Ka Makaainana, Volume II, Number 20, 12 November 1894 — KELA A ME KEIA. [ARTICLE]

KELA A ME KEIA.

E ioaa no na ahui hala Polapola o Moiokai mai .uia keia keena. He paikau po mahina ka na pualikoa Au|'uui i keia po ma Haieaiii Knea. I keia ia e hoom&kaia aī na lioomaemae hou i manaoia 110 ke keena hooki|ut mua o Kalakaua Hale., Eku mai ana i kahi o ke.ta mau la iho ka mokukaua Aaierika Beninetona no ka hoohaia manawa ana maanei.

Eia na hoahaaau \fakaualese ke eli nei i liiawai ma Kamoiliili. maluna o kekahi mao: aina i onaia e ke Kaiuiani,

Ma ka halawai- ana' o' ka Hui H-iwan Opio i ka po Poakolu iho !a, ua hoikeia ae eia ia aiiahui ina ke ala e holomna ai ma keia inua aku. Eia iee alahaka o Waikahaluiu Ke hana hou ia nei malalo ona lawelawe ana a J. Ouāekake a rce: fc'o'na poe paahana hana uwado iho nei o kai nei.

Ua oīeloia he lehuleliu ka na oahu gini i hooleleia ae ma ka iiwapo Pakipika i kekahi oua po i hala iho ia mai ka moku mahu Nanasan?. mai. E kue aku ana o H. Keleaie 1 Keia koho balota ana iho nei a haule hi oia he eha wale &o balota. Ika nana aku he uku ana Daha kona ko ma ia mea.

He poe Kepani hou no ka i manaoia e hoea mai ana ma ka Osianika o keia Poakahi ae, ahe mokumahu okoa aku no hoi īloko o Dekemaba ae.

Piha no hoi o kai o ka u wapo Osianika i ke awakea Poaono nei, e like no hoi me ka mea mau, ī ka holo ana aku o ka Au seteralia no Kapalakiko.

He 100 a keu aku o na Pake a ioe na Kepaai i loaa ae na palapala ae e holo «ku do ke komo--'haoa ma k& mokumahu Kina e ku mai ana a holo nku i keia la.

0 ka la wehe a feomo hoi kei<» oke Kula Kamehameha kaikamahine, aka, no ka paa a Kaukau koke o!e ona kale, ua hoopaneeia aku a Dekemaba 19 ae.

I ke kakahiaka nui Poaono nei i ku mai ai ke Kalaudine mai Maui mai. E kau aku ana oia iluna oke Alahukimoku np ka hoomaemae hou ana i kona iwikaele.

Ke hoomalamalamaia nei ke keena Auhau me na kukui uwila, i hiki ai ka hoi ina maka owau nunui ona poe hana oia keena ke ike iho i ka lakou mea e hana ai. ( Eia iho na poe i hookohuia e ka Pertsidena i poe lala no ke Komisina Paahana: W. N, Limaikaika, lunahoomalu: J.Emeluks, J. M. Vivasa, Heneri W. Kevelena a me T. B. Mare.

He k«u keia o nala wela a ikiiki, pela no me na po, i kukuaia mai hoi e ka makani wela uiai ka hema mai- U& oiaio loa u& enaeua hou ka Wahine.o-ka-Lua a h« ehu wawae no hoi paha keia no Kalani.

Ua koho mai nei ko Kauai poe oehaa ia Keoki Wilikoki a rae Wili Laiki i mau Seuetoa» a ia S K, Kaeo a me W. P. Makabaraide i mau Luuamakaaiiiaaa. Aohe i maopopo ia makou ka nui o na koho i loaa pakahi ia lakou,

Ua oleioia e kukalaia mai ana i Dekeoaaba 1 ae e hiki mai ana e iioho ai ke kau Ahaoleio iaua loa.o.ka Kepuhalika kamehai o Hawaii nei. Pela i paha, ke 'hiki akn hoi ilaila.

Ua aeia mai ka paiapala kauoha hope ioa a Mele Kalau Maka e Lunakanawai Kaapuni Waītina ma ke keena i ka Poalima nei a hookohuia o īv. Maka i lunhooko kauoha naalalo o $2000 hona. Eia ke hoopihapihaia nei na honua ma Ewa a ma Waikiki o ko Burua Ma halekuai, ma ka aoao makai o alanui Moiwahine aenei ma Puleholeho. 'He hana maikai no keia ma ko ke Aupuni aoao. Ewalu pde o na Koolau i laweia mai i ka auwina la Poalima nei no ka hookaa ole i ka auhau kino a, noho nui ana ma Kalakaua Hale, a ia p.hiahi molehul«hu iho i lawe loa ia aku ai no Kawa. i . E hauoli ana ka Ligi Amerika ika piha aua o kopa makabiki hookahi ke hiki aku i ka po o keia Poakahi aeyme kekahi aha hulahul* īwaho o Pawaa. Eieu no ka hoi na Aiiiki a ine na unu i pae hewa mai i o kakou ne;. Hauoli uui ia no hoi paha !

Kakahiaka nui Poa©no nei i ku eaai ai ka Pelejue ka ukana oie mai Kauai, a hookahi no ukana, he mano o ewaiu kapuai ka ioa i iou i ka inakau a kona kapeua ia po uo mawaho aku o Kalaeloa aeuei. Ua pepehiia a make a kiola hou *ia np iloko oke k«i. j Na kekahi kauka Kepani ma aiauui Beritauiai oki ae i ka opu o kekahi wahiue Kepani i ka Poaha iho la a hemo aku he puu uluhaku eieele uemonemo, ua hele no hoi a hinuhinu, i like ka nui me ka puupuu lima kanaka Ke waiho nei ka mea mai me se auo oluolu. Hora 3 p. m o ka Poakolu iho la 1 holo loa aku ai Farani no ke Komohana. Ua lawe aku oia he eouo hipi ola, i mea ai na ko luna poe, a iaae eono no palapala. I kakahiaka Poakahi aku ka hoomaka ana e uhao lanahu. He puali puhiohe no hoi ko luna oua. Poalua iho la i puka ae ai ka olelo hooholo a kela aha uieniele moana uo na luinp, kipi o &a Nanasana, a u& nui i ka ahewaia no ka ia Kapena Kini. Ika Poakahi iho ka pau ana ona hana. Ua hoihoiia aku uo ua poe luina kipi la maluna uo o ia moku. Ma ka Malulani o kakahiaka «ui Poalima uei i loaa mai ai ka lono no ka pau ana o ka halekuia o Uiupalakua ike ahi. Aole i maopopo ke kumu o ke ahi, aka, ua manao waie ia iua ke ano ulia i pau ai. I ku koke mai nei hoi ka Malulani i komo koke ai koua piha Ifopaa iloko o ka Auseteralla. Imua o ka Aha Apana i ka Poakahi i haia i ahewaia ai o Hukiku no ka holonui a hoopaiia e uku i $25 a me na koina. 0 ka lio aua i holo ai a loaa kela eha, mamuli o kela |hookui ana mauka aenei o Leleo a komo ai ke kolo iloko o ka umauma, he lio waiwai ia uo Pelekaue. Ua manaoia e a mafce, aka, maipuli hoi o ka lawelawe lapaau ia aua, ua kaa he oluolu kupono a hoihoiia ila|o o Moa* ualua»

He haleaina Pake mo Bwa nku nei o ko makou keeua, kokoke i ka uwapo o Haaliliamanu, ka i komo kolohe ia i kekah.i po i hala ae, aohe nae hoi he mea i lilo aku, no ka neo moopopo loa no. Ma ka Auseteralia i ioaa. mai nei aahu iuu i na ona o ka nioku iii 'Keoki.Wili.ko.ki a i ka auwina la Poaiua iho la i laweia aku ai e Keoni Bola maluna o kekahi o na mokupea ukulii o kakoa. - Ua kipa iko aku ka. Epikopo Katoiika Roma, i ußaiiia e ka Kev. Makua Leolono, ia luna o ka mokukaua Farani i ke awakea Poakahi i hala iho la, a ia laua i u hoi Epaiai no uka.uei, ua uina raai. he 13 pu &loha no ka Bihopa.

Ua paee a papa leo hahana ae o Kapena Keleme o na makai kauiio a me Kapena Rosehila o ka wati ekahi o na makai kumau, hora 2 o ka wanaao Poaoao nei, no ka mea e pili ana i kekahi lawehala i hopuia mai. E ole nae hoi ia, hookuuia ka lawehala.

O kela Kilona komo pa-u kuai gula liio uei, maniua at o kona kau anā aku ia luna o ka Nanasana no ka holo aku i ka Poaha iho la, ua paa oia i ka hopuia a ka makai auhau, A. A. Moaotano, a > wale no oia i ka uku ana mai he $6.50.

He ahaaina ka i haawiia iialo o Moanalua, ma kahi noho o D. Kauaakauhoa, i ka po Poaono i hala, la 4 nei, na na poe o ka hui kaa huilalua holoholo honua a hehihehi wawae, aaa ke ano hookipa no elua mau opio malihini no Kapalakiko mai, he mau kaeaea nae hoi ina ia ano hana. Auwina ia Poakolu iho la iku

uaai ai kahi wokuahi palana|]ki Waimanalo mai Kauai mai a me kekahi mau aoao o Oahu nei, mahope iho o kon& kaawale ana no ewalu la. Ua poino pineuine koua mau euegini a ua pahonohono mau iauo iioi aku wale iho la uo. Ua haaiele aku kona mau Pake paoahi iaia no ke ano kupoao ole.

He kaa maia no kekahi Pake ka iaia e ke ahi i ka Poalima aei ma alanui Moi nei no kokoke i Kawaiahao. Ua ake ahi ma na iho oua huila mamuii oka wela ioa, me he la aole i aiUia no kekahi mauawa lpihi. Ika weheia ana ua ikeia iho ]a he ka ka aila i hamoia ai o ka huila, aole be aila kaa e me &a mea maa mau.

,Eia ke hoalaia nei iwaena o na i oahanau oka Hoomaaa o na La Hope i hooponopono hou ia, he abahui hookuonoouo ma ke auo hoouaauao i na epio Hawaii. Aua noa i ua mea a pau e makemake aua e iuii pu me lakou ke komo ana i mau lala, Ika Poalima hope o k*ua mahiua e malama hou ia ai he a ia wa paha e ku pouo ai ka Uui malalo o ke kumuka' nawai a me ua rula.

Kakahiaka Poaono uei ; paa ai o J, Aiua Lawelawe i kaiiopuia aialalo o kekahi palap&la hupu ka wawaUi 4ua ka i ke pa hua a kekahi waliiue opio o luna o Kawai«bao aku uei, Meaiā mai o kaua mea uo ka ia i hoo v palaw ai me ka manao e .mnre a e iioolilo iaia i wakiue naua uo keia mua aku. Kda ka mea lealea. Ua liookuuia ue uo oia mai ku HaUwai uuJulo o ka

Poaono nei t hoopau wale ui ai ka hihia o Aona imiia o ka Aha Apana. 0 keia ka lawehala i ulu ai ka paee hahana mawaena o na makaikiu h me „na makai kumau, mamuli oke kuhi ana akli ona tfiākai klimaU i ka imihala wale ia o Aona <? na makaikiu, oiai> he kiu oia. Ewalu poe r Pakf i hoopaiia e uku i $10 a me ua koina pakahi iioua o ka Āha Apaoa i ka Poakahi i hala iho la. luka o Waipiula lakou i hopuia ai ia po La Pule iho, no ka pili\vaiwai t ina kihi o Hopena, a hookahi o lakou o ke kuke a Kuauau, eia no nae, aole oia i pakele uiai.

He la ku m&i keia no mokumahu Kina mai Kapalakiko_ mai. Poaha ae hoi ka mokumahu Mariposa eku mai ai mai na Panalaau Beritania mai okaHema, a i keia Poakahi ae hoi ka mokumahu Osianika mai Kina ame lapana. E holo loa ana ka moku mua no lokohama a me Houakona, a o na moku hope iho hoi no Kapalakiko.

Auwina la Poaha iho la, ma ke kahup. o ke Kulanui lolāui, mauka o N>upaspai, ua haawi k$ Haku Bihopa a me Mrs. Wilisi he aha hooluaua a hoolaulea inu ti i kekahi o na hauuiana kahiko o ia kahua hoonaauao a me kekahi mau hoahanau liaole, Hawaii a me Pake o ka Ekalesia Anagalikana. Malaila ae ke Komisina Beritania, a ua oluolu i ka Bihopa e hoolauna aku i na po© a pau i hiki aku īmua oqu O ko makou Puuku kekahi maiaila.

Hora 10 a. m. a 01 ae paha o ka Poaha iho la i haalele mai ai ka mokumahu Beritania Nanasana ia Kou nei no lokohama» mahope iho nei o ke kepa ana i poe luina haole maanei. Ua hoihei aku oia lie 49 o na eemoku Kepani no ko lakou mai a kupooo ole e hana, pela ka ike a na kauka ona mahiko, a no ka Isw£ o!e o ke $30 pakahi a kekahi poe. O kahi Tureke hana ko-omoomo kekahi i holo aku ma ke ano kuke, a lie oQ paha na ohua Kepani e aei hoi aku maluna ona.

Ua hookuuia kela wiliki Olelo Eo ka Halewai i hopuia ai no ka uaeekoloLe'luaaa o .ka Apana i ka Poaha iho la> uo kona kii aua <? pue & e tuoe uae Aue iloko o kekahi o ua keeua lalo oka Halewai. Ua hook oi& iua olelo a ka uaua ka hoopii, a hiliuai o Luu&kauawai Apana Wilikoki i kaua a pakile ai oia, Aohe ona haua wiliki hou ma ka Hale*Vin i keia wa, £ ua paniia koua Wuhi e kekahi Olelo E uha!ale ano upapalu* kekahi lala īho uei o ka papa uieniele i ke kupono o ua poe hoohiki 110 ke koho halou.

L& lo&& aku ke kiuo m&ko o kekt\hi i ka&we iaia iho e lewilewa m&i aua mai kekahi laai; alapii mai iioko okapa o Faola, ma Kapamoo aeuei t i kaPoakolu iiio ia, He mea oia i mauao e hoi &ka ao lapana maluna o ka Kauas*ua. t T ft K>aa aku he $2,75 iloko o kona aahu e komo aua a he $70 nialoko o koua koeu& moe. Aoie i maopopo ua kumu o keia Uwe ana i koua vla* Ua aaaaia oia e Kauka Kupa a ua iho i make ka uaua aua o koua k:\nia-i» a pela uo hoi i Uooholo hi R e kiure koloueio x uolio ia awakea.