Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 7, 17 February 1866 — Page 3
Ka Nupepa Kuokoa.
ke nana'ku. Ma ka umauma, a ma na lima ua kakia ia i ke kui hao oioi.
Ua huna ia nae keia mea oioi maloko o ke kapa nani, i hoaahu ia i ua kii nei. l ka
wa e makemake ai o Nabi e noi wale i dala mai kekahi kanaka mai, alaila, hookipa kela i ke kanaka dala ana i manao ai maloko o kona hale alii, a kai loa aku ma kahi o ke kii, ia wa e hiki aku ai ma kahi o ke kii o ka wa no ia e puliki mai ai na lima o ke kii a pili i ka umauma, ku mai la i ke kui oioi i kakia ia a paa i ka umauma, o ka paa ia malaila a hiki i ka wa e ae aku ai i ka ua 'lii lokoino noi mai. E une wale no ka ikaika o kanaka aole e hemo ae ua paa loa, aia no a wehe maoli ia e ua lii nei alaila hemo.
O ke kumu i hiki ai ke puliki ke kii, ua hanaia me kahi mea paahana e hiki ai ke apo mai a ke hoohemo aku.
Ma ia wa i hana ia ai na hana ino e na'lii o Helene, lilo ka hooponopono ana o ke aupuni i ko Roma, he 146 makahiki mamua aku o ka era Kristiano. Ma keia moolelo ua ao ia mai kakou, o na hana maikai he pono ke hana, o ka mea lapuwale he pono ke kiola aku.
KA MOOKUAUHAU o HELENE. M. K.
Loaa mua o Helene ia Inaku,i ka M. 1856
" " Atenai ia Kekeropa 1556
" " Korinefo - - 1420
" " Separeta ia Leleka - 1516 "
" Tebesu ia Kademu – 1500
Ka holo ana o ka poe Aregonauta i Kolekisa - - - - 1263
Ka hui ana o na mokuaina me ko Helene - - - - - 1257
Kae kaua o Teroia - - - 1193
Hanau o Homera - - - 900
Ke kau ana o Lukuregu i na kanawai o Sepaleta - - - 884
Kau ia ke kanawai o Atenai e Solona 643
Ka hooikaika ana o Bia i na kanaka aole pono ke puni waiwai – 617
Ke kaua o Maratona - - 490
Hoomaka ke kaua o Poloponeso – 446
Make o Perikela - - - 429
Loaa hou ku aupuni mua o Atenai 403
Ke kaua o Luketera - - 371
Make o Epaminoda - - 363
Ke kaua o Keronea - - 338
Ka make ana o Pilipo ke Alii o Makedonia - - - - 336
Make o Alekanedero - - - 223
Lilo o Kasanedera i Alii no Helene 322
Maheleia ke aupuni o Alekanedero 312
Kaua o Helene me ka poe Gaula 278
Make o Agisa - - - 244
Lilo o Helene i panalaau no Roma 146
A.D.
Lanakila ko Tureke ma ka aoao hikina 1453
Kue ko Helene ia Tureke - - 1821
Make o Haku Baisona ma Misolougi 1824
Ke kaua o Navarino - - 1827
Ka noho ana o Oto ma ka nohoalii o Helene - - - 1829
O ka pau ana keia o ko Helene moolelo, a o ko Italia aku.
Na Palapala.
He Olelo Hoole.
ALOHA OE E KE KUOKOA ;
Ma ka Nupepa Au Okoa o ka la 22 o lanuari, ua hai ia mai, ua kokua aku ka Papa Hoonaauao "he $60.00 ma na mea pono hale, o ke Kula Kaikamahine o Waialua e ao ia nei e Rev. O. H. Gulick."
Owau no ke kumu alakai o keia kula, a owau no hoi ka Puuku malama dala, a ia'u no ka hoolako aua i keia kula i na mea a pau mai loko mai o ka waihona dala o ke kula.
Ke kahaha nui nei au i ka lohe mua ana mana Nupepa Aupuni, i keia kokua ana o Ka Papa Hoonaauao o ke Aupuni i ke kula Kaikamahine o Waialua. A ke hoole nei au, aole i loaa mai ia'u keia mau dala he kanaono ($60.00) i oleloia, aole hoi au e ohi anana i kekahi o ia mau dala.
O na dala e ola ai keia kula, ua loaa ia'u mai ka " Papa Hawaii" mai, a ua loaa hoi ia mau dala mai ka makamaka aloha ia Hawaii nei, oia hoi ka Papa Amerika e noho la ma Bosetona.
I lohe oukou e na makamaka o ke Kula Kaikamaeine o Waialua i kahi i loaa ai ke ola o keia Kula. Aole i loaa i keia Kula na $60.00 a ke Au Okoa i olelo ai.
O. H. KULIKA.
Waialua, Oahu; Feb. 12. 1866.
He aha ka pono o na Ekalesia o Hawali nei i na pake e komo mai ana iloko o keia Aupuni.
Ke mahuahua nei na Pake ma Hawaii. Ua kii aku ke Aupuni ia lakou i mau paahana hana. He poe pegana hoi lakou; a ua hali mai nei i ka aina e a-a ana ka malamalama o ka Euanelio.
" Noonoo iho la ko ke kanaka naau i kona aoao iho, aka, na lehova e alakai i kona mau kapuai." Ko ke kanaka manao, ma ka paahana wale no, a o ko ke Akua, e wehe i ka punawai o ke ola imua o lakou nei; a ke oluolu mai nei ia i na ekalesia o Hawaii nei. Ua haawi wale ia mai ia oukou, e haawi wale aku oukou. E hoohaumana aku i keia poe pake i haumana na Iesu.
Ke hoowahawaha nei kekahi poe i keia poe malihini aka, ua ao mai ke akua ia kakou, e aloha aku ia lakou; o lakou no kekahi o ko kakou poe hoalauna, no ka mea, ua hana ke Akua i ke koko hookahi i na lahuikanaka a pau o ka honua; a o lakou no kekahi a lesu i kuai ai i kona make ana ma ke kea. Nolaila, eia ka pono e hana aku ai kakou, eimi, a e alakai aku ia lakou i o lesu la. A pehea la e hiki ai ? Aole make hoowahawaha aku a me ka hoino aku, aka, ma ka lokomaikai a me ke aloha.
E imi mau e hoopomaikai ia lakou, e kokua ia lakou iloko o ko lakou pilikia, e ku iluna no lakou ke hehi ia ko lakou pono, i ike lakou he aloha io ko kakou, e hooikaika kakou e ao aku ia lakou i ka olelo Hawaii. No ka mea, e hikiwawe lakou ke ao ia olelo, he paakiki paha ka lakou olelo, a hiki ole i ka Hawaii ke ao aku ia, aka, ua lawe mai ke Akua ia lakou i Hawaii nei, i hiki lakou ke ao iho ia olelo, a ma ia olelo e kamailio pu ai me kakou. Nolaila, e hooikaika kakou e ao aku ia lakou i ka olelo Hawaii, e ao aku kakou ia lakou e heluhelu i ka kakou mau buke, i ike lakou i ka olelo a ke Akua, i hiki hoi kakou ke alakai ia lakou io Iesu la.
Ke hoao nei ke Akua i kona poe kanaka ma Hawaii nei, i hooiaio lakou i ke ano ku i ka olelo hoomaikai a ka Lunakanawai. " E komo mai oukou i ke aupuni i hoomakaukau ia no oukou mai ka hookumu ana o ka honua. No ka mea, pololi iho la au, a haawi mai la oukou i ai nau, makewai au, a hooinu mai la oukou ia'u, he kapa ole ko'u, a hoaahu mai la oukou ia'u, maloko hoi o ka hale paahao, a hele mai la oukou ia'u."
He mea hoi keia e hoonani ia ai ke Akua. E like me ka hoao ana o ko Amerika a me ko Beritania e hoolaha i ka Euanelio ma ko Nuuhiwa Paeaina, aole nae i holo, a mahope holo ia hana ia Hawaii nei; pela paha, e haawiia ai i na Ekalesia Hawaii e hai aku ia Kristo i keia poe pake, a hiki i ka manawa e hoi ai lakou i ko lakou aina, e halihali ia auanei keia malamalama maikai i ko lakou lahui, alaila, maopopo, aole no ke akamai, ka naauao a me ka hanohano o ka mea kahea aku; no ke Akua no.
Nolaila, " Ua koho ke Akua i ka poe naaupo o keia ao e hoohilahila i ka poe akamai, ua koho mai ke akua i ka poe nawaliwali o keia ao i hoohilahila i ka poe ikaika. I ole e hookiekie kekahi kanaka imua o ke alo o ke Akua."
No ka Halepule ma Helani.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :—I na he wahi kaawale koe o kou kino. e hookomo iho oe i keia manao e pili ana i ka Halepule o Helani, penei:
Ma ka la 15 o Novemaba, makahiki 1865, ua hele mai o John Colcord ma ko makou halawai, a ua noi mai oia ia makou, nana e kukulu ko makou Halepule ma Helani nei, a e hana a maikai o loko, a me waho, a kupono i ka makemake o ka ekalesia. A ua ninau makou ia ia i ka uku kupono e paa'i a maikai ka hale. Hai mai oia, he umikumamahiku haneri, ($1700.00) a lohe makou i kona mau manao a pau. Ua hookuu makou ia ia e hoi, a noho iho makou e noonoo ia manao. A i ka noonoo ana ua paukiki ko makou noonoo ma ke noi a John Colcord, no ka uuku o na dala i loaa mua, he ahiku haneri kanaono kumamaha a keu ($764.37,) aole nae makou i haalele a waiho ia manao ma ka papa, no ka mea, ua hoomaopopo makou he alanui hikiwawe ia e paa'i ko makou hale, a no ia mea, ua hooholo makou ia manao. A e ninau i na hoahanau a pau ma ke Sabati ae, a loaa ia makou ke Sabati, ua ninaninau ia keia manao o J. Colcord i na hoahanau. A ua ae like mai lakou e haawi aku i ka hana ana o ka hale na J. Colcord. A ua kohoia he mau komite ma ka aoao o ka ekalesia. E hui pu me J. Colcord, e hana i olelo Ae-like, oia o J. W. Kupakee, S. Haluapo, J. L. Palapala, J. B. Kipapa, a ma ka la 21 o Novemaba, ua hanaia ka olelo Ae-like, a kakau inoa ia e na aoao elua ia la.
A ia mau la mai no, ua holo koke no o J. C. i Honolulu, e kuai i na lako o ka hale, a e imi no hoi i kamana, a ma ka hoi ana mai no o ia moku, ua ili mai na lako o ka hale, a me ke kamana pu oia o W. Gar. a me kekahi haole kokua ia ia, a o ka hoomaka no ia o ka laua hana, a i keia wa, ua paa ka hale, a he mau hemahema uuku koe a paa loa, a ke olelo nei ke kamana. E paa loa ana ka hale ma na pule hope o Feberuali nei. He hale maikai keia, he pohaku olalo a he pili-laau o luna. A eia o ia ke ku kilakila nei me kona puoa kiekie i ka lai.
A hala aku hoi o J. Colcord i Honolulu. Ua kuka ka ekalesia ia wa no kahi e loaa mai ai ke dala. A ua hooholoia e kukulu na hoahanau he ahaaina lulu dala, a ma ka la 25 o Ianuali iho nei ka ahaaina ana. A ua akoakoa pu na hoahanau ma Kahaluu, a me kekahi mau makamaka o na apana e ae i hele mai ma ke kahea ia ana'ku, a hiki mai ka wa e paina ai, ua lulu mai na malihini, a pau hoi ka paina ana, ia wa, lulu mai na kamaaina, e hoomaka ana ma Keauhou, a e pau ana ma Kaumalumalu, a i ka lulu ana mai, ua haawi mai kahi poe a oi aku mamua o ka haawina i hooholoia, oia hoi, elua dala ($2.00) na ke kane, hookahi na ka wahine. Haawi mai kahi ekolu dala, elima dala a kekahi poe, a he umi a keu a kekahi poe. A ke hookomo nei au i ka inoa o ka poe i haawi mai a oi aku mamua o ka umi dala, oia hoi o Pawelu, Kaomea, Kamaunupau, Kekauai, Kanuku, Kahalelahaole, a me John Colcord, a me kekahi mau wahine oia o Keohouli, a me Mrs. P. Colcord, a he mau wahine e ae no kekahi. Oia no na la ka iwa, ka hookikaha mai i na pali.
Eia hoi kekahi mea a'u i kahaha loa ai ia la. Oia no ko'u ike ana'ku i kekahi puali nui e kai a huakai mai ana me na aahu like. A i ka nana ana'ku, aia no o John Calcord, a me Mrs. K. Colcord, na Gen. o ia puali, a i ka lulu ana mai, oia no na la na paka ua o ka Hooilo ua mea he nakeke o ke dala, a ua lohe mai au na John Colcord wale no i hoolako i ka hapanui o ia huakai i ke dala. A ina he oiaio ia lohe, aia no me laua ko makou aloha nui, no ko laua aloha kupanaha ana mai i ka aoao mua. A pau ka lulu ana, ia wa, ua helu ia ke dala loaa, a penei ka nui.
No na malihini - - - $ 64 OO
" kamaaina - - - 700 45
Huina $764 45
Oia ka nui o na dala i loaa ia la, " Polohuku maoli." A ma ka la 31 o Ianuari, ua haawi mai ka Ilamu Kiekie W. C. Parke i kuleana nona maloko o ka Halepule o Helani nei, elima dala ($5.00)
Huiia na dala a pau i loaa $1534 32
Kumu aie e paa'i ka hale 1700 00
Koena aie $165 68
Oia ke koena aie o ka ekalesia i keia wa no ka hale o ka inoa o ko kakou Akua. A ina paha he mau makamaka ko keia ekalesia opiopio ma na wahi a pau o keia aupuni e like me ka Ilamuku W. C. Parke. E kokua mai ana i ko lakou pokii, o ka pau ae no ia o keia wahi koena.
Ke hooikaika nei no makou i loaa ka pele. A ua hooholo hou makou he ahaaina lulu dala mamua ao o ka la e hoolilo ia'i ka hale no ke Akua Mana Loa.
Oia wale no na mea i hanaia iloko o keia mau la e pili ana i ka halepule o Helani nei. E aloha nuanei. J. W. KUPAKEE, Kahu Ekl. o Helani.
Ka halawai makahiki o ka Aha Luna
ekalesia Euanelio o Kohala Hema, me Hamakua Hawaii, ma Waimea, ma na la 24, 25, o Ianuari,
1866.
Ua akoakoa na Luna o keia Aha, oia hoi na Kahunapule elima me ko lakou mau hope, koe nae kekahi mau hope no ka pilikia. Ua hoomakaia ka hana ma ka la 24, a ua hana ka aha e like me na rula e pili ana i na aha like ma na aina naauao, oia hoi ke koho ana i ka Luna hoomalu, i ke Kakauolelo na Komite no na kumu hana, na kumu manao, a me ka pule ana.
Eia no na hana ma keia halawai, 1. Ka heluhelu ana o na Luna i na palapala hoike i na hana no ka makahiki i hala, 16 o keia mau palapala. Ua maikai no ka nui o ua mau palapala nei. Ua maikai ke kakau ana a me ka wehewehe ana i na hana, na halawai, na kula, na kokua, i ke ano o na hoahanau o na kanaka, i ka nui o na hoomana, i ka mare, ka hanau, ka make, me na mea hou e olioli ai, a e kaumaha ai. Ma ka hoolohe ana o ka Luna hoomalu i keia mau palapala, eia kekahi mau mea i maopopo ia ia.
1. Ua holopono kekahi mau hana ma kekahi mau ekalesia. Ua malamaia na halawai nui ma na Sabati. Ua hele nui na kanaka ia mau halawai, ma ke kauwahi, he hapa ka poe hele no ka palaka, no ka lole kupono ole, no ka hoomaloka, no ka ikaika ole a me ka hemahema o ka poe haiolelo. A o kekahi mau hana ma na Sabati, oia hoi na kula Sabati, na kula Baibala, na pule malama hou, na halawai hoahanau, na halawai apana, ua malamaia no, haule nae kekahi, a he uuku no ka poe malama ma ke kau wahi. Nui ka poe hoahanau i makemake ole i keia mau hana. No ke aha ? No ka loaa ole paha ka oiaio iloko o lakou. Pela no na ahaaina a ka Haku, ua malama mau ia no, i kela hapaha i keia hapaha, e ka nui o na hoahanau, aka, ua haule ia i kekahi poe he nui no, me he mea la he mea uuku ia i ko lakou manao.
Na hana ma na la noa oia hoi na halawai Poakolu, na halawai wahine, na halawai Luna, halawai makua, halawai haipule, ua malama iki ia no ma ke kauwahi, e kahi poe uuku nae, weliweli ka haule ana o keia mau hana na hoailona o ko ke Akua poe kanaka. No ke aha ka haule ana ? No ka lilo paha o ka nui i na hana o ke kino, a no ka noho wale iho no kekahi. Pela anei e komo aku ai iloko o ka lani ?
2. Ua ikaika no na kahunapule a me kekahi mau Luna ekalesia i ka hana, i ka hele i kauhale e paipai, e imi i ka poe auwana, e kinai i na hewa, i na hihia, e imi i ka poe Baibala ole, a e hoolako ia lakou ma ka lawe ana a me ke kuai ana i na Baibala, a me na palapala e ae. Aka aole hana pela kekahi mau Luna, aole i hoolakoia kekahi mau ohana i ka Baibala. Aloha ino ka poe nele i ke panana ole!
3. Na kikio. Ua haule no kekahi poe iloko o na hihia, ka ona, ka moekolohe, ka aihue, ka manuahi, ka palaka, ka hookuakeeo a hele i kekahi aoao hoomana e, aole nae he nui. Ua mihi no kekahi hapa o ia poe, a ua kapaeia kekahi hapa mawaho o ka ekalesia, no ka mau ana o ka mihi ole. A ke ulu pu nei kekahi hapa me ka palaoa, ua makau ia ka uhuki, o uhuki pu ia kekahi palaoa.
4. Na huli me na mihi. Ua kokua mai no ka Haku, ua hooua mai i kona Uhane. Ua mihi mai kekahi poe i haule mamua a noho iloko o ka paakiki a loihi. Ua hoihoi ia mai lakou iloko o ka ekalesia. A ua huli mai kekahi poe he nui no, a ua lilo kekahi poe he 50, 60 paha i mau hoahanau. Pomaikai
lakou ke kupaa a hiki i ka hopena.
5. Na kokua. Ua ikaika no kekahi mau ekalesia i ke kokua, i ka hanai i ko lakou mau kahunapule, i ka imi dala no na misionari
Hawaii ma na aina e, a he mau kokua e ae kekahi.
Hookahi no ekalesia ikaika ioa i ka imi ana i ke dala kokua, oia ka ekalesia o Kohala
Hema. No ka nui paha o na kumu e loaa'i ka waiwai, no ka ikaika paha o ke kahunapule, a no ka oi paha o ke aloha. He ilihune ka nui o na ekalesia. E ake no e hoomahuahua i kahi kokua ; aole nae e hiki, no ka ilihune.
6. Na Luakini. Ua lako no na ekalesia a pau i na Luakini, hookahi wale no apana i koe, oia hoi o Kaala ma Hamakua, aole ona Luakini, aka e hooikaika ana ia i loaa. Ua loaa na laau, na papa, ke kukulu no koe. E paa ana paha ia ma keia hope aku, ua kokua iki na ekalesia e ae, o Hamakua, me Kohala Hema i keia Luakini, a me kekahi Luakini ma Kalaoa, i Kona Akau.
Ua maikai no kekahi mau Luakini, ua malamaia, ua hoomaemaeia, ua pena iu, aka, o kekahi mau Luakini, aole i malama pono ia, ua lepo o loko, ane pau ke pena o waho. E hoomaemae ia ana paha ma keia makahiki.
7. Na hoomana e ae. Elua hoomana e ae ma ke kauwahi, ka hoomana Katolika, ka hoomana Moremona. O ka hoomana Moremona, e hoi ana paha ia i kona wahi kahiko. Ka hoomana Katolika, ua ala iki he mau Luakini hou, a he mau haumana hou, aka e hoi ana no hoi ia i kona wahi kahiko.
II. Ka heluhelu ana o na kumumanao. He nui no na kumu manao i haawi e ia i na lala o keia aha, eia no lakou ;
Na mea keakea i ke komo ana iloko o ke aupuni o ke Akua.
No na kula Sabati.
Na hana, na kokua no 1866.
Na mea e malu ai ka la Sabati.
Pono anei ke hoomahuahuaia na Kahunapule Hawaii ?
Na rula no na Kahunapule Hawaii.
Ka hele ana, ke kokua ana i ko na aina e.
Pono anei ke hoonuiia ke ola o na Kahu Ekalesia Hawaii ?
No ka Nupepa Kamalii.
Ka mea e lanakila ai ka pule.
He mau kumu manao e ae.
Nui no ka wehewehe ano, ke kuka pu ana, ka paio maikai ana, ka hooponopono ana. Nui hoi na mea i hooholoia no keia mau kumu manao, a na keia Aha no e hooko ia mau mea.
III. He mau hai olelo kekahi. Eia na kumuolelo:
1 Korineko 15: 58, ia Kamelamela,
1 Korineko 9: 24, ia Rev. A. Pali,
1 Korineko 9: 14, ia D. Manuia,
Tito 2: 7, 8, ia Rev. S. Kukahekahe,
Oihana 5 : 15, ia Z. Paakiki,
Maikai no ka wehewehe ana a me ka hoopili ana.
I ka Lunahoomalu ka manao paipai hope, a hoopaneeia ka Aha e halawai hou ma ka pule hope o Dekemaba. LAIANA, Lunahoomalu.
Waimea, Hawaii, Feb. 9, 1866.
He mau hale hina ma Honouliuli Ewa i ka makani.
Ma ke ahiahi o ka Poakahi la 5 o keia malama. Ua ike ia aku na elele a ka ua me ka makani, e hoolelewa mai ana, ua noho hio a kue e na opua ma na kakai pali o ka lewa o ka lani. Ua uliuli eleele popolohua, hua mai hoi na kukulu paa o ka honua. A ua hiki kino mai hoi ke kino ikaika makona o ka ua me ka makani, a ua hoohina ia na pupupu hale Hawaii o kekahi poe, ua owala ia mai e ka ikaika o ka mea lohe ole i ka olelo aku. " E ! ua oki oe. E akahele hoi."
Ua ike'a aku hoi a ahuwale na wahi opeope huna i waiho ia malalo o na holopapa, ua lewa hele aku na wahi hulilau ma ka hale o na makamaka.—" Ua auhee iluna wale ka hoi ka la e."
O ka hale o D. H. Kekukahiko, he hale hou, he hale laau, ua paa i ke kukuluia, aole nae i paa i ka papa kepa me ke pili. Ua hoonee ia mai e ka makani, ua haalele ia i kona kulana mua, ua like me ekolu kapuai ke kaawale o ka hale mai kona wahi mua i ku ai a i kahi hou e ku nei. Nani no hoi ka ikaika o ka makani.
Aole oia wale ka pilikia i ike ia, o na loko ia o ke Konohiki Ka Mea Kaulana J. W. Kaikainahaole, oia o Pahau a me Hapenui, ua hoolana pu ia e ka wai, ua pau na ia maloko, ke awa, amaama, a me na oopu, ua hele aku ia mau mea ma ka opu ana ole o ka moana. Nui no na loko e ae i poino, ua uhi paapu ia na loi o na kanaka e ke oneae. Pilikia maoli. Aole no i liuliu ka pa ana a keia makani, iloko nae paha la o na minute elima. Ina paha he hapalua hora ka pa ana, manao au paa loa na hale i ka hina. He 9 hale i hina ma Honouliuli, 2 ma Hoaeae.
Hoopaapaa nui na 'kamaaina no keia wahi makani, olelo kekahi, he Kona Kalaeloa, olelo hoi kahi he Kona Puukuua, o kekahi hoi he Kona Kalaenihi, kekahi poe hoi, olelo lakou, he Kona Anuhea, olelo hoi kahi, he Kona Kuo, na kona paha keia i oleloia e Kamapuaa;—Me ka mahalo. J. W. P. KEOLANUI. Apua, Honouliuli, Ewa, Oahu. Feb. 8, 1866.
Pane aku ia William B. Heluhelu.
Aia ma ke Au Okoa, o k la 27 o Novemaba, Helu 32, ka olelo pane a William B. Heluhelu, e pane ana ia B. Luakaha, a me I. Kaimiola. A ma ko'u manao ana i ua olelo pane la, ua oi aku ka ikaika o ka olelo pane a W. B. Heluhelu ia Luakaha, mamua o kona manao e pane aku ia loane Kaimiola, aole nae malaila ko'u manao nui e pane aku. Aia ma kahi a W. P. Heluhelu e olelo ana penei:
" Aole no anei oe i ike e B. Luakaha, o ka hoomana au e ku la, he hoomana no ia na ko ke ao nei, aole mai a Iesu mai, pela no ko Enelani hoomana, ua Henri VIII laua o Elisapeka i kukulu, aole na lesu mai, peia no o Ioane Kaimiola, aole na Iesu i kukulu i ne ia mau hoomana, aia no ka kona hoike ma ka Baibala."
Ke ninau aku nei au ia oe e W. B. Heluhelu, Ina aole kekahi o keia mau hoomana, alaila, auhea ka hoomana mai a Iesu mai ? A ke i mai nei oe, o ka Baibala kou hoike. E akahele oe i ka hoolilo mai i ka Baibala i hoike nou, no ka mea, ke kue mai nei ka Baibala ia oe. E nana iho oe ma Mataio 16: 18, 19. Aia mahea kou hoike maloko oia mau pauku au i olelo mai nei, he hoike ka kou aia ma ka Baibala ? A, aia hoi mahea ke kukulu ole ana o lesu i kona ekalesia, i nele ai kekahi o keia mau hoomana aole mai a Iesu Kristo mai ?
E nana hou aku no hoi oe ma loane 21 : 15-17. Aia mahea kou hoike maloko oia mau pauku au i olelo iho ai, aole mai a Iesu mai kekahi o keia mau hoomana.
Eia hoi; ke manao wale nei au, he wahi kanaka kuewa wale iho no paha oe, e ohi kika ana ma na huina alanui o ke kulanakauhale o Honolulu, e lalau hele ana hoi i o a ia nei, i komo ole aku ai oe iloko o kekahi o keia mau hoomana, e huli ai i ke ola o kou uhane ? A ina aia oe iloko o kekahi o keia mau hoomana, no ke aha la hoi oe i hoole mai ai, aole mai a Iesu mai kekahi o keia mau hoomana, a komo no oe me ka maopopo ole o ka aoao oiaio ia oe ?
Ke hooki iho nei au maanei no ka'u olelo pane ia oe. Me ke aloha no. P. M. LIMA.
Papohaku, Wailuku, Feb. 6, 1866.
MARE.
KOPA—MELE. Ma Honolulu, Feb. 10, mareia e Rev. H. H Pareka o Kopa k. me Mele w. No Manoa laua.
NUHI—PIIPII. Ma Honolulu, Feb. 12. mareia Rev. H. H. Pareka o Noa Nuhi k. me Hana Piipii w. No Honolulu laua.
Dek. 30, ma Kaupakuea, Hamakua, Maui, mare o Waiwaiole me Kaolala, na Rev. Gerina i mare.
HANAU.
Nov. 22, ma Kuiaha, Hamakua, Maui, hanau o Kaaihue k. na Mahoe me Makapo.
Nov. 24, ma Pauwela, Hamakua, Maui, hanau o Kapahu w. na Kanikanihia me Lahela.
Dek. 3, ma Kaupakulua, Maui, hanau o Kealaiki k. na Kaumokuakea me Kahaleohu.
Dek. 4. ma Lanikahua, Maui, hanau o Kia w. na Keoki me Iosia.
Ian. 11, ma Maliko, Hamakua, Maui, hanau o Keliimahiai k. na Keoni me Kaonohi.
Ian. 17, ma Kuiaha, Hamakua, Maui, hanau o Kia w. na Kapihe me Kaai.
Ian. 2, ma Ponahakeone, Waikiki-kai, hanau o Kukolia w. na Mikinui me Mauele.
Ian. 22, ma Waikiki-kai, hanau o Kailianu w. na Kapule me Kamakaopiopio.
Feb. 6, ma Puukaeo, Kailua, Oahu, hanau o Kahaleohukuamauna k. na Kahauanui me Apiki.
Dek. 26, ma Honaunau, Kona Hema, Hawaii, hanau o Kahiolani
k. na T. P. Haehae me Mary Punalua.
MAKE.
Feb. 15, ma Auwaiolimu, Honolulu, make o Iosia Kapononu. Iwa (k.) no Puehuehu, Lahaina,oie mamua.
Dek. 17, ma Pauwela, Hamakua, maui, make o Kaimu w.
Dek. 22, ma Pauwela, Hamakua, Maui, make o Malao w.
Ian. 12, ma Ponahakeone, Waikiki-kai, make o Paulua k.
Ian. 13, ma ia wahi no make o Mauele w.
Ian. 30, ma Kawehewehe, Waikiki-kai, make o Iaole k.
Feb. 6, ma Keawamaku, Waikiki, make o Oopa k.
HE AHA HIMENI HOU!
KA HIWAHIWA O PALIULI!
MA KE AHIAHI O KA
POAONO, FEBERUARI 17
Ke hauoli nei o
ANA BIHOPA,
I ka hai aku i ka lehulehu, ma ka lokomaikai o na luna, ua haawiia mai ia la KA HALE PULE O KAUMAKAPILI I wahi e kukulu ai i kana
Aha Himeni Aloha Hope Loa,
me ke kokuaia e ka aea akamai loa i ka hookani PIANO a me ka HIMENI.
MR. CHARLES LASCELLES.
He wahine akamai loa keia, a he lea loa no hoi i ke mele ana i na mele maikai loa; ua ane like kona leo me ka manu lea o ka nahele. He 27 na makahiki o kona lawelawe ana ma ia oihana, a ua mele hoi imua o na Poo Ahi o Europa a puni.
Ua HOOEMIIA KA UKU KOMO, i hiki ai i ka poe hiaai i na mele lea ke hele mai e hoolohe i keia mau mea lea i ke mele i kupono ai ia laua ka inoa NA OPUA O PALIULI.
KA UKU KOMO.
NO NA NOHO MAMUA, - - - $1 00
NO NA NOHO E AE, - - - - 50
E loaa no oa palapala komo ia oukou ma ka ipuka o KAUMAKAPILI.
E hemo ana ka puka i ka hora 7—A e hoomaka ana i ka HORA 7 1/2 220-1t
OLELO HOOLAHA.
UA KOMO MAI ELUA PUAA ma ko'u Kuleana aina, a ua hoopau ia kekahi o ka'u mau mea kanu. He Puaa kane keokeo kekahi, he Puaa wahine eleele kekahi. E kii mai me ka dala ($10.00.) E loaa au ma Niuhelewai, Kapalama; e wiki o hala na la he 30, lilo loa keia mau Puaa ia'u.
H. KAMAALEWA.
Niuhelewai, Kapalama. Feb. 9,1866. 230-3t
Olelo Hoolaha!
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU ma ka Apana o KONA HEMA, ua wehe ae nei makou he Halekuai lole no na kanaka Hawaii a me ka poe e ae e makemake ana i na lole ano hou i hiki mai nei. Eia ma
PAHOEHOE-UKA,
KONA HEMA nei kahi i ku ai o ua Halekuai nie. E hele mai e nana no oukou iho, i ke ko io ana o ka makou olelo ana. Na KA POE HUI, G. W. Kahunaaina, Kakauoelo Nui Feb. 15, 1866 230-4t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU. Owau o MAHU, ka mea nona na Kuleana ekolu e waiho la ma Kaneohe, Koolaupoko. Ke papa aku nei au i ko'u mau Kuleana ekolu, eia hoi ka Pa Hale ma Punaluu, Lokopuuonekai, Loikalo. MAHU
MAKALENA MA.
Ma na huina Alanui Papu a me Alii,
HONOLULU.
Ua makaukau maua e kuai lilio aku i na
ANOANO HOU ano MAIKAI,
i loaa mai nei ia maua mai luna mai o ka
Mokuahi Ekake,
no lakou na inoa malalo nei: ANOANO PU,
ANOANO UALA PAKE,
ANOANO KAIMA (Thyme)
ANOANO KERAKI (Celery) ANOANO KULINA ONO, ANOANO AKAAKAI, ANOANO OLENA,
ANOANO UALA PILAU, ANOANO BITA, ANOANO PI,
ANOANO KALI PALAOA, (Cauliflower) ANOANO TOMAKO,
ANOANO KAVOA (Savoy) ANOANO KAUKAMA, ANOANO KULINA POHAPOHA, ANOANO KAPIKI,
ANOANO KALAPI (Salsify) ANOANO LEKUKE (Lettuce)
ANOANO PAKANIPA (Parsnip,) ANOANO IPU HAOLE. 219-tf
OLELO HOOLAHA.
KE MAKEMAKE IA NEI I KANALIMA kanaka paahana no ka mahiko o (WAIHEE & WAIEHU, o Maui. E ninau ia (J. MALUAIKOO), a me kona poe Hui, aia ma ko lakou Halekuai mea ulu ma (POKELE) e pili ana ma Alanui Nuuanu, ma Honolulu nei. E hele mai! e hele mai!! Owau no o ko oukou hoaloha. J. MALUAIKOO.
Honolulu, Oahu, Ianuari 30, 1866. 218-1m
Olelo Hoolaha
-- A KA--
AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI
--A--
MOKU MAOLI KULOKO
—O KO—
Hawaii Pae Aina.
NO KA PILIKIA ANA MAI NEI O KA Mokuahi " KILAUEA ." No laila e holo ana ka moku kuna
"ONWARD"
I KAWAIHAE, a me HONOIPU.
O Neti Mela
Hoi, e holo mau ana ia i LAHAINA.
O ALBERNI
I HILO ,
A O ANE LAURIA,
I WAIMEA, a me KOLOA. Kauai .
Eia hoi: -- Ina e NOHA IO ko " KILAUEA ," alaila, e hooholo koke ia ana no he MOKUAHI hou e kupono ana i keia mau Mokupuni.
A o ka poe e makemake ana e holo--E ninau no ia CAPT. F. MOTINA, a i ole la, ia JANION GREEN & CO.,
Na Hope o ka Ahahui hooholo Mokuahi a moku maoli kulo ko o ko Hawaii Pae Aina. 217-tf
Hale Kuai Hou!
UA WEHE AE NEI AU HE
Hale Kuai Hou!
Ma Keopuka, Kona Hema , Hawaii , a, aia malaila e loaa'i na lole o na ano nu hou a pau, kupono no na kane, na wahine, a me na keiki, no ke kumukuai makepono loa.
O ka poe a pau e makemake ana e kuai i ka lakou Kofe, e lawe mai me a'u e kuai ai, i loaa ke kumukuai nui makepono ma ke Dala maoli, a ma ka lole paha. E hele mai e ike maka e na makamaka.
LIKI. (R. B. NEVILLE)
Keopuka, Kona Hema, Hawaii, Nov. 26, 1866. 206-3m
OLELO HOOLAHA.
E IKE OUKOU E KA POE MEA HOLOHOLONA, Lio, Hoki, Miula, Bipi, Kao, Hipa, Puaa, a me kekahi ano Holoholona e ae. Ua kapu ka aina o Ka Moi e waiho nei i Kamoiliili, Waikiki, oia hoi o
Piliamoo, me Kiki, a me Waiaka.
Ua kapu, ina komohewa kekahi Holoholona, e uku no $1.00 no ke poo hookahi, i na e kue mai kekahi mea Holoholona i keia mau olelo e hai ia nei maluna, alaila, e hana no wau e like me ke Kanawai mau o ka aina. HAPAUEA. Kahu Aina o Ka Moi Honolulu, Feb. 7, 1866 219-4t
Lio Helehewa !
OWAU O KA MEA NONA KA inoa malalo iho nei, ke hoike aku nei au me ka Hoolaha aku hoi ma ke akea. Ua loaa ia'u ma ka Uapo o Lahaina nei kekahi Lio kane hulu hauliuli, e hele auana ana (me ke Kahu ole.) Aole ona hao kuni ; aka, he pahu-pu keokeo kona ma ka wawae hope Akau, a he mau hulu keokeo no hoi ma ka lae, a ma ke kua kekahi kiko keokeo pu. E loaa no keia Lio i ka Ona ponoi nona ia, ma ka uku ana mai ia'u no na poho o keia Hoolaha ana, a me ko'u malama pono ana i ua Lio nei ; aka, ina e kii ole mai a hala na la he kanakolu mai ka loaa ana mai ia'u, alaila, e lilo loa ana ia'u, a e kuni no au i ko'u hao. Ua loaa i ka la 23 o Ianuari, a ua Hoolaha akea no hoi au ma Lahaina nei, a ma Wailuku & Makawao, aole nae kii mai i kona waiwai. D. KANAINA, Kekahi o na Makai o Lahaina. Kelawea, Lahaina, Maui, Feb. 3, 1866. 219-3t
ENANA MAI!!
MAKANELA MA.
Ma na huina o Alanui Papu me Alii, Honolulu.
Ua makaukau mau e uku aku i ehiku keneta
no ka paona Pia
MAEMAE a MALOO
hoi ma ke dala, Ke lawe ia mai imua o maua.
Ua makaukau pu no hoi mau e kuai mai
-I KE—
KOFE a me ke KULINA,
I na manawa a pau.
219-tf Makanela ma.