Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 227, 1 July 1891 — Page 4

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Marchia Morey
This work is dedicated to:  Zara Dunne

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO.

John E. Bush.

Luna Hooponopono a me Puuku.

 

POAKOLU, IULAI 1, 1891.

 

He Molelo Kaao

No

KAMAPUAA.

KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA  -- KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUANIHO -- KA HOA PAIO HOI O PELE, KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI.

 

O oe ia e Haunuu, e Haulani

E Haalokuloku

Ka Mano e ka I’a nui

E ui, e Uilani

Ko inoa Puaa ia e o mai.

 

  Ua kukala ae la ka leo kauoha alii a Koea, i kona mau makaainana e kukulu lakou i hale no kana mau kaikamahine a me ka laua kane.

  I hookahi kaau ka loa o ka hale, o ka hulu o na manu o ke kuahiwi, oia ke pili oluna iho, o ka iwi o na manu oia ka laau, a o na lauoho o na kanaka oia auanei ke kaula.

  E kukulu ia no i ka la hookahi, a paa no i ka la hookahi, a hoolako ia no na mea a pau o loko o ka hale, a moe no ka laua mau keiki ia po iho no.

  Ua hoouna ia na elele, no ka heleana e hai aku i ka lohe i na makaainana ma keia a me keia pe’a o ka aina.

  I ka lohe ana o na makaainana i keia kauoha a ke alii, ua i mai la lakou, kai no he olelo ka ke alii a ua hooko aku la na makaainana e like me ke kauoha alii.

  A ma ia po io no, aia na alii wahine me ka laua kane iloko o ua hale nei kai i hooaumoe ai; a ua noho lakou ilaila me ka oluolu.

  A ma kekahi po, ua kii aku la ke ahi o Pele mai Hawaii aku nei, a hoeu aku la ia Kamapuaa, e ku a e hoi mai i ke one oiwi aloha o Hawaii.

  Ma kekahi po, ua ala ae la o Kamapuaa a okuu ae la iluna, ua puoho ae la kekahi wahine a ninau mai la, e aha ana oe e ala nei?

  E okuu wale ae ana no wau, wahi a Kamapuaa.

  Me keia mau leo honehone o laua nei, ua puoho ae la ka lua o na wahine, a hookahi ke ala nui ana.

  No ke ku a uluhua o Kamapuaa i ke ala mai, o kaua nau wahine me ia, nolaila, ua koi aku la oia e hoi lakou e hooluolu.

  Iaia nei no a pili iho ka maka, o’e ana no ke ahi ina maka o ia nei, nolaila, ua hoomaka ae la keia e oli penei:

 

Ke kii mai nei ke ahi a ke Akua wahine o Puna ia’u e hele –

E hele au e-- e hele au.

E hoopale au i ka la o Haehae e--

O ke koili a ka la aia ma Puna,

Ma Puna ke aloha e—

Aloha wale.

 

  I ka wa a ia nei e oli nei, ua hawanawana aku la kekahi o laua i kekahi, he keu ka hoi ke akamai a me ka maikai o ka leo o ke kane a kaua i ke oli.

  Malia paha he hana nui keia a ua kane nei a kaua e oli nei o ka po, wahi a kekahi.

  Ua hooho ae la kekahi o laua me ka leo nui, kupanaha maeli oe e ke kane, o ka noho wale iho la no ka hoi ou a, ala wale anei no a he oli ka hana.

  A heaha iho la hoi ko olua pilikia ma keia hana a’u e hana nei, aole ka hoi o ko olua waha ke maloeloe ana?

  I mai la ka lua o na wahine, ua pono oe e ke kane, ua hewa keia.

  I aku la ke kaikaina i kona kaikuaana, heaha auanei ko’u hewa, haalele ia iho ka e ua kane nei a kaua ka hana i loaa mua no hoi iaia o ka ulumaika.

  Me he mea la kena oli au e ke kane e haalele mai ana oe ia maua wahi a kekahi o laua.

  Aohe o ia nei pane aku:  aka, ua haule aku la keia hoohiamoe, a @ ka wanaao, o’e hou ana no ke ahi i ko ia nei mau maka, nolaila, ua ala hou ae la oia @ hoomaka aku la e oli:

Ke kii mai nei ke ahi o ka po i’au

E kono ia’u e hele au.

O kuu kino kai luhi,

O kuu wawae kai hu’i i ka hele,

E hele ana no wau.

  I ka lohe ana o kekahi o kana mau wahine i keia oli ana, ua hele aku la oia e hoike ia Koea; nolaila, ua hele mai la oia e hui pu me ua hunona nei ana, i kona hoea ana aku, ua ninau aku la oia:

 

  Heaha ke kumu o kou koi ana e hele e ke keiki?

  I aku la o Kamapuaa, he ahi, eia la i kuu maka.

  Ae he ahi aku la na ka wahine, wahi a ke alii.

  E pio ana no anei ia’u kela ani?  wahi a Kamapuaa.

 

  Aole e pio ia ahi ia oe, no ka mea he ahi ia mai ka po mai, ina he ahi na ke kanaka, alaila pio ia oe.

  No keia mau olelo a Koea, ua uluhua loa iho la oia, nolaila, ua lele aku la oia e honi i ka ihu o kana mau wahine a me kona makuahonowai.

  Mai hele oe, e noho e ai i ko loaa o ka na’i ana iho nei i ka aina, a lilo kaokoa malalo o ko kaua malu, wahi a Koea me ka hiolo pu ana mai o na waimaka, ma kela a me keia aoao o kona mau papalina alu’a.

  I aku la o Kamapuaa, aole au e noho, e hele ana au, no ka mea o ko’u aina ia o ka helo.

  Ua au’a pu mai la no hoi kana mau wahine iaia; aka, aohe maliu aku, o ua moopuna puaa nei a Kamaunuaniho.

  Ua haalele io aku la no o Kamapuaa i kana mau wahine, a huli hoi mai la oia:

 

  A ke hoomanao ae nei kou mea kakau i ka olelo hookaau a kaniko:

  Owau ka, ka ke aloha i luaiele ai,

  Ua kawewe wale i ke ala me ka waimaka,

  Aohe wa a uku i na hale.

 

  Nolaila, ua komo aku la ua puaa nei iloko o ke kai me ke kino i’a ona, oia o Nukunukuapuaa.

  Me he mea ‘la keia wa a Kamapuaa e hoi nei, ua oi aku ka holo i kona mokuahi.

  Eha po a me eha ao, ua pae mai la oia ma Koolina, i Waikmanalo, a hookanaka ae ae la keia ma ia aina.

  A kaha mai la keia hele a hiki i puu o Kapolei; ka puu keia i holo ai i ka mele inoa o ke kama’lii Pauahi i hala.

 

Ia wahine hele la o Kaiona

Wahine hahai alualu Wailiula.

Pua Ohai o ke Kaha.

Uhane kui pua lei o Kamau-a,

Uumi ia iho ke aloha o ke kane,

Ua inaina, ua manawa ino,

Nona ka na hale i puu o Kapolei,

Ke nonoho ‘la no me na wahine o ka ma’o.

 

  Ua hiki mai la o Kamapuaa, ma ka puu o Kapolei. a huipu ae la me kona oha a pau.

  Ua noho pu lakou me ka maikai, no kekahi mau anahulu la, a me na anahulu po.

  A ia lakou nei e moe an@ @ kekahi po, kii hou mai la no o Pele a o’e mai la i na maka oia nei, a o kona hoomaka hou aku la no ia e oli:

 

Ke kii mai nei ke ahi a Akua wahine o Puna ia’u e kono.

E hele au e—e hele au,

E hoopale au i ka la o Haehai e—

Oke koili a ka la aia ma Puna,

Ma Puna ke aloha,

E aloha wale.

 

  I mai la ke kupunawahine, e hele aku ana no hoi paha oe, e manao ana ka hoi oe e noho iho ia la ea, e pau ai ou mau hulu.

  Malia paha nana no hoi pa, a na’u aku no hoi na ka puaa oa.

  Olelo mai la kona kupunawahine, e moe oe, mai pulale aku oe i ke kii mai o ke ahi ia oe, heahi pono auanei no, he ahi no me ka niho.

  Nolaila, ua haule hou aku la no keia hiamoe, ua kii hou mai la no ua ahi nei, a oli hou ae la no keia:

 

Ke kii mai nei ke ahi o ka po ia’u e kono ia’u.

E hele au e—e hele au.

O kuu kino kai luhi.

O kuu wawae ua hu’i i ka hele

E hele ana no wau,

E hooko i ka iini a loke.

  Ma ke kakahiaka o kekahi la ae, ua olelo aku la oia i ke kupunawahine, na makua a me kona mau kaikuaana.

Aole i pau.

 

Kauka Pake Akamai.!

DR. LEONG KANG TONG.

 

MAKAUKAU OIA E LAPAAU I NA MA’I A PAU O KELA A ME KEIA ANO, ME KA ELEU A ME KA

 HOLOMUA.

 

HE OLUOLU KA AUHAU.

  KEENA OIHANA:--Aia ma ka aoao ma Ewa iho o ka halekuai Puaa, e ku nei ma ke kihi o na Alanui Kamika me Hotele.

 

HE PALAPALA HOOLA.

Honolulu, April 29, 1891.

  Owau o Chn Sam Lan, no ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu Ko Haawaii Pae Aina.  Ke hooia, a ke hooiaio aku nei au imua o ke akea, ua ike au a ua maopopo ia’u a ke haawi nei au i ko’u mahalo piha ia Kauka Leong Kang Tong e noho nei ma Alanui Hotele Honolulu, no ka mea, na lapaau oia ia’u a ua ola au mamuli o kana mau lawelawe akahele ana, oiai o ko’u ma’i he akepau, a he popo hoi ma ka olelo kahiko.  Ke noi aku nei au i ka poe a pau i loohia me kela ano ma’i, e hele ae iaia, a e loaa no ke ola.  Ua loaa au i keia ma’i mai ko’u wa opio loa mai, a ua aneane he 4 makahiki o ka hoomailo ana a keia ma’i i ko’u kino, aka, ma keia wa ua loaa ia’u ke ola maikai loa.  E hele ae e ka poe i luuluu a kaumaha.

Mei 12, 1891.   1m.-d.

 

Ka Buke Akeakamai.

A O

KE KI GULA

NO KEKAHI MUA MEA HUNA POHIHIHI

I HULILA E KA NOEAU O KE KANAKA.

KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano

DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hooponoponoia, a Hoomahuahua hou ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Keneturia 19.

 

Mahele o ka Buke.

MAHELE I.

ZODIALOGIA—Hoike Ouli ma na kau lana Mahina.

MAHELE II.

NAEVIALOGIA—Hoike Ouli no ka Ila o ke kanaka.

MAHELE III.

METRAGARATIMA—Ka hoike Ouli ma ka Hoonohonoh Huahelu ma ka Helu Kabala.

MAHELE IV.

ONEIROLOGI.

MAHELE V.

Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.

MAHELE VI.

Ka Arimatika Kamahao.

J. M. POEPOE.

 

PAPA KUHIKUHI

O

KA HUI ALAHAO A ME

AINA O OAHU.

 

E HOOMAKA ANA MA KA LA

25 O OKATOBA, 1891.

  

                                                A.M.  A.M.  P.M.    P.M.

Haalele ia Honolulu          *6:15      8:45     1:45     4:30+  

Hoea ma Honouliuli        *7:15       9:49     2:49     5:28+

Haalele ia    “             *7:45        10:51   3:51     5:50+

Hoea i Honolulu            *8:45       11:55   4:55     6:45+

* Lapule wale no.

+ Poaono wale no.

 

OLELO HOOLAHA.

  Ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau, eia ma kahi noho o ka mea nona ka inoa malalo iho, kekahi lio kane lae kea umauma keokeo me ka hao kuni @.  O ka mea nona keia lio, a mau mea paha, e pono e kii koke mai, me ka uku pu mai i ko’u mau lilo a pau, a me ka uku o keia hoolaha ana.  E au, o hala auanei na la he 15, o ka lilo no ia o keia lio ia’u.

J. ALAPAI.

Kapalana  Honolulu, Iune 8.  3tsd*

 

700   KAKINI   700

Hainaka Silika

O NA

LEDE!

Ma na kumukuai e hoomaka ana mai ka

$ 1.75.

--A KE –

$ 3.50

o ke kakini hainaka hookahi.

 

  Aole keia waiwai kuai i ike ia maanei mamua e like aku me kona ano ka nani a me ka emi o ke knmukuai, kihi o na alanui Papu a me Moi, ma Ewa mai o ka Hui o Holo ma.   215—d2ws.

 

AUWANA A AIHUE IA PAHA.

  Ua nalowale aku mai kahi o ke Kanikela Iapana, alanui Nuuanu, kekahi lio ano hulupala hauliuli, he 8 makahiki, he 15 ana peahi lima ke kiekie, a he kiko keokeo mawaena o na maka, paa eha wawae a pau i ke kapuai hao.  O kekahi mea e hoihoi mai ana, a e hoike mai ana i kahi e loaa ai, e uku ia no me ka maikai kupono, ma ka hele ana aku ma ke keena kanikela Iapana.

Mei 18,  d5ts.

 

I ka Poe Lawe Nupepa.

  Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, e makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hehedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa.  No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hehedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hehedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina ua hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupena no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluhelu, a ina aole io maoli no na luna ka hewa, alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.

J. E. BUSH.

 

Hale Kuai Wati Nui

HELU 1

No C. Ah Kau.

 

  KA oi o na mea Gula: na DAIMANA, na POHAKU MOMI makamae loa, na WATI GULA, na WATI DALA & C., na omau o kela a me keia ano, na lako wehi GULA a me DAIMANA, na KOMOLIMA GULA a me DAIMANA, na WATI nunui ano hou loa o kela a me ke ia ano, na PUPANAPANA a me na lako e ae e pili ana.

  E hoomanao e na makamaka, o keia AH KAU no ka mea nana i hana na WATI a me na lak@ GULA oi loa o keia Aupuni, a i kamaaina ma kona hale mua i noho ai ma Alanui Nuuanu Helu 37 mamua, a oiai ua hoolilo aku oia i kona kuleana malaila, ua wehe ae nei oia he hale hou ma Alanui Moi ma Waikiki iho o ke Keena o ka nupepa Elele, a oia no hoi ke Keena oihana mua o ka Hui Alahao Hawaii.  E loaa no na mea a pau e pili ala i keia oihana me ka emi loa a e hana hou ia na wati u me na lako gula me ka hikiwawe a me ke emi loa.  E hoouna mai i na kauoha ma ka Pahu Leta Helu 268.

  E naue nui mai, a e iko no oukou iho. O na mea hou loa wale no i ike mua ole ia ma Hawaii nei

C. Ah Kau.