Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 146, 10 March 1891 — Page 3

Page PDF (1.15 MB)

This text was transcribed by:  Toni Lynne Kaefferlein
This work is dedicated to:  Elizabeth Sherman Allyn

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

HE MOOLELO HAWAII

- NO -

KUALUNUIAOLA.

 

 KE KEIKIKOA O KA MOKUPUNI O MANOKALANIPO.- KA HEAPAIOLE O KE KOA I NA LA O KA NOHOALII ANA O OLA, KE ALII O WAIMEA, KAUAI.

 

 Ae haule pu me ka aha, a he mea hoi ia i olelo ia e ke lii e ko kakou mau kapuna, haule ka aha a i ole kani paha ka pahu he alii aimoku, nolaila oi la e ke lii, he malihini aimoku kiekie ana kau i keia la mamua o ka po ana.

 

 Aohe a'u malihini e ae, wahi a ke iii, koe wale iho no ina he pio kekahi a na koa e hoi mai la, alaila he ino hooulu kaua aohe he alii aimoku.

 

 E ao kanaka mai oe e ke lii, malia he keiki no paha kau me kekahi wahine aku, a i ole he ohana e ae no paha kekahi ou e ola nei?

 

 Ina ua loaa keiki oe me kekahi mea, alaila oia ae na keia pio e lawe ia mai nei, me nei noonoo mai oe e ke lii.

 

 Oiai ke kahuna e kamailio ana me ke lii hiki aku la na koa me ka lakou pio, a no ka pau pono ole e ko Ola pohihihi i na olelo a ke kahuna, ua kiani loa aku la kona lima i na koa e hoihoi loa i ke pio i ka hale.

 

 I ka hala ana aku o na koa, ua hahai aku la ke lii mahope me ke kahuna, a oiai laua e hoi ana ua palaka loa ia ke alii, a o ia ka ke kahuna i olelo aku ai, pahea aohe anei ou wahi mea a hoomalana mai?

 

 Hoole hou mai la no ke lii me ka olelo ana aohe ana keiki, a nohea mai la keia kanaka ui a'u i ike aku nei?

 

 He alii nui kela e ke iii@, ina paha aole nau alaila na kekahi o keu ohana, a ina oe e hoohewahewa ana e poino ana oe, a pakele no makou na kahuna.

 

 No keia mai olelo a ke kahua ua ano pii ke kai o ke lii, a eia kana i olelo mai ai ma ua ike oe ke alii ia e ola ai o kou mau iwi, o hoi me ia alii a haalele mai ia'u, akahi okoa ko'u uluhua ia oe, mea ae no ke lii nui, mea iho no ke lii.

  Aole i pau.

 

E HOOMANAO I KA OLELO A KAHIKO, I ALII NO KE ALII I KE KANAKA.

 

 Me keia mau hoakaaka ana a ua kaula nei imua o ke alii ka Moi, ua lilo ia i mea nui nana e hana ai, a ninau hou aku la ke alii ka Moi iaia:

 Pehea wau e hana ai e loaa ai e loaa ai ka ohana alii o Hawaii nei e like me kau i hoike mai nei.

 Maikai, wahi a ke kanaka, e a k@ , e hoala oe i ka papa ku @uhae @iii a e ia i ia hoi na @ mai Hawaii a Kauai, a mao; opo ia oe, alaila, he mana kou e kauoha ia lak@i a pau e hoi mai imua o kou alo.

 Malalo o ke kua@aua alii, a oia au @ ka wa ou e ike ai, he poe alii ka poe nana e lawelawe nou,

 

 

 ma na apo a pau, aole hoi he lopa.  Nolaila, e ke alii e, o keia a'u e kuhikuhi aku nei ia oe, aole au e olelo aku ana ia oe e hana ino i na makaainana, aole pela, aka, e ike oe i ke au nui a me ke au iki.  O keia ka'u e hoike aku nei ia oe e kuu haku, ka mea nana e kalua i keia poo i ka imu.

 Nolaila e kuu haku, ka Iku Ha'i iwaiho ia mai i mea nana e hooponopono i ka lahui.  E hoomanao i ka leo o ke kanaka, i mau ai ka maluhia iluna o keia aina, a pela auanei e hooni paa ia ai kou kulana Iku Ha'i, a he mea hoi ia e mau ai kou kapu.  O ke kapu ou e ka Iku Ha'i, he kapu ia mai ka po mai, a mai hoomaunauna wale, o hehi ia auanei ke kapu ou e ke 'lii, a oia ke kumu o ko'u aku ia oe, e pulama i na 'lii i ke alo, a e pulama pu i ke kapaka, i loaa ka pou hana e paa ai ka hale ou e ke alii.

 Aole oe e kokua ia e ka poe le'a a ka ai a me ka i'a, oiai he poe i'a no ko la loaa, a hiki mai ka pilikia maluna ou, e huli mai auanei ke kua ia oe a o ke alo i kahi e.

 Aka ina o kela poe, aole loa o ku ka lakou mau hana, ua loihi ka wa a keia kaula i hoikeike ai na mea a pau imua o ke lii, me ka hoakaka pu ana i ke kulana o kela lii a me keia alii, mai ka hookumu ana mai a Wakea mai a hiki i ke'lii aimoku e noho ana ia manawa.  A i ka pau ana o kana olelo ana, hai aku la oia iaia me ka olelo aku.

 O ko kaua hui hope ana keia oiai au e haalele iho ai i ka moku o Kakuhihewa nei, a hoi aku au e ike i ko'u aina hanau, kahi hoi o kou mau kupuna, a o ka hopena ia o ka laua kukai olelo ana.

 No Kohala keia Kaula, no Kohala nui, Kohala iki, no Kohala ua Apaapaa, no Pili, no Kalahikiola, no na puu haelelua.

 Hookahi anahulu po o kona hanu ana i ka ea oluolu o kona aina hanau, a i ka po i o Lono, i hookuu mai ai kona  aho hope loa iaia, a kau aku kona luhi i ka mokau a hooili i ka malama o Welo.

 Nolaila, ua hala ua Kaula la: a e kali aku kakou no ka hooko ia a me ka ole o keia mau olelo.

 He mau la loihi mahope mai, ua lawe ae ia ua alii aimoku nei a hoo ko aku la i kekahi hapa o ua mau olelo a'o la a ua Kaula nei, aka, iloko o ia hooko ia ana o ia hapa, ua ike ia ke "Kapu" ka "Ihi" a me ke "Ano."

 O ke kulana o ua alii aimoku la iloko o ia mau la, oia hoi na mea i hoike ia ae nei; aka, iloko o ia Ihiihi i loaa iaia a me ka malama ia o kona kapu, aole oia i aokanaka mai, a i iho hoi  e, e hooko au i ka hapa hope i koe; aka, aole pela.  Ua hala ma ke kua ka olelo maikai, ua hahai aku la a Kauakanilehua.

   Aole i pau.

 

HOOLAHA I KA POE MAKEMAKE I "KA LEO."

 

 Ma keia hope aku ke hoolaha ia aku nei, e kii aku ka poe makemake i ka nupepa KA LEO i na Luna e lawe nei i ka nupepa, oia hoi o

J. Kahaleluhi    J. Kaneaiakaia

Geo. Kanikau    Parao

T. Kapualei    John Samoa

   JNO E. BUSH

 Luna Hooponopono.

 

H. P. K. Malulani.

 

 HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai.  E loaa ao au mai ke kai hawanawana o Kawaihae e hoene ana me ipo la, a Hamakua au i ka la'i o Kukaiau ma ke alo o na pali.  E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.    Nov.8, 90, d-ly.

 

HOOLAHA OIHANA WAI.

 

 I kulike ai me ka Pauku 1 o ka Mokuna 27 o ke Kanawai o 1886.

 Ma keia ke hoolaha ia aku nei i na mea a pau e lawe ana i kekahi pono wai piula, ua hiki mai ka manawa hookaa a e hookaa ia ai o ka uku wai no ka manawa e pau ana ma ka la 30 o Iune, 1891 ma ke Keena Oihana Wai o Honolulu ma ka la mua o Ianuari, 1891.

 O na koena uku wai a pau e waiho kaa ole ana he umi-kumamalima la mahope iho o ka wa e hookaa ia ai, ua ku no i ka pakui hou ia ana me ka 10 keneta pa haneri.

 O ka poe e uku wai ana e oluolu e lawe mai i ka lakou likiki hope i uku ai.

 E uk@ ia na uku wai ma ke Koena o ka Oihana Wai ma Honolulu, ma Kapuaiwa Hale.

  CHAS. B. WILSON,

 Luna Nui o ka Oihana Wai.

Honolulu, Dec. 20, 1890.-d.  tf

 

HOOLAHA A KA PUUKU.

NO NA HOOKUPU NO KA LA KUOKOA O KA LAHUI HAWAII.

 

 I na Hawaii a pau, ke poloai aku nei ka mea i kohoia he Puuku no ka wa, no ka malama ana i na hookupu, e loaa no oia ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI i na la a pau, koe ke Sabati, ka la ehiku o ka hebedoma, e lawe i na hooku pu a ka poe i aloha i kona aina hanau, i makee i Kona Kuokoa o Hawaii Ponoi.

 I mea e maopopo ai keano o keia hookupu, ke hoike aku nei ka puuku, penei.  Ua noa ka hookupu i na Hawaii a pau, i na hookupu dala, a me ai paha.  He mau haneri dala kai hookupu ia i ke ia manawa, a he 10 bipi, he 20 mau puaa.  E hoike ia aku aua no ka papa inoa hookupu i ka wa e pau pono mai ai o na hookapu ma ko'u lima.

 Ma ke Kauoha.

  JNO. E. BUSH.

 

Hoolaha a ka Hui Kaa Ahi.

 

 UA HOOHOLO KA HUI KAA Ahi i ko lakau manawa holo, ma ka la Sabati ae nei, Feberuari 18, 1891.

 

EHA MANAWA HOLO ILOKO OIA LA.

 

KA HOLO ANA A HOI MAI.

  A.M.   P.M.

Haalele ia Honolulu  7:00  3:30

Hoea ma Honouliuli  8:05  4:35

Haalele ia Honouliuli  8:25  4:55

Hoea ma Honolulu  9:30  6:00

   W. G. ASHLEY

  Lunahoohana Nui O.R.& L. Co.

  Feb. 10, 1891.  5ts-d.

 

KUAI HOOPOHO LOA !

 

No Ekolu Pule Wale no!

 

E HOOMAKA ANA MA KA POAKAHI LA 15 O DEKEMABA, NO KA POMAIKAI OKUU LAHUI PONOI.

 

 E kipa mai i hookahi, e ka pono no o ka hele mai no a pau, i ike maka, oia hoi, e kuai hooemi loa aku ana wau i ko'u mau waiwai a pau ma ke dala kuike, oia hoi, na KALAKOA hooluu like ole. Mai ka 12 a 20 I-a no a $1.00.

 Na KALAKOA laula, mai ka 6 a 8 I-a ko ka $1.00.

 Na KALAKOA hapa kanikau laula, he 7 I-a na ka $1.00.

 Na KINAMU, he 12 I-a $1,00.

 3 Paa KAKINI WAHINE 25 keneta.

 Na PAPALE o na opio wahine i kino hinohi ia, he $1.50 a pii aku, no ka mea hookahi.

 Na LEPO-NALO mai ka 8 a 18 I-a no ka $1.00.

 Na A-I KALA KEOKEO a me hapaka nikau o na wahine, 10 keneta no ka mea hookahi, a pii aku.

 Na Ka MAA haahaa o na wahine, he $1.00 wale no no ka paa.

 Na KIHEI huluhulu, na HULUHULU manoanoa; na HALII moe a pela aku.

 Na PALE-ILI oluna o na kane, he 25 keneta wale no o ke ano maikai.

 Na PALE-ILI olalo, he 40 keneta wale no a pii oku.

 Na PAA LOLE o na keiki o ke KALIKIMAKA.

 Na PALULE hana o na kane mai ka 40 keneta a pii aku.

 Na PALULE huluhulu mai ke 40 keneta a pii aku.

 Na PALULE keakeo i aiana ole ia, he oluolu ke kuai ana, a he nui wale aku no koe o na waiwai e kuai hooemi ia aku ana, mai hoohakalia i ke kipa mai iloko o keia mau Pule Ekolu wale no e loaa ai ka makepono loa o na mea kuai ma ko'u hale.

   F. MOSES KEUMI.

ALANUI MOI. 

 

JOS. HUBASH.

(Alanui Papu, Honolulu H. I.

 

He mea Milo Gula Kaulana, aia ma ka

Halepohaka o Makanani.

 

He Puu nui o na mea Gula,

   { A ME }

  Na Lako Dala o kela a me keia ano.

 

  No ke kumukuai haahaa, e ohi oe a luhi ko kino; a o ka lali, ka lilelile, a me ka mahiehie, oia kau e linohau ai; no ka mea, he keu a ka haahaa o na kumukuai.  Honolulu Feb. 2, 1891.  121

 

KA HUI KAA ENTERPRISE.

 

Ua kukulu ae nei au i kekahi HUI KAA.  Eleu ma ka aoao iho o KALAKAUA HALE. ma Alanui Kalepa.

Ma ka Huina Hoolulu Kaapio Helu 13.

 

 O na kauoha a pau e hoouna ia mai ana ma ke TELEPONA mai na makamaka mai ma na wahi a pau o ke kulanakauhale nei, e heo ko koke ia no me ka piha eleu o ka uwila.

  E Hoao i pau Kuhihewa.

  WALLACE JACKSON,

  Luna Nui.

 TELEPONA  BELE HELU ... 113

  - - MATALA - -  ... 690.

 

Hoolaha Hookapu.

 Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko mana mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e mana mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

  Owau no me ka haahaa.

  MRS. C. I. HIRAM.

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890.  3me-d.

 

NO KA POE MAKAIKAI

MA KA

O. R. & L. Co.

MA KA I'A HAMAULEO O EWA.

 

 O KA POAONO KA LA KUPONO no ka hele ana, oiai e haalele ana ke kaa i kahi hoolulu ma Kuwili, Honolulu, i ka hora 1:45 P.M. o @a Poaono a pau@.

 No ka auhau, aohe olelo ana, he hookahi wai o ka like, mai ka liko a ka laele.

  OIA HOI, HE- 50 keneta, hiki i Manana a hoi hou mai - 70 kenete, hiki i Honouliuli a hoi mai.

 O keia ka manawa pono o la'i ai ka holoholo hoohala manawa me ka hana ana i na ea oluolu maikai, no elua wahi keneta wale no o ka mile.

  1m-d  Oct. 8, 1890.

 

Ka Hui Uwati Kaleponi.

 

 Na uwati gula o waho, hoopiha ia, me na mea hana o loko, o ka hana uwati kaulana WALTHAM, no $30 o ka uwati hookahi, ma ka uku palua dala o ka pule hookahi.  E kipa ae io-

  A. J. SCHREIBER - Agena

Alanui Hotele, malalo iho o ka Hotele Alonetona.

 

 KAUKA YONG KAM PUNG.

HELU 53, ALANUI MAUNAKEA

 

Ke Kauka Loea o ka Aina Pua.

 

 UA HIKI KE HOOIA IA KELA A me keia ano ma'i, mai ko na kane wahine a me ko na keiki liilii.  O na ma'i ha-no, ua hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi.  A o na ma'i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola.

 Ke hoike ia aku nei, eia ke ola ianei me ka oluolu pu o ka aukau@

  E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na haawina pilih@na i ka ma'i a na'u oukou e hoola aku.

  KAUKA YONG KAM PUNG.

 Augate 25,   tf-d