Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 12, 25 March 1871 — Page 2

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Peggi Kamisato
This work is dedicated to:  Awaiaulu

 

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

hookahi. (1100) ua like ia me ka nee ana a ke kanaka hookahi, ka paluhee ole iho.  Mamua iki iho nae o lakou.  he poe ki hakahaka akamai; ana keia poe i a e wale aku ma na kapa alanui a houhou aku la i na pu@mani a me ua puka komo o na hale e ku koke ana ma ke alanui    , me na elau o ka l@u mau pu, kulai wale aku i na kamaaina e ahoahoa ana ma hapa alanui.  Na lakou wale iho no keia, nohe nana alii mai.  Mahope mai o na koa hele wawae Perus@, na hea kaua ho Ulana kaulana.  He mea @mahao ke nana ahu i keia poe hoa a me ka oioi o ka lakou mau mea kaua.  Mahope ami okeia pie, nee iu mai la na pukunialu kaulana he kana@no i wehewehe ole ia a @ kekahi mau pukuniahi Farani i liko @. Noho@ mai la ke kulanakauhale, aka o ka p@pU nae, aia no ke paaia la e na Farani.  Ku iho la no na hoa ma@alanui a hiki i ka wa i hopu kino ia @ ka Meia.  Hooponopono iki n@e i @ mai la e kukulu i élua mau kaupale hoopuupuu lepo; aka, ia wa koke no, ua hooheoheo@ae la ia a like me he aina la, aohe i hukuluia kekahi mea maluna iho.  Hoo@naia aku la kekahi papa koa, e hele aku i kahi o ka papu, a noho iho la maloko o na haie mamua iho o ke alo, a ki pu aku la ikela a me keia mea e hoike mai ana aia iho ma ua kaupale.  Ia wa inona aku ai e ha@wi pio mai ka papu, aka ua hoole mai ke Ahikoa nana e malama @, aole e haawi pio m

ai, nolaila, ua pepehi koke ia oia ia wa @.  Mahope iho ua kua he 150 poka, aloe @he make nui, aha ua olelo waleia mai, he kaikamahine ka mea i @u, a he ekolu a eha paha mau luna aupuni i hoao aku e holo, pa lihi mai la ia mau poka.  Aole i hoopoino nui aku na poka pahu i na hale.  Ua hiki nae iaia ke hoike ae i ka haule kino anu o kekahi koa Farani, ma na kapuni o kekahi Perusia, a lele aku la kehahi hapa o kona kino i ka hale kuai baka, a o kekahi hap, mamua iho o kehahi hale hoahu mea makaikai.  Hoopuni ai la na Geremania i ka papu, me na pukuniahi he 24, ma ka waoaao o ka Poalua, aka aole nae i hoikeia mai ka hae keokeo n hiki i ke awakea; a ina paha e hiki ia lakou ke hakaka i hookahi anahulu ina ua pakele ke kulanakauhale.  He 400 na pio i laweia, a o ka papu o ua kulanakauhale la, me he mea la. e kukuluia ana paha auanei, he 7,000 Perusia e hoohalua aku.        HAWAII

 

Hunahuna Mea Hou o na Aina e.

WAEA MOE MOANA HOU.  E hoomoeia ana he waea olelo moe moana Amerika hou, mai Nu Ioka aku a hiki i Holani; a mailaila aku i Rusia; a mai Rusia aku luu i ka moana Pakipika, mawaean o Kina a me Kaleponi.  Ma ka hiki ana nae i Rusia, alailai, e hookuiia na waea ma ka aina e moe la mawaena o Rusia a me Kina.  Ma ka paa ana o ka laina ahiki i Holani a me Rusia, ua manauia, e hoomoe i waea lala wa ke ala ae o @ mokupuni o Bamuda a ma Azore, a luu i ke Kaiwainahonoa a hiki i ke Kai Eleele.

Ka "Hok@ao Hou." - O ka nui o keia kialua misionari, au like no me ko ka mua. I ka wa e pau ai a hooholoia ma ke kai, e hiki ana ka lilo i ka $27,000  E hooholoa ana oia i Hawaii e Kapena Natanaela Mataio, Ke Kapena hope iho nei o ka moku ao kula o Bosetona, a he hoahamu no ka ekalesia o ka Hale pule ma alanui Prospect Cambridgeport.  I ka wa e ku aku ai i Honolulu e waihoia ka hooponopono ana, malalo o ka Papa Hawaii, ka poe nana e uku aku i na lilo o ka holoholo ana.  Aka e holo a@ no nae ia malalo o ka Hae Amerika.

HOLO MUA NO. He keu ka makahiki 1870 no ka holo mua o ka hoomoeia ana o na alanui kaa ahi, mai ke 45,435 mile a hiki i ke 60.009; a o na lilo, mai ka $1,573,526,109 a hiki i ka $2,808,442,409.  O na ama nae i nui loa ka hoomoeia ana o na alanui kaa ahi, aia ma Iowa, Ilinoe, Misouri a me Kanasa.

HE PUNI ALAP@ PAUA. Oiai, mamua ae o ka hoomaka ana o ke ki poka pahuia o ke kulanakauhale o Parisa, ua hoopuka pahenehene ae kekahi au nupepa, he mea hiki ole i na Geremania ke ki poka pahu aku, aka, ia lakou e pahenehene anu, ua pane mai la ke kanaka noho malie ma na olelo ehiku, maloko mai o ka ula a me ka lapalapa o na puluniahi oia o Moleke.

NA A@IHIKAUA FAKANI. Mailoko mai o ke kanahiku kumamaiwa Generala Farani, i noho mau maluna o na puali koa, ma ke ano hana mau, he umikumamakolu wale no e ikeia nei.  O ka nui ae, au lilo paha i poe pio, ua make paha ma na kahua kaua, a i ole, ke waiho mauleule mai nei paha kekahi poe o lakou.

OIA MAU NO KA.  I ke wa i hooliloia aenei ka Moi Uilama o Geremania, I Emepera, o kana keiki ponoi a me na keiki alii e ae, he oia mau no ko lakou mau inoa hoohanohano, a e kapaia lakou Ke Alii Ka Mea Kiekie; a aole hoi e kapaia @ na inoa hoehanohaoo o na aupuni Emepera, e like me ua ohana Emepera.  O ko ka Moiwahine wale no ka i hoololi hou ia ae, he Emepera wahine.

 

Kula Hanai Kaikamahine o Waialua.

I na makua Hawaii e makemake ana e hookomo i ko oukou mau kaikamahine iloko o ke Kula Hanai maikai a oluolu loa o ka uku!  E like me ka mea i hoolahaia m@mua iho nei, ke hai aku nei na Kahu i kohoa no ua kula mei, e weheia ana kona mau pomaikai no ka Lahui Hawaii, ma ka P@kahi. I@ 3 o Aperila.  Kokoke loa ka manawa.  O na makua i makukau e hiki ana lakou ilaila i au la nei, me na kaikamahine a lakou.  Aina o ka poe i hiki ole mai i keia la no ka loihi o kahi i hele mai a:, a no kekahi pilikia e ae paha., ua hiki no ke hookomo hope mai i ko lakou mau kaikamahine.  O ke makaukau mua mai nae, i ka hoomak ana, oia ka mea pono ioa.

E HOO@AOPOPO I KEIA MAU MEA.

1 E aoia na oa haumana o keia kula ma na olelo elua; oia ka olelo Hawaii, a o ka olelo Bernania.

2 O ke kumu o ke kula oia o Miss Mele Gelioa, ke kumu kaulana o ke Kula Kaikamahine o Makawao mamua aku nei.  Ua hi@ nei i kana haua.  Oia ke poo o ke kula a e io@ ana ke kumu kokua pu.

3 O na mea e aoia na ma keia kula, oia no na naa@o buke, na naaoao kino, a me na naauao uhane.  E hooikaika ana na kumu e ao i na haumana ma na mea a pau e makaukau ai lakou no ke ao kula ana, a me ka malama pono ana i na ohana a me ua home o lakou ma keia hope aku.

4 O ka uku a ka makua no ke kaikamahine hookahi he $30, no ka makahiki kula.  Oia hoi, he $7.50 no ka hapaha.  E uku mua ia nae i keia hapaha kula.

5 Na ua makua e hookaa mai i na lilo no na buke, a no na peni, pepa, inika, a me na lako o ia ano.

6 Hookahi hoomaha ana o ka makahiki. A i ka wa hoomaha, e hoi aku na kaikamahine me ko lakou mau makua e noho ai.  A na na makua e malama pono ia lakou me ka maluhia, a pau ka wa hoomaha, alaila hiki ke hoihoi mai i ke kula - Ma keia hope aku e hoakakaia ka wa hoomaha a me ka loihi o ka hoomaha ana.

7 Ua aeia e k@o i keia kula na kaikamahine maikai a pau, mai ka 6 makahiki a hiki i ka 18. Aole e aeia na au mea i kaa lo lakou mau makahiki mawaho o ia palena.  Eia nae, o na kaikamahine maimai, a ano kolohe paha, aole i makemakeia.  Aole lakou e pomaikai i ke kula, aole hoi ke kula e pomaikai ia lakou.

8 Ina e komo kekahi kaihamahine i keia kula, aole e aeia na makua e lawe aku iaia mai ke kula aku, aia a pau ka makahiki hookahi o kona noho ana ma ke kula.  Koe wale no ka pikikia mai o ke kino o ka haumana i aeia e ke kuiau e hoohemo aku no ke ola kino.

9 He mana no nae ko ke kumu, e kipaku aku i ka haumana kolohe, a hoolohe ole.

10 No ka wa a pau e noho haumana ana kekahi ma keia kula, e noho no oia malalo o ka hoomalu ana a me ka hooponopono ana o na kumu, e like me ka noho ana o ke keiki hoolohe malalo o kona mau makua ponoi.

11 Aole e ueia na haumana e hele i keia kala a hoi aku i ka po e noho me na makua.  Hookahi wale no ano o keia kula he KULA HANAI.

12 Aole e aeia kela ano keia ano makamaka e hele ilaila e ike ai i na kaikamahine.  O ka mea wale no i ae ia e ke kumu a me na makua.

13 Na na makua e hoolako i na kapa aahu a me na kapa moe kupono.  O na aahu holoku na aahu kupono no na la noa; a i aahu maikai kupono no hoi no ka la Sahati.  Aole i makemakeia na makua e hoolilo wale i ko lakou mau @ala ma na papale nani loa a me na komo@ gula, a pela aku.

14 Eia nae kekahi mau mea a kela me keia haumana pakahi e lawe mai ai.

1 Kahi lauoho.

1 Kahi lauoho makalu

3 Kihei moe

2 Kapa moe po

1 Hahi moe, a ina he moena maoli a he kihei huluhulu kehahi, e lawe pu mai no.

1 Uluna maemae

3 Pule uluna

1 Aniani kilohi

2 @ 3 paha kawele

I mau owili lopi humuhumu kuikele, pine, ke komo humuhumu, a me ka upa.

Ke komo mai nei na inoa o na haumana i keia manawa.  Nolaila ke kahea aku nei makou i na makua, e wiki oukou, e hoomakaukau, a e lawe koke moi i na kaikamahine a oukou.  Ua lawa kahi e noho ai no na haumana he kanaono (60) ma ke Kula Hanai Kaikamahine o Waialua.

Na kahu Kula

A.O. Polepe. Peresidena

P. C. Iones. Puuku,

E. P. Church. Kakauololo,

Mekia W. L. Moehonua,

W. L. Holokahiki.

HE LALA AHAHUI ASIMEDA. Ma ka hole ana aku a ke kuna Ka Moi i Kahului i ka Poaha iho nei, ua ike iho makou i ke kau ana aku o G. H. Keauiaole, kekahi o na lala o ka "Ahahui Asimeda." e hoomahuahua loa aku i kona ike baibala ma na mea o ka ekalesia, oiai aole oia i lawa i na ao akamai ana a ke kumu i kapaia ma ka inoa o ka Ahahui Asimeda o Keawaula.  Ke lapa nei ko makou manao, e hahai aku ana oia ma na kapuai o ka hoopono a me ka pololei ma muli o ke ao ana a ke kumu o ke kula kaula o Wailuku.

Ka Nupepa Kuokoa.

3,000 pepa.  Edition. 3,000 papers.

PUBLISHED EVERY SATURDAY - $2.00 A YEAR.

HENRY M. WHITNEY.

Publisher and Editor

(Luna Hoopaka)

 

JOS. @. KAWAINUI.

Associate Editor

(Luna Hooponopono)

 

HONOLULU MARAKI 25 1871

Pela anei e hoopuuipuuiia mai ai ka Lahui.

Ua waihoia mai imua o na Ahaolelo elua i hala, e na Kuhina o kakou. he Haawina ka Hale Leta hou ma Honolulu.  Ma ke mua he $9,000. a ua ha@wiia no.  Ua lohe na mea a pau i keia olelo, no ka Hale Leta wale no. a oia ka mea a na kanaka e hoopaanaau nei me ka poina ole.  Aku, @ wa i hanaia iho nei, ua pua he elua hale, ao le no na dala i haawiia wale no, aka, me pakeu ma aku.

I ka Poalua iho nei o keia pule, ua hooneeia aku ka Oihana Leta ilaiia, a eia nae ka mea hilo loa, o ka akahi hapaha wale no o ua Hale Leta nei, kahi i haawiia mai no ka Oihaoa Leta, a o ka eholu hapaha i koe, ua hoahoa no kahi e ku ai ka oihana pai palapala a no kehahi mau mea e ae a na Kuhina i hoike ole mai ai mamua o ka haawiia ana o keia puu dala nui he $15,000. 

E huli ae kakou a nana, ma ua manao alakai a na Kuhina ma na waha kamaiho aupuni ke hoopuka mau nei lakou no ko kakou holo mua ma na mea a pau.  Ke olelo nei, ma e lawe mai kekahi ahahui hooholo mokuahi i palapala hoopaa. no ka hiki ia hui ke houholo i laina mokuahi mawaena o Hoolulu, Kikane a me Kapalakiko mamua ae o ka la mua o Mei, e hiki mai ana, e u@uia he $2000 ia hui no ka malama, e hoomaka ana mai Ianuari mai.  Ua kokoke mai ia manawa, a o ka mea nui wale no ma na mokuahi e ikeia nei, he leta ka lakou ukana nui.  Nolaila, o ko kaku makemake, ke kukulu e i o la honua. i hale maikai mai no ia oihana, no ka mea, ke ike e mei kakou, e lilo ana kakou i puu oioina o ke alanui moana, a pela nuanei kakou e hana ai, o ka akahi hapaha wale no o ka hale, i mauaoia no ka oihan ieta ke haawia nona iho, a o ka nui o ka hale, no na oihana i loaa ole ka haawina?

Ina ua mamao na Kuhina o kakou, he lawa wale no ka Hale Leta i fa akahi hapaha o ka $15000 i hookaawaleia no ke kukulu @ i hale oia oihana, heaha hoi ke kumu o ke @ana mai i $15.000 no kiea Hale nui hewahewa wale aku no e hoolilo dala ai?  Aole anei ka lahui nona na kala, i hoopunipuniia mai e keia poe ma keia hana ana?

Ano no hoi, ke lohe hou ia mai nei, alole no e lawa ana na hio no ua hale nei i ka $15.000 i haawiia.  Auwe o Hawaii! E hiki ana paha i ka $20.000. alaila paa maikai.  Pehea la i oi wale aku ai?  Eia, ua hoopunipuuiia ka lahui no ka Hale Leta, a i ka hana ana nae i hale, ua oi aku na mea i manaoia, e hui pu iloko o ua Hale Leta nei.  Aole i noiia iloko o ka Ahaolelo, i Hale Pai Palapala, aka ke wawaia mai nei nae, he Hale Pai Palapala ka kekahi.  Ke hoike nei makou maanei, aole i oi ae ka maalea o ka mea nana i hoopunipuni i na "makua makamua."  mamua o keia poe e noho mana mai nei.  Ho ka Hale Pai ka makemake @ ana. a no ka Hale Leta @ ke @ ana mai i kala, no ka mea. ua manao mua lakou, aole e loaa ka haawina no ka Hale Pai Palapala, ina e noi@a mai.  Pehea, ahea kakou ao-kanaka mai?  Pela wale iho no anei kakou e huki@ai ka ihu i o @ ianei me he holoholoua la? Aole anei keia i kupono i ka moa a kanaka e kapa nei.  "Dala Nui."

 

Ka make ana o A. S. Kuke (Cooke.)

Ma ka auina la Poakahi. Maraki 20. ma Honolulu nei. make iho la o kiakona Amosa S. Kuke, kekahi o na haole i lawe mai i ka pono ma Hawaii nei.

Ua hanauia oia ma Danabure (Danbury) mokuaina o Makesoketa Amerika Huipuia. i ka makahiki 1810, he keiki na na makua haipule.  O kona mau kupuna, o lakou no ka poe i noho mua ma ia wahi.

I kona wa opiopio, ua noho oia iloko o ka hale kuai ma ia wahi. a mahope o ka hala ana o kekahi manawa. hele oia i Nu Ioka; a malaila oia i lilo ai i malama buke o ka Hale Hui Kalep o Tomlinson a me Booth. no kekahi mau makahiki.  O kona mau haku hana, he mau kanaka haipule io, a malaila. i loaa ai iaia ka huli ana i kona Haku a Hoola ma ka lani ka mea i ao pinepineia ai e kona mau makua i ka wa liilii, a lilo koke no oia i hoahauau no ka ekalesia Peresebutariano, malalo o ka noho kahu ana o Rev. H. G. Ludton; a mailoko mai oia ekalesia, i hui ai oia me kekahi poe e ae, a kukulu i kealesia hou, a kahea aku la lakou i kela kahunapule kaulana a paulele Rev. Kauka Laneing, a me ia elalesia oia i noho ai a hele wale mai ai i Hawaii nei.  Oia kekahi o ka poe kakaikahi i koe, mai ka mai korela mai, i ahukau nui ma Nu Ioka, i ka 1832.

Mahope iho, haalele i ka hana ana i maa ai, a komo aku la i ke ao ana no ka oihana kuhuna, aka. mamau o ka pau ana o kona manawa ao. pa-e mai la he leo kahea mai ka Papa Amerika mai. e kahea ana i mau kumuao e holo i Hawaii nei.  Na ia leo. @ pai ku aka aia. e haalele i kona aina hanau a me na kioi makamaka. a hoio mai i Hawaii nei e hapai ai i ka oihana kumuao.  Ua holo mai oia maluna o ka moku. mai Bosetona mai, i ka la 14 o Dedemaba 1836 a ku maanei i ka la 9 o Aperila, 1837.  I ko lakou holo ana mai ma ka moana ua hoomaka mua oia i ka hana. maka hoohuliholi @oa ma ka pono, i ke kapena moku, na alii moku a me na luina, a ua huli io mai lakou a pau.  I ke ku ana ma Hawaii nei. hoohaiia iho la lakou he mau hoahanau e Rev. Hairama Binamu.

I ka wa i akoakoa ai ka Ahaolelo nui o na Kahunapule, ua waeia laua e noho kumu no ke Kula Alii, e kokoke ana e kukuluia i kela wa.  A mahope o kona a me kana wahine noho kumu ana, no na makahiki he umikumamalua, ua ike io ia ka makaukau a me ka holo o ka kaua hana.  Eia na houmana a laua i ao ai, mailoko mai o ko kakou mau alii:  Alekanedero Liholiho, Lot Kamehameha, Victoria K. Kamamalu, Uilama C. Lunliko, Lilia Kamakaeha, Davida Kalakaua, A. Pauahi a me kekahi poe e ae. Maloko o ka laua ao ana, i loaa ai i keia poe alii. he home Karistiano a naauao a lakou e hoopoina ole ai oiai lakou e ola ana.

I ka 1849, kohoia o Mr. E. O. Holo i Luna Hooponopono no ka Polonesia, nolaila, o Mr. Kuke hoi ka mea i maa ma ka hana kalepa, ua hookohoia i Agena no ka Papa Misiona.  I ka 1851. ua noi oia e hookuumai ka Papa Amerika iaia, a nolaila, ua komo koke laua me Kakela e Kukuiu i Hale kuai nui. a pela laua i h@i ai, a hiki wale i kona hele ana aku la nia ke awawa malu o ka make, mahope o kona kaa loihi ana i ka mai nawaliwali.

He kakaikahi ka poe e like me ia, ma ka oluolu ame ke alohaia.  Ma ke ano he kanaka kalepa. he kumuao a he Karistiano, ua mahalo kiekie loa ia oia.  I ka 1852, ka wa i ku kaokao ae ai ka ekalesia o Kaukenno, ua koho mua ia oia he kiakona a ma ia kulana oia i noho ai, a hala wale aku la.  Ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua nui ka poe i hele ae e ike a e ukali i kana huakai hope, e hele aku ai i ka loa.  Mawaena oia poe, aole e pono e hoopoina, i ka akeakoa ana ae o kana mau haumana alii a pau o ka poe e ola nei, koe wale no paha ehia la.  Ua waiho iho oia mahope nei, he poai akea o na hoaloha nana e hoikeike kana mau hana.

HU HOU KULOKO.

Oahu

KAHU HOU NO LAHAINA. - Ua koho aku ka ekalesia o Wainee ma Lahaina ia Rev. M. Kuaea i kahu no lakou a ua ae mai oia.

Ua koho ka ekalesia o Olowalu ia Puuloa, he hawmana no ke Kula Kahuna, @ haiolelo no lakou.

E MAKAALA - E halawai ana Ka Aha Kahuna o ka Mokupuni o Oahu nei, i ka la 11 o Aperila, hora 10 A.M., ma ke Keena o ka Papa Hawaii.  Mai hoopoina, e naue mai no, mai kanaloa.

KA MOKUAHI "Mose Tela." - I keia ahiahi a i ole i ke kakahiaka nui o ka la apopo paha. e ku mai ai ka mokuahi nona ka inoa maluna ma Honolulu nei.

KE KIAAINA O OAHU. -  I ka poakahi iho nei, ua hele hoolualu aku ka mea nona ka hanohano ma keia poo e kau ae la i keia mokupuni, a i keia la e puka loa mai ai i Honolulu nei.

"DALA NUI." - I ka Poaloa iho mei. ua nee aku ka Luna Leta Nui A. P. Belekuke iloko o ka Hale Leta hou. mahope o ka malamaia ana o ka Oihana Leta, malalo o na kaupoku o ka mea @ ka Hale Leta mea, he 17 makahiki.

HO KE KULA O MAKAWAO. - Ma ka la Saba@ aku nei i hala, e like me na kukala leo ana. ua lulu ka ekalesia o Kawaiahao ma ka luakini a ma na apana, i ko lakou mau kokoa no ke Kula Hoopalap@la Lahui o Makawao

HALE INU KI O KAMOILIILI. - Ua wehe ae la he mau wahi pake i hale inu ki ma kuaaina o Kamoiliili, a ke hoohalaia la ka maka poniuniu o ko laila poe e ia hale.  Ma ka lohe maopopo mai. he keu ka o ka laki launa ole.

AKO LAUOHO A KAHI UMIUMI. - Eia kekahi olelo hoolaha i puka i keia la. ma ka inoa o J. Hitchings. ka mea ako lauoho a umiumi. malalo o ka Hale Hoole Wai Ona o ka Ahahui Moiwahine, ma Alanui Ahi, no ka uku. he umikumamalima keneta wale no.

Ma ka waha kakake o ke aupuni o keia pule, ua ike iho makou, ua hoea ae na paahao holo malu ma kahi o kekahi pukiki. ma Nuuanu, a noi aku la i mau lio elua me ka ae ole ia mai e ka ona mea holoholona. Kau iho la laua maluna o na lio a holo i Koolau.  Malaila i loheia mai ai. ua nalowale kekahi waa, a ua inanaoia ua pupuhi paha ia laua. me ka manao e kau i Molokai.  E loheia mai ana laua ma keia hope aku.

HE MANAWA HOOLILO DALA. - I kekahi kakahiaka aku nei, e pouluulu ana he poe kamalii ma ke alanui.  Maalo ana nae he mea @ ka aina pua. a hookui i kekahi o na keiki.  Ia wa i ulu mai ai ka hoopaapaa ana a ulele koke no na ai a ka ui.  Aohe nae i holo pono ka laua hana, hopuia mai la laua, a laweia i ka Halewai a uku he $10.00 pakahi.

Ua lohe mai makou, ke aihue malu ia nei na kalo o na loi ma Waikiki-kai e ka poe kolohe, makau ole i keia mea.  Heaha mai nei la hoi keia o ka lahui i kaenaia ma na aupuni nui. e hoohauna mai nei i ka inoa maikai. malia nae paha. no ka hume loa a hiki ole ke hoomanawanui.  Ioa pela. e hana ka pone, aole ka aihui. o loaa muanei. o ke kino ka luahi.

NUI NA AIHUE. - Ke mahuahua mai nei na poe limalima o keia mau la.  Ma kela mau pule aku nei; ua apa kau ia ae na dalamahina hou o ka ekalesia o Kawaiahao ma Kamoiliili a puhi pu ia me ka hale i ke ahi.  A ma keia pule aku nei hoi, miki ia ae la na wahi dala eiwa a Ko@, me hookahi kuka paina, he umikumamalima kala ke kumukuai.  Aohe i komo iki ia a heo wale no ia ia la.  Ma Kamoiliili no keia mau poino i hanaia'i.

NO LAHAINA - I ka Poakahi iho nei, ua holo aku Ka Mea Hanohano ke Kuhina Kalaiaina i Lahaina.  Aole no i maopopo ia makou ke kumu nui o kona hoeu kumu nui ia ana, ina paha no ka hana pili i kana oihana a i na paha no ka makaikai i kona waiwai mahiko.  Na ke au o ka manawa e hoike mai.

HE KULANAKAUHALE PUUKANI. - Aole e emi malalo o ekolu mau aha puhi ohe o keia kulanakauhale, i keia manawa.  Mailoko mai o keia mau aha puhi ohe kaawale o lakou, ua hiki ke waeia a hooponoponoia ma na inoa ekolu : Ka mua, ka Poe Puhi Ohe o ka Moi ; ka lua. ka Poe Puhi Ohe o na Katolika ; o ke kolu. ka Poe Puhi Ohe o na keiki haole.  Ke hoohaihai mai nei ka hoehoene o ka lakou mau ohe, i na aluna ahiahi

NA ILIO MEDALA OLE. - Ua lohe mai makou ma ka Poakahi iho nei, ua kipuia maloko o ka hale wai, he iwakalua kumamalima mau ilio medala ole. O kekahi mau mea a makou i lohe ai, ua kaoia i na mea apo poepoe mawaho o ke kini piula ia liilii makale a ka haole.  O ka mea nae i ikeia ai, i hooheiia kekahi ilio i ikeia, a i ka hei ana. nana ia, he apo o ua ano la.  Nolaila, ua lawaia ae la ke ola o na ilio i kau epaia pela.

"AO I KE KOA AO I KA HOLO." - Ua lohe mai makou, ma ka la Saba@ aku nei i hala, e ku ana kekahi makai ma kana wati ku mau, ma kekahi alanui, aka, ike oia i kekahi keiki uwapo paha, hoehoe waapa paha, e hukeu ana he omole ina kona hope.  Ia alualu ana aku o ka maka'i.e holo kiki iho ana ua wahi keiki la, a liola i ka omole, pa i ka hale nahaha liilii.  Holo aku ka makai a hopu ia lalo o ka omole, e lana ana kekahi wahi hapa uuku o ka waiona i kapaia he gini, manao oia e hele i ka Haleiwa e hoikeike ai.  Aka, Mahope o kona p@heneheneia ana aku paha, ua kiola wale iho la oia. hoi nele.

LA HANAU O UILAMA I. - O ka Poakolu iho nei, la 22 o Maraki, oia ka la i hanau ai o ka Emepera Uilama o Geremania. o ka makahiki 1797.  Nolaila, i keia manawa, ua hiki aku ka nui o kona mau makahiki, i ke 74.  Ua malamaia keia la ma Geremania, me ke kula@ mui loa ; a ma Honolulu nei hoi, ua kahiko mai na pahu hae i na kahakahana wai-holuu ano e. a pela ko ke aupuni nau pahu hae. ua hului pau loa mai hoi na moku ma ke awa i ka aahu i na hae o ko lakou mau @ a aupuni iho.  No ke kaa ana o kona la hanau i ka wa i pau ne ai kana kaua, e pale aku i ka hanohano o kona aina hanau. me he mea la. aohe aku la i laua @, ua mea he lealea ana ma Geremania a pau.

KUPANAHA NO NA IWI. - Ma ka Poalua iho mei, na kukui ae ka l@no no ka loaa ana o kekahi pahu kupapau ma Kikihale, Honolulu.  Ua hele aku makou e ike pono. a eia ua mea i loaa mai:  Ua make he kaikamahiue aloha na kekahi luahine, a e like paha me ka mea mau i ka noho ana o na kanaka Hawaii, ua malamaia ua kaikamahine make nei iloko o kekahi wahi pahu. he ma@ makahiki i hala ae nei, ua koe o na iwi.  Hele iho nei nae ka luahine ma Koolau, a waiho i ka pu-a iwi mahope nei.  Noho iho nei hoi ka pie o ka hale, a manao e hoomaemae i ka hale, ia polumi ana aku, hamama ana kahi pahu, a ikeia iho la na iwi o Hoa i ka la e waiho ana. me he mea la. ua waiho wale no na makahiki he iwakalua paha.  Heaha no lu ka mea o ke kaulai ana iluna?  Kai no @ olelo ia mai. he lepo ke kanaka, a e hoi ilaila. eia ka he kaulai ae.  E hoopau na makua e manao ana pela.

NO KONA MAI. Ua hiki mai ia makou na lono a me na leta mai Kona, Hawaii mai, e hoike ana, he nui loa ka inu uala aoa a ona loa malaila i keia wa.  Aole i ikeia kekahi o na inu ona ana a kolaila poe i kike me keia, ka pau o ke kane me ka wahine i ka hoomano i ka inu a ku a hakaka maoli.  He Perusia iho la ka inoa e ka uala ona ia lakou e hapa ai.  Ke haohao nei makou i ka lohe a@a mai aole eueu iki aku o ka L@na makai e kioai i keia hana.  Ke manao mei makou, malia paua, ua komo pu oia iloko oia kio lepo i hoolana loa ai na kanaka ia mea.  I@a pela, auhea @ mana aupuni maluna ai, i ike i ka hewa o keia luna a hoopau ae.  Aole ka manao no kona malama mai i na puaa e hanai ai a hoopunahele mai, oia ke @umu e hoopaa ai ma ka oihana luna makai.  E @ia ke kanaka ma kana hana, aole no ka hoomailani mai.  Eia hoi kekahi, ke manao nei makou, he poe hookiekie loa ko Kona. i ka ike mai ua hoi aku ko lakou Kiaaina alii, a o ke aiwa mai la ia o ka inu uala.

HOIKE HAPAHA O PUNAHOU. - Ma ka poana a me ka Poalima o ka hebedoms i hala. ua malamaia ka hoike hapaha o ke K@nui o Punahou malalo o ke ao ana a Per@ W. D. Alekanede@.  Aole makou i hiki kino i ka nana hoike, aka, ua lohe mai n@ makou, ua holopono na hana hoike oia @ la.  I ka la hope o ka hoike, ua ku @ kekahi wahi keiki haole nuku. a haawi makana aku la i ke kumu, he peni gu@ ma o oa keikikane la.  Pau hoi kana, o@ ana @ wahi kaikamahine haumana no a makana aku la, he mau buke o na buke i kapaia "Ka aina a me ka Buke" ma o na wahine haole @.  Ua ano pihoihoi ke Kumu no keia mau makana no kekahi manawa, a mahope hoomaikai aku la ao na makana.  Ua hoike mai oia i kekahi mau manao kupono, e pili ana i ka hookum@ia ana o ia kula, ma ke ano he hawmana a he kumu. A e like me ka makou i hoolaha e aku ai mamua, e noho ae ana oia ma ka oihana ana aina aupuni ma ka malama o Aperial, ua waiho oia i @ noho ana Peresidena no ke Kulanui o Punahou.  E hoomauia ana no ke kula malalo o E.P. Halepule ke Kumuao.

Eia ke pii nei ke kai o ka poe inu pia a me ka okolehao. ma Kapaka, Koolau, ma ka hale noho o Alapakii a me Ka@ kana wahine.  I ka Poaha, Mar. 16 @ nui na kane a me na wahine e kakai ana ilaila, ane kohu pae opua la ka mum@ eia ka e inu ana i ka wai hoopupule kino a pepehi uhane no hoi i ke kino o kan@ Nui ka poe ona a haalele i ke ao kanaka  O ka ona paha ia la ke hoohuu la i ka @ o ka lio, o kekahi o keia poe ona hauk@ O ka inoa o keia kanaka o Mahulu. @ iho ana iha paha o ko luna poe, ua moe @ la ia malalo o na kapuai o kona lio e @ ana @ hanalepo mai kona lio, hiolani no @ la malalo o ka lio, me he puaa la ka eku @ lalo ; a o kona hoa hoi oia o Kuaiwa. ua ona no ia, aka, ua kahea mai kela i kona hoa (Maholo), @ he uala mahanahana @ Kahea aku keia, "he uala la!" o ka @ aku la no ia o na lima me ka waha. a @ nuu aku la, a aohe i liuliu o ka @ noia a a pau ka pia iwaho, a loa ne la ke ku p@

 a ka ona. a ike iho la i kana mau hana @.  Aia la ke ino@ e ou mau hoa mai hoao a hoopa o loa@ auanei me keia mea i ha@ ae la maluna.  O ka oukou hana e na makai e au ae e hoomalu i na hana ino a ke kanawai e kinai nei.

 

Maui.

AHAINA LULU KALA NA WAIKAPU. - Ua hoala ae na hoahanau wahine i ahaaina @ dala i mea e hoopau aku ai i ke lakou pil@kia ae.  Ua koho lakou i kekahi mau wahine elua i mau poo no ua ahaaina la.  E ka inoa o na poo, Seba Kapu, Mere Malie, o laua na poo.  Ua koho aku laua i kekaha mau wahine i mau punahele na laua. @ $3 ka nui.  O ka nui o na palahaku i l@ mai $83 75.  Ua kapa lakou i ka inoa o@ ahaaina o " Ahaaina Punahele."  Ua pau ko lakou pilikia.        J. KAMAKELE.

   Waikapu, Mar. 11 1871.

HE INU WAI ONA MA KULA. - Aia ma kahi o Kaihanu @ihi i hanaia ai o keia wai o@, a aia hoi inalaila e hele nui nei na kanaka o na Halepuhika o Makawao nei.  Ma @ la Sabati e hele @ a hoi mai hakaka me @ wahine a lakou haole hoi kekahi niu@ nui a eha.  Eia hoi, i ka lakou hoi ana mai @ ka ona mai, loaa @ hoi aku ana mai ka pule aku. o ka hoopuka aku la no ia i na @ ino a hili aku @ na mea e paa ana ma ko lakou lima.  Ke ninau ae nei hoi au,  Aia la i hea na Makai o keia Apana?  Ua hoowahawaha paha i ka oihana a lakou e paa nei@   Sam. Sm@

 

MAI PIVA. - Ke hoomau mai nei @ @ piva ma ko makou apana nei, a he @ @ ko makou pilikia ma ia mai.  Ma ka Pahana a Kapena Ke. he ekolu Borabora i @ no keia mai, ikolo o keia pule.  Ma ka hoomanawanui a me ka hooikaika kino naoli no o Kape@ Ki ma ka lawelawe ana i ka oihana Kanka. e komo mau ana ma ka ipuka o na hale, o ka poe loohia i ka mai oia wale no ka mea i pikele ai makou.  A ma kou hoomanau iho, ina aole e loaa ka mea kokua i ke ola o keia Pahana e waiho mokaki ana na iwi ia Ulupalakua nei. Ma ka ike aku i na kanaka o keia Pahana, me he ia la i make i ka hola ka onini

-------   J. Kaikiohoa

KA LOKOMAIKAI O KEKAHI MAU KUMUKULA O

WAILUKU. - Ua lalau mai ko inakou mau hoa o ke kuakoko hookahi iloko o ka oihana kumuao. a hookipa aku ia ma ka papa aina i hoomakaukau ia i na mea ai a ka @ oiai, aole no i lo@a ia makou na malihini @ lako kupono o ka noho ana ma Wailuku mamuli o ke kauoha, a mamoli oia @, Pela hookipa ia aku ai makou iloko o ka papaaina maikai loa. ka mea au i manao ai ua aio nui aku makou i ko lakou lokomaikai no ka mea. i kou hoomaopopo ana, ua oi aku ia papa-aina. mamua o ka papa-aina ma ko makou home iho, ke ole au e kuhihewa.  Aole au i hoopoina i ka inoa o ka poe i hookipa ia makou. L.W. Papalimu. E. Holualoa. S. M. P. Kaleo, P. Kaluna, Mrs. R. Hainakolo. A. Kalauli.  O lakou ka poe nana i hookipa aku ia makou iloko o ko lakou aloha hoa kumu. i puili ia hoi e ka manaolana - Eia ka poe i hookipaia ma ka papa-aina, Z. Keawe, B. Kealakai, Ioeia Kaulahea. J. Nakookoo. H. K. Kaaiopio, S. E. Kahu. A. Wahinehookae. S. W. Kapule. Mrs. M. Wahinepio. Paulo Kaawahua, D. W. Kalaeloa, D. H. L. Hakuole. Mahope