Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 18, 30 April 1864 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa.

na apana wale no ka humuhumu ana, i lilo ai i waa, a ua oi aku ka
lipilipi o mua me hope o ko lakou nei mau auwaa i ko ka waa- pa ; a he
keu aku ka holo, a pela no, ua hu- muhumuia ka pea me ka loina, ina he
ino ka humuhumu ana, aole holo ka waa. Ao- le nae i pau loa na kanaka ma
keia hana, he hapa wale no na kahuna kalai waa ; a pela no ma ke kukulu
hale.

No na hale : He liilii na hale o keia pae aina, aole hoi lakou ako paa
loa mai luna a lalo, ua hoohamamaia o lalo o ko lakou nei poe hale.
Ekolu kumu o ko lakou hana ana pela. 1. No ka nui o ka makika. 2. No ka
nui o ka iole. 3. No ko lakou wela. Eha wale no pou o ko lakou nei hale,
oia hoi na pou i kapaia e kakou, he mau pou hio; a ua hamoia ka pou i ka
aila, a pakika, i ole e hi- ki i ka iole iluna i ko lakou wahi moe. A
pela no ka makika, i holo mai i ka makani, aohe wahi e noho ai ka
makika, no ka mea, he mau aina nui loa keia o ka iole me ka makika. Eia
hou, he poe makemake loa la- kou nei i ka makani, a ma kahi e pa mai ai
o ka makani, malaila no lakou e moe ai; no- laila, i ka hapa o Ianuari
iho nei, me ka ha- pa mua o Feb. nei, ua hiki mai kekahi mai kunu ma
Ebon nei, me ka eha ma ka uma- uma, a ua make he 15 kanaka ma Ebon nei,
o ke kumu o ka make, o ka moe mau ma ka- hi makani, a i na pii mai ka
wela, o ka hele aku la no ia e auau, ua hele makou e lapaau me ka makou
mau wahi laau, ame ke ao pu aku ia lakou, mai moe ma ka makani, a mai
auau i ka wai, ua pau i ke ola ka nui, a o ka poe hookuli mau, ua pau i
ka make.

No na kapa, me na wahi moe: He lauha- la i humuhumuia ko lakou nei kapa
moe, a he mau palau moena elua, mamua a maho- pe, ka pa-u iho la no ia o
na wahine, o ka ili hau ko na kane pa-u ia. Aole lakou nei i hooponopono
i ko lakou wahi moe, a ina hele kakou i ko lakou mau hale, aole no he
wahi moe ; a i ka po, moe no kela mea keia mea ma kana wahi e manao ai,
o ke palau moena no ke kapa.

Ka lakou ai: O ka niu, me ka hala, ame ka ulu ka lakou nei ai, aole nae
lakou i hoo- maopopo i kahi e waiho ai ka lakou mau mea ai; a i ko lakou
wa ai lalau aku no lakou i na lau ulu, oia iho la no ka lakou pa, kahi e
waiho ai ka lakou ai, oia ka ulu pulehu, ame ka lakou ia.

He ulu ka ai kupono o keia aina ia ka- kou, me na haole pu ; aka, aole
loaa wale mai, ma ke kuai wale no e loaa mai ai, a he hoopii loa mai
lakou i ke kuma kuai o ka la- kou mau mea kuai a pau ; a no ko'u lohe
mua ole i na mea kuai pono iwaena o lakou nei, nolaila, ua nui ko'u
hemahema i na mea kuai. A ke makemake nei au e hai aku ma ke akea, i ike
o'u hoa e hele mai ana ma ke- ia hana misionari, i na mea kupono e pono
ai oukou ke hele mai, a kuai aku me na'lii, ame na kamaaina pu o keia
pae aina.

Eia na waiwai pono e kuai ai i na mea nui, oia hoi ka apana aina i wahi
e noho iho ai, ame ka waa, i mea e holo ai e hana i ka hana a ka Haku ma
kela wahi keia wahi; oia hoi he mau koi lipi nui, koi-holu, koi lipi
liilii. A o na waiwai pono e kuai ai i kela mea keia mea; pahi kumulaau,
pahi pelu, kahi lauoho, lei, ame ka makau. O keia iho la no na mea kuai
o onei, a o ka lole pu keka- hi mea i makemakeia e lakou.

O keia ka pau o na mea a'u i manao ai e hai aku ai ia oukou e o'u makua;
ame o'u poe makamaka a pau iloko o ka Haku, mai Ha- waii, a Niihau.

Aloha oukou. Owau no ko oukou maka- maka. J. A. KAELEMAKULE.

Rube, Ebont Maikonisia Februarit 24, 1864.

Pau ole ke koena naaupo

O KEIA LAHUI.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe. — Ua koi ia mai au e ka makani
Kukalahale o Honolulu, e lawe mai ana i ke ala o ka Lau- ae o na pali
imua ou. Ina he mea oluolu ia e kou luna hooponopono, ke waiho ia mai
ke aloha imua ou, e hookomo iho i ka'u wa- hi Episetole ma kahi kaawale
o kou mau kowa. Eia keia. " Pauole ke koena naau- po o keia lahui." O
ka waiwai iho la no ia o ka'u Episetole la.

Eia ma ka apana o Pahua nei kekahi wa- hine i makemake i ka make; penei
kona ku- mu i hana'i pela. Hele aku la kana kane i ka pepa, a, lilo aku
la he hapalua dala. Aka, mamua nae o ka hele ana o ke kane i ka pe- pa,
ua pepa e aku no ua wahine nei, a lilo he hapalua, komo hoi ke kane,
lilo hoi keia hapalua; nolaila, kena'ku ke kane, "e ! e kii hou i dala
na kaua," kii no ua wahine nei a hoi mai; ia wa, pepa no hoi a pau o ke
dala a ka hoa pepa, pau no hoi ka pepa ana. Ia wa i aku ke kane, i kokoi
no a lilo ana ia mau wahi hapaha a kaua, o ke kumu iho ia noia la, o ka
namunamu liilii mai la noia o laua la, a hana io, loaa ia wahi olelo
penei, " Hana io ka haole."

O ka nui mai la noia o ka hakaka ana iwaena o laua a hala he mau hora 4
paha, ko laua hakaka ana ; ia wa lohe aku la au i ka uwe ana, " auwe!
auwe kuu make!!" Ia wa nae, holo aku la au mai ko'u lumi aku e hoolohe
ana ma waho; lohe aku la au i ka leo o ke kane i ka olelo ana aku. " O
kou make paha ia au e apa aku ia oe," oia hoi e kaawe ana kela ia ia
iho, aka, ike e aku ke kane i kana hana pela, wehe ae la ia a hemo,
hikiikii iho la ia i kona mau lima a paa; ia wa o ka nui loa ae la no ia
o kona

uwe ana. Nolaila, ke manao nei au he ha- na hilahila ole keia a keia
wahine, i kona hana ana pela i mua o kana kane. Nolaila, ke kau leo aku
nei au imua o oukou e na opuu pikake opiopio o ka lahui Hawaii nei; i
noho wale a luhea ma ka ili kai o ka moa- na Pakipika. E hoopau ae oukou
i ka hana ana pela e like me keia ui o oukou.

Ea, o oukou no na Opuu Lilia o ke kula, ame ka laau tetela o ka mauna o
Lepanona, ka mea a Solomona i okia'i; ke la keiki puu- kani o ia wa.
Aole aae malaila ka iini nui o ko'u manao, aka, ma na hua nui no e kau
hookano ae la maluna, a penei no ia, " Pau ole ke koena naaupo o keia
Lahui." Mala- ila no ka hilinai nui o ko'u puuwai, ame ka panapana ana o
na a-a makalii e moe ana ma ka aoao hema o ua puuwai'la. Kai no paha ua
pau la ka hana ana pela, eia no ka ke waiho mai nei no keia wahi puolo
iki ma kuono aku ; eia ka iloko o na wahi puniu.

Nolaila, ke kauoha aku nei au ia oukou e na wahine a pau, mai ke onaona
pua hala o Puna, a ka wai pumehana o ka uala o Niihau. Mai hoohalike
oukou me keia wahine hana like ole ka lapuwale. E noonoo oukou e na
wahine a pau o ka Lahui o Hawaii nei, i ka mea ku pono e hoohana'i i mua
o ka oukou mau kane. Ke olelo mai nei hoi o Solomona, " o ka wahine hano
pono, he papale alii ia no kana kane," i na pela oukou e noonoo ai, lilo
no oukou i mau papale alii no ka oukou mau kane. A he mea kaulana no hoi
ia no ko oukou mau inoa, penei e oleloia'i, " o ka mea wahine, o M. noho
malie," aia la kaula- na no ka inoa, i ka aha i ka noho malie, nolaila,
i kuu noonoo ana, he manao maikai keia a'u e hoopuka nei i mua o ka
lehulehu ; i alawa mai ai kakou a nana pu mai i keia wahi kau leo a ko
oukou hoa. Me ke aloha. C. H. M. HEWAHEWA.

Pahua, Honolulu, Oahu, Ap. 20, 1864.

E ulu io ana anei keia Lahuikanaka.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha, oe: — He olioli ko'u ame ka hauoli nui no
hoi, i ke akamai hohonu o na keiki o ka lahui Ha- waii nei, ma ka
wehewehe ana mai i na ku- mu e ulu ai keia lahuikanaka, no ke akamai
luaole o kuu mau hoa, i ka imi ikaika i ke kumu e ulu hou ai keia lahui,
a oia hoi ka'u e ninau nei ma keia kukulu manao ana, " E ulu io ana anei
keia Lahuikanaka ?" Ua olelo ia ma ko kakou mau nupepa i hala iho nei,
no ka malama ole o kakou i na keiki a kakou, oia kekahi kumu e ulu ole
ai keia lahuikanaka.

Ua olelo ia hoi e S. Limanui, o Wailuku, o ka malama pono i na keikikane
ame na kaikamahine, oia ke kumu e ulu nui ai keia lahui, o ka hookaawale
ana o ke aupuni i elua mahele kula, okoa ko na keikikane, a pela hoi na
kaikamahine, oia ka kekahi ku- mu e ulu hou ai no keia lahui, ma ko'u
noo- noo ana ame ko'u ike iho, aole e ulu keia lahui kanaka a haia keia
hanauna i ka make.

O ke kumu o ko'u olelo ana pela, o ka maa mau o ko Hawaii nei i ka
hoomanakii, &c., no ka mea, ua paakiki ka naau o na kanaka i keia wa,
aole mea a lakou e noonoo ai, a huli ikaika i ke kumu e ulu ai keia
lahui, a ia wale no ka manao o keia lahui ma ka lea- lea o keia ao. Ua
kuulala loa i ke kino no ka la e make ai.; he nui ka olelo paipai i
olelo ia ma na nupepa i hala iho nei, e imi ikaika kakou i ke kumu e ulu
ai keia lahui, he makehewa ia kakou ke olelo nui i keia wa, o ka malama
pono ana i na keiki, oia ke kumu e ulu ai keia lahui.

I ko'u manao aole paha i pololei loa ia ka- kou ke ao aku i na keiki i
keia wa, no ka mea, ua paakiki kou naau e ka makuakane, ame ka makuahine
mai kinohi mai, o ka he- wa a ko kakou mau kupuna i hana ai, ua ili mai
ke koko wela o ia hewa maluna o ko kakou mau kino holookoa, a, na kakou
no i alakai i na keiki iloko o ka nenelu poho o ke kuhihewa.

A he makehewa ia kakou ke olelo nui i keia manawa, o ka malama i na
keiki ke ku- mu e ulu ai keia Lahui, aole pela ko'u ma- nao, aia a
haalele loa kakou i ka hoomana kii, ka malama ana i na akua unihipili,
ame na hewa he nui wale. a, hookahi mea a kakou e malama ai o ke Akua ma
ka Lani, ka mea nana i hana ka Lani, ame ka Honua, na mea a pau maloko o
ia mau mea, me ka paulele loa o ka naau, alaila, ke olelo nei a'u, e ulu
io ana keia Lahui kanaka, ke paulele maoli ka naau i ke Akua ma ka La-
ni, i na aole kakou e haalele i ka hoomana kii, e mimino mau keia Lahui.

No ka mea, ua olelo ia ma ka Baibala, o ka maka'u ia Iehova oia ka mole
o ka naau- ao, me he la, pela ke ano e ulu ai keia La- hui, aia a
hoolilo loa kou naau me kou ika- ika me ka manao io i ke Akua ma ka
Lani, alaila, e ulu nui auanei keia Lahui, i na o na akua unihipili ka
kakou e hoopapau ai, aole no e ula keia Lahui Hawaii, he olioli a'u ke
ulu keia Lahui, iloko o keia mau makahiki, me ko'u olelo kaena iho, ua
naauao, ua aka- mai na keiki ili ulaula o Hawaii nei i ka hu- li ana i
ke kumu e ulu ai keia Lahui, ke holo koke ka ulu ana iloko o keia mau
makahiki.

Ua olelo hoi o K. Maakuia ma kona kuku- lu manao ana. Ua loaa iaia ke
kumu e ulu ai keia Lahui, a ka wehewehe ana ka mea i koe, hauoli hou no
au, ke loaa ia K. Maakuia iloko o keia makahiki, ke kumu e ulu ai ke- ia
Lahui, i na i loaa ia K. Maakuia, ke ku- mu e ulu ai keia Lahui, e olelo
no au me kuu wiwo ole, he kanaka akamai o K. Maa- kuia i ka huli ana i
ke kumu e ulu ai ka Lahui Hawaii mamua o ka ili keokeo o Amerika, ka mea
nana i lawe mai ka olelo a ke Akua i Hawaii nei. O ke aloha no me kuu
mau hoa huli Lahui o Hawaii nei. Ke hoi nei au ua olu ka wai o Anahulu.
W. P. KEONAONAPUAIKANAHELE.

Waialua, Oahu, Aperila, 18 1864.

Pau aela ka hoi Kuhihewa !

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha kaua: — E ke Kilohana Pookela, o ko Hawaii
pae aina i ike mai ai o kaua kini makamaka; e noho ana mai Hawaii o
Keawe, a Kauai o Mano.

I ka la 3 o Feb., A. D. 1864, hele makou ma Hilo aku, a hiki ma Kula
Puna, i ka la 5, noho ma kauhale o kamaaina, a i ka la 7; hele aku la au
e ikemaka ia Waiakaea, a Kamiloholu; o Waiakaea nae he loko ia; a o
Kamiloholu hoi, he milo laau ia e kupoai ana ma kae o ka loko, a o ka
lau aia iloko o ka loko, nolaila; i kapaia'i o Kamiloholu i Waiakaea
hoi, pau ia wahi kaulana ; kaahe- le hema aku la au mai Waiakaea aku, he
nui nae ke aa ma ke alanui, a hiki ma Ku- mukahi, o ke ano ma ko'u ike
ana; he wahi ahua pahoehoe aa; a maluna he mau wahi ahu pohaku o-eo-e
elua, e ku ana ma ka hi- kina kekahi, a ma ke komohana kekahi. Eia nae,
o ke ahua ma ka hikina, oia no ka hiki- na a ka la, a o ke ahua ma ke
komohana, oia no ka welona a ka la i Lehua, alaila, nana iho la au, e 6
kapuai ka loa o kekahi, a e 6 o kekahi, nolaila, ninau aku la au i
kamaai- na, o Kumukahi no a nei keia ? ae mai la ka- maaina, " Ae!"
alaila, haku iho la au i wahi mele, a penei no ia :

" Ma kai au o Puna i hele ae nei, Kau pono ana ka la i Makanoni."

I iho la ko'u wahi manao, o Kumukahi ka uanei ; o ahua aa kona inoa,
naue hele aku la au ma ka hikina akau, a hiki ma Haehae, o ke ano o
Haehae he loko noia, kulana mai la au ihope, i alawa iho kuu hana, aia
hoi, e waiho kahela ae ana o Makanoni. Eia ke ano, he pohaku ia aia
iloko o ke kai, o kona loa, e 3 kubita o ia wahi pohaku, he hiki no ke
kaikai ia ma kekahi poo, a i ka la 11, pii aku la au i ka lelekawa ma
Waiwelawela, o ke ano oia wai, he akaka me he aniani'la, i na o ko
Aferita poe, a auau ma ua wai'la, ua like me ko Mareta ke keokeo, o keia
wai, aia ma kai o ke alaloa, ma ka hikina hema o Kukii.

I alawa ae kuu hana, e ani peahi mai ana Pohakuolekia ia'u, e naue aku
au e ike ia Waiapele, alaila, naue aku'la au, aia hoi, ike aku la au he
loko nui.

Ma ka aha-maka ana'ku i kona loa he 80 anana, a he 30 anana kona laula,
a keu aku paha, aia hoi; he wai olenalenaia, aia mauka loa o Kula, a i
ka la 19 oia malama no, hea mai ana ka ua huki-heenehu o Hilo ia'u, e
hoi au-e, e hoi au e ike i na lehua nee i ka papa o Hopoe, a hiki ma
Haena; hapaiia mai la au e ka ulumahiehie o ko'u manao, e naue aku e ike
ia Wahine-ami, o ke ana o keia wahi pohaku, ua like me ke kanaka; aia
nae iloko o ke kai, pau ae la ka'u mea hou i ike ai.

I ka wa i ike ai ka oukou wahi kauwa nei; pau ae la ko'u makee ana, i
keia mau wahi kaulana. Ke hooki nei ka maka sila, i ka- na Pekupeku ana
i ke kuluau-moe; i luna o ka elele waha ole a ke aloha. Me ka mahalo. J.
W. H. KAMOHAI.

Laeokole, Puueo-uka, Hilo, Mar. 24,1864.

Pilikia ka Leta.

I KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe : — Eia noia, " Pilikia ka Leta," eia ke
kumu o ka pilikia ana o ka leta, ma keia kulanakauha- le o Lahaian nei.
O ka waiho wale iho no o ka pahu leta a na kanaka maoli, aole he mea
nana e malana pono, a e ninau pono aku hoi i ka inoa ame kona wahi i
noho ai, a akaaka i ka mea nana e malama ana ua wahi nei nana io ia
leta, alaila, haawi aku. E like me ko Honolulu, ame ka apana o Wailuku,
ame ko ka apana o Makawao, ame kekahi wahi e aku no paha a'u i ike ole
ai. A o ka leta o keia kaona lai, ua kuu ia e li- ke me kona makemake
iho, me he mea ala aole e poina ana ka lehulehu i ka hana ia ana pela.

Aole nae o ka leta a na haole, o ka leta a na kanaka kupa Hawaii o keia
kaona ka mea pilikia mau. Ua alima a oi ae a'u leta i nalowale iloko o
keia hale leta. Me ka ike ole ia o ka mea nana i lawe. Ua nui a le-
hulehu wale na leta i hiki mai ma keia ha- le leta, mai kela wahi keia
wahi mai o na makamaka ame na hoa'loha, me ka manao paha o na makamaka
ke hiki pono mai nei ka lakou wahi leta ianei. Ua hiki mai no na ope
leta ma na moku a mauka mai ka- hi a komo iloko o keia mau hale leta.
Ohi mai la ka luna leta a kaawale ka na haole, a kaawale ka na kanaka
maoli, a o ka na haole kau ia ae la iluna o na rumi, me ka malama pono o
ka luna leta ia mau leta. A o ka na kanaka maoli, hoolei ia mai la ma-
waho iloko o ka pahu hookahi, me ka ike ole mai o ka luna leta.

Hele kela ame keia kanaka a lawe e like me kona makemake iho, no ka mea,
aole he mea nana e malama pono ia wahi. Aole no hoi he like o ka manao o
na kanaka o keia kao- na, hele mai kahi poe me ka manao mai- kai, a o
kekahi hoi me ka manao kupono ole, a lawe wale i ka hai leta, aole o
kona inoa mawaho.

Ke manao nei a'u, he kumu pono paha ke- ia a'u e ka luna leta nui o ko
Hawaii pae ai- na, e noonoo a e hoonoho i kanaka kupono ma kela wahi. E
like me ko kela mau apa- na a'u i hai aku la maluna. Ke oluolu nae ka
puuwai palupalu o ka Luna Leta Nui i kela mau manao i kukulu ia aku la
maluna.

Ina aole e hiki ia oe e ka Luna Leta Nui o ko Hawaii nei pae aina, ke
hana e like me

kela manao i kukulu ia aku la maluna, alai- la, e waiho a hiki aku i ke
kau Ahaolelo e hiki mai ana, a nau no hoi ia e noi ae i ka poe kau
kanawai, e hookaawale i wahi puu dala no ia wahi, a e hoonoho ae i
kanaka ku- pono ma ia wahi, e like me ko Honolulu. I pau ai ka pilikia o
ka leta a na kanaka kupa Hawaii o keia kaona lai.

Ina ua kuhihewa a'u ma kekahi mau ma- nao i kukulu ia aku la maluna,
alaila, e hoi- hoi mai no ia mau manao maluna iho o'u i pono ai.

Me ka mahalo i ka Luna Hooponopono. D. W. KALAELOA.

Lanikeha, Lahaina, Maraki, 10, 1864.

He halawai Komite,

Ma ka po o ka ka 26 o Aper. oia ka Poa- kolu i hala ae nei, ua halawai
na kanaka a pau o ka apana o Honolulu nei, ma ka lua- kini o
Kaumakapili, mamuli o ke kahea ia ana e K. Maakuia kekahi o na
Lunamakaai- nana o Honolulu nei. E akoakoa malie la- kou, e kuka i ko
lakou mau pono elike me ka pauku 3 ame 4 o ke Kumukanawai.

Hoopuka mai o K. Maakuiu he olelo imua o ka aha penei.

1. O ka hana ka mea i pomaikai ai a e waiwai ai keia lahui kanaka, wahi
ana, he hemahema nui ia o keia lahui.

2. Ekolu apana nui e ili ai ka pomaikai ame ka waiwai o ia hana.

1. Ka Moi, 2. Na 'Lii, 3. Na kanaka, wa- hi ana, aole pono ia oukou ke
noonoo e na makaainana ma ka apana hookahi wale no.

Hoopuka mai ka mea Hanohano John li, he olelo hoolana imua o ka aha.

Hooholoia ma ke noi a J. W. Makalena, e koho ia i 13 comite a na lakou e
noonoo a kuka pono i na kumu kupono e hiki ai ke ha- naia ma ka palapala
hoopii, i mea e pokole ai ka hana, no ka mea, wahi ana, ua loihi a
nahili wale na olelo i kamailio ia me ka wa- iwai ole.

Hooholoia na ka Lunahoomalu e koho i na komite he 13, hoike mai ka
Lunahoomalu i ka inoa o na komite ma ke Kakauolelo la. EIA NA KOMITE.

W. N. Pualewa, Solomona, Keawe, Hu, J. W. Kanamu, Samuela, J. Kahai, P.
Naone, A. Kalauli, Kiha (ehu,) Maj. W. L. Moeho- nua, S. W. Mahelona, L.
A. Kalauhala.

Hooholoia ma ke noi a W. N. Pualewa, e halawai na komite a pau ma ka
Hale kula o Kaumakapili, hora 2 ahiahi o ka poakolu oia ka la 4 o Mei e
hiki mai ana. A ua hookuu ia ka halawai me ka pule.

Nolaila, ke kauoha ia nei na komite e akoakoa ae lakou ma kahi i hoikeia
ma luna nei, e hana, a lawelawe i ka oukou mau ha- na komile.

J. K. KAUNAMANO, — Kakauolelo.

Honolulu, Aperila, 27, 1864.

MARE.

Ianuari 2, ma Papa, Kona Hema Hawali, mare Kekumualii me Kalaualii, na
Rev. Parisa laua i mare.

HANAU.

Ian. 20, ma Kuhiau, Kauai, hanau o Kaonohiokala (k.) na Meheula me
Pupuawa.

Ianuari 12, ma Kalaninahua, HaiKu, Maui hanau o Erisape- ta (w,) na
HONOOKO me Kaia.

Ian. 15, ma Kuiaha, Maui, hanau o Kueeau (k.) na Haiao me Hohopa.

Ian. 15, ma Pauela, Maui, hanau o Ioane (k,) na Ii me Moe- wale.

Ian. 21, ma Kahoana, Kuiaha, Maui, hanau o Noa (k,) na Naopua me
Mailekini.

Feb. 25, ma Wikina, Pauela, Maui, hanau o Kailianu (k,) na Piohia me
Koleau.

Mar. l2, ma Mauiloa, Maui, hanau o Kupuahelani (k,) na Makaau (w,) he
keiki kamehai.

Mar. 24, ma Koananui, Kuiaha, hanau o Kaupa (k,) na Ha- lehau me
Haleole.

Ap. 10, ma Anapanapa, Kuihana, Maui, hanau o Kainea (k,) Kanikanihia me
Rahela.

MAKE.

Feb. 6, ma Maliko, Haiku, Maui, make o Naeole (k.) Mar. 12, ma Eleile,
Pauela, Maui, make o Kailipelapela (k.) Mar. 30, ma Puniawa, Kuiaha,
Maui, make o Naeol 2, (k.) Aperila 8, ma ia wahi no, make o Hoomanawanui
(k.) Aperila 10, ma Mauiloa, Kuiaha, Maui, make o Kueeau (k.) Aperila
10, ma Kalihi, Oahu, make o Naai (k,) he mai maoli

kona mea i make ai. Ap. 26, ma Honouliuli, Ewa, Oahu, make o Kealakai
(w,) he

19 kona mau makahiki.

Ap. 24, ma Mokauea, Kalihi, Oahu, make o Kolea (w.) Ap. 18, ma
Honokaupu, Pelekunu, Molokai, make o Keawe

(k,) he mai maoli ka mea i make ai. Ap. 5, ma Kapaakea, Waikiki-waena,
Oahu, make o Kaaa

(w.) he mai maoli kona mea i make ai. Ap. 9, ma ia wahi no, make o
Kanohana (k.) Ap. 17, ma Kamooloa, Kauai, make o Kapu (w.)

MAKEMAKE IA! KE KELEAWE: ame KA HAO KAHIKO.

a e ukuia no ke kumukuai kiekie loa. E ninau no ma ka Hale Hana Hao ma
ULAKOHEO. 127 - 3m

OLELO HOOLAHA.

BIPI HELEHEWA!

KE KAHEA AKU NEI KA MEA

nona ka inoa malalo, i na mea Bipi i nalowale, eia ma Alenoho, Waiolama,
Hilo, Hawaii, kekahi Bipi helehewa, ua hopuia no ke komo wale ma kuu
kuleana aina, a me ka hoopoino ana i kuu ai. Ina e ike ka mea nana keia
Bi- pi, e kii mai me ka makaukau i na dala be $10 00, no ke poo hookahi,
mai lohi oe, o hala na la he 30, nele loa oe i ka bipi ole. Ke ano me ka
hao, he Bipi wahine ehu moo, ua kuniia ma ka uha akau, a me ka hema, he
hao manamanao ano e, oia ke ano o ua Bipi nei. I kuu malama ana i ka la
hookahi, he hapaha, ($0 25) oia ka uku o ka la hookahi, a pela aku no a
nui na la o kuu malama ana. E lilo keia i kanawai mai ka la e la- hai ma
ka nupepa Kuokoa. JONH W. KAMAKEA. Alenoho, Waiolama, Hilo, Hawaii, Ap.
7, 1864. 127 - 2t*

PAPA ULAULA!

KALIPONIA9

E KUAI AKU KA MEA NONA KA INOA malalo, i ka PAPA ULAULA KALIPONIA i kahi
ole ia, no na keneta 21/4 no ke kapuai. O ka PAPA KALIPO- NIA i kahiia,
4 keneta no ke kapuai. Papa aoao no ka ha- le, no ka 31/2 keneta no ke
kapuai, a o ke PILI Kaliponia, he $5 50 no ke 1000. G. G. HOWE.

Ma Ainahou. Honolulu, Aperila 27, 1864. 127 - lm

HALE PAI KII,

MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA

" Nupepa Kuokoa,"

Emi ka uku no ke kii. E paiia no ke kii iluna o ke

ANIANI a me ka PEPA.

E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.

H. L. CHA8E (Keiki.) 112 - 6m Mea Pai Kii.

OLELO HOOLAHA.

I KA POE KALEPA O NA ANO A

pau, mai hoaie mai oukou i ka'u wahine mare ia

Kalumi,

no ka mea, ua haalele kumu ole mai kela ia'u. Nolaila, ina oukou a hoaie
mai ia ia, maluna ona ko oukou poho.

WILLIAM HALL. Lahaina, Maui, Mar. 30, 1864. 124 - lm*

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU O

kela, ano keia ano, ua kapu no kela Apana Aina e waiho

la ma

Kapapala, Kau, Hawaii,

e pili ana me Keauhou, aole hele wale na holoholona, Bipi, Lio, Kekake,
a holoholona e ae paha maluna o na aina la i oleloia'e la maluna. Ina e
loaa kekahi o kela mau holoholona e hele ana ma kuu aina me ko'u ae ole
aku, uku no $1 00 no ke poo hoo- kahi, ina aole e uku mai, e lawe ia no
ma ka Pa Aupuni, e like me ke Kanawai. GEO. W. JONES (KEOKI.)
Keauhou, Kau, Hawaii, Aperila 1, 1864. 125 - 6t

OLELO HOOLAHA

O KA POE A PAU A Mr. G. P. PFLUGER (KEOKl OLOLO E, i aie aku ai, ke
koiia aku nei e kikoo koke mai; a o ka poe a pau i aie mai ia ia, ke
kauoha ia aku nei e hele koke mai e hookaa me ka lohi ole, i na mea nona
na inoa malalo. H. HACKFELD. Hope oiaio o Mr. G. F. Pfluger.
Honolulu, Aperila 30, 1864. 127 - 3t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU I pili kino, a i pili ia MANUNU (k,) no
Puoehu, Kiolakaa, Kau, Hawaii, i make aku nei ma Kaawaloa, Kona Hema,
Ha- waii, ke hoike aku nei au, ua noi mai ka Luna Hooponopono Waiwai o
Ulamealani, no ka hooponopono i kaua, i mea e hoo- kuuia ai oia.
Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, o ka la 14 o Mei, oia ka Poaono,
i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe
ka moowaiwai a Ulumealani, ka luna hooponopono waiwai, i mea e
hookuuia'i oia. Ina he poe kue ia, e pono ia lakou e hele mai ma ia la,
ma ko'u keena hana ma Onouli, Kona Hema, Hawaii, i mea e hooko oleia'i,
ina he kumu. C. F. HART,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu. Onouli Mui, Kona H., Hawaii,
Aperila 20, 1864. 127 - 2t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, na mea waiwai maloko o ka waiwai o KAUO,
no Hono- lulu, i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe i pili kino, a
pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou
iho, imua o ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha
Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka
Poaono, oia ka la 14 o Mei e hiki mai aua, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia
manawa e hoo- ponoponoia ka moowaiwai a ———————, ka luna hooponopo- no
waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu
oiaio kona i ole e hookoia ua moowaiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua
mea hooponopono waiwai la.

L. McCULLY.

Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Oahu, Aperila 27,
1864. l27 - 2t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, na mea waiwai maloko o ka waiwai o
KONAAILEE, no Honolulu i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili
kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia
lakou iho, imua o ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o
ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i
ka Poaono, oia ka la 14 o Mei e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka.
Ia manawa e hoo- ponoponoia ka moowaiwai a Makaeha, ka luna hooponopono
waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu
oiaio kona i ole e hookoia ua moowaiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua
mea hooponopono waiwai la. L. McCULLY,

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Oahu, Aperila 28,
1864. 127 - 2t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, na mea waiwai maloko o ka waiwai o
UMIOKALANI (w,) no Honolulu i make aku nei, o ka poe pili kino, a pili
paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho
imua o ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha
Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka
Poaono, oia la 7 Mei e hiki mai ana, i ka hora 11 o kakahiaka. Ia manawa
e hooponoponoia ka moowaiwai a Iona Kapena, ka luna hooponopono waiwai a
ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kamu, ina paha he ku- kumu oiaio
kona i ole e hookoia ua moowaiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea
hooponopono waiwai la.

L. McCULLY,

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 27, 1864. 127 -
2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, kekahi
Lunakanawai o ka Aha Kiekie e KAHAUNA (w,) no ka hooiaio i na palapa- la
kauoha o Nakauelua, o Kailua, Koolaupoko, Oahu, i make aku nei: Nolaila,
ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 9 o
Mei. M. H. 1864, i ka hora 9 o kakahi- aka, oia ka la a me ka hora i
oleloia no ka hoolohe 1 ka oiaio o kela palapala kauoha, a me na mea
hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

JNO. E. BARNARD, Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu. Aperila 25,
1864. 127 - 2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA. UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, kekahi
Lunakanawai o ka Aha Kiekie e MARIA (w,) e hookohu ia ia i luna hoopono-
pono waiwai o Kkkipi, no Koolauloa, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua
hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 17 o Mei,
M. H. 1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia
no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i
hoikeia, aia ma ka Hale Hookolo- kolo ma Honolulu, Oahu.

L. McCULLY,

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 27, 1864. 127 -
2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, kekahi Lunakanawai
o ka Aha Kiekie e KEWALO, no ka hookohu ia ia i luna hooponopo- no
waiwai o Pikapika (k,) o Honolulu i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i
na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 18 o Mei, M. H.
1864, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka
hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, o me na mea hoole i hoikeia, aia
ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

L. McCULLY.

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 27, 1864, 127 -
2t

OLELO HOOLAHA!

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, kekahi o na
Lunakanawai o ka Aha Kiekie e KALANIWAHINE (w,) e hoonoho ia oia ka Luna
Hooponopono no ka waiwai o Kamaka (k,) no Waianae, Oahu, i make aku nei:
Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau

loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 7 o Mei, M. H. 1864, i ka hora 9 o
kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoo- lohe i ka oiaio o
keia noi ana mai, a me ka mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale
Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

L. McCULLY,

Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 22, 1864. 126 2t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, kekahi lunakanawai
o ka Aha Kiekie e Opiopio Nihoa, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o
KANUNU, o Lihue, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka
a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 14 o Mei, i ka hora 9 o
kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia, no ka hoolohe i ka oiaio o
kela Palapala Kauoha, a me keia noi ana mai, a me na mea hoole i
hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

LIONEL BROWNE, Kakauolelo kokoa o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 19
1864. 128 - 2t

OLELO HOOLAHA.

No KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, ka Lunakanawai
o ka Aha Kiekie e KANAKAOLE (w.) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o
Upai, no Waikiki, Oahu, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka
a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka 6 o Mei, M. H. 1864, i ka hora
9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka
oiaio, aia ma ka Hale Hookolo- kolo ma Honolulu, Oahu.

L. McCULLY,

Kakauolelo kokua o. ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 21, 1864. 126 -
2t

KA MOKUAHI

KIALUA

"ANNIE LAURIE,"

E HAALELE ANA IA HONOLULU

I KELA POAONO KEIA POAONO.

(A hiki i ka paa hou ana o " KILAUEA.") I KA HAPALUA O KA HORA 4 AHIAHI

NO

LAHAINA,

ULUPALAKUA,

KAWAIHAE.

a Me KONA.

Ku hou ma Honolulu i ka Poaono.

JANION, GREEN & CO. L. H. A. H. M

Honolulu, Aug. 29, 1863. 92 - 1t He pono i na poe e hooili ana i na
ukana ke hoomaopopo iho, e uku ia ka uku moku i ka wa e laweia mai o ka
ukana.

Pulupulu!

A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI

aku i ka pulupulu, penei :

PULUPULU i pau i ka waeia, 20 ken. no ka paona.

PULUPULU me ka anoano i wae oleia, 6 ken. no ka paona. E lawe no au i ka
welu lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa. H. M. W1NI. 100 - 2m
Luna Pai o ke Kuokoa.

OLELO HOOLAHA.

KE PAPA AKU NEI AU I NA MEA

a pau, aole e Hoaie, a e Hookipa i kuu wahine

mare, ia

Kapihi,

no ka mea, aole no wau e hookaa i kona mau aie, ke ole me

ka'u palapala kauoha. A. COMSTOCK.

Honolulu, Aperila 16, 1864. 116 - 3m*

OLELO HOOLAHA!

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, MA neia hope aku, o maua o na mea nona na
inoa malalo nei,

no ka mea, ua hoonoho o K. Kuakamauna, ma ka la 6 aku nei, i mau mea
hooponopono i kona mau waiwai lewa a pau, a me na waiwai paa a pau, oiai
e ola ana oia, a nolaila, o ka poe a pau i aie aku ai oia, a me ka poe a
pau i aie mai ia ia, no ma- ua no e hooponopono ai ia mea. KILIKAA.

M. HOOLEIA Honolululu, Maraki 12, 1864. 124 - lm

OLELO HOOLAHA.

KA POE JURE KANAKA MAOLI NO KA

Aha Hookolokolo Kaapuni ma ka Apana Eha, ma Nawi- liwili, Kauai, e
hoomaka ana i ka Poalua, oia ka la 3 o Mei, M. H. 1864.

Naniho. Piliwale,

Naiwa, J. Daniela,

Kaikuahine, Walewale,

Puniwai, Pikao,

D. Kealahula, Nakapaahu,

Huluili, S. Namae,

S. Kamahalo, Kaiakapu.

Iloli, Kaawa,

Elikai, Huaka

Kahui, Apoko, Hapuku, Hulialo, Kekoa, Paoa,

JNO. E. BARNARD, Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 21,
1864. 126 - 2t

HE AINA HOOLIMALIMA.

E HOOLIMALIMA IA'NA KE AHU-

puaa o KOLO, ma ka Apana o Kona Hema, Hawaii, he 438 Eka ka nui. A o ka
poe e makemake ana

e hoolimalima i ua Ahupuaa la. E ninau no ia

W. P. R. BILA. Ma ke Keena o ke Kuokoa. Honolulu, Aperila 13, 1864.
126 - 3t

PA HALE KUAl !

MA

LAHAINA, MAUI.

E KUAIIA ANA KA PA HALE

e waiho nei ma Lahaina, Maui, e pili ana me ka Hale Piula Kahiko. Oia ka
Pa Hale o KEAKA, a o ka poe makemake ana, e ninau no ia W. P. R. Bila

Honolulu, Aperila 7, 1864. 124 - 4t

OLELO HOOLAHA HOU,

Bartow a me Stillman.

UA WEHE AE NEI NA MEA NONA NA inoa maluna i

Halekuai Mea Ai,

oia hoi ka PUAA HAME, ke KAMANO, BARENA, PALAOA, KO, KI, a me na mea no
hoi a pau e pili ana i ke ano mea ai, a ua makaukau laua e kuai oluolu
aku me na kanaka a pau e hele ana i o laua'la. E hele mai e na makamaka,
a ikemaka no oukou iho. Aia ko maua HALEKUAI ma ka aoao komo- hana o ko
Daimana ma Halekuai, ma ke Alanui Alii. 126 - 3m

MAKEMAKE IA! MAKEMAKE IA!

Ka Loli! Ka Loli!!!

KE MAKEMAKE NEI KA

mea nona ka inoa malalo nei, e kuai aku i na LOLI o na ano a pau, ke
nunui kupono, oia hoi ka LOLI mai ka aha iniha ka loa a hiki i ka alima,
a aono no hoi; me ke kaulai pono ia a maloo maikai, a penei ka hana ana
e pono ai: E ho-o i ke kai maoli o ka moana iloko o ipu hao, a e paila i
elua hora, e hoopoha uuku no ma ke kua o ka LOLI, i

hookahi paha iniha - mai oki a hoopoha hoi mamua o ka opu o ka Loli,
aohe pono ke hoopaku ia ka naau ; a pau ia mau mea i ka hanaia, alaila,
kaulai a maloo maikai. A ina e ha- naia pela, e uku no au i Eono Keneta
(6) no ka paona LOLI hookahi, a ina no hoi e nunui loa ke kino o ka
LOLI, alaila, nui ae no ka uku. Penei ke kuai ana : Ina elima iniha ka
loa o ka Loli, Eono keneta no ka paona ; a ina eono iniha, Ehiku keneta
no ka paona ; a ina ewalu iniha, Eiwa ke- neta no ka paona hookahi, a
pela aku.

Eia Kekahi :— He makemake no wau e kuai i ka LALA MANO ame ka PEPEIAO
LAAU. A nolaila, e na makamaka, e lawe ae oukou i ka LOLI, Lala Mano,
ame ka Pepei- ao Laau, ma ko'u Halekuai, ma ke Alanui Nuuanu, makai iho
o ka Halekuai a AKE, a mamua mai hoi o ka Hale Paina o na kanaka Hawaii,
oia o Haleolu. Me ka mahalo,

Honolulu, Aperila 22, 1864. AKEWAI, - Mea Kalepa. 126 - 3m

I KA POE MEA HALE KUAI

KUAAINA!

WAIWAI HOU!

I hiki mai ma na moku hope i ku mai nei.

A E KUAIIA ANA MA KA

HALE KUAI HOOPUKAPUKA O

J. T. Waterhouse,

MA KE ALANUI MOIWAHINE

NA LOLE AHINAHINA O NA ANO A pau ; Ainakini uliuli, me ka iole moo. Na
lole kalakoa, ano puholo awawahina, a me ka lole ula- Na huluhulu
keokeo, uliuli, ulaula, a me na lole kalakala omaomao Na lole makahina,
ame na kiani wahine o na ano he lohe-lohe wale.

Na palule keokeo, me ka palule uwewahine.

Na palemai kino me na palemai Wawae.

Noho lio Mareka, me na noho lio Enelani, ame na hapa.

Na hainaka Silika o na ano a pau, ame na waiwai e ae he nui wale.

Na kaula o kela ame keia ano, ame na mea e ae no he nui wale

JOHN T. WATERHOUSE. 122 - 2m Hale Kuai Kow Hat