Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 506, 25 July 1892 — Page 2

Page PDF (1.02 MB)

This text was transcribed by:  Val D'amato
This work is dedicated to:  Mahie, Makana, Malu and Ellie

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

 

MA KE KAUOHA

OLELO HOOKO MORAKI

 

I kulike ai me ke kahi mana kuai i hoike ia @@@@@@ o kekahipalapala @@@@@@ @@@@ @@ mawaena o Chas. B. Wilson a me Evaline.  M. Wilson, kanawahine @@@@, o ka ao o mae a me James F. Morgan @@al, a ka aoao elua, ma ka la @@ e Moraki.  1888.  i kakaa kope ia maka buke 10@ aoao 861, a i hoolike ia Henry Smith, Mea Malama Waiwai, e na mea moraki, ma kekahi palapala i hanaia i ka la 18 o Aperila, 1884, a iakakau kope ia ma ka buke 111, aoao 414 a me 115.  Nolaila ke hoalana la aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia la mana kuai no ka hahaki ia o na olelo, penei; uku ole ana i ka aku punee a me ka kumu paa.

A ke hoolana hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolana ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, ma ka Poaono la 6 Augate 1892, hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o C.W. Asford, loio no ka hope oka mea moraki mai, na olelo hoakaka no keia me..  Hana ia i keia la 8 o Julai. 1892. 

HENRY SMITH.

Mea Malama Waiwai.  O ka waiwai i paa malalo o ua moraki la, oia no ka pahale o na mea moraki aku, e waiho la ma ke kihi Hikina o Alanui Piikoi a me Young, Kulaokahua, Honolulu, Oahu, i hoakaka pono ia me keia iho.  E hoomaka ana ma ke kihi aoao mauka o Alanui Young a me Piikoi, a e holo hikina ana ma Alanui Young 219.8 kapuai, alaila aku e holoakau ana he 150 kapuai, olalao aku e holo komohana ana ke Alanui Piikoi he 210.9 kapuai, a malaila aku e holo hema ana ma Alanui Piikoi 150.3 kapuai, a kahi i hoomaka ai, nona ka iliaina he 831-100 o ka eka.  june11dly t.f.

 

KA LEO O KA LAHUI

JNO. E. BUSH.  Lanahooponopono a me Puuka

POAKAHI, IULAI 25, 1892

 

KE KOHO ANA

Penei ke koho ana o ka aoao haole e koe ana i ka aoao Hawaii ma ka olelo hooholo hilinai ole. 

Kae-Berger, Ena Maefarlane, Peterson, Cumming (Kamaki), William @@@ ae, Kaol@@@ @ @. Horner, Hind, Hoapili. (Liberala) Marsden, Yound, Baldwin. W.Y. Horner. Cornwell, Walbride, Anderson, Thurston, G.W. Wilcox Drier. Wilder, A. Horner, Kaunamana, Waipailani, Kapahu, Kaluna. Rosena, Akina, Kauhi, Smith a me A.S. Wilcox - 32.

Ae- D.W. Pua. ke alii hookahi; Bipikane. Akepaka, Aki, Pua, Wilikoki, Bush. Nawahi, Koahou, Kamauoha, Nahinu, White (komohewa), Kamealii.  Edmons - 14.

He umi ka nui o na Hawaii ponoi i hui pa e ae i na haole e kau i na hila malama o ko makou a-i a me ko ka liahui Hawaii.

 

ME HOOKAE

Ua hoomaopopo maa @@@@@ keia ano o ua haole i ka komo ole ka hoakae i ka lahai.  O ko he Akua manao he okoa. aole ia i wae i ke kanaka. ua like na mea a paa imua ona, aka o ko ke kanaka hoi keia.  Oiai o ka mua keia o ko makou lohe pono ana i keia olelo hookae, ua manao makou he mea kupono e ike ia ka olelo, ke kumu i puka ai ka manao hookae, a me ka poe hookae i ka poe a lakou i olelo ai he aloha lakou.

Mai mua mai o ka noho ana o ka Hale Ahaolelo, ua lohe ia na manao kue a hilinai ole o ka Aha Kuhina, a he manawa wale no puka mai ka olelo hooholo hilinai ole.  Aka mamuli o ka mahae-kolu o na hoa o ka Hale, ua loaa koke ka hoonohonoho ana e lawa ai ka holo ana o ka hilinai ole.  He mea maopopo mae, ina he elua wale no aoao, ua hao mua keia Aha Kuhina, aka no keia mahae kolu o ka Hale, ua hiki ole, a me he la penei ke kulana o na hoa i hiki ole ai:

Aoao Hoomaemae-Wilcox. Drier Kanoa, Baldwin, Thursten, Walbridge, Anderson. Horner, Cornwell, Kauhane. Iosepa, Horner, Young, Hind. Marsden, Smith. Wilcox, Kaluna. Horner, Wilder Huina 20.

Aoao Lahui Liberala - Hoapili, Pua. Akepoka. Bush, Wilcox. Nawahi, Bipikane. Aki. Pua, Kanealii, Nahinu, Kapahu, Kamauoha a me Edmonds - 14.

Aoao Kalaiaina -  Kamaki. Ena. Peterson. Neumann. Williams. Perger. Walker, Macarlane - 9.

Aoao Lewa - Waipuilani Akana. Kaunamano, Kauhi. white a me Koahou - @

Mam@@@@ ko ikea ana e hawaii @ea na hoa haole, a me na anna ka@@ ka i hui aku me iakoa, e ake ana na lakou e hoonohonoho ka Aha Kuhina hou, a me ka ike ia hehopena pau aku ko kela Aha Kuhina ua @nou pookoi ia ae ka olelo hilinai @@ @ Wilikoki. me he poka pahu la. me ka mana ole ia e ka poe e komo ana i na keia Aha Kuhina e pau ana .  No ka makaukou olelo kela mai aoao a me na aWWa hoa hoolewa, ua wailuna ka hoo@@@ no Hook@@ pu@@ @@@ keia pule, ua hoomaka na haole, e hoohuihui elike me ko lakou ano mau, ke hoea mai kekahi ninau ano nui ma ka aoao mai o ka lahui, a ua halawai malu iho la ka aoao hoomaemae a me ka aoao Kalaiaina, a mamuli o ke koi a hoinoino ana a Makapolena, Waka a me Numana o kahi auna Kalalama, ua huli aku la na keiki o ka hoopono i ke kulana hookae kanaka Hawaii i hapai ia mai e kahi aoao aia.  Ileko o ka lakou halawai ena. ua like ele ka hoonohanoho Papa Kuhina a keia poe, a no ia kumu, a no ke ino ia o ka aoao o ka lahui Hawaii. a me ka meanana i lawe mai ka olelo hooholo, ua hooholo iakou e hoomoe i ka hilinae ole, a ka wa e loaa ai ka Papa kehina mailaka ae o keia mau aoao, akala ia@@ mai lakou i olelo hooholo hau.

I ka noonooia ana o ka olelo hooholo i ka Peahi i hala, ua puka-a-maka mai la ka hookae o na haole i ka lahui Hawaii, me ke kakoo la e na haole Hawaii i koho ai me lakou.  O keia olelo hookae, i kuka ia a hoohanau ia mai ma ka waha o kekahi keiki misionari, ua pai ia ma ka P.C. Avataiss. penei no ia Ke hoolaha aku nei au i keia nei, (e hoomoe ma ka papa) no ka mea, aole au i makemake i ka aoao kahi i hele mai ai o ua olelo hooholo la, a me ke ano o ke komo ana mai iloko o ka Hale nei.:

Mahope o ka paku ana o keia mau olelo hoakae lahui wehewehe aku la oia i kona manao, a hiki i ka hopena o kana olelo. ua pelulua iho ia kona alelo, a e like me ke ano hookamani oia ano kanaka, ua hoopalaimaka mai la lia me na olelo hoopunipuni, e kue ana i kona manao maoli i hoopuka ai i kinoho o kana olelo penei: "He mea ano e ole ia'u, ina paha keia olelo hooholo mai kekahi Hawaii a mai kekahi haole mai."

E like me ka makou i olelo mau ai aole he lahui i like me ka ilikea, ma keia mea he hookamani.  Ma na mea liilii e hoolaulea ana i ka Hawaii puni wale. aka. aia mau na manao apuka a me kuko ino iloko ena kahi i waiho ai, a me na manao haakei pa. ua hana ia ka honua nona. a o ma lahui e ae a pau a ke Akua i haua ai, ua hana ia no ia nona.  Ua ike akea ae la kakou, a ua hooia. mai lakou i ka makou i olelo hawaii. he hookamani ke olelo he aloha i ka lahui Hawaii.  O ke Akua ka hoike, a nana no e a@@a mai i ka mea hookiekie.

NU HOU KULOKO.

Ke mamao ia mae e hoolimalima ia ka M@wah@@@@ holo i Amerika e mai pono @@ @@ @@ @@@@@, @@ $25,000. na hoolilo no keia huakai.

He @tamu kekahi i manao ia e hookoiho makou @@@ haa @@@ he $500, 000 no elua manawa Hawaii.  he mau waa kea e holo ai ke La Bolabola no T@@@@ @@ ai ka i @@@ @@@. me @@@  @@@. T@@@ @@@@@@@@@@.

Ahaolelo ko keia la, bora 10.

O ka paani popo i malamaia ma ka Poaono nei mawaena o na hui, Honolulu a me Mahina Hoaka, ua kaa ka lanakila i ka inoa hope.

Ua iilo ka mea moho kinipopo'o keia kikina i ka hui Kamehameha, a o kona hope oia ka hui Crescent, a he kiu loa hoi ka hui Honolulu.

Ma ka helu la ana o na balota a ka Awalakaika i ka Poalima nei, ua kaa ka lanakila ia Lishman, a o ka heiu elua o Geo. Angus, a o Nahuka mai.

He pu@ dala he $40,000 no ka hoikeike ma Kikage, a he $25,000 no ka Bana.  O ke ilii Makapoleha a me Kakina na Ken@sina e hele ana, he holopono na hoonohonoho ana a na aoaoa hoonui i ka papa Kukina hou.

 

KAU AHAOLELO O 1892.

LA HANA 44  Poaha, Iulai 21.

 

Halawai ka Hale e like me ka mau.  Mahope o ku pule a ke kanunapule, heluheiuia ka moolelo o ka la i hala a aponoia.

Noi o Akepoka e hapana na hana o ka la, hoole ia.

Hoike a na Komite Kumau.  Peterson, i ka hoike a ka hapa uuku o ke Komite Hookolokolo e pili ana i ka Pauku 76 o ke Kumukanawai a me kekahi mau hoololi e ae e waiho ma ka papa a, noonoo pu me ka hoike a ka hapanui oia Komite, aponoia.

Noi hou o Akepoka e hapaiia na hana o ka la, aponoia.

 

Na Hana o ka La.

 

R.W. Wilikoki, ua minamina nui au i ka hoike aku imua o keia hale no ka mea e pili ana i ka olelo hilinai ole i ka aha kuhina e ku nei, aka, aohe he kumu e ae nana i kono mai ia'u e kamailio, aka na keia poe no, oia hoi o keia poe ke ake nei lakou e umiapuaa i keia olelo hooholo, a na makemake lakou ia makou e hahai aku mahope o kakou.  Ke hoike aku nei au. eia iloko nei e keia hale ka poe e ake poi e hoohui ia Hawaii nei me Amerika a o ka'u e niuaa aku nei a @ukou, oia keia. e hiki ana no anai ia kakou ke hana pela?  Ke hai aku nei au. @@@@@@@ e hiki, oiai, o na kanaka Hawaii olelo i hanau a ma ka lepo'o Hawaii e like me a'a.  He@i aka ko kakou aloha i ko kako i aina mai @@@ina ma@na o kakou nei ae.  @@@eila, ke noi imua o na hea hanohano o ka Hale Kau K@@wai o kou aina hanau, e hoi@@@@ eia olelo hooholo imua o ke @@@@@@@ ka Hale.  a ilaila kakou e @@@@ @@ @@ kou one oiwi.  O keia @@@ ahi @@ @@@ i kakou e pakaha @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ hoohui aku me Amerika.

A ke ku nei au a paio no @@ @@@@ o ko'u aina hanau, oiai na maka ia ke aloha iloko oukou no Hawaii nei. a ina me keia nei'e limanulia ai ka pono o na Hawaii oiaio, aole @ u e ae e haari i kahi lihi o ko'u mahalo ia lakou; ina no paha ua paa ka manao o keia poe hanohano ma ka pahaha ana i ko'u a'na makuahine ke i ne i au. e aho no e'paa i ko lakou noho. mamua o keia poe powa.

Buki. ke kakoo nei au i ka olelo hooholo a ka Lunamakaainana Wilikokiilawe nui ai. e haawi ia ma ka lima o ke Komite.

A ke hoike hou aku nei au, imua o na hoa o keia hale, ka poe hoi a ka lahui i hoouna mai ai i wahaolelo no lakou, a e hana hoi i ka pono kaulike o na mea a pau; na hoopuka ia ae ma ka nupepa namu haole Avalakaika. he maa olelo hoohaahaa i kekahi mau hoa o loko o Keia Haie. e olelo hooholo ma ka papa, ho ka mea he kanaka Hawaii oia, a no ia kumu aole he kupono ike.

O na olelo e hoopuka ia ena o keia ano. he mau olalo hoohaahaa loa ia, holaila ke hoine aku nei au, he lili pilikino maoli no keia hana ana a keia poai o na Mikanele, ka poe hoi i hanau pu ia me a'u. eia ka ke pelu hou nei i hope me ka manao ana e umiapuaa ia kakou e na Hawaii; ina aole e loaa ke kaulike, e kaohi no au i keia. Aha Kuhina, a aole au e ae e komo mai kela poe kolohe hilahila oie iloko o ka Aha Kuhina.

Akepoka, ke kakoo nei au i keia olelo hooholo a ka mea hanohano o Waialua. oia keia, e hoihoi ae imua o ke komite o ka hale, a malaila kakou e paio ai no ka pono a me ka ole.  Ke hoike aku nei au imua ou e Mr. Peresidena a me na hoa o keia hale, owau he haole au, aka, he aloha au ina kanaka Hawaii, ka poe hoi nana i koho ia'u, a hoouna mai e hana no ka pono o ka lahui Hawaii oiaio, a o ka'u e hoike aku nei e Mr. Peresidena, o ka poe e kue ana i keia olelo hooholo, o lakou pu kekahi i kokua i na hana ino piliwaiwai, a eia ke poo - "keena, o Polapola ma, o ka Hui Che-ta a me Paka Pie."

Balauwina - E Mr. Peresidena, ke noi aku nei au e waiho ia keia olelo hooholo ma ka papa no ke kumu, aole o'u hilinai i ka mea nana i lawe mai keia olelo hooholo; o ka hua aole keia olelo hooholo i kuka pu ia ea a hoa o keia hele, polaila. e Mr. Peresidena, ke koi nei au, e waiho na keia olelo hooholo ma ka papa, oiai hoi he puku loa ka poo Hawaii e kokua ana i ka mea hana i lawe ma a i keia olelo hooholo.

Noi mai R.W. Willkoki e kakkau ia na'e a hie na, hoole, hooholoka.

Hoi@@ mai o Peresidena Walker, ua hiki no i na Kuhina ke koho ma @@@@ @@@@@.