Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 22, 25 May 1876 — Page 1

Page PDF (1.23 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, MEI 25, 1876.  {HELU 22.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

C. H. DICKEY, (Kale Kika,)

LOIO!
A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ia "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai.  17-1y.

OLELO HOOLAHA.

MAI KA HAKUAINA C. C. HARRIS, o Kailua Ahupuaa o Koolaupoko, Oahu, ua lilo mai ia makou ka hoomalu ana i na kai lawaia o Mokulua, Ahulili a me Kea. Nolaila, ua koho pono ia o JOHN A. CUMINIS i Luna nana e hoomalu a hooponopono i na mea a pau ma ia mau wahi no ka makahiki.
E hoolohe na mea a pu iaia.
W. L. MOEHONUA.
Mei 20, 1876.  [22tf]

Amara! Holokahana!!

UA MAKAUKAU KA MEA NOna ka kinoa malalo iho e hoolawa i ka makemake o na makamaka ma ka hana noelo ana i na KAA o kela a me keia ano me ka nani a me ka paa. Malaila e kiliopu ai ka holo a ka lio, me na kamaa hao i kaupaona likeia, a i hana ia hoi noloko mai o ka hao paa loa me ke kumukuai haahaa loa. Me ka eleu a me ka mikiala, ua hopo ole i ka puana ae, "aohe lua e like ai." Ma Ainahou, ka loa o ka Hale Amara mai ka Hale Dute mai.  C. B. WILSON.
1 1y  Kale Wilesona.

G. W. WEST!

HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii  1-1y

S. B. DOLE.

LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y

J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."

HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia.  1-1y

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

Hoolaha Komohewa.

KE HAI IA AKU NEI KA LONO I NA kanaka a pau, aole e hele wale ma ka aina i kapaia o Waimanalo, maloko o ke Ahupuaa o Honouliuli, Apana o Ewa, Mokupuni o Oahu, aole e hookuu wale i na holoholona, aole hoi ma ke oki ana i na laau, ka lawe ana i na wahie, a pepehi, a uhai wale paha i na bipi hihiu. Pen e na palena o ua aina nei: "O na aina hoolimalima mua ia ia JOHN MEEK, o ke kula o Lihue, e me ke kula o Honouliuli ma ka aoao ma uka a ma na aoao ma kai o Nanakuli ma kahi aoao, a no Koilina ma kahi aoao."  J. H. CONEY.
Honolulu, Feb 9, 1876.  [14 tf]  Luna Hooko.

CECIL BROWN,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
741   1yr  792

WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE  1-1y

Bring in the Children.
Crown of Life. p. 80.

E kii i na keiki a kai mai,
E kii a hoohuli, aloha nae;
E ao a e kuhi pono no
Ke ala e hele ai lakou.
Aloha Iesu la a kali no
I huli lakou la a ola mau;
Kahea mau oia e huli mai.
Aloha kakou a kii koke ae.
2 Mai kuhi he hupo nei,
He uhane maloko, mea waiwai,
A hiki ke komo i ke ao,
Ke loaa no nae ka naau hou.
E kii i na keiki no Iesu e.
Aloha no ia a kia maikai
I ole e hewa a auwana'e.
E kii i na keiki a kai mai.
3 Hamau! leo lai, mai papa e.
E ae i na keiki e hele mai,
Mai uka a kai, mai o a o,
Mai kahi aa a maikai no.
Aloha a kii a lawe mai no.
I lohe a ao lakou no Iesu,
A huli a lilo nona a mau,
A komo maluna ma ke ao.
HAWAII.

ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
PUUWAI WAIPAHE!
KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O
KA OI WELINA HOPO O KONA
MAU ENEMI.
Mokuna VI—Helu 21.

          I Ko kakou hoomaka hou ana aku ma keia pule, e loaa no ia kakou ka hapa hope o ka haiolelo a ke koa wiwo ole, i kukai pu ia mai e ka pane a ka Moi ; a e loaa no ia oukou malalo nei:
          "E ke Alii, ka Moi e, he hana nui keia e waiho nei imua o kou aupuni, a me kou lahuikanaka, a ke noi aku nei au i kou noonoo maikai ana e ke alii ma keia mea. Ma ko'u manao iho, ke noi haahaa aku nei au, e hoomakaukau ka aupuni i ekolu mau moku kaua paa, me ka hoolako pono ia i na mea kaua, na kanaka a me na alii he poe wae ia, a he poe i maa a makaukau i ke kaua ; a na'u no e alakai wiwo ole ia lakou ma ka paio aku me na powa. O ko'u makemake nui nae o ka makaukau koke o keia mau moku i ka wa pokole, a e holo koke aku mamua o ko lakou hana ino hou ana aku i kekahi poe ma kahi mau wahi e aku. Ke lana nei ko'u manao, aole no e hala na mahina ekolu, e huli hoi mai no makou me na nu hou hoohauoli o ka lanakila. A ke hai hou aku nei hoi au, e ke Alii ka Moi e, ua paa malalo o ko'u mau lima he mau waiwai lehulehu wale o ke gula, ke daimana, a me ka momi, a ua huna au ma ka honua maluna o ka aina o na powa, a eia no hoi kekahi maluna o kuu kuna."
          "Ua oluolu loa au i ka apo koke ana aku i keia noi, a ua lawe ke aupuni ano. A ke hai aku nei au imua ou e Elina, o kau mau mea a pau i hai mai nei, ke hookipa mai nei au iloko o ko'u puuwai me ka hauoli nui, a ke hai aku nei no hoi au e hooko koke ia kau noi, a e lawa kou makemake ma na mea a pau. He ekolu pule mai keia la aku e makaukau no keia mau moku nou, a aia i kou wa e makemake ai no ka holo ana, alaila, e holo aku no oe ma ke ano he alihikaua maluna o keia mau moku. Ano, e Elina, mamuli o kau mau hana no ko'u aupuni, a mamuli hoi o kou hoomanawanui ana, ke kau aku nei au maluna ou i ka inoa Alii Sir Naika me na hoku hoailona, a me ka pahikaua medala gula ; a me keia mau makana, e lawe pu aku oe i ke aloha o ke aupuni o Beritania ma o ka inoa o ka Moi a me ka lahui holookoa."
         
I keia manawa, ke uwe haaniponipo la o Emeline, no ka lohe ana aku ua komo ka manao iloko o kana Elina e haalele mai iaia mahope nei, a hele hou aku ma kana huakai moana. No keia mea, ua uluku mai la na huina ehaeha a pau a ke aloha maluna iho ona, me ka hoonaeiki mau i kona puuwai; a na ka waimaka no e hiolo mai na maka mai, e loku mau ana i kona mau lihilihi nani, a kiheahea iho la maluna o na papalina, a pahola ae la ka wela a puni kona kino, a puapua mai la ka ula helohelo o ka wahine maikai maluna o kona mau helehelena, a he oi pakela aku ke kilakila a me kona nani ia wa. A kau mai la maluna ona ka maka o na mea a pau me ka mahalo mai i ka ui. He oiaio, aohe lua ma Beritania a puni o ka ui, a ua kapa ia o Emeline, "ka Rose o Enelani."
          Ku iho la ka Moi Rikeke ; ka Moi i olelo ia nona ka puuwai i nele i na koni waipahe o ke aloha ; ka Moi hoi nona ke aupuni i oleloia ua welo kona hae ma na kihi a pau o ka honua ; ae, ku iho la ia me kona kulana Moi a me ke kino kanaka makua imua o keia keiki opiopio, akahi no a hoomaka ae na omaka heu ma kona auwae, me ke kino pololei i hookahua ia e na helehelena o ke kanaka puuwai wiwo ole a me na hiohiona koa hoi. E mohala maikai aku ana ka ula pua rose o kona mau papalina, a na ia ui kanaka maikai i kilou aku i ka iini makahehi o na puuwai a pau e noho ana iloko o ka rumi hookipa alii ia manawa, a hoopiha ia ae la lakou me na manao koni makahehi i ko ianei kino a me ke kulana mai luna o kona pane poo a pulelo loa aku i kona mau kapuai wawae. Ua olelo ia ia manawa a lakou e hui aloha pu ana maloko o ka rumi alii, ua puana hawanawana ae ke alii Moiwahine i ka pepeiao o kana kane Moi i ka pane ana ae:
          "E kuu Moi, me he 'la imua o ko'u mau maka a kakou e luana nei iloko o keia keena, ua lilo ke koa opio Elina o ka moana i mahina, a na kona nani e hoomalamalama nei i keia keena ; a o kana ipo hoopalau hoi ana i hiipoi mai nei mai na ae-kai mamao mai o ka waena moana, oia hoi o Emeline ka ui, me he la oia no ka hoku ukali o ka mahina, a na ia hoku hoi e pahola ae nei i ka nani, a hoopulu iho hoi i ke ea me ke ala onaona, maluna o na mea a pau a kona koolua mahina e hoomalamalama nei. He nani keia i oi aku kona palena mawaho o ka hoomaopopo ana o ke kanaka," wahi a ua Moiwahine nei, me na hiohiona piha hauoli, a na kona mau hiohiona no hoi i hoike ae imua o ke anaina holookoa, i ka oiaio o kona manao, a me ka ukali pu o na iini o kona puuwai mahope oia mau huaolelo.
         
I ka pau ana o ka hawanawana a ke alii Moiwahine, ua pane ae la ka Moi me ka leo moakaka, i ka i ana 'e, "he oiaio ua nele ka Moi o Beritania Nui i na huaolelo e hoike piha aku ai i kona manao a me na iini o kona puuwai no ke kamahao o ka manawa a kakou e hui nei, a no ka piha pu hoi i na mahalo hoomaikai i awiliia me ka hauoli, pela wau e ku olohelohe aku nei imua ou e kuu keiki e Elina, a e kuu kama hoi e Emeiine. Ano e lohe na mea a pau, ke lawe nei au ia laua, malalo iho o ka malama maalahi a na lani, he mau keiki na'u, a ke kauoha aku nei au i na 'lii a me na makaainana o ko'u aupuni, e hoomanao mau lakou i keia, a e nana mai ia laua ma keia ano."
          Me na lima haalulu a nakanaka ka Moi i lalau mai ai ia Elina, a kulu iho la kona mau waimaka ma kona mau papalina.
          "O keia mau maka i ike ole i keia mea he kulu waimaka, keia puuwai hoi i ike ole i neia mea he hauoli e kahuli ai ka noonoo kanaka, ke hoauau nei i na onohi me ka waimaka, a ke hookapalili nei hoi i na aa-koko me ka hauoli, he oiaio, akahi au a ike i ka oiaio o na olelo, he pohaku ka puuwai o ke kanaka i ike ole i keia mea he hauoli ;" wahi a ua Moi nei.
          "E ke alii kuu haku ka Moi," wahi a Elina, "e like me kou nele ana i na huaolelo e hoike ae ai i kou hauoli, pela no au i nele ai i na huaolelo e pane aku ma kahi o na lokomaikai nui a me ke aloha oiaio au i kau mai nei maluna o'u a me ko'u hoa i manaoia no na la e hiki mai ana, oia hoi o Emeline. Aka, ina no nae ua nele au i na huaolelo no ka hoike ana aku i ko'u mau hoomaikai, he oiaio, aole no i hoilihune loa mai na lani ia'u, a he hiki no ia'u ke hoihoi aku i ka mahalo na ke ano o ka'u mau hana, a ma ka hooko ikaika ana hoi i kou manao a me ka manao o kou aupuni e ka Moi, no ka pono a me ka pomaikai o na makaainana. Nolaila, i hoike no keia mau mea, ke lawe ae nei au i ka hoohiki ana malalo iho o na ao kaalelewa o ka lani, a maluna ae hoi o ka honua o kuu one hanau a'u e ku nei, e hooikaika no au no ke ea o ka hae nani a kamahao o Beritania, ke aupuni hoi a'u e aloha nei, a e lilo kona mau enemi a pau i mau enemi no'u a i mau hoa paio hoi, a pela ka mana lokomaikai o na lani e kokua mai ai ia'u a haawi mai hoi i na pomaikai."
          Puoho ae la na leo huro nui mailoko mai o ka puuwai o na 'lii e nonoho ana, haalulu ae la na kihi o ka hale alii, a pahola aku la na eheu makani ia mau leo hauoli mao a maanei o ka pa alii, a i ka lohe ana mai o na makaainana, ua hui lokahi pu mai la lakou ma ia hauoli pu ana, a punia ae la ke kulanakauhale holookoa me na leo i piha i na hoike ana o ka hauoli, e puana ana i na huaolelo
          "E ola ke Koa Elina a me kana ipo i na lani!"
          He ekolu pule ka noho ana o Elina ma iloko o ke kulanakauhale, a iloko o ia manawa, aole loa i poina iki ua koa opio nei i kona mau hoa alo make o na moana powa, aka, ua noi aku la ia i ka oluolu o ka Moi e ae mai ia lakou e hui pu me ia ma ka hoomanao ana ae i na ino a me na popilikia i alo ia e lakou, a ua hauoli ka Moi i ka poloai ana aku i na luina a pau o ke kuna Aliiwahine o ka moana oia hoi ka Zelina ka manu.
          I ka hala ana o na pule ekolu, ua makaukau iho la ke aumoku hou a Elina i noi ai i ka Moi, ua lawa pono me na kanaka i wae ia, a me na pono kaua no ka hele ana aku imua o na enemi a kaua aku me ka hopo ole. O ke kuna Zelina ua hoomaemae hou ia ae la ia, a ua kupono ke kapa ia, "ka halealii aumoana."
          Iloko o keia mau la a ka lahui e hauoli nei, iloko o ka wa a na puuwai a pau i manaoia e hauoli ana, aia hoi hookahi puuwai, ua pani paa ia kona mau puka hoohauoli, a e noke ana na kui hookaumaha i ka houhou i ka lakou mau ukana hoolauwili kino. Ua ulu a ua kumu ke aloha iloko o ka ui Emeline no kana aloha Elina, a ua hiki ole iaia ke hoopoina no ka manawa pokole i ka hoomanao ana ae i kona holo ana aku iwaena o na powa, ka poe hoi ana i noho pio ai a i kamaaina ai no ka lakou mau hana hoomainoino a pepehi kanaka—auwe—me he mea la, ua uhi ia iho la kona puuwai e ka uhi kanikau a kona mau aa koko e u ana, no kana ipo i aloha ai, ka mea hoi i hoopakele mai iaia mai loko mai o ka make, ke hele aku a paio aku me lakou ma na pea o ia mau aekai malihini makamaka ole, a maluna hoi o ka ilikai o ka moana ino kai hohonu. Ua makemake no ia e noho me ko laua mau makua alii, ua manao iho no iloko ona ua oi aku ka pono ke noho iho ia mahope nei ; aka, no ka oi pakela ana o ke koni a na iini aloha oiaio o kona puuwai no kana mea i aloha ai, ua hiki ole iaia ke kaohi mai i ka manao hoohihi e ukali aku mahope ona iloko o na poino a pau ke make a ke pakele mai.
         
I ka wa a ka lehulehu e hauoli ana, e noho u ana ia me ka nalowale ana o kona mau manao kuko iloko iho ona. O Elina, ua like no kona aloha no kana mea i iini ai, aka, ua lawe kela i na huaolelo, "o ka hana mua, a mahope na mea e ae."
          Me ka leo nahenahe o Emeline i pane mai ai iaia i kekahi la, oiai, laua e holoholo ana malalo o na lau laau o na mea kanu o ka pa pua, i ka wa a na kukuna o ka la e iho aku ana e napoo malalo o ka ilikai o ke komohana, e hoao ana o Elina e hoomaalili i na manao hoopilihua o kana aloha, a pane mai la ua pua rose nani Emeline nei me kona leo nahenahe, i piha me na huaolelo ono like me ka wai meli:
          "E Elina, ka mea a'u i hoohiki ai he aloha na'u, ka mea makamua hoi nana i hookomo mai ka anoano o ke aloha iloko o ko'u puuwai, a hoomaopopo iho au i ke ano o ia mea, ke aneane mai nei e hoea mai ka la a'u e makau nei, ka la hoi au e ake nei aole loa e hoea mai."
          "E kuu aloha, heaha ia la e hiki mai ana, a heaha kou mea i makau ai?"
          "O ka la ia nana e lawe aku ia oe mai na kapakai aku o keia aina, a noho malihini iho hoi au, a o ka nalo ana aku o kou mau maka ka'u mea e makau nei. Ua ike no oe ua sila ia ko'u kino, ko'u puuwai a me na mea a pau e pili ana i kou manaolana malalo o kou mau kapuai wawae, a e ae mai no anei oe e haalele iho ia'u mahope nei, e noho aku me ka u a me ke kaumaha?"
          Haule iho la o Emeline maluna o ka honua a kukuli mai la imua o Elina, a pane mai la:
          "E ae mai no anei oe e hana ino a e hoomainoino ia keia kino i alo mai ai i ke kai loa mamuli ou, e ke aloha ? Auwe au! ke ae oe, a aloha wale hoi kou ike hou ana aku i na lae aa a me na paia o ka hale kakela o ka ae kai oia wahi a kaua i hui mua loa ai iloko o ka pilikia, a i alo pu mai ai hoi. E Elina kuu haku, e hoopalaka mai ana anei oe ia'u?"
(Aole i pau.)

Ahaolelo Kau Kanawai
O ke Aupuni Hawaii!
Ka Moolelo o na hana o ke Kau o
ka M. H. 1876.

LA HANA 16.—Poakolu, Mei 17.
Halawai ka Ahaolelo e li ke me ka mea mau, ma ke hora 1 o ka auina la.
HELUHELUIA NA HOOPII A WAIHOIA.
Waiho mai o Hon. Mr. Helekunihi, he palapala hoopii mai Hana mai, e noi ana e kukuluia i halemai ma na apana Kiaaina pakahi. Mai Koolaupoko, e noi ana e ae ia na kauka Hawaii e lapaau wale, a e hoemiia na la hana o na poe paahana ma na mahiko i 20 la i ka malama.
Waiho mai o Hon. Mr. Barenaba he hoopii mai Honolulu mai, e noi ana, e aeia aku i eono ohua ma na kaa hoolimalima.
Waiho mai o Hon. Mr. Kauai, he hoopii mai Waimea, Kauai mai, e noi ana e hookuuia ka auhau o na makua i loaa ekolu keiki, a i hookahi Kiaaina mai Hawaii a Kauai, a e hoololiia ke kanawai o na luna aupuni, a e hoemi i ka uku o na luna aupuni mai na Kuhina a hiki ilalo.
Waiho mai o Hon. Mr. Nakaleka, he hoopii mai Molokai mai, e noi ana, e hoemiia na koina o na aha i I dala ina he kanaka ilihune ; e auhauia ka bipi i 20 keneta, o ka hipa a me ke kao i 5 keneta, o ka lio, miula, hoki, kao, hipa, puaa, a me bipi e laweia ana i na aina e he 10, a e kauia ke dute i hookahi keneta no ka paona, no ke ko paa, malakeke, pulu e lawe ia ana iwaho ; na waiwai e ae o loko nei e laweia aku ana iwaho, e dute ia.
HOIKE A NA KOMITE.
Waiho mai ke komite waiwai i ka lakou olelo hoike no na palapala hoopii mai Honolulu mai e noi ana e hookiekie ae i ka uku o ha makai i $300 no ka malama, a me ka palapala hoopii mai Makawao mai, e noi ana, e hanaia ma ke kanawai ka uku o na makai, ua waihoia a noonoo pu me ka bila haawina; a pela hoi me ka palapala hoopii mai Hana mai e noi ana e hoomahuahua ae i ka uku o na makai o Honolulu i $30 i ka malama, ua waiho ia a noonoo pu me ka bila haawina; o ka palapala hoopii mai Honolulu mai e noi ana, aole e auhau ia na miula a me kekake, ua hoopanee loa ia; o ka palapala hoopii hoi mai Wailuku mai e noi ana, e hoohui i kekahi mau oihana aupuni, ua waihoia no ma ka papa, no ka mea, he bila kanawai ke hana ia ana no ia mea imua o ka hale; o ka hoopii mai Hana mai, e hoemi i ka auhau lio; aole e auhau ia na makua keiki lehulehu; a e hoopau i ka auhau kino; a o ka hoopii hoi mai Hana mai e noi ana e hoonoa i ke dute o na waiwai pili ekalesia, ua waiho ia ma ka papa. Aponoia.
Hoike mai ke komite pai, ua paa i ke paiia ka hoike a ke komite waiwai, e pili ana i ka ninaninau ana i na ano i lawe ai ke kakauolelo mua o ka Ahaolelo i kona uku, a me na hoolilo e ae. Hoike pu mai no hoi aole i paa ka bila hooulu lahui i ke paiia no ka nui o ka hana i keia wa ma na hale pai. Aponoia.
NA OLELO HOOHOLO A ME NA BILA.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Halstead no ka manawa mua, i ka bila e hoololi ai i ka pauku 1417 ; ka pila e hoololi ai i ka pauku 1419 ; a me ka bila e hoololi ai i ka pauku 1420 o ke kanawai Kivila, a waihoia no ka heluhelu elua ana malalo o na rula.
Noi mai ka Hon. J. M. Smith, e hapai houia ka noonoo ana no ka bila hooulu lahui a Hon. Mr. Martin, a e kauoha ia e pai.
Mahope iho o ka hoopaapaaia ana, ua kaheaia na ae a me na hoole no ke pai ana i ua bila nei, a ua hooholoia e pai he 23 ma ka ae, a he 18 ma ka hoole.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Nahaku no ka manawa mua, he bila e ae ana e kuai i ka opiuma. Iloko o ka wa e kulu ana ke o-e o ka mea nana ka bila, ua noiia, a aeia e hapai i
NA HANA O KA EA.
Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hoopau loa ai i ka pauku 216 o ke kanawai Kivila, imua o ke komite o ka hale. O ka Mr. Nahaku ma ka noho.
Ma ke noi a ke Kuhina o ko na aina e' ua hoopauia ke komite me ka nonoi aku i ka hale e haawi aku i keia bila i ke komite wae i koho ia no ka noonoo ana i ka bila e hoolol ai i ka pauku 215 o ke kanawai Kivila. Aponoia.
Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hoopau loa ai i ka pauku 1 o ka mokuna 41 o ke kanawai Karaima, imua o ke komite o ka hale. Kaheaia o G. W. Pilipo i luna hoomalu no ke komite;
heluhelu ia ka bila imua o ke komite, no ka lua o ka manawa a o ke ano nui o keia bila, oia no ka hoonoa ana i ka rama.
Noi mai ka Hon. Mr. Wana e hooholo loa ia keia bila no ke kakau poepoe ana.
Noi mai hoi ke Kuhina o ko na aina e, e hoopanee loa ia ka bila.
Mahope iho o ka hoopaapaa ana, ua hoopanee ia me ka hooholo ole ia, a noho hou ke komite ma ka la apopo.
Hoopanee ka Hale.
LA HANA 17.—Poaha, Mei 18.
Halawai ka hale e like me ka mea mau.
NA PALAPALA HOOPII.
Waiho mai ka Hon. Mr. Aholo he palapala hoopii mai Lahaina mai e noi ana, aole e ae aku ka Ahaolelo i kekahi haawina a ke Kuhina Waiwai i hoolilo ai me ka hookaawale ole ia ma ke kanawai. Haawiia i ke komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kaiue he palapala hoopi mai Molokai mai e noi ana, e ae aku i ke Kuikahi Panailike, a me ka aie miliona, i umi nae miliona. Haawiia i ke komite Waiwai.
Waiho mai ka Hon. Mr. Helekunihi he hoopii mai Hana mai, e noi ana, e kukuluia i mau kula hana lima ike ma kela a me keia mokupuni. Haawiia i ke komite Hoonaauao.
Waiho mai ka Hon. Mr. Aiwohi, he hoopii mai Kohala mai, e noi ana e hoohanaia na paahana malalo o na haku i 9 hora hana o ka la. Haawiia i ke komite kalepa.
Waiho mai ka Hon. Mr. Aiwohi he hoopi mai Kohala mai, e noi ana e hoopau i ke kokua ana i na kauka kaahele. Haawiia i ke komite waiwai.
HOIKE A NA KOMITE.
Waiho mai ka Hon. Mr. Waterhouse i ka olelo hoike a ka hapa nui o ke komite kalepa, penei: No ka palapala hoopii mai Honolulu mai, e noi ana e waiho mai na kuhina imua o ka hale i na mea e pili ana, i ke kuikahi panailike, a o ka hoopii hoi mai Hana mai, e noi ana e hana ia na hale a mena mea ai a na poe paahana ma na wahi mahi ko a maikai; me ka hoopii mai Honolulu mai, e noi ana e hoonoa ia na laau kukulu hale maluna o na aina konohiki, ua waihoia lakou ma ka papa. O ka hoopii mai Koolaupoko mai, e noi ana e kaupalenaia na hora o na paahana mai ka hora 7 A. M., a hiki i ka 12 M. a mai ka hora I a hiki i ka hora 5 P. M., a ina e puka aku mawaho o ia manawa, e hookuu ia oia, ua manao ke komite e haawi aku i ke komite hookolokolo. O ka palapala hoopii mai Makawao mai, e noi ana e ae aku i ke kuhikuhi panailike, waiho ia ma ka papa a hiki mai ka lono o ke kuhikahi panailike, waiho ia ma ka papa a hiki mai ka lono o ke kuikahi panailike mai Amerika mai. O ka hoopii mai Makawao mai, e noi ana e hoopau loa i ka aie miliona, e waihoia ma ka papa a heluhelu ekolu ia ka bila e hoopau loa ana i ua kanawai la. O ka hoopii mai Hana mai e noi ana e hooponoponoia na hora hana o ka la, e haawiia i ke komite hookolokolo. O ka bila kanawai a ka Hon. Mr. Aholo no ka hookuu ana i na paahana ma na la kulaia nui o ke aupuni, ua manao ke komite e hooholo loa aku ia bila, a e noi aku i ka hale e kakau poepoe ia. Aponoia.
Hoike mai ka His Ex. Kapena ka luna hoomalu o ke komite wae i haawiia'i ka bila e hoololi ana i ka Pauku 1 o ka Mok. 14 o ke kanawai e pili ana i na laikini awa, no ka hemahema o ke poo, nolaila, ua manao lakou e waiho mai i ua bila la e hooponopono hou ia ke poo ma na olelo a elua. Aponoia.
NA BILA & OLELO HOOHOLO.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Waterhouse, e lawe mai ana oia he bila e hooponopono ai i na kai lawaia.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Birch e lawe mai ana oia he bila e hoopau ai i ke kanawai e hoohaiki ai i ka lawe ana mai, a me ke kuai ana aku i ka opiuma.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Aholo no ka manawa mua, he bila e hoololi ai i ka pauku 11, 12, 13 a me ka 14 o ke kanawai e hoopau ana i ka mokuna 10 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i ka oihana Hoonaauao. Ma ke noi, ua kauohaia e pai i ua bila la no kona heluhelu elua ana.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kalaukoa, e lawe mai ana oia he bila e hoololi ai i ka Pauku 101 o ke kanawai kivila e pili ana i na laikini waapa.
Waiho mai ka Hon. Mr. Waterhouse he olelo hooholo, e kauoha ia ke Kuhina Waiwai e hoike mai i ka nui o na loaa a me na lilo o ka hotele Hawaii mai kona hoomaka ia ana mai a hiki i keia wa.
Hoololi mai ka Hon. Mr. Preston, e hookomo ia i mau komite wae ka mea nana e hele e huli. Ma ka ninau ia ana, ua hooholoia e like me ka hoololi, a ua kohoia na komite, oia na Hon. Mr. Waterhouse, Preston, Gay, Kapena, & Isenberg.
[Nana ma ka Aoao Ekolu.]