Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 49, 5 December 1863 — Page 4

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Emily Hawkins
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Moolelo o ka Halawai a na

KOMITE HE 13.

 

Ua halawai na Komite ma ka Halekula ma Kaumakapili, ma ka la 26 o Novemaba, i ka hora 2 awakea.

Kohoia o Ioane i Luna Hoomalu, a o J. K. Kaunamano, i Kakauolelo.

            Ma ke noi a Solomona, e heluhelu mai ke Kakauolelo i ka moolelo o ka halawai i hala; aka, no ka lawe ole mai o ke Kakauolelo i ka moolelo o ka halawai i hala, nolaila, ua kapae ia ka heluhelu ana.

            Hoopuka mai ke Kakauolelo, he olelo mua o ka Aha penei, ua hooholoia ma ka noonoo ana o na Komite, o ka la 25 o keia mahina, oia ka la e hui ai na Komite me na Luna a lakou i hooholo ai, no ko laua hoike ana i ke kumu nui o ko laua manao ana e hele i ka Ahaolelo, a ua hoike pu ia no hoi, na na Komite o ka hale e ninau ia laua, i akaka ko laua makaukau ma ia mea.

            Hoopuka mai o Kawelo, kekahi o na Luna i kona manao, he olelo nae e pili ana i kona pomaikai iho, a me kona poho, no kona hele ana mai ianei, mamuli o ke kauoha a kekahi o na Komite.

            Hoopuka mai o Maakuia i kona manao, a me ka hoike pu mai, ua hiki ia ia ke hele i ka Ahaolelo, no na kumu nui ana i noonoo ai no ka pomaikai o ka lahui, a he olelo waiwai nui i ka manao o na Komite.

            Ma ke noi a Kaunamano, e lilo ka hale i Komite, a ua hooholoia.

            Lilo ka hale i Komite no ka ninau ana i na Luna i hooholoia.

            Hoopuka mai o J. W. Keawehunahala, he ninau ano nui, a ua lanakila no o Maakuia ma ia ninau, a me na ninau e ae.

            Ma ke noi a Solomona, e noonoo hou ka Aha i keia manawa, no na Luna hou elua i koe.

            Ua noonoo ka Aha ia manawa, no E. P. Kamaipelekane, W. N. Pualewa, S. P. Kalama, a me Kapena Roke. 

            A ua hooholoia ma ke noi a Solomona, o S. P. Kalama, a me Kapena Roke.

            Ma ke noi a Kamai, a lawe eia Aha Komite, a apono aku i keia mau Luna eha, a e hooholoia, o A. Maakuia, Kawelo, S. P. Kalama, a me Kapena Roke, ekolu kanaka, hookahi haole.

            Hooholoia, ma ke noi a P. Naone, na ke Kakauolelo e hoolaha aku ma ka nupepa Kuokoa, i ka moolelo o keia Aha, me ka hoike pu aku hoi, e hele mai na Luna a pau i hooholoia e na Komite, ma ka la 7 o Dekemaba e hiki mai ana, ma ka Halepule o Kaumakapili, ma ka hora 2 o ia la, oia ka Poakahi, aia malaila e hoopau ai na Komite i ka lakou hana, e akoakoa mai na kanaka a pau ma ia la.

            Ma ke noi a P. Naone, e hoopanee ka hana a hiki i ka la 7 Dekemaba e hiki mai ana, a ua hooholoia.

            Ma ke kauoha a na Komite.

J. K. KAUNAMANO.

Kakauolelo.

Honolulu, Novemaba 26, 1863.

Pane ia John L. Kekukahiko.

            E ke hoa o'u e noho la i ka lai o kona; Aole ma kela aoao o ka Halelana, aole hoi ma keia aoao; aole ma kela hope, aole ma keia hope, aole ma ke kahua ilalo, aole hoi i ka hale iluna, aka ea, aia ma ke poo o ke hui i pa mua ai ka hanale a Noa. A no la ua anapu ka uwila, ua wehe ia ka ohu, a ua kaupono ka la maluna iho o na kuahiwi o Kona.

            E ke hoa e haliu mai ka pepeiao, a e hoike aku au i ke kumu i pane aku ai au i kau palapala.  Aia i ka makahiki i kaa hope ae nei, ua ike kuu maka i kekahi mau ninau i hoopukaia'e ma na nupepa. I ko'u ike ana aku ia mau ninau, apoapo iho la kuu oili; i iho la au iloko o'u, kahaha, o ka weliweli ole ko lakou la; i ka hoolilo ana i ka Mea Mana Loa i mea milimili, a me kana olelo hoi i kumu no ka hoopaapaa ana.

            Ua loaa ia'u, ia manawa, ka manao e kakau i wahi palapala e ao ana i na makamaka no ia mau ninau; aka, no ko'u hemahema i ka olelo maoli, nolaila, hoomoe au ia manao ma ka "papa," me ka minamina no o ka naau. 

            Ma ka nana ana'ku, me he mea'la e aa ana kau palapala o ka la 26 o Oct. M. H. 1863, e hoala hou ae i kela mau ninau hoanoninoni uhane. Nolaila e ke hoa o'u a me na makamaka puni nupepa, mai Hawaii a Niihau, eia ka olelo. 

            O kekahi Alii lokomaikai, ua halawai oia ma ke alanui me kekahi mau kanaka makapo, aloha oia ia lakou, a haawi mai ia lakou i mau kookoo i kokua no lakou i ko lakou hele makapo ana.  I ka loaa ana mai o na kookoo, hoopaapaa iho la ua mau makapo la.  Olelo kekahi, "O ko'u ke kookoo maikai."

            Pane mai ka hoa, "Aole o kou o ko'u ke kookoo maikai." Me ia ka hoopaapa ana a kua hahaka maoli lakou me na kookoo, hahau aku, hahau mai.  O ka mea a ke Alii i haawi mai i kokua no lakou, ua hoolilo keia poe makapo i mea e hoeha ai kekahi i kekahi. 

            Pela hoi, ua haawi lokomaikai mai o Iehova i ka Baibala i kookoo no kanaka, i ko lakou hele makapo ana mai keia ao a i kela ao.  Anolaila, e na kanaka na hoahanau, mai hoolilo kakou i ka Baibala i mea milimili, i kumu no ka hoopaapaa ana, o lilo auanei keia mea maikai i "mea ala no ka make."

N.

Mea Wehewehe.

            I KE KUOKOA:-Ua hoike wale aku au i ko'u manao ma kou Helu 45, aole nae no ko'u manao maoli e hele i ka Ahaolelo, a aole hoi no ko'u makemake e kohoia i Luna Makaainana, no ka mea, aole au e manao ana pela ; aka, no ka hookomoia ana wale no o ko'u inoa, e ka mea e kapa ana ia ia iho o "S." kona inoa, ma kekahi Helu i hala iho nei mamua.

            Ua hoike aku nae au ia mea, me ko'u manao e lilo paha ia i mea e hoomanaoia e ka poe e hele ana i ka Ahaolelo, a e noonoo ia hoi e lakou ; no ka mea, he mau mea kupono maoli no ia ke noonooia e ka Ahaolelo, a aole hoi oia wale no ; aka, ua nui aku na mea liilii ano nui e pili ana i ka pono o ka lehulehu, ma ka hana i Kanawai kekahi, a ma ka Bila Haawina hoi kekahi.

            No ko'u manao i ka'u hana ponoi e noho nei, nolaila, aole e hiki ia'u ke hooluaiele ia'u iho i mea e poho ai, a e waiho wale ai ka hana i loaa iloko o ko'u lima ; o ka poe e hele ilaila, o lakou no ke hele.

            Aole nae au e kanalua ana no ko'u manao ma kekahi kumu e ae, a aole hoi no ke keakea ana o kekahi poe, no ko'u hewa i oleloia a i kaulana no ka mare lehulehu ana, no ka mea, e like me ka malamalama o ka la i ke awakea, pela wau e nana nei ia'u iho iloko o ia hihia. A ina he poe naauao, a hookekee ole ka poe e makemake ana e imi i ka oiaio a me ka ole, alaila, e maopopo koke no i na mea a pau ka lapuwale o ia moolelo.

            He mea e akaakaia e ka poe e ike ana, ke hoike pau aku au i ka moolelo o kela hihia; a i mea e hoomaikai aku ai i ka Oihana Hookolokolo, ua pono ia'u ke waiho malie ia mea ; aka, ma ko'u manao maoli e noho nei, aole ia he kumu e hiki ole ai ia'u ke kohoia, oiai ua loaa ia'u ko'u mau pono Kivila, e like me na mea e ae a pau. Aka, e lilo paha ia i mea nui, a i kumu e kamailio mai ai kekahi poe ma keia hope aku, nolaila, ke nonoi aku nei au ia oe, ina he oluolu oe, e hoouna aku no au i ka moolelo oiaio loa o kela hihia, a e paiia i ike na mea a pau i ke ano o ka hana ana ma keia hihia. Ke kue mai nae kekahi malaila. Owau no me ka mahalo,

J.W.H.Kauwahi

Lahaina, Maui, Nov. 25, 1863

Ka Makaluhi Halepule.

E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe:

E oluolu oe a me kou Luna Hooponopono, i ka hookomo iho ma kou kowa kaawale i keia manao, ke kupono i kou makemake.

            Ma ka la 15 o Novemada nei, ua paina ka ahaaina makaluhi, o ka hooikaika ana i ka Halepule, i ka ua a me ka wela o ka la, no ka hana ana i wahi hoolauna'i imua o ke Akua kiekie loa. A ke ku nei oia ma Pelekunu, i Koolau o Molokai nei.

            He poe uuku makou i ka lawelawe ana i keia hana nui, o ka hapai like ana nae me ka lokahi o ka manao, a laila, ua hiki. O na hoahanau a me na hooikaika, a me na kamalii, ua hapai like me ka naau maemae, aole me ka naau ekaeka- Nolailla ke ku nei ka mea a ko makou naau i iini ai, a, ke komo nei makou i loko o kona malu, e paina i ko makou luhi, me ka olioli a me ka hoomaikai aku i ke Akua; no kona kokua ana mai, a hooloihi mai hoi i na la o ka noho ana ma keia owawa o Pelekunu nei; a ke ike nei makou i keia mea hou, aole mamua ae nei, i keia wa wale no.

            I ka nana aku i keia Halepule, aole like me na hale manua. Aka nae, ua kukulu iho o C. B. Analu, he hale pohaku, a o keia hoi he Halepule papa kepa, a e paa ana oia i ka papa hele, a me na noho, a me ka pili laau, e like me ko makou makemake.  Ua hooponopono iho o J. I. Dowsett (oia hoi o Kimo Pelekane.) ke keiki kamaaina o Hawaii nei; i kii kupono o keia Halepule, ma Honolulu, a ua laweia mai a kukuluia ma Pelekunu i Molokai nei. Nolaila, e na makamaka ma ka mokupuni o Molokai nei, o ka poe e manao ana e kukulu i Halepule a hale e ae paha, he pono no ke naue aku ma ka hale kuai papa o Samuela kaikaina o Kimo Pelekane, e kuai ai i na papa o kela ano keia ano. Me ke Aloha no.                                                                                D. H. AIAI

Kailiili, Pelekunu, Molokai. Nov. 28, 1863,

Holo ka hana o ke kala.

E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe :

            E nana mai e na kanaka kupa o Hawaii nei, mai ka hikina a ka la i Kumukahi a ka welo ana a ka la i Lehua, i kela mau hua e kau ae la maluna.  "Holo ka hana o ke dala," E hoomaopoopo oukou i ke kumu o ka holo ana o ka hana o ke dala.  Aia ma ka kulanakauhale ma Lahaina nei, kahi i holo ai ka hana o ke dala, o keia holo ana o ka hana o ke dala, a noloko mai o ka mahi nui ana i ke ko; a oia ka mea i loaa ai o kela mau hua e kau ae la maluna.  Aka, he ko no ma Lahaina nei i na la i hala aku nei, aole nae he loaa nui mai o ke dala, no ka loaa ole o ka hoa kuai kupono, a i ka noho ana mai nei o O. R. Wood ka luna kuai ko a ka poe hui mahi ko o Lahaina nei, meia ke kuai makepono ia ana.

            Ke kuai nei ka luna kuai ko me ka makepono loa. Ua kuai o John Kahue i kana ko me O. R. Wood he ($300,00,) a he nui wale ka poe e kuai nei meia.  No ka loaa ana o ka hoa kuai maikai i ke ko, nolaila, ua ikaika loa ka puuwai o na keiki o ka malu ulu o Lele, e mahi i ke ko a nui aku. 

E aloha auanei.                                                                                                D. W. KALAELOA.

   Lanieha, Maui, Nov. 2, 1863.

He inoa no Kilahama Kenoi.

E o e Kilahama i ko inoa.

He hiapo na Hana Kaiaka,

Keiki hoi na Mokulehua.

No Pelekiho no Waikolu,

No Pelekane o Lutera,

No Aianapo aku o Ane, Hila.

Puka mai Lomio ke koa nui o ka aina

Nana i alo aku na aupuni umikumalua.

E noho mai ana, Kuliana i ka ainaomaomao.

He wahine hoopalau ia na Henere,

I imi ia aku ma ke akamai,

I hanaia ma ka noonoo,

Me ka ikaika paupu no ia ia,

Puka mai Kilahama ka pukaua nui,

Ka alihikaua nui e nani ai ka noho ana,

E ku ai ka paha a ka makua,

I ike ia ae ma ke kanana,

I hoolaha ia ma ka Nupepa,

Ike ai na aina a pau mai Hawaii a Niihau;

Ike ka nui ma ka lehulehu,

I ka mano ikaika a Ane, Hila,

A ka wahine e noho ana i kukulu o ka Hiki,

Hiki ka lono me ka ike,

No na puke hoonaauao mai;

I hana ia ma ka ahakaulike,

I ae ia e ke Komite i hooholo ia e ka Pelekikena,

Ua maikai ka Aha ua like ka noho ana,

Na kuikahi ka noho ana mai o a nei,

No o nei ka ke keiki o Kilahama ka inoa, ke o--e.

Nani Haupu kukilakila i ka makani,

Ke nana iho ia Hulaia,

Mehe ahumoena maikai la ke kula o Lihue,

Ke ike aku i ka waihelau o Wailua,

Ua like laua me ka pua hau i Maluaka.

I ka puliki paa ia e ka wai o Waiehu,

Ua li wale i ke anu na ohia o Kupakoili,

Hihina lua i na puahala ai a ke Kinau,

A poke awalalua i ke one o Mahamoku,

I ke kauleo ana mai a na hala o Naue i ke kai,

E aha ana la o Makana e ka lelemuku nei ia Maunahina,

Pukui lua i na huakai a kaawaawa,

O oki oe i ka wai o Namalokama,

Ua hele a hoohuelo i na pali o Hihimanu.

E akahele iho oe ia Kahelekua,

Ua noho aloha laua me ka Waikini,

I hookohu aku i ke kula o Kanoenoi,

I hoapili no Nounou,

Ahukapeke i ka nalu o Makaina i ka lai,

Lai Puna i ka laula o Kapaa,

I ka hoohenahena ia e ke kalukalu o Kewa,

I huia mai Kalelea me Aahoaka,

Ao e hiki ua paa ia Kemamo,

He kahua hololio Wailana na ke kamaiki,

O Kilahama ka inoa,  ke o e !

Kiekie iluna na niu o Kaunalewa,

I ka hapai ia e Kalanamaihiki.

Hiki ka alele ka Poloai a ka naulu.

I lohia lima ia e ke one kani o Nohili,

I ka pa leo ana mai a Waiolono,

E miki e palu oe i na ohai o Kahelu,

I ka houhene ia e ke koolau o Puakei,

Hao liki i kai o Pahelehala,

Halaole na ike i ke one o Luhi.

I ke anipeahi mai a na niu o Waikalo.

E hoi kaua i ka wai ula ihiahi o Makaweli,

I ai Kilahama i ka ia paili kanaka o Waimea,

O ka waiwai ihola noia o ka leo o ka heahea mai,

Kou inoa ia e o mai oe.

            Ua hoopuka'ku wau i keia ma ke akea, i ike ka mea nana i haku a hooili mai ia'u i ka mea keiki, i keia mau mele maluna ae nei, a me na mea i koe aole i hoopuka ia.

            O ke kumu o keia hoopuka ana o'u ma ke akea, o ka lawe hou ana o ka mea nana i haku na mau mele inoa nei, mahope o ka haawi ana mai ia'u.

            I ka la 24 Okat., ua lawe mai ka mea nana i haku keia mau mele a hoike mai imua o'u, me kona mau kokua eono, a ua haawi aku au me keia poe i na dala maikai $52, 31 1/2.

            Ia wa, ua waiho mai ka mea nana i haku ia mau mele nei imua o'u a me ka lehulehu, me ka hoohiki mai imua o'u me ka lehulehu.

            Aka, mahope iho, elua la i hala ua kii hou mai kela e lawe aku ia mau mele mai au aku, me ka hoole mai i ka haawi mua, nolaila, ke hoike nei au ma keia kakau ana, ina i hooili hou aku i kekahi keiki, ka mea nana i haku keia mau mele, a me na mele i koe aole i hoopuka ia, alaila, e hoopii au no keia poho i hoi mai, oia na $52, 31 1/2. O ka inoa o ka mea nana i haku, o Ohule w., me ke aloha i na haku mele. Owau no, o ke kaikamahine kiai muliwai o Niuhelewai.

HANA, KAIAKA.

Niuhelewae. Kopalama, Nov. 25, 1863

A. S. Cleghorn, AKE.

MEA KUAI LOLE

A ME NA WAIWAI E AE.

Ma ke Kuai Kukaa a ke Kuai Liilii.

AIA MA KA

Hale Pohaku.

Ma ka Uwapo.

Ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu me Moiwahine.

Ma Alanui Nuuanu, MAWAENA O

Alanui Alii me Alanui Hokele.

MA KA AOAO HIKINA O

HALEOLA.

Honolulu, Iulai 16, 1863                                                         85-6m

OLELO HOOLAHA !

ka poe ku i ka Auhau ma ka Apana

O KONA, OAHU.

O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei, ua noho oia ma kona Keena Oihana ma kona ano LUNA AUHAU, no ka apana i oleloia maluna, ma ka hale e ku la ma ke kiki akau o ke Alanui Nuuanu a me ke Alanui Moiwahine. O na Poakolu a me na Poaono a pau, i waena o ke hora 9 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 4 o ke ahiahi, oia ka manawa hana.    ABR. FORNANDER, (Abelehama )

103-3m                                                                                                                                    Luna Auhau.

[NA KE AUPUNI]

No Ke Koho Ana.

            O KE KOHO ANA O na Lunamakaainana no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana, e kohoia ma na apana koho a puni ke aupuni, ma ka monede mua o Ianuari e hiki mai ana.

            Ma ka mokupuni o Oahu, o na wahi malalo iho nei kai hookaawaleia no ke koho ana, penei.

            No ka apana koho mua, ma ka hale hookolokolo hou, ma Honolulu.

            No ka apana koho elua, ma ka Halekula ma Waiawa, a me ka Halekula ma Pokai, Waianae.

            Na ka apana koho ekolu, ma ka Halekula e kokoke'la ma ka Halepule hoolepope ma Waialua.

            No ka apana koho eha, ma ka Halekula ma Hauula, Koolauloa.

            No ka apana koho elima, ma ka Halekula ma Kaneohe e pili koke'la me ka Halepule hoolepope.

            A no na mokupuni o Hawaii, Maui, Molokai, Lanai, Kauai, a me Niihau, ma na wahi no i hoakakawaleia'i no ke koho ana i na Lunamakaainana, no ka Ahaolelo o ka makahiki 1862, koe nae o Hilo, Hawaii, e koho ia no ma kahi mau ma ke kulanakauhale ma Hilo, a me ka Halekula hoi ma Onomea.                                                                                                                     L. Kamehameha.

Kuhina Kalaiaina.                              

Keena Kalaiaina, Nov. 12, 1863

"HE KANAWAI

E HOOLOLI ANA I KA PAKU 789 O KE KANAWAI KIVILA.

E HOOHOLOIA e ke Alii, me na'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai:

            PAUKU 1. E hoololiia, a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 789 o ke Kanawai Kivila, a penei e heluheluia'i:

            "PAUKU 789.  O ka balota, he pepa no ia i kakauia a i paiia paha me ka inoa a me na inoa paha o ke kanaka a mau kanaka paha a ka mea koho e makemake ai e koho ; a pau ka manawa i haawiia no ke koho ana, alaila, na na Luna Nana e hana a koomaopopo i ka nui o ka poe i koho, elike me ke kakau hoike ana o ke Kakauolelo, a e hookaawale, a e helu i na balota a pau i haawiia mai no kela mea keia mea. Ina i oi aku na balota mamua o ka nui o na inoa ma ka papainoa a ke Kakauolelo, a mamuli o ia mea, ua akaka ole ke koho ana, alaila, nana Luna Nana e hoihoi aku i na balota a pau iloko o ka pahu, a e pani paa ia me ke ki ia, alaila, e hooluliluliia ua pahu la, a hui aku hui mai na balota ; alaila, e wehe hou ia ka pahu, e uhiia nae me ka lole halii, a na ka Peresidena o na Luna Nana, e hapai i kona lima iluna, a hoikeia ua olohelohe kona lima, alaila, e hookomo iho i kona lima malalo o ka lole, a e lalau i hookahi balota me ka nana ole hoi, a pela no e lalau pakahi ai a pau na balota oi mamua o na inoa i kakau pono ia e ke Kakauolelo. Na ke Kakauolelo no e kakau pakahi i na balota a pau i unuhiia pela, a o ka huina o na balota no kela a me keia mea e kohoia ana, e hoolaweia mai ka huina balota mua, a e manaoia oia ka oiaio, a e hookoia, a e hiki no i na mea a pau ke makemake lakou, e noho mai a nana i ka helu ana.

            Aole no e manaoia ma keia Pauku, ua kue i na mana i haawiia i na Luna Nana malalo o ka Pauku 704 o ke Kanawai Kivila.

            PAUKU 2. E lilo keia i Kanawai mai kona la i hoolahaia'i.

            Aponoia i keia la 30 o Iune, M. H. 1862'

KAMEHAMEHA.

            KAAHUMANU.                                                                                                        104-6t.

HALE AI

O NA

Kanaka Hawaii.

E NA MAKAMAKA I NOHO I KA aina hanau o ko Hawaii Pae Aina, ke kahea aku nei au ia oukou, e kipa aloha mai ma kuu HALE AI makai iho o ka Hale Leta, he inoa i kapaia Jeo Rodarika. Malaila oukou e kipa ai, a e ike no hoi i na mea ai, o kela ano keia ano. Eia :

Aina Kakahiaka.

Pibi Palai,

            Pibi Ku,

                        Pibi Ku me ka Uala,

                                    Naau Kake,

                                                Ake Palai me Uala maoli,

Kalo Palai me Uala Palai,

            Mea Ono Palai,

                        Pola Ti me Palaoa,

                                    Mea Ono,

                                                Pola Poi Nui.

Pela no ma ka Aina Awakea.

            Pibi Oma, a me na mea ai e ae o kela ano keia ano o na mea ai. O ka hope o ka Aina Awakea, he Pai i kekahi manawa, a he Mea Ono Pulina hoi i kekahi manawa, a me ka Paina ahiahi.

            Nolaila, ke kauoha aku nei au ia oukou e kipa mai, o na hoa no a pau, e hele mai i pau ke kuhihewa. oia ke kauhoa o ko oukou makua hanai. Me oukou no ke aloha.

            O ka uku no ka Ai hookahiana, he Hapowalu wale no ka uku.

                                    104-1m                                                KEO RODARIKA.

BUKE HOU!

EIA MA KA HALE KUAI BUKE

O Wini,

ma Honolulu nei, keia Buke elua:

Ke Kumuhonua Hou, - - - Hapawalu (12 1/2 k.) ka uku.

Ka Lira Kamalii, oia na Himeni Haipule a me na Himeni Walea, - - - Hapaha (25k.) ka uku.

Malaila e loaa ai ua mau Buke la, a me kekahi buke e ae he inu wale  E pono e hele mai ka poe makemake i ka buke e kuai.                                                    99-3m

Pulupulu!

A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka pulupulu, penei :

            PULUPULU i pau i ka waeia, 20 ken. no ka paona.

            PULUPULU me ka anoano i wae oleia, 6 ken. no paona

E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa.               H. M. WINI

100-2m                                                                        Luna Pai o ke Kuokoa.

Lio Helehewa.

E IKE AUANEI OE E P. S. KAIAMA, ka mea nona keia Lio e waiho nei ma kuu lima mai ka malama mai o Ianuari 1, M. H. 1860, oia ka wa i pili mai ai ka Lio me a'u, ma ke ano kukala nae, a mahope lohe au nou e P. S. Kaiama ka Lio, ka mea e noho ana ma Puako paha, a me Waimea paha, a ma Kawaihae paha. Aia la oe mahea kahi i noho ai? Maloko o na palapala ewalu a'u i palapala aku ai ia oe no ko kii mai i ko Lio, me na dala $2 50, aole puka mai ou, a i ole la hoi i wahi leta la hoi, nele loa no. Ke kahea leo nui aku nei au ia oe, e hiki ia oe ke kii mai i ko Lio me na dala maoli he $10 00, no ko'u malama ana i ko Lio iloko o na makahiki ekolu, a i ole oe e kii mai i ko Lio me na dala he $10 00 i haiia maluna'e nei.  Eia ka'u ia oe, ina e hala na la he 30 mai keia la aku, i hoolahaia'i ma ka Nupepa Kuokoa. Ke hai ae nei au ma ke akea, i lohe na hoa o kaua, ua nele oe i ka Lio. Eia kona ano, he Lio kane ahinahina aole i ee ia, e kuni no au i ko'u hao kuni maluna o keia Lio, a loaa ia oe ka laau a Kekuokalani o Hoolehelehekii, oia la, ua pau me ke aloha ia oe. Ke hoi nei ko Kealakaha keiki ua ahiahi.              G. D. KAOHEKAMO.

Kealakaha, Hamakua, Hawaii, Nov. 16, 1863.                       105-2t

J. P. HUGHES

MEA HANA NOHO LIO!

AIA MA KA HALE KUAI O KA MEA nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Mekika a me na Noholio Wahine o na ano a pau. na Noho Paniolo Nu Hou

Na Hao Waha a me na Kepa o na ano a pau.

            Na Kaulawaha, a me na mea e pono ka lio.

                        Na Ili Kauo o na ano a pau.

                                    Na Hao Keehi,

                                                Na Palaki Lio,

                                                            Na Kahi Lio,

                                                                        Na Eke Ili,

                                                                                    Na Huipa.

A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na Lio a me na Kaaholo. i e kuai ana no ia mau mea,

NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

            Aia no ke waiho mau nei malaila na Pela Mauu.

            O na Pela Pulu, na Pela Hulu a me Pela Ua aea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.

            Ua hanaia no na Kaa Lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.

            Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.

            E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Monikahaae, me ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.

J. P. HUGHES.

Honolulu, Sept. 17, 1862                                                                                            95-3m

E MAKAALA

OWAU

O KAMUELA,

KA HOA KUAI O NA

KANAKA HAWAII,

NONA KA HALE KUAI PAPA MAuka iho o ka

Hale Hookolokolo

ma Honolulu. Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa,

"CONSTITUTION!"

a ke ku mai oia, e loaa ana ia'u na

LAKO KAPILI HALE

o kela ano, keia ano.

EIA NO KE WAIHO NEI, NA :

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.

            LAAU HALE, o kela ano, keia ano.

                        PILI HALE,

                                    PINE,

                                                AAHO

                                                            KEPA

                                                                        PANI PUKA,

PUKA ANIANI

            OLEPELEPE,

                        KUI,

                                    PENA,

                                                AILA PENA.

            WAI HOOMALOO PENA.

IA MEA AKU, IA MEA AKU.

            Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he KEIKI KAMAAINA au, he hiki ia oukou e ka Lahui

Mai Hawaii a Niihau,

ke kipa mai i o'u nei.  E hiki ana no na moku papa o'u i na manawa a pau, a hoolako mau ia'u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehala la. Aka, he hiki ole ia'u ke hana pela, o ko'u ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa iho la no ia o ko oukou makamaka.

KAMUELA, (Kaikaina o Kimo Pelekane.)

Honolulu, Oka. 15, 1863.                                                                                           99-3m

MEA HOU, MEA HOU!

AIA MA KA HALE KUAI LAPAAU

O

KAUKA HILIBARANI MA,

MA

MONIKAHAAE!

MA KE KIHI HIKINA O KE

Alanui Hotele me Alanui Papu,

KAHI E LOAA AI NA

Laau Lapaau!

O NA ANO A PAU, OIA HOI

KA LAAU HOOMAEMAE KOKO,

            HUA ALE, AILA,

                        AILA PUUPUU,

                                    PAAKAI HOONAHA,

                                                LUPEPA, (Laau Luai,)

A ME NA LAAU O NA ANO A PAU.

Omole Hanai Waiu no na Keiki hou.

EIA KEKAHI, AIA MALAILA NA WAIala o na ano a pau, oia hoi

            KA HUALUKINI, (Musk,)

LUBIN'S EXTRACTS, oia na waiala maikai loa,

            WAIALA ILIAHI,

Na AILA LAUOHO MAIKAI LOA, &c., &c.

            E hele nui mai, mai lohi, he holopono ke kuai ana o na mea a pau o keia hale.  Eia hoi, o AILUENE, he (Haole Olelo e,) ka mea kuai ma keia Hale Kuai. O ka mea aole i kuai pu me ia, e pono e hoao i pau kuhihewa, ka ua mea he holopono ke kumu kuai o na mea a pau oia hale ke kuai pu me ia, a he oluolu no oia.                                                                                  97-3m

HALE PAI KII.

MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA

"Nupepa Kuokoa,"

Emi ka uku no ke kii. E paiia no ke kii iluna o ke

ANIANI a me ka PEPA.

E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.

                                    H. L. CHASE (Keiki.)

83-6m                                                              Mea Pai Kii.

 

LAAU LAPAAU!

AIA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE

Ma Honolulu.

J. T. GOWER. - Makawao, Maui.

J. D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui.

C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.

J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO

NO HOI.

Laau hoopau Naio me na Koe,

A DR. JAYNE.

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lele. Oia mau mea kolo hope, oia ka lele, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma na mai e ae kekahi, e like me ka lepo paa, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.

            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

            Eia hou kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo; i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like.

            Penei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe

            Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka puna ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea. aiwi ka la, ahiahi.

            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne.

JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

            He laau maikei a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalu'u, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wale, Luai, Luai me ka, ono ole i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

            Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

            Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a lua paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

            Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

            A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a  like a like ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

            I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua: a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.

            Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO I NA

Laau Kunu a Kauka Jayne,

hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau laau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale; a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU?

HE KUNU ANEI KOU?

HE EHA ANEI KOU KANIA-I?

HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?

            AOLE ANEI HE KUNU OO OU?

            AOLE ANEI OU MAI KUNU?

            AOLE ANEI OU MAI NAENAE?

            AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?  

            AOLE ANEI OU KUNU KALEA?

            AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?

A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.

Mai o ke Ake!

Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

            He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, ma ke oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no.  No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka

Huaale Ola a Dr. Jayne.

            Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoi a e maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapu, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hiki wawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA,

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko

a hoopau NAIO me na KOE,

A Kauka JAYNE.

e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau

NO NA MAI MA KE AKE,

            MAI LENA,

                        MAI MA KA OPU HANAWAI,

                                    NA MAI WELA,

                                                KA HAALULU,

                                                            KA MAI O KA ILI,

                                                                        KOKO INO,

                                                                                    MAI NALULU,

PAA O KA LEPO,

            MAI KUNA,

                        MAI WAHINE,

                        ame ka MAI HOOPAILUA.

            Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA,

            ALAALA,

                        KAOKAO,

                                    PUUPUU,

                                                PEHU,

                                                            KUNAKUNA,

Hanene, Lolo,

na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no a kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO.

                                                                                                88-1y.