua makaukau au a me na luina pakahi e ku nei maluna o na papahele oneki e ukali aku mahope o kau mau kauoha a hiki i ka manawa e laweia aku ai ke ola."
          Kau aku la ka ihu o ke Zelina i ke kukulu akau, malalo o na kauoha a ke kapena Elina, oiai, ua hoolilo ia iho la ka powa Don Kito i kumu alakai, a mamuli o kana mau kuhikuhi ana, ua hoomaopopo iho la o Elina i kahi a na moku powa e hoomoana mau ai.
          "E ka powa, eia oe, ano, malalo o ka malu o na koa o ka Moi Rikeke," wahi a Eiina i pane aku ai i ua Don Kito nei, "a he mea makehewa ia oe ke kue ana i ka makou mau kauoha e waiho aku ai maluna ou. Ke kauoha aku nei au ia oe, e hai mai oe i kahi a na powa e hoomoana mau nei, ke ano o ko lakou kulana, a me na mea a pau e pili ana i ka lakou mau hana, a me na lua huna a lakou."
          "He ekolu la e holo ai mai a nei aku, ma keia ihu no a kakou e holo nei, e hoea ana kakou mawaho ae o na pali o kahi mokupuni Sana Banada, aia ma ka aoao hikina, e kokoke ana i kekahi ululaau nui, e ike ia aku ai ke kowa e komo aku iloko o ke kuono, a oia kuono, he 5 mile ka loa iloko o ka aina. Aia ilaila ko lakou kahua hoomoana, a aia iluna o na kuahiwi kiekie, mahope aku o ia kahua na lua huna a me na ana nunui a hohonu i piha me na waiwal i oi pakela aku mamua ae o ko'u. O ko lakou kulana, he ikaika a he lehulehu, a o ko lakou ano a me na hana, he kipi, he powa, a he pepehi kanaka, a ke mihi ae nei au imua o na lani me ke noi haahaa ana aku e kala mai i keia kauwa no kana mau hewa i hana'i," a haule iho la ua alii powa nei maluna o. kona mau kuli me ka helelei ana mai o na waimaka.
          Ke hui pu aku nei au me oe ma ka noi ana ae i ka lokomaikai o na lani e kala mai a e hoomama ae hoi i kou naau, aka, o ke kanawai o ka Moi Rikeke, ua kau ia maluna o na kanaka a pau i hana i ka hewa, a ina oia e lohe mai i kau mau noi ma o ka lokomaikai o ke Akua, alaila, me he mea ala e pakele no oe mai ka make maluna o ka amana. E hoomau aku oe i kau mau kamailio ana ma na mea pili i na powa, a ina e holopono ka'u mau hana mamuli o kau kuhikuhi ana, alaila, ke hooia aku nei au imua ou, e hooikaika no au elike me ka hiki ia'u, e noi aku i ka Moi e hoopakele ae ia oe mai ka make," wahi a Elina me ka leo ano aloha.
          "Aia malaila, he weliweli na moolelo e pili ana no ka lakou mau hana, a ke minamina nei au i ka hai ae, owau pu kekahi i komo iloko oia mea. Lehulehu a kinikini o na makaainana o ka Moi o Beretania i aihue ia mai mai ko lakou mau home nani, i piha me ka hauoli, mai ko lakou ohana mai, a mai na makamaka mai hoi, a lawe ia mai la me ka hoomainoino ia, i piha me na ano hoomanaonao ino loa. Auwe ! pehea la e hiki ai ia'u ke hai aku ia oe i keia mau mea, oiai, ke oni nei, a ke o nei ka welenia iloko o ko'u puuwai, a me he mea ala ke ike nei au i na helehelena oia poe e ku mai ana imua o'u me ke kuhi ana o na lima iluna o ka lewa, a me he mea ala ke lohe nei au i na huaolelo e puana mai ana mai ko lakou mau waha mai, e i mai ana, "ua hiki mai kou manawa, a ua hala aku, a ano, ua hoea mai ka manawa o ka Haku! auwe au! a auwe hoi ko'u hopena," pela iho la ua Don Kito nei e kamailio nei me ka hoomau o na kulu waimaka i ka helelei, a haalulu kona kino mai luna a lalo.
          "Mai hookaumaha wale ia oe iho ano, aka, e hoomama a e hai mai i na ano like me ka'u ninau ia oe," wahi a Elina me ka hoao aku e hoopau i kona ano kaumaha.
          "He mau makahiki ae nei ko'u noho ana ma keia ano he powa, a ua hooliloia owau kekahi o na kapena malalo o ko makou alii nui. Mai ia manawa mai a hiki i keia, he mau tausani o na ola i lawe ia maluna o kela ailana hookahi, a ina he mea hiki i na iwi o na kanaka ke ala hou mal a hai hou mai i na moolelo o ko lakou make ana, e piha ana ke ao holookoa me ka weli, a e uhi ana hoi ka makuahine honua iaia iho me ka aahu kanikau. He oiaio, ua li ia na kanaka maluna o na lala laau, ua puhi ia kekahi poe i ke ahi, a ua noke wale ia i ka hoomainoino ia e like me ka makemake o ka poe powa. Ua hele aku na moku ma na wahi mehameha a ma ka po ua hele aku la na luina iuka a hele aku la a pakaha wale i ka waiwai o ka poe e noho ana ma na kauhale. Ua puhi ia ko lakou mau kauhale i ke ahi, a luku ia ko lakou mau heluna. Ua hauoli a lealea mau na powa no keia mea me ka haawi ole i kekahi wahi manawa pokole o ko lakou noonoo ana no na hewa a me na hoopai mahope no keia mau hana a lakou. No ia mea wau e uwe nei iloko iho o'u me ke kanikau ana, no ka mea, ano, ke ike nei au i ka hopena o ka'u mau hana, a ke hoomaopopo nei au i ka weli i oi ae mamua o na weli a pau a'u i ike mua ai."  (Aole i pau.)

Na Haina Nane.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Aia ma kou Helu 13, Mar. 23, i ike iho ai au i na Nane. Ua kope iho au me ka manao e ili aku maluna o Nettie : aka, ua holo e aku ia, a haule iho la i ka hope waa.
          A ma kou Helu 14, Mar. 30, i ike iho ai au i na haina a No., 10 Confederation, i like loa me ka'u mau haina o ka Nane a Veloceior, a me ka nane 1, 2, 3, 5, a Oahu, koe nae ka nane eha, eia mai ka haina.
          (a) He kanaka ulaula o A damu.
          (e) Na keiki, oia no na manu.
          No kau hoi e Waihalukuluku, Haina.—City, (Kulanakauhale.)
          Ai hoole mai oe i keia, e akahele oe i na kepau ulu o Lele, o ka-ka auanei ou mau wawae.
No kau hoi e Bone ma ka helu 14, i ike iho ai au i kau nane. Haina.—KAPIOLANI.
          Nolaila, ke hooki nei au maanei, me ka welina ia oukou a me na hookele o ka LAHUI HAWAII.  JOS. K. APUAKEHAU.
Lahaina, Maui, Ap r. 3, 1876.
          [Ua like no ka Con federation me ka haina maluna ae.  L. H.]

HE MOOLELO
—NO—
KALINO!
—HE KEIKI A—
KAILUA ME HOLUALOA.
Ka Hiwahiwa Hoi Iloko o Kona Mau
La Opiopio.
MOKUNA I.

          A pau ae la ke kamailio ana a na keiki i ko lakou mau makua, ma ia wa koke no, kamailio mai la o Kailua me Holualoa, a hai mai la i ko laua mau manao piha. He nani nae hoi na, e na keiki a maua, ua hookolo mai nei oukou i ka oukou mau olelo imua o maua nei, nolaila, ke manao nei maua e hai aku ia oukou i ka oihana maikai loa, ke hoolohe mai nae hoi oukou a malama i keia olelo a maua e hai aku nei ano.
          Penei ua mau mea la, mai noho oukou a ao i ka mahiai, he mea maikai ole ka mahiai, ua hanaia ia mea e ko oukou mau makua, a ua ike no hoi au i ka pono ole o ia oihana, penei ko'u ike ana, e pono ana i ka manawa kakahiaka nui lilo loa, a kiekie mai ka la iluna alaila, hele mai ka hahana wela o ke kula, nou ae ka e-a o ka lepo i na maka, kahe iho ka hou o ka lae, aole wahi nao ili me kahi aahu, a oia la i lohe mai oukou e na keiki a maua.
          Nolaila, ke noonoo nei maua i keia manawa no ka oukou mau hana, o ka lawaia, he oihana maikai no ia ia oukou e na keiki a maua, ua ao au ia oihana o ka lawaia, a ua ike no hoi au ko oukou makuakane i ka pono o ia mea, aole e lepo ka ili mai luna a lalo, he like ka hana ana o ia mea me he alii la, iluna wale no ia e ku ai, a e kilohi iho oe ma o a maanei o ka waa, he okoa hoi ka poe nana e hoe ka waa.
          A o ka pau no ia o ke kamailio ana o na makua i na keiki, aia hoi, komohia mai la na manao iini iloko o na keiki, ke olioli wale la lakou nei a pau loa me na manao piha maikai, he nani nae hoi keia, ua lohe ae nei makou i ka oihana maikai o ka lawaia, ae, o ka makou hana ka hoi ia o keia mau la aku o hiki mai, a eia nae ka makou olelo ia olua e Kailua ma, e hele olua i ka imi Pa na makou a pau loa, elima makou elima ka Pa, elima ke aho, elima ka ohe, a pau keia mau mea ia olua i ka loaa, alaila, ua pomaikai makou ma keia mua aku, alaila no hoi, ua pono ka olua olelo ana, aole mea nana e kanalua i ko makou mau lunaikehala, ke ikeia ka pono.
          Pau ae la no hoi ke kamailio ana, ma kekahi la ae, liuliu a hoomakaukau iho la o Kailua me Holualoa no ka hele i ka imi Pa, e like me na olelo i hai pau ia e ka laua mau keiki. Hele laua nei ma Hawaii a puni, aole no hoi i emo aku, hoi mai ana laua nei me na mea i olelo ia, a haawi no hoi i ka laua mau keiki e like me ko lakou makemake piha.
          E ka mea puni Moolelo, e haalele ana kakou i ke kamailio ana maluna ae nei, e aui ae kakou a nana no na olelo malalo iho nei, aia ma ke kakahiakanui o ka la io akua, hoomakaukau iho la lakou nei no ke kukulu ana i hale no lakou nei, a paa ae la no hoi ka hale, hoomalu ia iho la no ka manawa pokole loa, a po wale ia la, hoolako ia na mea ai o kela a me keia ano, a ku i ka hale o lakou nei, hookahi lau o ka puaa, aia i ka aui ana o ka la, liuliu a hoomakaukau iho la lakou nei no ka hana ana i ka imu ka-ka ka wahie, hi'a ke ahi, a ho-a ae la no hoi, kau ka wahie, kau no hoi ka pohaku, aole i emo, unuunu ka puaa, a kalua no hoi, aole no i upu iho, hoolale koke ae la no na keiki, ua mo-a ka imu o ka puaa a kakou, a o ka huai ae la no ia o lakou nei, a noho mai la ke anaina kanaka mai o a o he lehulehu loa, a waiho mai la na mea ai i hoolakoia no ka ahaaina, ma keia manawa, hoomalu iho la ka ahakanaka no ka wa pokole, a hapai ae la ua poe keiki nei i na hua pule.
          A pau ae la ka pule ana a ua poe keiki nei, hoomakaukau iho la ka paina ana o ke anaina mai o a o, a pau ae la no ka paina ana o ke anaina holookoa mai o a o ; a i ke ao ana ae o kekahi la, hoomakaukau mai la ua poe keiki nei no ka oihana lawaia, kauo ka waa a ku ana i kahakai, ka hoe, ke ka-liu, ka ohe, a ku ana i ka waha o ka waa, kau ae la lakou nei a pau elima maluna o ka waa kialoa, a o Kaulana no hoi ke ono.
          Ia lakou nei i holo aku ai a hiki mawaho o kunanalu, lana iki iho la lakou nei malaila no ka wa pokole, hu ae la ka ia malaila he Aku, i keia manawa a lakou nei e lana ana ilaila, e hoolei aku ana o Kaulana i kana Pa, e ai mai ana ke Aku, hookahi no a komo ana i ka waha o ka waa, hoolei aku la no hoi o Kalino i kana Pa, a ai mai la no hoi kana, alua no ia, ko lakou nei huli hoi mai la no ia, a pae ana i ka honua; i ka ihu no o ka waa a pae ana i ke one, lele 'ku la lakou nei, hopu iho la no i na ia alua, a paa i ka lima, hiki ana lakou nei i ka hale o ke Aku mua i ai mai ai i kinohi, kau aku la ia iloko o ka hale.
          O ke Aku hope, pau no ia lakou nei i ka ai ia, pale ae la hoi kana, ua noa ka hale hou o lakou nei, ka lakou nei hana mau no ka lawaia i na la a pau loa, ai mai la no ke aku ke holo aku lakou e lawaia, he pa haneri a haneri, he oi pakela loa aku hoi ka Pa maikai o ka laki, e piha ana kela me keia waa i ka ia, mai ka pikao hope a ka pikao mua, oia ka piha nakele o ka waa.
          E o'u mau makamaka puni ike naauao, e haalele oe a me a'u i ke kamailio ana no na keiki lawaia, e kamailio piha hou kakou no Mailelaulii, aia i ka manawa e kokoke aku ana e puni ka makahiki, olelo aku la o Kalino ia Mailelaulii, ina he mea oluolu i kou manao e kuu kaikuahine, ko ae ana mai ano. E pono ia oe ke hele e poai ia Hawaii a puni, o ko wahi kaikaina uuku ke hoonoho mai me makou i keia mau la, ke oluolu ia.
         I noho makou a aloha ae ia oe, e noho mai ana kahi mea uuku, a oia la na manao ia oe e kuu kaikuahine, he mea pono ole nae ia no ko Mailelaulii manao ua oi loa kona aloha i kona pokii hanau hope; olelo aku la o Mailelaulii ia Kalino, ina au e hele, hele pu no maua, ina hoi i ola keia ia oukou, aole ! alaila ua pono io maoli na aua ana a oukou; i ola keia ia'u, ka! pela io paha? E hooko io paha wau i ka oukou noi mai, ka! i kuu noonoo maikai ana iloko o'u iho, e aho no ka hele pu o maua.
          Nolaila, eia la ke kau mai nei ka halialia aloha no ka'u huakai hele, e hele wale aku no paha auanei e kaapuni ia Hawaii a puni, aole e puni ana, no ka mea, ua hoakaka e ia mai mamua ae e ko ka lani, aia nae paha i ka hele ana aku ka hoi, i puni ole, he ano kamalii ka hope, a i puni hoi, he kanaka makua ia olelo ana.
          Eia ka mea e lilo ai kakou i ano kamalii, o ka hele aku no a kahi e molowa ai, ilaila no e apa ai, aohe e puni ; nolaila, he nui na mea a oukou e apa hele aku ai, o ka maika, o ka hee nalu, o ke kilu, he o-o ihe, a pela aku; E ka mea e heluhelu ana, e waiho i ko kaua kamailio ana no Mailelaulii, e kamailio kakou no Hikapoloa, ua olelo ia ma keia Moolelo o Kalino, o Hikapoloa, he kaikoeke aloha nui ia na Kalino, oia hoi ke kane mare a kona kaikuahine; he hoa pupuu anu ia no na po anu kehau.
          He hoa haihai olelo no hoi no kahi mehameha ; o keia kanaka o Hikapoloa he wahi kanaka maauaua no ka aina i Kona, Hawaii, kana hana mau ia e hele ai ma na aina kaha, elima hele ana i kai i ka la hookahi, a elima no hoi ana iuka i ka la hookahi, pela wale no a po ka la.
          Ia Hikapoloa e kalewa ana i na mea kuai ana ma na aina kaha o Kona, a kokoke mai i ke kupono ana i ka aina awakea, aia hoi, huli ae la ia a nana iuka, a o ka peahi mai a ka lau o ke koa iaia nei, nalu wale iho la no loko o ia nei e nalu ai no ka hoi, a ke kalewa, ma ia manawa no, o ko ia nei hoi iho la no ia iuka, a hiki ana keia i kona hale, kuu iho la hoi i kana ukana mai kona a-i, a noho iho la e hoomaha, a pau ka maloeloe, hoomakaukau iho la keia e paina, hue aku la keia i ka umeke a me ka ipukai a panee mai la i ke alo, i wehe ae ka hana, aole ai o loko o ka umeke, aole no hoi he ia o ka ipukai, eia ka ua pau i ka haawi ia e ke keiki i kamalii.
          Aia hoi, hoomanawanui iho la keia no ka pololi, aole i liuliu iho, ku ana kana keiki, ninau aku la kona makua iaia, e kuu keiki e, nau no i haawi ka ai a kaua me ka ia? Ae mai la kana keiki iaia, ae na'u i haawi, aia hoi o ka pii mai la no ia o ka huhu i na maka o ia nei, nana aku pii ka ena o ka makua.
(Aole i pau.)