Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 48, 1 December 1866 — Anoai o na Aui! [ARTICLE]

Anoai o na Aui!

i ; 1 unuhiia. mai lo'.o m ni o na Kaao a Wiliama i | Hoonaueueihe (William Shaitpcc,re.) j 1 na wa mamua loa, he kuee ka noho ana | j I | o ko Surakuse poe me ko Epeso, no ka mea, ; ī ua kauia kekahi kanawai hoomninoino ma | Epeso, penei: "Ina e ike ia kekahi kalepa o j Surakuse ma ke kulanaknuhnle o Epeso, he make kona hope. ke ole oia e uku i na ehla • ; he tausani." j O Ekeonn, o kekahi ia o na kanaka kale- I 1 na kahiko o Surakuse. I kona wa i ikeia ai j ! ma na pipa alanui o Epeso, o kona wa no ia j ! i hopu koke ia ai a lawe ia aku li imua o j ! ke alii, e uku ai pahn i ua uku hoopai pili \ ] kaumaha nei, a i ole ia, e make paho. j j Aole nae he daln u Kkeona e hiki ai ke i ; uku. A o ke alii hoi, mamua ae o kona i hoopuka ana i ka huaolelo make maluna ona, i | koi mai la ia, e hai aku keia i ka moolelo o • kona ola ana, a e hni pu aku hoi i ke kumu j i o kona hiki nna mai i ke kulannkauhale o Epeso, kahi hoi e inake ai no keknhi knna- ! ka knlepa o Suraku?e ke komo iloko. i Olelo aku la nue o Ekeona. aohe ona nia- : J knu i ka make. no kn mea, o ka nauuauwa j j ka moa nana e hooinalohi i kona ola, a o i keia hoi, aohe no he ukana koikoi e ae ana j i aweawe iho ai mamua o kona moolelo iho ■ o keia ola inaulenle ana. Alaila, hoomaka j aku la oia i kuna moolelo me ne ia inau hua ! olelo, penei : ! u Ua hanauia no au ma Surakuse, a he i kalepa ka'u oihana. Ua mareia au me kei kahi wahine mnikai, ka mea hoi u'u i olioli j loa ai. u Ua oluolu oia ia'u e holo i Epidamenio, a malaila au i kaohi iho ai ia'u iho no na mulama eono, e piele ai e like me ke ano o | ka'u oihana. A loaa ia'u ka manao e noho liuliu iki malaila, alaila, knuoha aku la au i : kuu wahine e holo mai; a i kona hiki ana ! mai no hoi, o kona manawa no ia i hanau j j koke mai ai he inau keikiknne innhoe na'u { i elua. Nani ke kupanaha ! no ka mea, ua j ' like loa laua a i elua ; aohe aniani hooiwi e ; j hiki ai ke hoanoe i kekahi mai kekahi a«. j | Hanau mai la no hoi kekahi wahine ilihune | j he mau keikikane mahoe elua, iloko o ka j . Hotele kahi a kuu wahine i noho ei, a ua li- | | ke loa ko laua helehelena kekahi i kekahi, e | hke no hoi me ka like o ka'u. He ilihune loa na makua o keia inau keiki. A kuai j" iho la au i na keiki na'u, u lawe mai la au ; ia laua, a hookahi ka hanai ana me ka'u. i He inau keiki niaikai loa ka'u mau keiki, | aka, aohe no he hookue iki mai o kuu wahi- ! ne no keia mau keiki, akn, koi nui mai la j kela ia'u i kela la keia la e hoi i Surakuse. | A ae aku la no hoi au me ka hoihoi ole. A 0 ka hora ino loa no hoi paha ia a makou i ee aku ai iluna o ka moku, no ka mea, oole makou i mamao aku mai Epidamenio aku. Mamua nae o ke ea ana mai o ka n.akani j ino. hanupanupa launa ole ke kai, ke hiki ole la i na luina ke hoopakele i ka inoku, I no ka mea, puuluulu ae la lakou a pau iluna ! o ka wuapa, a imi nui aku la i ko lakou ola | me ka haalele iho ii makou iluna o ka tno- | ku, e noho u ana i oa manawa a pau. no ka hoopihoioia iho o ka moku e na ale kawahaI waha o ke kai. , "O ka uwe haalipo mai a ka wahine, a ; me ka uwe hoone ae hoi a na keiki, na mea 1 ike ole i ka makau no kappino, aka, e uwe ! ana lakou no ka ike aku i ka uwe mai o ka makuahine, ka mea nana i hoopiha mai ia'u ; i ka mokumokuahua ; aole no nae au i inakau no ko'u make iho, no ka mea, ua huli e aku la ke ao o ko'u manao a pau maluni o ka imi ana i mea e pakele ai ko lakou ola. Nakinaki no hoi au i kuu keiki muli iho ina ka ia uuku e pili ana i ka huini o kekahi kia, a ma kekahi poo o ka ia i nakinaki aku ai ; ao i ka muli ibo o na keiki lrauwa; ia wa no hoi a'u e hana nei, aoao aku la au i kuu wahine i ka hoopaa ana i na kelki ma na ; welelau «o lra ia o kekahi kia o ka moku e ■ hke roe ka'u hana ana ; la ia ka malama : ana i fna hanau n>oa a i elua o na keikl, a i ia'a hoi na mnli ibo, a hoopaapu aku la no hoi maoa ia maoa iho ma na km o ka rooko | rae na keiki. A roa keia ano la i pao ai ma- ; kou i ka nalowale, no ka inea, ili iho la ka ' moko maiana o kekahi puu pohaka nui, a i oahaha liihi iho ia. Pipili wale aku la no i makou ma oa kia e paialewn ia ana e oa ale kualoloa o ka rooana. } "Owau no hoi ka malama ana i oa keiki i

mi kn'u kia. ao.'o hoi e hīUi Le kokua aku i kuu wahuie ine keln mau koiki rm keU kia, no ka mea, ia \%n n•"» i knnwale koke aku ai iakou mai o'u aku. e ko-i* ani e ke au. aka nae. oiai lakou ik»> ia aku ana e ko'u mau m«kn, law* oln ia ae la hkou a k:\u iluna o ka \vaapa, e kekahi mau kiinnka K*\vnia mai Kormeto mai. (pela ko'u mauao wale aku) a i ko'u ike ana nku i ko lakou pnh'kana, ma« ha iki ae la au, aka, e hoohoa aku no wiu e paio me na ale o kn moana no ke ola o ka'u keiki aloha, a me ke kauwa opio i koe iho me a'u. "A liuiiu no. loaa iho la makou i kvkahi moku. a laweia ae la makou a pau iluna. Aka nae, i ka ike ana tnai o na luina o luna 0 ka moku ia*u, hana (okomaikai mai la la* kou ine ke aioha, a kokua mai no hoi a hiki wnle i ko makou pae ana ma Surakuse me ka maiuhia. Aka, ma ia mau horn mai o ka inea, a hiki wale i keia wa, aole au i ike iki i ka mea i hann ia aku ni inaluna o kuu wahine a me ke keiki hiapo. "O ka'u keiki muli iho; i kona hiki ana 1 ka umikumamawalu o na makahiki, hoomaka mai la oia e ninaninau mai ia'u no ko* na makuahine a me kona hoahanuu, a nonoi pinepine mai no hoi e hele e huii ia iaun ; a pela no me ke keiki knuwa, ka mea nona ka hoahanau i nalowale pu. Mea no hoi ia e hele e huli ia lakou. •'A! Nani kuu pilikaumnha.no k* mea, oin pu kekahi i nalowale, a o ka hiku ae nei keia o na makahiki o kona nalowale ana mai o'u aku, a o ka alima ae nei hoi keia o na makahiki o kuu kaaheie ana a puni ke ao nei e imi ia ia : a hiki loi aku no au i Helene, a mawaena mai noi o na mokuaina o Asia, a huii hoi mai nei ma na wahi piii kai a hiki i Epeso nei, no ka mnkemake oie e haalele i ka imi ana ma kekahi wahi 1 noho ia e kanaka, aka. i keia )a, ua hiki mai au i ka iio|>ena o ko'u moolelo o ke oia ana, a ke manao neiau me ka hauoii no ko'u make ana, ma ua hoomio ia mai imua o'u, eia no ke ola nei kuu wahine a me na keiki." Maanei i hooki ihoai o Ekeona i ka hopena o kona moolelo. I ka lohe ana o ke aiii i keia, minamina iho la kona naau no keia m;tkunkane ponoi, ann i knuo mai ai i kona kino elemakule e knmo tx>o iloko o ka make weiiweii mnmuli o ke aloha no kana keiki i nalowaie, oielo mai la ia, ina aole i kue keia mea i ke kanawai ana i hoohiki paa ai, ina In ua hookuu wale mai in in me ke kala ana; nka hoi, e iike me ka mea i palapala ia ma ke kanawai, he dnla ka uku |»anai e pakele ai, nolniia ui i hookuu mai ni ia ia iloko oia la hooknhi a po, ina paha he mea hiki ia ia ke hele oku e noi, a i ole ia, e aie paha i daIn e hiki ai ko ukuia kona uku hoopai. O keia hana oiuolu a ke alii aole no ia he mea e lana hnuoli nui ai o Ekeona no ka mea, oole loa no kekahi kanaka hookahi o Epeso i ike ia ia, a mamo iho la la, ina paha e uku mai kekahi in in, hopohopo paha koiala manao no ka hoihoi ole ia aku o kana dala mahope noifiila, hoihoi ia aku ia o Ekeona mai kahi o ke aiii aku a ka hale^aahao. Ua inanao loa no o Ekeona aole oia i ike i kekahi kanaka hookahi o Eneao, a o ka manawa no paha auanei keia e haule ai kona oia iloko o ka make mannonao, mahope 0 ka imi ana i knna keiki muli; a o ua keiki muli la a me kona kaikuaana, aia no iaua a 1 elua iloko o ke kuianakauhaie o Epeao. O ua mau keiki la a Ekeona, ua like loa ko laua mau maka, na helehelena, a me ke kino, a ua kapaia no hoi laua i na inoa like, o Anelipoli; a peia no hoi me na mahoe kauwa, ua kapa like ia no o na Doromio. O ke keiki muli a Ekeona, oia o Anelipoli o Surakuse, ka mea a ka mikuak*ne i huli hele mai ai a hiki i Epet>o; o kona hiki ana inai no ia i Epeso me kana kauwa pa me Doromio, i ua la nei » hiki ai ka makua* kane, a oia pa no hoi kekahi i opea pu ia iloko o keia hihia hookahi me ko ka makua* kane, no ka roea, he knlepo no ua keiki nei no Surakuse, aka, oo kona halawai ain me kekahi hoaloha ona, naoa i oielo aku ia ia, e ī aku; 11 aia ktkaki kanaka kalepa o Ep4tUwe/i»,'' a hai pu aku la no hot ia no ka ili aoa mai o la piiikia hookahi maluna okeka* hi kaaaka kalepa kahiko o Surakuae, a i ka lohe aoa o aa keiki oei mioamina iho ia la no ka piiikia o keia kaoaka o kooa aioa, aka, hoomanao iki wale at la no ia o kona makoakaoe no paha keia kanaka kalepa kahiko. O ke keiki maa hoi a Ekeona (e pooo paba e kapaia oia o Aoeiipoli o Epeao, i okoa ae ai īa mai kooa kaikaioa; Aoeūpoli o Sorakuae) eia no ia ke noho nei ma £pe« so, iloko o oa makahiki he iwakalua o kona ola ana, a ua lilo i kanaka waiwai, a ua kupono loa ia ke uku mni i ka pilikia o kona makuakane, aka aole loa i ike iki ua Aneti* poii nei i kona makuakane, no ka mea, aohe oia i naauao ae i kona manawa i laweia ue

•i, m-ii i) kai *? m kamW.i ino korii ;Tnkuahin? p'i; ua hoorr.amo f .v*le no na<? oh no pnikini am Ilot»o o kc kni. aka, ri:jl,e i ho'?ntin[>opQ iei ne o hi k! as ke koho pono i kc «mo o kona makuikane. a me kn nr*k»ahme. U m In.nka !a*.vaia nnni i lawe nc ii ia a w? konn m.ik-'ahino a me ke knuwi Dorornio. L:nve ne h hoi ken mau kanaka kolohe ia Ancripoli a me Doromio e kuai ia laua, rne ka haaleie iho i ka mnkuahine e noho u me ke kaumahhn. Ua kuai la ka ua rnau keiki i ke aiii Menapona, he kanaka kauiana no kona koa, a he inakuakane hoahanau boi ia no ua 'hi nei o Epe«o, naria i lialiiiali mai i ua mau keiki nei i uiakaim na kana keiki (ke aiii o Epeso.) Ua makemako nui ke aJii o Epcso ia .Anet»poii, no kona opiopio maikai, a nui ae ia ia, ua hooiilo ia i iuna koa, noioko o kona puaiikaua, mainiia i hoohanohano ai ia ia iho mamuii o kona koa iua oie, n me ka makuu ole iloko o na kaua, kahi hoi ana i hoopakele mai ai i ke ola o kona haku, ke aiii o Epe?o: No kein uiea ; i hoomale inai ai ke alii ia A(leriaMfi me Aneūpoli, he wahiue waiwai uui nu n ine la no o Anelipoii e noho pu ana iu manuwa i hikiakuai kona makuakane i Epcso. (U kana kuuwa o Dorotnio,eia no j i ke uolio nei muiaio o kona iiaku Ane- : Upoli o Ej">e.>o.) 0 AīM-iij>oii hoi o Surnkuse, iaia i hnaleie» i\ku ai i kuoa hoalolia, ka mea nana i aono inai ia ia he kanaku knlepa oia no Epielamenio, a mai i.nla mai oia i heie mai ai; hoouna aku ia oia ma ka lima o kana kauwa o Doromio, i kekahl n>au moni e hele e hoomakaukau i ai na iaua ma kekahi haluhoke- ! le, me kona manao e hele iki aku oia e ina- j kaikai i ke kulanakauhnle a me ke anoo ka i nolio ana o kanaka oia wahi. ! U ko Doromio ano he oluolu loa, a i na e J ioaa iu Anetipoli ku moiowa, a ano kauma- 1 ha e ae paha o ka manao, he mea inau iaia ; ka hoolako nku ia Doro:nio e hoolealea mai | la in, rio konn ike no he wahi kauwa apiki j no kana. | ia Doroniio i haia aku ai, ku iki iho la ia i e noonoo ana no na wahi ana i auwanu hele | inni ai inamuli o ka iini ana i ka makuahine | n me ka hoahaunu, no ka mea, ma na wahi ana a pau i iiele mai ai nole loa oia i lohe j iki i kekahi inea no kona inakuahine, naiu j waie iho ia no ia iloko ona iho, i ka i ana. " Ua liko au me he kuluwai ]a iloko o ka moana aken, a pela hoi au, ua hoopomaikai ole ia mai ku'u heie ana e huii i ko'u maku- : ahino a me ke kaikuaana a owau paha auanoi hoi kekalu." ! Oiui oia e hoopua ana i keia, no ka malo- ! eloo hewa o ka imi ana, hiki ana o Doromio, j kahalia ioa iho ia o Anetipoli no kona hoi J koke ana inai me ka ninau pu aku ia ia ma- j hea la ia i waiho ai i ka aa moni. O keia | Doromio, aole ia o kana kauwa, aka o ka ka i hoahauau oua o ka Anetipoli o Epei>o, o. like : me ka inea i hai mua ia, o na Doromio elua ! a iue na Anelipoli elua ua like loa lakou, ka ; mea a Ekeona i hoike ai imua o ke alii no j ka moolelo o ka hanau ana o na keiki ana ; a mv na keiki kauwa. Noiuila, uole ia he uiea kupunnha i,\ kakou o ka Anelipoii ma- $ iino nnn o knna kauwa no nei i hoi moi ai i j uiuau aku ai keia, uo ke aha Ki ia i hoi koke , Luui a i ? [ Olelo mai la o D»>romio, il Ua houna inai : nei kuu haku u'uhine ia'u e kii mai ia oe e hoi e ai. Ua moa ka manu, a o. ka puaa oma hoi nia i iuna o ke pa. a mamuli nnnanu loa ka mea ai ke hoi oie ao oe. u Aia wa- < i le no nei mau apiki au mnwalio o ke kaha," i wnhi a Ane»tipoii, "a mnhea la oe i hanlele ! aku noi i ke ilalu," pane hou mai la o Doroeuioine ka nahennhe, i hoouna mai nei kona 1 liuku tv«hino ia Ancti|x>li e hoi e oi. "Owai ik huku wahino ?" wahi a Anelipolu "Owai, i 0 kau wnhine uiale no paha i hoohiki in ai." Aoho waliine a Anc(ipo!i, nolaiki, huhu loa iho (a in i ka Doromio i »ua nku he wahine ! kaua, i aku ia ia. " No ka mea ua maa «inau no au i ka hpopanni ana me oe i kekahi manaw», aole nae penei oe e hana npiki ' niai ni iu'u lioko o kem waly makamakn ole, : aoie loa o'u manao loalea i keia nmnawn, a »uhc« ko .tlala au i lawe .Aku nei ? n no ka ! mea no hoi, ho mau malihioi kona ma keia j sv.\hi, U oe i o-a ai e hana apiki inai ? ( 1 Wo Doromio loh* ana i ka * ne» i aha «ku s he iiiuu maiihini kua ma Kpesci, manao iho ; U ia v hana aku ana no o At»etipoli j kn Iwlen, nolnila aiwn loa lfo m 1« kamnilio j lealea inui, i Im i " K* nonoi aku nei ; au ia 00, nm na lealea n pnu nm ka ptipt* ai- ! na, ke hoi ae oe i ka haie e ni pu ni me kau haku wahine a īne koua kaiknina.'* No k*ia mai nole e hiki iu Anetipoli ke uumi iho 1 kona huhu, ilikr aku fct i ke kui ia l>oro* mio, a holokiki wale akM la kela i ka haie e hai ai i kona haku wahine, aole e hoi mai ana kana kane i ka aina awakea, a ua hoole mni nei aohe ana w-ahine maiw » 1 Huhu ion iho te f o Aderiaha kai wahihe tnare a Anetipofi o Epeso, no koiia' lohe ana akuia'ua hoole o AfretrpoU aohe ana wahiue htare, a-no ka mea no hoi he wahi ano h'li īki no kona mnmōaaku, a i ka lohemaopopo ana i keia inan huaoleio hoopnu a kana kne, >pu ioa h<ri ke kai, olelo iho la kn wahiun oi loa nku ke aloha o ke kane i ka wahiu<* e iiiumua ona, aole i kana mai ka hoo-

kn.eo«3. he m;-u o.elo huhu pnm'iua wale no ke puk;.i mai. a o kona kaikaina ho: o Lukiana mea e noho pu ana meia. boomnheii'? aku )a :a e hoonaoa waie aku ai qo, he oie ka maīiu ia mai. ( E hoi hou ae kakou ia Anetipoli o Surakus?. i ka wa i ho'okiki aku ai o Dorotnio, huli hoi ae ia oia : ka hale hokele, a loaa iho la no o Doromio e noho ana me ke «iaia pu ao!.e mea i nalowale, a i kona ike ana iho la eia no kana Doromio iloko o ka hokele. heie hou aku la ia. me kona hoahewa iho no n.t mea nna i hana aku ai i kela Doromi", maalo ana o Aderiana ma kona aio, a no kona ike ana mai no o na hiona no keia o kana kane, hoomaka koke mai ia no ia ona e olelo kaiaea ia ia no kona nana ewaewa waie aku no ia ia, (e like no me i nei maa ole I(jn no ika ike ana i kei.i wahine huhu mamua,) me ka i ni.u. "i ko kaua manawa i mareia ai aloha oe ia'u, a i keia inanawa, ua liio kou aioha i ka \\uhine e, a pehea ia i hiki mai ai keia hana au e kuu kane i keia manawa ia'u ?" " A pehea hoi i hiki mai ai ko'u hoopoinn ana i kou aloha?" *• E hookuu mai oe ia'u e ka wahine hanoha- ' no," pela aku o Anetipoii me ke ano pahaohao. He mea ole kana mau mea a pau e i aku ai aole oia kana kane no ka mea o kona hiki aua mai noia i Epeso iioko o na ho- : ra eiua i haia ae o ia ia houkahi; koi nui mai la kela e hoi pu laua i ka iiaie, a mahope, no ka hiki oie ia Auetipo!i ke hemo ae : inai ka iaia paa mai, ae aku ia ia e hoi pu i . ka haie e ai ai me ia, a paina pu iho la iakou me Aderiana, Lukiana, a me Auetipoii ma ka hale o kona hoahanau, kapa mai la kekahi ia ia ho kane, a o kekahi hoi kapa mai ; la he kaikunane, a oia nei, kahaha loa iho : la keia, e manao ana ua hoomareia ka paha ' ; oia iloko o kona wa e hiamoe ana, a i oioia 5 ! e hiamoe ana no ka paha oia i keia manawa.. i A o Doromio hoi, aohe ana hana e lawe- ! : lawe aku ni, no ka mea, o ka wahine no ka i inea e lawelawe ana no kana knne, ana hoi ! e kuhihewa nei o kana kane no nei. [ Oiai o Anetipoli o Surakuse, e nhaaina ! nei ma knhi o kona hoa hanau, laua pu me . , Dorotnio kana kauwa, i u hoi mai e ai, nohe i nae i weheia aku ka puka no laua, no ka | mea, ua kauoha ne la kn wahine i na kauwa | aoie make hookomo hou mai i kekahi poe | ke hele mai lakou. Ika wa nae i kikeke ia i mai ni ka puka me ke knhea ana, eia o Anetipoli mawaho laua pu me Doromio ; henehene wale ia aku la no lakou e Aderiana, me kn i aku, ,4 ke ai nei o Anetipoli me kan.i wahme, a me ke kaikaina o kana wahiI ne, a o Doroinio hoi. nia no oia maloko o ka | halekuke, a heaha ka oukou e wawahi waie j mai nei ko ika puka." Noke loa ia mai la I ka puka i ka pakuikui, a no ka wehe ole ia ! aku, wela iho la ko Anetipoii huhu, a liele | aku la ia me kona inaina no kona lohe nna ; )ho la, aia kekahi knnaka iloko o kona hale : e ai pu ana me kana wahine. i Ika mnnawa i pau ae ai ka Anetipoli o | Surakuse ai nna, ua hookupilikii loa ia koi na manno, no ko ka wahine kapa mau ana 1 nku ia ia he kane marc, a no kona lohe ana ! no hoi kekahi i ke kamaiiio ia ana ae, aia o ' ; Doromio iloko o ka halekuke. Hooik t ika | nui iho la oia e lona ona wa kanwale nona e ! j pkua ai iwaho. | Ika loaa koke ana oka manawa kupono ; ia ia e puka ai iwaho, o kona manawa no ia i ■ i haaieie koke iho ai i ka haie ; a oiai oia e puka aku ana iwaho ma ke aianui hele, halawai mai la me ia ke kanaka hana gula ; a ! e like no hoi me ko Aderiaoa kuhihewa, pe- | Ia no hoi ke kuhihewao keia kanakn, o AneI tipoh no keia o Epeso. Haawi mai ia ua : kanaka hana gula nei ia ia ne> he kaula gu- ' la, me ke kahea pu ana mai i ka inoa "Ane(ipoli," ka mea hoi nona ua kaula gula la. ' l 1 inai la nae kela, ua hana ia i ua kaula ia nei mamuli o kana kauoha e hana. A ha- : i Ia nku la ua kanaka hana mea gula nei, me ; | ka haalele iho i ke kaula gula ia Aneiipoli. : Ku iho la nae o Anetipoli me ka haohap no keia mea, aka, ma ia hope mai, kauoha ae ' la oia i kana kauwa ia Doromio, p lawe i na | wahi ukana o laua a kau 'iluna o ka moku, me ka hookoe ole iho ina. kekahi wabi e ae i ma Epeso, no ka mea, ua manuo ino loa iho • la o Anetipoli, o hookaha wale ia mai paha \ nuanoi oia. , | oua kauaka hana gula nei, aole i liuliu , kona wahi i hele nku ai, huii hou mai la ia I i kahi a laua i ku, pu ai me Anetipt)li o Su- ■ rakuse, no ka mea, ma ia hope iho oia i noonoo hou ihoai no ka uku ana i hana ai i ke | kaula gu!a, no ka mea, aohe i uku mai o | Aneiipoli. (40/c i piui.)

AoHK I KA.NA MAI D.\ UR pil O kc ku • mukuai o k« poi i keia e nohe »a nei o Honolulu nei. U i noho ae nei hoi ike kau o k» wi a akahi no« »ke>a ka hahaoa ioa o ka wi. , ipa ela\vew» inai n* eke ai o Manoa, Waikiki, a me Palolo, nia ma ka ewaiu dala aoio na eke eiua. Kaa mti boi i ko poe hoopukapuka oke knotta oei, ka heie mai ia ia a kikale, aohe hoi oia \vaie o ka akiaki u iho o kahi umeke a haahaa i blo. Ma ka ia ti6 iho nei, ua kuai ia aku ka ai na ka poe koa a me na paahao raa ka elima keneia no ka paona, »obe i ikeio ka pii e like me keia. oke kiekie mamua oiua keneU no ku puooa, keia elnna keueia.

I ko makou poe makamaka heiuheiu pepa ka n»anao maikai. O ka haaltle mai o ka niakaluki ia kakou, a komo aku kakou i ka makahiki hou. Ke noi nei makou i ka poe i hookan ole mai i kahi oli n ka pepa no keia makahiki. e hoomanno rnai i ko oukou aie i ke Kuokoo. Ua hooluhiia mnkou no oukou. Aole no hoi makou i minamina no ia luhi. Aole no inakou e noi ana i uku no ko makou lulii ma ka hooponopono ana i : ka pepa. Aka. ke noi ikaika nei makou, e hoolaua pono ia mni ka poe nana e pai nei ka nupepa. K noonoo mai oukou i keia, e na maknmaka. A oiai makou e haawi wale aua i ko makou luhi no ka pono o ka lehulehu, e honmanao mai hoi oukou i kahi ola o ka poe pai. ' Ma keia makahiki aku, e hooikaikaana makou e Imokela aku i ka maikai o ka I kakou Kilohaiia. E kokua pu mai ana kekahi poe hou o na kanaka Hawnii a a me ha haole ma kn hooponopono aria i ka pepa. Ke numaolana nei makou, e oi aun ka maikai o ka pepa iloko o keia makahiki ae' mamua o na wa i kaahope aku nei ; a e lioolawa pono ia ana ka ; makemake o ka poe heluhelu a pau. Ano kn wa e hoomukaukau ai no ka m««kuliiki ; hou. K hookaa i na koena, a e hooma- 1 kaukau 110 ka lawe hou ana. i ; PuAKOLIKO., MANUA, j Kuheluuia, Nov. 27, 1866. $ j • E na 11oa kuilima, alo ua kukalahale, | noho ana luana o ka ua Puanaie, lilile- ; i hua pau-laukoa o Luakaha, pau paowa mau ka ihu i ka pua o ka ahihi; he heki- j li aweawe lelehuna i ka waikolii, lie lolii : i ka pane poo o ke aloha—no ka loua ; ana iho o ka inoa U S. M. Kamakau" ma kahi o na llwwhuna Mea Hou. "Ua lai no." Ua kokua mai o Mr. Alekanedero o Punahou i ka pepa no ka Moolelo Ilawaii. Ma keia mau pule aku, e loaa ana ia oukou na inoolelo o na kaua ana a Kalaniopuu ka Moi o Ilawaii, me Kahekilinuiahumaiiu ka Moi o Maui. lle mau kaua nui a wuliweli hoi. O ka inoa o ia mau kaua a Kalauiopuu, oia hoi o Kalaehi>hoa ma Kaupo, a o Kakanilua me Kamokuilima ma ke kula o Kamaomao, a oia jjo hoi ka hoouka kaua kaulana iwaena o Kalauiopuu a me Kahekili. O Kaunluulu o Lule, he kaua na Kalaniopuu ma Luhaina. O Kamokuhi, he kiiua ua Kalaniopuu , u i ka Moi o Ilawaii ; he kuua kaulana i J kapaia o Kainokupeu a me ke Aea i ko- \ kiki o ka laau—Aole nae he nlina kauwa, j he alina na ku la ikaika he kuun. O Kaniakamimi, he kaua kaulana na ; Kalaninpuu, n.ia Koolau, Maui. i O ka Moolelo o n;i h«i<j|e mua i hiki ' mai i Ilawaii uei uiamua aku o Kukaualoa mi. Ue niii l<»a ua haole i ike ia e ka pne kahiko o liawaii nei. O ka : M<>olelo o Lono. (Kapena Kuke) a me na haole i liiki mai ui manawa a hi- ! ki ia Vanecova. O ka Moolelo o Kalaniopuu mahope iho o Kapeua Kuke v a me kaua mau ha- ;• ui a hiki i kona make ana. O ka Moolelo o Kihekili, a me ka hoi ; ana o ka puah hikiim o Maui, ora hoi ke kaua i kapaia a Kapikao, ma Haua. O ke kahua kaua, o Makaliihanau. O ka Moolelo o ke kaim maw«jena o Kahekili a me Kahahana ka Moi o Oahu, a me ka lilo ana o ke Aupuni o Oahu a ine Molokai ia Kahekili; oia hoi ke kaua i kapaia o Kaopuukiikii. ka Moolelo o ka inake ana o Kalaī niopuu, a me ka Hooilina Aupuni o Hawaii. ia Kalauikaoikeaouli Kiwaiao. Ka Moolelo o ka lilo ana o ke Aupuni ' ia Kamehamelia, a uie ka Moolcjo o kana mau kaua a me kana mau hanā, a me : ka nui o kana mau ohana keiki, a me ke ; ano o kona nolio Aupuni ana. O kana mau olelo kuikahi me George Kaumuahi ka Moi o Kauai. ; O ka Moolelo n Lihohho Kainehameha H. o kona noho Aupuni ana. O ka Mooleloo Kauikeaonli Kamehameha 111. —Oia ka Moolelo a na makaainana e ka- ; : he ai na waimaka, me ka (okuloku i ka ; mauawa ke aloha hooniponipo. O ka i Moolelo o Kauhumaou me Keopuolani ' : Kalanikauik ialaneo, Kalnnimoku, a me na 'Lii kauhina i pau iho nei. Ke manao nei nae au, «iole no e pau i na maka- , hiki hapa. ' Ko kau leo nkn ne» ko oukou hoa'loha | kakau Moolela, « lawe nui oukou i ke |

Kilohana Kuokoa, a iieluhelu ih<>. a ike ouk«.u i na waiii i kuhikuhi:a. a e he ; e no e nana i na kaua a me na wahi kaulana— mahe paha e koe ana no nn walii eleniakule. a na laknu no e kuhikuhi mai ia oukou ena kama. Aole paha au e hele kino aku i o oukou la. Ke aloha nei au i ka poe heluhelu. S. M. Kamikal*.