Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 935, 7 May 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e MManu no "A'.l Ka lua o ka Makfmikeoe }»«iakai me Kona wifhi hele me Awini. Hiki hou oia m;i Kahoolawe me Maui. Mol«kai, Oahu, Kauai a ine Lehua. E Ilke rae k© lakou raan ar>o kupiia a paa uaa ka moana, ua like kahi ano ona me ka ula o ke ahi, a ua hiki ioa i ua nani la o ke kai ke hooma!anvaiama i ka pouli o ka moana, a ua like loa me ka alohi ana a ka la i ke awakea, a oia • kn Makanikeoe i olelo iko ai, ;i e wuiho a iv 1 a ce no k e k: h ī rn :>. n a w a ?;' u i mnnio ai e hiaia, oe." M:i ke:& wahi j hailele iho ai ke kaniaeu me kona mau hoa hel-e « ka moe aku Ia 110 ka lieie anu imi a. Ma keia.iiuakp.i l'iu au meana, ua ho!o awiwi loa na waa ])iipu nie ka eieu !<>a, ao!e e hilii ke nana pono i na ujea x pau e m&aio ana ma l?e kii, no V.-> ikaika Joa o ka liolo aoa, a ia lakou e holo nei', ua halawai oiai Ili !akou me kekalii kupusu nui ma ka moana, oia hei kekahi ia nui loihi he A'u kona inoa, iiia he nni wale q na ia nunui o ka moana i make iaia e waiho t:\okaki aua, a ua houan.o mai keia A'u i-aiua o M ikan:Kt'Os e iilo i ho.\ paio n )u.-, nolaila. ua waiho pono :nai oia i kona nuku oi Joihi inrua 0 Makanikeoe, ua ele'u koke aku ia kei i me ka hakalia ole, a ua utva p i ia ae la kona nuku loihi a ine kona poe kela ahikanana o Kaho-! o'aw" Kealaknmla, a lilo kona k.uo! 1 mea ole, a ua hooiei ia la ke ; kmo o ua A'u-nei a waiho iuka nei' 0 ka aina, mauka o Kalaeloa tna Oali i nei. aia Hi&waho o keia wahi | 1 hoea ae ai o Makauikeoe nie kona ' wahi hoalie'le Awini, me na helehe : lena kunahihi o ke ano.pahaohao o kon i mm nanaina, a owai la iaia , keia aina ana e nana mai nei ia uka nei? A ma keia wahi i hul' hoi aku a i

0 Kealakoiiila no kona home, a huli aku la no hoi l»ua nei no ka moana o Kaieiewaho, a ke hu!i ae la laua nei nona ia Makua. a me ka emoole loa» ua hala liope ae la ka 1 lae o Kaeka, a ke iho j)Ono ala laua i nei no Niihau, a oiai lau;i nei e kaa I pono ana mawaena o Kauia npe Niihau, a ua hoonee mahe ae la ko laua waa pupu mr* ka Mokupapapa a malnila uiai laua a pae m» Ka* malino; a ua iie mai la ko uka poe ia laua iioi, a no ka manawa T>okole, ua aku la laua nei ma Lohua-aina. ma Niihauno keia-wa-hi i kapaia ai kela inoa Jae hi i ho ikeia, oia kahi e huli pono naai la » Lehua mokupuni 1 ke kai, katii hoi i kapa ia ka inoa o kela keiki kuul.a namamua ae n«i Kawelt>naakaiailehua, a oia hoi ka. Makanikeoe mea e hahai nei i kona wahi- koo? lua i kaua wahi i hele mua mai ai, a ia laua no e kamaiiio ana, ua ike aku aka la o Makanikeoe i ka ma» aio m»i a kekuhi kanaka iiima o L'4iua, a oia ka Makanikene i manao ae ai, aoie ia he niea e ae. o na mak.uahanai ponoi 110 o Kaweiona- | akalaiMiua. j um ii,).') ak-ii la ua kup"~ j eu nei o Ilawaii i kona wahi hoahe' I le noho ana ili:n i o Le-hna. a 'ua | ik«- koke !uai la o Kawailioa 'iu» i kana wahine ia laua nei, a ua pa e | mai ia k<» laila leo h« ahea me- ka } oluolu, a nn helo aku Ia laua nei a ihiki ma laua wahi e noho ana a l ua waiho 'ia ma: ia ka liuaoleio mua i ;a l:ivia nei e ai, a ua liooko aku la laua i ka ]i>Kotna kai o na kama;uI na, aia nae ko laua niau nana ana fa r»au maluna o Makanikeoe me na j lia!ialia o ke nlolia no ka laua ha- | nai i nalowale. a oia ka ko laua inau wj.iinaka ** hiolo makawalu ruai la. a na keia mau waimaka i loaa ai ia Makanikeoe he huaolelo | ninau aku i na kamaaimi. i i . ': Heaha ke kumu o ko oiua mea e uwe nei ? i : Pane aku o Kawailioa. e uwe ;:e aua maua i ka uiiiii i hat>a'. Anhea la? wahi a Makanike ie; 1 Ua nalowale oia a hiki i keia la me elua kaikamaliim* o Kaua. aole i maopopo kal.i i nalowale ai, w.ihi a Kawaihoa i hai mai a». No keia mau olelo a Kawaihou me kaiia waliine, ua kapae ae la kn manaai a ke kamahele a ho'ke pololei aku U ke kamaeu i kona hiki uuia ana malaila. a me ka ike ana a ke kahuna Kukālankamanu, ua ike oe e ka mea lieluhelu ma k&nu mau hoakaka ma mi helu mua o keia moolelo kaoo» a ke hoike nei o

Makanikeoe i ka ioea uiaio wale no mai ka mua a ka hope. A o kana olelo hope i pane eku ai ia Kawaihoa ma, 110 ka laua hanai milimili lani alii o ko laua mau la kanaka makua o ka noho ana; oia hm o Kawelonnaakalailehna; aia ua ui la a laua ke noho pu ala me ka nohea kaalana o na pali o Wa,pio Hawaii, ka mea hiki ole i kekahi mau nani o Kauai ke hoo- \ kuku me kona ui oi kelakela. ka i 1 mea e noho ala me ka ihi kapulani ! ! iloko o Ihikalaui hale, aoie he mau i I pilikui a <i;e K:r ooino i loaa īaia j mai kuu la i.'u i lawe ai iaia iloko ona ao pi.l 4 o ka iewa a hiki i keia wa a'u e hamai'io nei um~olrnr nolaila, o ka'u hana maikai wale no ia olua me ka ohana ponoia me kekahi pne e ae o Niihau nei a me . Kauni e hele kakou i ko'u aina i Hawaii, a no keia inau olelo maikai & Makanikeoe, na ae mai la o Kawaih >a me Halalii ko ia nei manao, no ke ake nui no keKahi eiike pono i na h«lehelena o ka laua hanai. Mahope ino o na olelo aina; j ua waiho ih>> la na Makar.iktoe I nei ] kaua oielo kauoha i na kama:una e j hooku»4 oi*-i laia rne kōna wahi h-»a j hele' no kekahi mau la a::;; e he'e ! ai iio Kauwi. a ua ae niai n i karr)a--j aiiia ia :rie;.u !: L, '■■■ •. !*. -! ' :

He mea oiaio, ua haalele aku la | i laua nei 1 ka mokupun: o Lehua no Mana i Kauai. __ _ _ īa laua i pae aku ai ma Mana ooaluna oko laua mau w%a pupu ua ike koke aku la no keia ia Pame kekahi piha anaina waihine nui e noho ana, me na hua no no ka laua kaikamahme I JKaohaiula, oiai, o na manao walohia keiki, aole loa īa e maalili iloko oka houpo o &o laua ( niau makua ponoi. a oia haawina hookahi kai p ihola pu iho maluna o na ohana a pau, oiai, aole maopepo kahi i naiowale ai. Ia laua i pae aku ai, aia hoi Lkaikamahine īuaikai a n§ni no 0 kona mau wahi hiooa ke nana aku, he wahi lauoho ehuehu kona e bele ana ma kahakai e kokoke'na 1 ke ©ne fcani o Nohiii. ka mea hoi nona keia maa lalani mele. Aia la o ke one kani o Nohili ; Aia ilaila ka piko oke aloha i Ke hii ia mai la e Kalan#maihiki Hiki ka lono 1 Koiuiu. Aole i pau. ! hauli ia he Gula wahi- • -na ma ke ■Aiamn Hotele. mawaena o ka i Hftl« KaiiKa o Mnk tiu s. i:i*» noho ei |kA Kuri:na A.aierik-a. K I »aa no'ka uku : uiakana k n;iono f ka n:ea i l.m i ai, ke : iio'hoi m ii nia k» j I\tvna o Ka l.t*o o ka ■ L'iii':, ma Alt>n.ii Faipal:-pila.