Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 42, 17 October 1863 — No ka Hula Hawaii. [ARTICLE]

No ka Hula Hawaii.

KKa A" nv'Xi * ; e , ,M* l ka l.iii'i nia!kai o ko'\i rr:''.:r.o. 0 oluolu ana o» hai akea ak-j ; ko'-i minio no keia mea he hula. imua o ko kav.ri u !roa lawehana inai o a ... He mea kahiko loa ka h-iia rr»ai na kupuna mai, k»? olioli; oka v.a nai- i hoomakaia ai. aole e hiki ia'u hai akrt, r.o ka aole i kakau huke ia na mea o Hawaii nei. he paa manao wale iho no ; aka. aolr? nae h»? 0 na mea i hoopaa manaoi.i e ia poe, —a me he mea ia no {aha ua hoomakaia ka nula mai a Kumuhonua ma ; a ina pe!a ? he mea kahiko loa io no ka hula. Aia iloko o ka hula na mele olioii ; no na f hi kekahi mau mele. a no na kanaka kekahi. a no ka lealea kiuo kekani, e hookoia'i ka iini iloko o na mea elua, e hoohui ia laua iho, malaila ka honi ana imua 0 ke akea : kupono nae ia no ka wa ia Waawaaikinaaupo, ka wa i hoonaauao ole ia. ka wa 1 hoomalu ole ia ke ikepu ; a i ieia ole hoi ka olelo hemolele ; a he mea 110 kei 1 e hooholo mua ai ika poe opiopio i na mea ino. He Akioma ia mea ika poe noonoo. Ke olu mai nei paha ka manao o ka poe minamina lahui i keia nianao. me ka i mai, kokua ! kokua!! E kokuiia kou inanao. () ka e noho kino ana iioko 0 ka hu!a. a awihi iki aku paha kaiseku mai i keia. mn he Niuhi la. A maanei. e hookomo ana nu i na poomanao me ka ninau nna. O ka hula Hawaii. he mea anei ia e pomaika» ai ka lehulehu ? E waiho iki ana au i ka haina o ka ninan iho oka wehewehe ana. O ka lehulehu''; oia no ka ohana, a o ka mokupuni paha, a o ka laiuiikanaka okoa mai Hawaii a Niihau. A 110 ia m p a. ke pili laula nei ka uinau, a ma ka hai ana i ka haina 0 ka ninau. Aole la lie m- i a e pomaikai ai no ka k-hu-lehu, no ka men, he mea haunaele waie ia. Ma na wahi i lohe nui ia e hula nna, e kaknhe nui auanei na kanaka, oi aku pahn i ko na kanaka liele pule i ka la Sabari. Maanei iho nei kekahi mau hula no Waialua mai. o Kalua, (he kane) o Kanekapolei (wj, a elua mau walii kaikamahine, he umikuma'malua paha makahiki. Ia lakou e liana ana 1 ka lnknu hana, a ma kahi a lakou i hula ai, nia malaila ka lehuiehu e kai a huakaiai ikapo ; he mea OU 4 ka po ia lakou.—•• Momoku no hoi ke k • i i ke «ne o Kalalu,'" koe ka pahoehoe. Ke haiia mai nei au ena ike maka, mai ke kahua hula mai, e hele nui ana kanal<n 0 honi me ka hapawalu ; ina he ewnlu honi nna, hook.ihi nua ilala iiia ka eke a i puka iho ; a ke hai pu ia mai uei 110 hoi, o na wahi kaikamahme ka no lnua na wahi makahiki hapa 1 haina'ku ln, maa- , lea uo ka hoi oe i na walii waha i ke olioli, no ka ili ana pnha o ia haun ia laua i hoopapnu iho ai. He houiia nku kn in la, a e komo na ole'o. Auhea la ka hilahila ? Auhea hoi ke īkepu. .Nani io hoi ka hauuaele i na leo e wawalo nnn. na kapuai o na lio e halulu ana, i kn poe e hele nei e ike i ka hula i ka molehule- , hu ana iho, a me ke kuluaumoe. He oiaio ka manao ana, he kumu no keia ;C alakai i na keiki i 11:1 hana ino, no ka mea, ;ata ma na inele no ka hula, he mau mele ia 110 ka lealea—a inalaila ka lohe ana i na olelo hooulu manao, e hoopili wale mai ai na }>oe opio, no ka mea. i loaa ia lakou ka noonoo kuokoa, nani hoi ka haiamu o ka lehulehu ma na wahi o ka liula; piha ka hale a hooke a hu iwnho. 0 ua pupu me na poe opiopio. K.\ HOOPAI' MANAWA MA KA HULA. : He men nui ka manawa ika noonoo oko ke knnaka waiwai nui no ia; ma na aupuni 1 malama nui ia ka inanawa, ua nui ka ikaika, ka naauao, a me ke kauiaua 0 ia aupuni. e like me Ainenka Huipuia, Beritnnia Nui, Farani, <fce. A un hoao ia no hoi keia lahui ma ka malama i ka manawa ; 'aka. ma ka nana aku i ka poe e hoopau ana ma keia hana, aole malamaia ka manawa. Ina la paha he mea ia e oluolu ai kn manao, i na la ua pono e hoopapau iho, a i na la paha he mea e pono ai ke kino, i na la paha ua pono e haalele 1 na hana e pono ai ke kino. ; He mau palapala anei ia i hoopihaia eua 'olelo maikni, na nu hou e oluolu ai ka manao, i mea e pono ai ke hoomaunauna i ka mana wa ? Aia malaila anei e lohe ai i ka Hoola a ke " Akua * ■ He poe noonoo kakou i kupono e pane pono ika haina ona niuau. Eia ka manao o ke alii naauao, •« Ua ot aku ka maikai 0 ka lohe ana i na olelo ao a ka poe naauao, mamua 0 ko ke kanaka lohe ana i ke mele lea aka poe naaupo. M Kekahunn. 7:5. No ka ,mea» ua Ukeia —pauku G. Eia nae ka mea miuamina nui ia'u. o ka lilo pu me na poe opiopio ma keia hana usoole, e lohe ana hoi i na mele lapuwale, no ka mea. o lakou 110 na pulapula, no ka hanauna hou i mea e kaawale aku ai ka leo kaumaha; a e nalowale aku keia lahui. Auhea io la auanei na pulapula no ka hanauna hou, i na e hlo io keia poe hou i poe anolike me na kupuna ? Auhea hoi. E na makua ea, oa hoahanau, e ao aku i na keiki e makau ia lehova. E na keiki, e hoolohe aku i ka na makua no ka Haku, a e kue aku i ko lakou mau manao pono o!e.

i\ , h 4".'V. A - A ĪT.- A : ma >:k ki huia o h«>oai2 iw.;:::* arvt i ka '•v2'.-.va3. 1r.2 pefia h" m-a \:a *? pc-no kino. a o k?. uhan? paha o k»? kanaka. a : ni ua pono ke \v.o ka waiwai no ka h 'a. a Wo iaih honi h:;ih la o]c. kai na ka :':n. Por.o e Īj;o ka waiwai īka ai. p'-no luo ike k:;ni kapn; no ka rn;-a, h*? nien k-:-u e pono ai k*- kino. Pono c ];]o ka \vai'.vai ik? k iai ika o'.?;o a ke Akm: no ka e p.-):io ka uhanemalaila. Aka. heaha ka pono ke iilo ka wai'<vaj no ka hula ? Aolo 'oa ia ho niea e p:>no ai ke kino. Ina paha akahi no a ike ke ka* naka i ka hula, a ua lilo aku ia no ka honi hookahi ho hapawahi; a i na peia kona liio no na honi ewalu. he hookahi dah kana i hoolei wale ai. ua iike ia me a'na {«ika!o ana e loaa mai no ia dala, a hookahi mahina kana e ai ai ia ai a piu; aka, ua lohe mai au. ua lilo kekahi no ka hula i ka po hooknhi. 51.62, hookahi (lal.i no ka hula ana, ae'ima hapawalu no na honi elima, oia no hoi elima hoomau ana. A i na pela kona liio" i ka maiama. a pau ka makahiki, alaila, e inki aku no na da!a i lilo i ka 819. ŌO. a heaha ko ke kanaka pomaikai. i na pela kona lilo i ka niakahiki no ka huia ? A i na aole he wahi pomaikai. aoIe anei he mea hoomaunauna waiwai hoi ka : hula ? A ina paha haneri na kanaka i lilo pe* la no ka hula ma Kauai nei, aiaila, he Sl,950 dala lilo wale, a i na hoi elua haneri ka- . naka ma Oahu; nani wale ka nui o na iausani dala ī hooloi ia, manomano paha ka nui ;o na dala i hooHia ai ma Honolulu i kHa mau makahiki. Hoopau waiwai io keia mea he hula. KA rI.U ANA O KA HHWA MA Ka HULA. 1 Eia hoi kekahi mea e akaka ai ka ino o ka hula; a hoao ke kanaka e ike i ka hula.a lohe paha i na mel»?, a honi paha, a pela no a ike hou. a honi paha. o ka hele no keia la i ka launa oie; pela mai no na moooielo kahiko o Hawaii nei: maloko no o na aha huIa i hmo ai kekahi mau alii a me na kanaka no hoi. Owai paha ka nui ona kaikamahine e lawe ana ika palapala laitini ? O keia poe no paha ? Owai la ka po? kaulana ma na , inoa kapakapa mai ke puhi a ka nau ? o lakou no ka poe i hoowaleaia mai kvi wa pokeo mai. | No ka īnea, aia malaila na hiki mua no ka hana ino—o ka ukali no mahope aku. 0 ka hula hoi kekahi mea e hoowalewaie nei i na hoahanan, nani ka mimiki ilaila e kiei ai hoi, a e halo ai, no ka ike mua ole paha ke- : kahi, a no ka lealea paha ka nui; aka nae. aolt> paha o hele nn houhnnuu e uana, i m» aole i komo mai ka hula ma keia mau apana ? He akaka ioa ia. Aole no e hele e nana ke ole ka iiula, aka hoi, aole no i he!e ; kekahi poe e nana. No' kenha la ? Ua like a like ilaila ka mea hoowalewale mai me ka mea ae aku. Ao na hoahanau i ;Jiele mau i keia mea he hnla, ke hoemi ia 1 mai ko lakou hele inai i ka pule a me na haua o lj'a pono. Aole anei no keia hoowalewale"Vnai ? lloko o keia \va hula, ua loheia ke kue o kekahi poe pono no ka hula, o Hulialo, no Anahola. o D. Nuuhiwa, no Kalfhi, 0 Halai, no Anini. a īne kekahi poe e ae no; a ina pela ka nui o ko ke Akua poe kanaka, e pau paha keia mea mo ? ' " Owai ka mea ma ko lehova aoao ? E ai na koa o lesu, ; Alai Hawaii a Niihau. E kinai iho i ka huia. " Ma keia mea, ua hooholoia keuahi manao ma ka iialawai o n<i luna o ka ekalesia o Waioli. " Hooholoia, Na na luna apana.na lunaka hiko, a me ke kahu ekalesia, e ao aku i ko lakou mau hoahanau, aole e hookipa mai i ka hula ma ko lakou mau hale iho," He mea kanaiua paha keia manao hooholo i kekahi poe, a malama paha o ninau mai kekahi poe. No ka nele anei ike kanawai a me ko mea nana e hooko ke kanawai no ka hula i hooholoia ai ka manao pe!a ? Aole nolaila, aka hoi, na ka pono no i hoopau na ino nui o Hawaii i ka wa mamua, a he hope waie iho no na kanawai, na keia pono no i hoopau na haunaele kahiko, , a pela uo, ua hiki no i ka poe kue i keia mea he hula, ke kuka like ma ka hui anae kinai 1 ka hula ; no ka mea, he poe hui no lakou ma ka nianaoio ia Kristo. ; Chvai niea makau ia iehova iwaena o ; oukou ? He pono no e kn like mai e kinai iho i keia mea he huia. Ua loheia no ka manao o jka Lunak-anawai Kaapuni o Kauai nei. " Aole o'u makemakee komo mai ka huia ma ko'u mau apana. a ina e ike oukou, e hopu aku no." Nani ka maikai oka manao o ka Lunakanr»wai Kaapuni. Eia hou no. ina e hoomaopopoia, ua hula kekahi no ka hookupuia i ke daSa. e hopu koke aku no." Alua manao oka mea Mahaloia no ka hula, me k;i makemake e kinai iho. Aole au i lohe i ka manao oka Lunakan£vvai Apana J. H. Wana ; aka, o ka : inea maopopo, aole no ona oluolu i keia mea he hula, malia paha no ka hopu ole o na Ma-k-.ii a iawe aku e hookolokoloia ; no ka mea, o ka ka .Makai hana no la o ka makai, o ka hoouaakakiu. ke kiei. ka halo. a me ka hopu ana. a o ka ka Lunakanawai hoi o ka hooko. A ina e makaala na Makai ma ka iakou hana, alaila. e emi nui iho no ia hana ino. E iike me na PopoWi ina iole — 41 Mehanaeha Puuioa be hele na Kaahupahau." Ke kahea nei au i na haipule mai Hawaii a Niihau, e ku mai e kinai iho i keia mea i ino he hula. a e ku mai no hoi na laia o ke aupuni (na Makai.) e hana i ka hana i waiho ia'ku ai maiana o oukou. Me ka mahaio. E. H. Paulo.