Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 18, 5 May 1866 — Page 1

Page PDF (1.51 MB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  "Teighlor Boy" Kapanui

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE V.        HELU 18.       HONOLULU, MEI 5, 1866.  NA HELU A PAU 231.

 

"KA NUPEPA KUOKOA,"

@ @ MAE IA MA HONOLULU

kela Poaono keia Poaono.

$2.00 no na mahina he

UMIKUMAMALUA,

$1.00 no na mahina eono,

E KA HOOKAA MUA MAI.

 

@ @ WHOLE SECTION

 

KA "NUPEPA KUOKOA."

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2.00 per annum, or $1.00 per six

months, in advance.

 

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice for $1.50; @ $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.

@ will be charged $1.00 per page, or 4 @ a line.

@ ADVERTISMENTS, subscriptions or Kanikaus, @ @ @ any of the Agents of the Kuokoa, or may @ @ a letter to the Publisher.

ADVERTISEMENTS must be PREPAID.  No names, either of foreign and native will be printed on the subscription @ @.  This rule must be strictly adhered to due to the low subscription price.

@ @ Kuokoa is in the South corner of the Sailor's Home @ @ hours from 9 A.M. to 4 P.M.

L.H. GULICK,           Publisher

@ Buke I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, @

@ @ having complete sets of the above, can have @ @ $2.00 each.

 

HE MOKU HOLO MAU @ Lahaina, a me Makena.

O KE KUNA KALEPA PAA @

"Kate Lee."

I Fountain he Kapena,

E HOLO MAU LOA ANA.  A HIKI WA@ @ (WHOLE PARAGRAPH)

 

No Hilo.

KA MOKU KUNA"MELE HILO,"

Pilipo ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE @ @ @ ma a me na ohua e ninau ia

C. BREWER & CO. (R@KUA MA)

 

No Hana, Kaupo, a me Maliko, KA MOKU KUNA`MANUOKAWAI'

O Merchant ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I NA  @ WHOLE PARAGRAPH

C. BREWER & CO. (@ MA)

 

Olelo Hoolaha A KA AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI

A @OKU MAOLI KULOKO O KO Hawaii Pae Aina.

KA MOKU KUNA MAIKAI

"ONWARD,"

@ KOLOA, a me WAIMEA, Kauai, mahope iki iho @ @ KAWAIHAE @.

O KE KUNA MAIKAI

 

Alabani,

E @ @ i Kawaihae, a me Kona, ma @ @ @ ae paha, la 10 o ke ia malama.

O KE KUNA KALEPA

 

O Neti Mela

@ mau ana i Lahaina, a me Maalaea. @ @, e @ ia Kapena @, a i ole ia, ia.

@ GREEN & CO.,    

@        A.H.M.K.H.

 

Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii

 

Eia na buke kuai, a me ke kamukuai.

@ nui no na Awai o na Halepule,      $4.00

  "        Ohana, ano nui, me na kii,        2.50

            a me na Moohana,                     5.00

  "        Ohana nuku iho, me na

            Moohana, ili ulaula,                   1.00

  "        Ohana, me na Moohana wale no 62@

  "        Okua,                                          50

@ Kaliko, i paiia i ka M.H. 1838,           25

@ Hou, me ka pepa lahilahi o waho        12@

@ Hou, hapa haole (Haw.Eng.)              25

@ao,                                                        25

@ Malihini Ana,                                     25

@hewehehala,                                         26

@a Hawaii,                                             25

@ ko ke Akua Ano,                                25

@ Kamalii,                                              25

@mumua Hou,                                        12@

@ Ekalesia,                                             50

@ke Palapala Hemolele                          25

Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834    25

@hauhoike,                                             12@

@ Kamalii no na Kula Sabati                 12@

@mu Loomele                                                    12@

            Eia na buke i haawi walei a

@awina Baibala.

 

@ Dawida Malo Kumumanao.

@ Olelo Ao Liilii.

O Moolelo o Batimea Puaniki.

L.H. Kulika.

@kauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euane lio o Hawaii.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Ka Hoomaau ia ana o ka poe kupaa i ka manaoio.

HELU 2.

 

KO IESU OLA ANA, KONA MAU P@LIHIA ANA A KONA PEPE@ ANA.

            I ka lono pokole ana mai i na mea hoakaka, no na hoomaau mai ka wa kahiko m@, a hiki wale i ka hanau ana o ko kakou Hoola, akahi no lakou a komo aku iloko o ka moolelo wanana kaulana, a hemolele no hoi e pili ana i ke ano kanaka; Aka, he mea pono paha mamua ae o ko kakou hoopaa ana ia kakou iho me ke koho ana i ka hanau ana, na hana ana, na hoomanawanui ana, a me ka make ana o ka HOOLA O KE AO NEI, e hai aku i kekahi mau hoakaka e pili ana i ko kakou kumu olelo, a i ole ia, mamua ae paha oia kumu olelo, i ole ai hoi e hai ke kau like o keia moolelo.

            O Herode ka Nui.  Ua haiia mai oia, e hanau ana ma Betelehema kekahi Alii no ka poe Iudaio.  Hoouna aku la oia he manuuuu wale koa e hele a e pepehi i na keike a pau oia wahi, malalo iho o na makahiki elua; a pela no hoi i na keiki o na wahi a pau e kokoke mai ana o na kahakai.  Ua lana kona manao, ma keia hana lokoino ana la ana e make pu ai la ke keiki Iesu, eia ka auanei aohe.  Aka, aohe oia i hoohoka waleia, ua hoopaipuia no oia me kekahi uhane ino, (pupule) a no ia pupule ana ona, ua pepehi oia i kana wahine, na keiki, na pilikoko a me na hoa'loha, a pela wale aku.  A mahope iho, ili mai la maluna iho ona na ao poluluhi o ka eha, a o ua eha'la nae, he mea iloko ona me he mea'la e a ana, he lohi a he nawele nae ka ulu ana ae, aka, aohe pono iki; kanea mai la ka ai, aohe ono aku, e noi ana nae, aka, aohe pau o ka manao; a na ka maeele i hoehaeha loa iaia; a na ka hi i hoomalule ia ia a nawaliwali loa; komo mai la na enuhe iloko ona a ai iho la i kona io, hookama mai la hoi na uku a puni oia, a ai hoonuu mai la lakou iaia, a palaho mai la kona kino a puni; a o keia mau hoopai a pau i kau mai maluna ona, ua hoowahawaha loa oia iaia iho; a he hoopailuaia mai oia e hai.  A no keia mau ehaeha a pau i ili mai maluna ona, aole e hiki iaia ke hoomanawanui; a no ka loaa ole iaia o ka maha ma ka manaoio i ke Akua, a ma ke kokua ana la hei a kona lunaikehala, e lawe ae i ka palemo ana o kona uhane, ua hooikaika oia e pepehi iaia iho.  aka, aole i ko kona makemake, ua kue mai ka poe a pau i keia hana ana, a mahope iho, haule aku la oia ma ka hooluhiia e kona mau pilikia, a lele loa ae la kona aho.

            Herode ka Uuku.  I kona mare ana i ke kaikamahine a ke'lii o Arabia, hoole aku la oia iaia, a hoopalau aku la oia me Herodia ka wahine a Pilipo kona hoahanau, a no ia mare ana, he ano moekolohe no ia hana; a hoahewa aku la o Ioane Bapetite ia ia me ka wiwo ole.  A no keia hana, huhu loa iho @ o Herodia, no ka mea, ua hai mai o Mataio (St. Matthew) mokuna 14 o kana Euanelio.  "I ka wa e malama ia ana ka la hanau o Herode, haa mai la ke kaikamahine a Herodia imua o lakou, a lealea loa iho la o Herode; a no ia mea, alaila, olelo aku la oia me kana olelo paa me ka hoohiki ana, e haawi aku no oia i ua kaikamahine hula la i kana mea e noi mai ai.  A no ke ao mua ia ana o ua kaikamahine ia e Herodia, o ke poo o Ioane Bapetito kana e noi ai, nolaila ua noi aku no oia e lawe ia mai ke poo o Ioane Bapetito maloko o kekahi pa.  Minamina loa iho la ke'lii; aka hoi, i mea e ko ai kana hoohiki ana, a me ka poe a pau e ai pu ana me ia, kauoha aku la oia, e haawi ia aku ia mea i ua kaikamahine la.  A hoouna aku la o Herode a oki ia la ke poo o Ioane Bapetito maloko o ka hale-paahao, a lawe ia mai la kona poo iloko o ke pa, a haawi ia'ku la i ua kaikamahine la, a lawe ia aku la ua poo la i kona makuahine.  O ka poe a pau nana i hana i keia mea lokoino, ua hoopai ia lakou me na hoopai ehaeha loa.  Oiai e haa (hula)ana ua kaikamahine nei a Herode maluna o ka hau, owaka ae la ka hau, a poholo iho ia ua kaikamahine la, a ia wa koke no upiki ae la ka hau a moku ae la kona poo.  E like me kona oki ana i ke poo o Ioane Bapetito, pela no hoi i oki ia ai kona poo e ka hau; a o Herode hoi a me Herodia, i ko laua haule noho ana malalo o ka Emepero o Roma, ua kipaku ia i ka aina e@ make mainoino iho la ma ia kipaku ia ana.                  Aole i pau.

 

Make i aloha ia.

 

            Aperila 23, 1866, ma Kalae, Molokai, make o K. Kahanee.  He 3@ ka nui o kona mau makahiki.  O kekahi keia o na kanaka i minamina ia no kona oluolu, he akahele ma ka olelo ana, he hoalauna kupono no ka lehulehu, he kanaka wikiwiki ole ma ke kamailio ana.  Ua hanauia nae oia ma Kaanapali, Maui.  malaila kona noho ana me kona mau makua a nui, a noho ma Kalae me kona kaikuahine a me kona kaikoeke (Keoaikikane) a hiki i kona make ana, oia hoi ka hiamoe oui ole.  He puu ma ke kuli kona mai i make ai.  Nolaila ko makou aloha iaia, a kakau iho i keia mau lalani mele kanikau nona malalo iho penei:

 

Kuu kaikuanane mai ka la welawela o Kalaeloa,

Hoomaha aku i ka malu a ka Hekuawa,

I ka lele maopu i ka wai a ke kehau,

I ka hooa iai a ke one lele i Moohalaia,

Aia paha oe i Kaana, e walea ana me ka wahine kui lei pua,

E nanea ana i ka olu o ke aheahe makani Aeloa,

I paia mai e ka malualua o lalo,                       [moku,

Kuu kaikunane hoi, hoa nana i ka ho@o o na

Hoa a-e ale o na kai a me na moana,

Hoa hele o ka aina makamaka ole.

Kuu kaikunane mai ka ua paupili i ke kula,

Mai ka ua koko ula la i ka moana,

Ke nihi ae la la ma na pali,

            Aloha wale oe la - e.

aloha ka uhane kino wailua i hele aku la,

E pa aheahe ana i ke kulu-aumoe,

I aahu aku la i ka ua noe,

I hele aku la hoi i ke ala hoi ole mai,

Hele nalo na maka la i Kuahaehae,

E auau ana i ka wai o Waikaea,

E lala ana i ka la welawela o Makanoni,

A Leina 'kauhane la hoi mai,

Hoi mai kaua e ke hoa e,

Aloha wale ana oe la - e.

Kuu hoa o ka makani anu he Waikoloa,

Kuu hoa o ka ua nahua o Kaanapali,

Kuu hoa o Kauaukiukiu o Makawao,

Hoa hoi o ka ua nui lokuloku o ka Hooilo,

Ke noho nei makou me ka u, me ka manao,

Me ka luuluu ina ukana a ka minamina,

E hoohanini ana i na kiowai a ke aloha,

E lu hoohelelei ana i na pua a ka waimaka,

            Aloha wale ana oe la - e.         [moe,

Aloha ka leo o ke kahuli hone i ke kuluau-

Aloha ka uka anu i paia mai e ke onaona,

I ke kipalu ia mai e ka ua awa,

E kilikili hau ana i ka welo ana a ka la,

I hele aku la oe ma ke kauiu o ka makani,

E lei ana i na ahihi i pala i ka ua kakahi-

E puili ana hoi i ka ohelo ai a ka manu, [aka,

E nana hoi i ka nani o Himele,

I ka ihiihi hoi o Paredaiso,

E walea ana me ko laila kini,

Ike aku la oe ia Kapenahuilaikalani,

Me ko laila poe umi miliona hiki ole ke helu,

Kuu aku la ka luhi ia oe,

Maha - e, maha loa,

Maha i ka poli ala o ka makua.

Na'u na H.M. Kapapu.            Kalae, Molokai.

 

Na mea hou pili Kalepa.

 

Mai ka "Hawaiian Gazette" mai.

            He mau moku okohola, he kanawalu paha ka nui, kai ku ae ma kela awa ku moku keia awa ku moku o na mokupuni o kakou nei, a me he mea la paha, he umi moku a hiki aku i ka iwakalua paha, e kokoke ana e ku mai.  He mea no keia e akaka ai ka pii nui ana ae o na hana o keia wa.  Ua lohe pono mai nae makou, e nui ana ka holo ana mai o na au-moku o ka Akau ma ke awa o Honolulu nei i keia kikina aku e hiki mai ana.

            Ua lohe hou mai makou, e holo nui mai ana na moku manuwa Amerika e makaikai i keia awa o Honolulu nei, e ike paha i na kinohinohi o na aina o Hawaii nei, a e makaikai i na mauna o Haleakala, Maunakea, Maunaloa, a me Hualalai, a me Hilo luluu i ka lehua.  A me he mea la no hoi, e holo mai ana na moku Beritania e makaikai i keia wa aku.

            No na waiwai hoi e like me na mea ulu, ua laweia mai i Hawaii nei, mai Kaleponi mai, i ka hapaha i kaahope ae nei, he 2,349 barela palaoa, he S9 eke huita: he 276 eke bare; he S93 eke oka;  he 105 paiki waina; a he $21,276 ka nui o na dala i laweia mai ia nei.

Mai ka poe kuai mea ulu mai.

            O ke kumukuai o ka akahi haneri ipu pu ma Honolulu nei, he ewalu a hiki aku i ka umi dala.  Mai ka hapawalu aku ko ke pu hookahi, a pii ae ma ke kuai liilii ana.

            O ke kumukuai o ka haneri alani maanei, he elua dala me ka hapalua; a he eha alani a oi iki ae no ka hapawalu.

            No ka ahui maia e kuai ia nei maanei, he hapaha ka haahaa loa, a he dala hapalua ke kiekie loa.

            O ke kumukuai o ka pahu uala kahiki e kuai ia nei ma Honolulu nei, he eha dala ka haahaa, a he eono dala ke kiekie loa.  He hapawalu ko kahi pa tini uala ma ke kuai liilii ana.

            He eha dala ke kumukuai o ka haneri niu hookahi, a he elua a ekolu paha niu ma ka hapawalu ma ke kuai liilii.

            O ke kumukuai o ke kuhene akaakai hookahi, he dala hapaha, a ma ke kuai liilii, he hapaha ko ke poi liilii.

            O ka lawe nui ia ana o ke ko paa, malakeke, a pela aku, mawaena o Hawaii nei a me Kapalakiko, e lilo ana i hana hou mawaena o kakou a me na haole.

 

No ka hana pono aku i na holoholona.

 

            O na holoholona, ua like kekahi ano o lakou me kakou na kanaka, aole i like me na mea ulu.

            He mea eha ka holoholona, a he mea oluolu no hoi; i ka wa oluolu, e like me kakou na kanaka, aole hoi pela na mea ulu, a me na laau.

            Eia ka like ole o na holoholona, a me na kanaka, ua ike ke kanaka i kapono a me ka hewa, aka, aole i ike na holoholona.  He luna-manao ko na kanaka, e ike ai i ka pono a me ka hewa, aole nae i loaa keia mea maikai i na holoholona.

            Nolaila, ua lilo na holoholona i mea haahaa malalo o na kanaka, a ua pono i ke kakanaka ke hoolilo i na holoholona i kauwa hooluhi, e kokua i kana hana, a e hoopomaikai ia ia.

            Eia ka pono i ke kanaka e hana'i.  Ina loaa i kekahi na holoholona o kela ano keia ano, a lehulehu loa lakou, a makemake oia e pepehi i kekahi mau mea, i mea ai nona, a i mea e pomaikai ai nona, ua pono no ia, aka, aohe pono e pepehi wale, a hoino wale i na holoholona no ka lealea.

            He pono no e hoohana i na holoholona, ma ka mea kupono ia lakou, i na he mau holoholona amo ukana, e like me ka bipi miula, a me ia mea aku ia mea aku, e hoouka ia lakou ma ka mea kupono, ai ole e hookauo kaa paha.  Ina hoi he lio e hooholo kupono ia ia, aole o ka upa wale iho no, a opa na kuku o Waimea, a loaa iho kela mau wahi hua mele a kakou e lohe nei, penei

            "O ua ho kae holo ole, Pau ole ka loa o nei kula."

            Nolaila e o'u mau hoa, e pono kakou e hana pono a lokomaikai aku i na holoholona.

            O kekahi poe o keia Lahui, he mea lealea ia lakou ka hoohakaka ana i na holoholona, he mea pono a he mea maikai anei keia hana a na kanaka?  He mau mea hoomainoino wale no keia, aole ku i ka makemake o ke Akua, ka mea nona ua holoholona ia kakou e hookauwa nei.

            Nolaila ea, e o'u mau hoa opio, e noho ana iloko o keia mau mokupuni, mai Hawaii o Keawe, a Kauai o Mano, e aho e hooki kakou i ka hana ino i na holoholona, a e pono hoi e uleu ae ma ka hana pono, a me ke aloha aku i na holoholona, aole me ka hookaumaha ma ka mea kupono ole.

            Auhea oe e ka mea heluhelu i keia mau wahi kauna olelo, ina he mau holoholona kou, pono oe e hoomaikai aku.  Me ke aloha.

J.W.K. WAIKAPU.               Hilo, Apr. 27, 1866.

 

            PAKELE MAI ILI.  -            I ke ahiahi Poalua iho nei, i ka wa a ke kuna Prince i hoopiipii mai ai ma Kauai mai, i ke kaa ana ae mawaho o kuaau o Kahakaaulana, lauwili mai la ka pa ana a ka makani ma kai mai, nolaila, kuu iho la ke kapena i ka heleuma iloko o ke kai, a ku malie iho la.  No ka ike ana o kahi mokuahi Pele i keia pilikia, ho-a ae la ia i kona maku, a kii aku la, aka, huki ae la ke kapena i ka pea, a hookele mai la.  Ma ia hookele ana, ua komo ke kuna i ke awa o Honolulu nei, a ua palekana, a pela e kaulana ai kela olelo, "i kapena i ka ike."  Aole i hiki aku o Pele, hoi e mai no.

 

Kau Ahaolele

O ka M.H. 11866.

 

Aperila 25.

            Mahope iho o ka Haiolelo ana a Ka Moi, a makou i hoolaha'ku nei i ka pule i kaahope ae nei, ua hele ae na hoa o ka Ahaolelo a me kekahi o ka poe maikai, ma ke Keena o ka Lunakanawai Kiekie, kahi i hoomakaukauia'i o kekahi wahi mea paina e na Kuhina.  (pela ka lono mai)  A ma ka auina la o ia la no, ua halawai hou ae ka Ahaolelo ma ko lakou Hale, a ua hoomaka ia ke koho ana i na Luna o ka Hale penei:  Mea Kiekie M. Kekuanaoa Peresidena.  Ua kohoia o ia me ke ku-e ole ia, a o Hon.G.Rhodes, ma ke noi a Hon. L. Kaapa, ua koho lokahiia i Hope Peresidena.  Kohoia o R.H. Stanley i Kakauolelo, he 35 balota nona, a he hookahi no John Makini Kapena.  Kohoia hoi o W.P. Ragsdale i maheleolelo, a unuhiolelo, hookahi wale no mea i kue o Hon. D. Kalakaua.  Eha mea i balotaia no ka oihana Makai o ka Hale, o H. Kahanawai, J. Komoikehuehu, a me Kahalewai me Mr. Parke; a ua oi k o W.C. Parke mau balota, mamua o na balota o kela poe ekolu, ke huiia a pau loa, nolaila, ua kohoia o W.C.Parke i Makai no ka Hale.

            Ua waiho mai no hoi ke Kuhina Waiwai i kana Palapala Hoike alua makahiki no na makahiki elua i kaahope ae nei, i like me ke kauoha a ke Kumukanawai, a pela no hoi ka hoike a ka Papa Hoonaauao.

            Eia iho malalo nei ka inoa o na'Lii a me na Luna Makaainana o keia Kau.

            H.R.H.M. Kekuanaoa, C. Kapaakea, C. Kanaina, C.R. Bishop, C.G. Hopkins, C.Harris, C. Varigay, W.C. Lunalilo, J. Kapena, John H.J.O. Dominis, W.P. Kamakau, H.A. Kahanu, P.Y. Kaeo, P. Nahaolelua, P. Kanoa, D. Kalakaua, F.W. Hutchison.

 

NA LUNA MAKAAINANA.

            L@ Kaapa, Kaainoa, J.H. Heleluhi, N.K. Poikai, J.H. Nahaku, Levi Keliipio, D. Kahaulelio, J. Kupau, E.H. Boyd, G.Rhodes (Kapena Loke.) G.B. Ukeke, H.J. Wana, J.K. Kaunamano, J. M. Smith, C.K. Kakani, H.N. Kahulu, Keohokaua, L.Aholo, S.W Mahelona, W.P. Wood, T.C. Heuck, J.W. Keawehunahala, Z. Huluili, I.H.Kapuniai.

            Ua koho ia no hoi he Komite no na Palapala koho o na Luna Makaainana, a eia na Komite i kohoia:  Hon. L. Kaapa, E.H. Boyd, G.B. Ukeke, J.W. Keawehunahala, H.J. Wana, a mahope iho o ka hooponoponoia ana o na palapala koho, ua hoike mai ke Komite i ke koho ponoia ana o na Luna Makaainanana no na palapala a lakou i hooponopono ai.

            Mahope o ia mea, ua hoohikiia na hoa o ka Ahaolelo i ke Kumukanawai a ka Mea Hanohano R. Robertson (Lopikana;) a ua hoohiki pu ia hoi ke Kakauolelo a me ka Maheleolelo.

            Mahope o ka hoohiki ana, aua haawi aku ka Hale Ahaolelo i ko lakou aloha no ko ka Mea Hanohano hele ana mai e hoohiki ia lakou ma ke Kumukanawai.  A ua pane mai no ka Mea Hanohano, he mea hauoli mau nona ke kokua mai i ka Hale Ahaolelo ma namea a lakou e e makemake ai.

            Hoopaneeia ka Ahaolelo a hiki i ka la apopo.

POAHA, Aperila 26, 1866.

            Ua halawai ka Ahaolelo e like me ka hoopaneia'na ma nehinei, ma kahora 12 o ke awakea.  O ka mea Kiekie M. Kekuanaoa a me Hon. G. Rhodes ma ka noho.

            Puleia e ke kahunapule a pau.  Heluheluia ka mooolelo a aponoia.

            Hoike mai ke Komite i kohoia no ka nana ana i ke kupono o na palapala koho a na Luna Makaainana i akoakoa mai, e hai mai ana ua koho pololei ia lakou.

            Hoohikiia ka mea Kiekie M. Kekuanaoa i ke Kumukanawai e ka mea Hanohano E.H. Allen, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, a ua hoohiki pu ia kekahi o na Luna Makaainana i hoohiki ole ma ka la o nehinei.

            Ma ke noi a ka His. Ex. ke Kuhina Waiwai, ua hooholoia, e hoolakoia i kela pule keia pule kela a me keia hoa o ka Ahaolelo, me na kope elima o ka nupepa ke Au Okoa, a me ka nupepa Hawaiian Gazette ma ka olelo Enelani.

            Hoolaha mai o Hon. J.W. Keawehunahala i kona manao e waiho mai i mau bila kanawai e hoololi ai i ka Pauku 4S1 a me ka Pauku 91 o ke Kanawai Kivila, a me kekahi bila kanawai e hoololi ana i ke kanawai e pili ana i ka uku o ke Kokua Lunakanawai Elua o ka Aha Kiekie.

            Ma ke noi ia ana ua hooholoia e koho ia i Komite nana e noonoo a hoomakaukau i olelo pane no ka haiolelo lokomaikai o ka Moi.  A ua koho mai ka Paresidena ia Hon. J.Mott Smith, Kaapa, W. Pinehasa Wood, Z. Huluili, a me Hon. W.P. Kamakau.

            Hoolaha mai ka Mea Hanohano C.C. Harris, Kuhina Waiwai, i kona manao e waiho koke mai i ka Bila Haawina, a hoolaha pu no h oi oia i kona manao e lawe mai i Bila Kanawai e pili ana i ka hoonohonoho ana i Loio Kuhina.

            Hoopukaia mai he olelo hooholo, e hoomau ana i ka wa halawai o ka Ahaolelo ma ke hora 11 o kakahiaka, a ua hooholoia.

            Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaina i kona manao e waiho mai i Bila Kanawai e hoololi ai i ke kanawai e hoonohonoho ana i na Komisina no na Palena Aina.

            Hoolaha e mai ke Kuhina Waiwai i kona manao e waiho mai i Bila Kanawai e hoololi ai i na Pauku 1168 ame 1169 o ke Kanawai Kivila.

            Ma ke noi, ua hoopaneeia ka Ahaolelo a ka la apopo, hora 11.

            POALIMA, Aperila 27, 1866.

            Halawai hou ka Ahaolelo ma ka hora 11 o ke awakea.  H.R.H.M. Kekuanaoa Paresidena, a me Hon. G. Rhodes, Hope Paresidena, ma ka noho.

            Puleia e ke kahunapule a pau; heluheluia ka mooolelo a aponoia.

            Hoopukaia mai he olelo hooholo e haawi ana he $10 ka uku o ka la hookahi no ke Kakauolelo o ka Ahaolelo, a ua hooholoia.

            Hoopukaia mai he olelo hooholo e ukuia ka maheleolelo a unuhiolelo o ka Ahaolelo i $10 no ka la, a ua hooholoia.

            Ko ka elele a me ka mea malama hale, $1.50 o ka la.

            Hoike mai ke Komite i kohoia e hoomakaukau i ka olelo pane aku no ka haiolelo lokomaikai a ka Moi.  Heluheluia ka olelo pane a lakou i hoomakaukau ai, a ua aponoia.

            Hoike mai ka Hope Peresidena i ka papa inoa o na Komite, ma o ka Hale Ahaolelo penei:

            Komite no na Aina e. Hon. J.O. Dominis, J.H. Heleluhe, C.K. Kakani, E.H. Boyd a me H.J. Wana.

            Komite no ka Waiwai.  Hon. J.M. Smith, P. Nahaolelua, P. Kanoa, S.W. Mahelona, a me C.K. Kakani.

            Komite no na Aina Aupuni.  Hon. T.C. Heuck, L.W. Kaainoa, Hoapili, D.Kahaulelio a me J. Kupau.

            Komite no ka Naauao.  Hon. J.M.Smith, John Li, W.P. Kamakau, H.A. Kahanu a me W.P. Wood.

            Komite no ke Kalepa, Mahiai a me na Hanalima.  Hon. J.O. Dominis, D. Kalakaua, H.A. Kahanu ame Kahulu.

            Komite no na Kanawai.  Hon. J.W.Keawehunahala, John Li, Keliipio a me Keohokaua.

            Komite no ka Papa Ola.  Hon. D. Kalakaua, Heleluhi, G.B.Ukeke, Kaapa a me Kahulu.

            Komite no ke kakau Kope.  Hon. J.O.Dominis, W.C. Lunalilo, N.Poikai, W.P. Kamakau ame J.H. Kapuniai.

            Komite Pai Palapala.  Ka Mea Kiekie F.W. Hutchison, Ka Mea Kiekie C.C.Harris.

            Apononia no Komite i kohoia e ka Peresidena.

            Ma ke noiia ana, ua ae ia aku ke Kuhina Waiwai e heluhelu mua mai i ka Bila Haawina, a wehewehe mai no hoi no na mea e pili ana i na haawina ano nui maloko o ua Bila la, oia hoi ka hoa-

 

wina e pili ana i ka hana i Hale Alii Hou $10,000; no ka eli ana i ke awa o Honolulu he $40,000 ke huiia me na hana hou kuloko e ae; a he $40,000 i mea e hana hou ai i mau hale papaa no ke Aupuni.  A ua wehewehe loihi mai no hoi oia i ka hiki ke hilinaiia o ka ulu hou ana mai o na dala e manaoia nei e hoolilo no na hana hou kuloko.

            Mamua nae o ka heluhelu mua ia ana mai o ka Bila Haawina e ke Kuhina Waiwai, u a hoopuka mai oia he mai olelo wehewehe, a o ke ano nui penei:  E koiia aku ana keia Hale Ahaolelo e hookaawale i puu dala nui no na hana hou kuloko o ke Aupuni, oia hoi ka eli hou ana i ke awa o Honolulu, a me ka hooloihi hou ana'ku i ka uapo o Aina Hou, a me ka hana ana i mau hale papaa hou no ke Aupuni, a me ka Hale Alii no ka Moi.

            I ka nana ana, ua kupono maoli no na manao wehewehe i hoopukaia mai e ke Kuhina Waiwai, a o hooholo mua ana i na hana hou, a me ka imi ana i kumu loaa hou, he mea no ia e hoopii ae ana i ka pomaikai o ka lehulehu.  A o ka haawina hoi e nanaoia nei no ka hana ana i Hale Alii hou no ka Moi, he mea kupono no ia, no ka mea, o ka noho ana o ke poo o ke Aupuni me ka hanohano kupono, he mea no ia e hapai ae ai i ka hanohano o ke Aupuni a me ka lahui kanaka, imua o ka maka o na Aupuni e o ka honua nei.

            Ma ke noiia ana ua Hoopaneeia ka Ahaolelo a hiki i ka hora 11 o ke awakea o ka la apopo.