Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 8, 24 February 1877 — Page 1

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Sandra Kekahuna
This work is dedicated to:  Rory R. Kekahuna

KA NUPEPA KUOKOA:

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

 

BUKE XVI. HELU 8. HONOLULU, POAONO, FEBERUARI 24, 1877 NA HELU

A PAU 795.

 

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA !

 -A ME-

Ka Laau o kou Hale !

No Hea la !

 KAINOHOI NO KAHIO

WAILA MA !

 

Nana aku no hoi ia la,

OHI KA IO o KA LAAU o MAKAWAO

i ka ua mea o ka nani o

Na Papa, Na Laau.

- A ME-

Na PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU

-MA KE KIHI O-

Na ALANUI PAPU A me MOIWAHINE,

.......Honolulu......

MALAILA E LOAA AI E LIKE ME KA

makemake no ke

Kumukuai make pono loa

 

PAPA, PAPA, PAPA

Na PAPA huluhulu,

Na PAPA manoanoa,

Na PAPA i kahiia,

Na PAPA kepa,

PAPA hole keokeo,

PAPA hole ulaula

NA LAAU! LAAU!

NA KUA,

NA KAOLA,

AAHO,

MOLINA.

PEAPEA,

PINE HULUHULU,

PINE I KAHIIA,

Na Papa a me ua Laau Ulaula !

PILI ULAULA

PILI KEOKEO,

PANI PUKA,

PANI PUKA ANIANI

IPUKA ANIANI,

OLEPELEPE!

 

PENA O NA ANO A Pau

Hulu Pena mai ka liilii a ke nui

AILA PENA !

AILA HOOMALOO,

WANIKI, PATE.

NA LAKO

o kela a me keia ano.

NA AMI-PUKA HALE,

NA AMI-PUKA PA

 

ANIANI !

 

Pepa Hale me na lihilihi.

E LOAA NO MALAILA

Paakai Helu 1.

O KAKAAKO a me PUULOA

 

 No ke Dala kuike, e loaa no na mea a pau i haiia ae la no ke kumukuai emi loa.

O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, loaa’ku ana ia lakou, e hooko koke ae mai ana no ia me ka lawa pono.

E kipa nui ilaila, i ike i k oiaoa

 788 3m 799

 

He mele inoa hanau no ke

KAMA ALII WOHI

Victoria Kaiulani Kawekiu o Lunalilo.

 

O Poloula o Kawaomakalii la-koolua laua,

O Tahiti ke kolu, like lakou. Aole!

Aole paha e like aku o Tahiti,

He mau pio na ke kauwa,

He ino nui @a@lele i@,

I ah@na i ke kuauhau

Hukia kahpakahi ia ae.

He poe kini ponoi no Keei.

Aia Poloula o Kawaomakalii i ka lani,

He mau alii, he kaawale @, he oi na lani

Akahi-no-apuni-apuni

Ahia lalani Moi i puni ai ma Hawaii a Amerika, Ainapuniole Komohana la?

Akahi no-I nei lalani wale ae nei no la, pu-ni, nowai la ia puni?

-No ia nei.-

A o ka ao, ka m@, ka liko o ka moku,

Hoowaa ia m@i ke kawowi aina,

Kukupu maikai na p@e mauna,

Na kakai pali o Halelea iluna,

I luna k@ au o ka manawa,

Ke alo Ainaike i ka malie,

Hulihia ke alo o ka moku o Kauai,

 -o Kauai paha?-

O Ualoku o Kawakapu o L@uhea la,

Koolua lana o Kauai ke kolu like lakoui

Aole! aole paha e like aku o Kauai,

He hokahoka inu wai kai,

A o i pau pono na hana,

Aia i Ualoku, o Kawahakap@, o Lauhea i ka lani, he mau alii he kaawale laua,

He oi na lani akahi no, a puni a puni,

Ahi@ lalani i puni ai mai Hawaii a Kauai la? “Ahiku.”

No wai ia puni la?

 -No ianei-

A oki ka waa a noho ke kahuna,

A ku i ka na'i o Hauha@ha@u,

O M@anuulani ke kahuna,

E pale ka honua e nuu e lena,

O ka poino ua hala wale,

O ka pule uli a ke kahuna,

Palea ia hala ma Halaniani,

Hala ia hewa ma Hiikua,

E ma@eli ka lani e kupu,

E kupu ka lani e moieli,

E ku i ka lolo o ka moku Oau,

Aole keia la he moku,

He aina keia ia ua lilo,

Ua lele ka lehu i ka moana,

Ua awahie ke au o ka aina,

I ka pule pal@ ke kahua,

A "Heamama" a ia kaeaea,

E ole o Kaiulani i ke kapu.

Ola na moku ia Kalani,

Hoola Lahui ola Kanaka,

Hooulu Lahui ulu na’Lii,

Paia pukoko na kinana,

Kai ohana moa mai na aina,

H@i kua lua kua mano hoi na moku,

I Oahu alua paha?

O Kauila iluna o Kahekili o Hawewelani,

Elua laua o Oahu ke kolu, hui lakou,

Aole! aole paha e hoi aku o Oahu,

He mau alii kapu no ka pali o Lihue,

He kini ho-a wahie lala koa,

He poe honi uahi palai no Halemano,

Poe kani aanui-kani a wekea,

He mau lani hoohuoi pala’koa,

No Moku@hema i ka uka o Kahui,

Aia ka uila o ka hekili o Hawewelani i ke ao,

Ha mau alii he kaawale laua,

He oi keia mau lani-ahiku,,

E ola e ola,

Ahia lalani nana i kukulu ke Ahahui?

Hoola Lahui mai Hawaii a Oahu alua la!

Akahi no, ia Kahikiku o na lani ae nei no ia,

Ola, nowai ia ola la?

No “Kaiulani o Lunalilo,”

A ui ke kupuna,

Mowai ke kupuna o Lonoikamakahiki kapu o Keawe la? ho Kaiulani,

Heaha o Aikanaka a Hulumalailena la?

He maoli kupuna no ua @inei,

Heaha o Kamanawa nane mai o Kapaakea

He mau kumu lipo no ianei,

He lalani ponalonalo ole,

E luhi ole ai i ka imi aku,

O Kuihewa no kekahi puni ka moku,

Oia i ka liko o Lanikuha@o,

A holo ke kai a komo konohiki,

A ai Kalani o Kaiulani o luna lilo,

U ke koa o haula lapalapa,

Moopuna a Kalaniu@i Waiakua,

Puni Oahu, ae e ae e,

Aee Kalani aee ke kaula,

O ke kaula o Makuakaumano,

O ke kupuna kahiko o ua Lani,

He lani hou mai nei keia,

He lani maka ulu opiopio hau,

He kupu na Kane i hoolaha i laha,

Oia ka moo alii e kupu e ulu,

E laha iluna o Molokai a Hina,

o Molokai paha?

O Hikoe o Oea, elua laua,

O Molokai ke kolu, pili lakou, Aole!

Aole paha e pili a@ o Molokai,

He la Maunaloa ke @la a ka hewahewa,

Haa mopu ka la i ke alanui,

Haa na lehua miki wai la i Kaaua,

Ua nohea wale i ke kai a Hoolehua,

Aia o Hikioea o Oea i ka lahui he mau alii,

He kapu laua, He oi na le@,

Ah@a mau lani nana i hooponopono,

Ma Hawaii a Molokai nui a Hina?

Ahiku, Nowai ia mau hooponopono la?

No Kaiulani.

Aole i pau.

 

HE MOOLELO

-NO-

AAHOAKA KE KOA

-A ME-

KONA HANAUKUPANAHA ANA

 

HE MOOLELO KAHIKO NO KAUAI.

 

[Unuhiia no ke Kuokoa.]

HELU 6.

 

A PAU keia mau hana a ke kahuna, alaila, i mai la oia, Aia a Poalima, hele aku au a moe i Mo@oaa, i kahi hoi o Kalaeomano, a ma ka Poaono au e hiki aku ai au.

 I loa no a pau na olelo a ke kahuna, o ke ku ae la no ia o Pohakumalumalu, a hoi mai la, a hiki ana imua o Kalalea a me na'lii, a hoike aku la i na mea a pau a ke kahuna i hahai mai ai. A ma ia wa koke no, huli ae la o Kalalea, a pane pakahi aku la i na mea a pau i hawaiia mai ai, me ka i ana aku, Eia ke kauoha a ke kahuna ia kakou a pau, a me na mea hoi a pau a kakou e imi ai a loaa mamua ae o kona hiki ana mai, nolaila, owai auanei ka mea nana e kii i ka wai a ka paoo? Pane mai la hoi o Papaloa, "Na'u ia e kii" a na kela a me keia mea i koho mai i kana mea e kii ai, a pela no a pau pono na mea i kauohaia mai ai.

 I ka pau ana no o na olelo a Kalalea, ku ae la kela a me keia e kii i kana mea i koho ai, a he manawa ole, ua makaukau na mea a pau.

 Aia nae i ka hiki ana i ka po i o Akua, kui iho la ka hekili, olapa ae la ka uwila, nei ae la ke olai, ua ka ua koko, kahiki. He ekolu po he ekolu ao, aohe wahi mea a hanau iki.

 A hala hou na la ekolu a me na po hou ekolu, aohe no he wahi mea a hanau iki. Aia uae ke kahuna i Moloaa ia manawa, a ma ka Poaono, hiki mai la oia ma Anehola, a e opu ana no na mea a pau no ka pilikia; a mai ia la a po, aole no i lawelawe iki ke kahuna, no ka mea, ua hele pu mai laua me Kalaeomano, a ma ka Poahiku ae, a ma ka wanaao o ia la, o Akua ka po o Akua ke ao, a o lkua ka malama, nolaila, o Ikua kane, o Hoopaupauoho ka wahine, hanau kane a me ka wahine iloko o ia manawa, he leo nui.

 Ma ua wanaao la, hoolale ae la ke kahuna e kui i ka awa a me na mea a pau loa, a e hui pu me ka wai, kanana a ke poi, alaila, hapai mai. He manawa ole, ua makaukau na mea a pau, a ku ana imua o ke kahuna. Ia manawa, hoike ke kahuna i kona akamai; hoomaka iho la oia e pule, o ka hele ia a amama, lalau iho la kona lima i ka wai, a hamo aku la ia Koananai mai ke poo a na wawae; a pau ia, iliki hou iho la no ua kahuna nei i ka pule, o ka hele no ia a amama, komo aku la no ka lima iloko o ka wai, a hamo hou aku la no mailuna a lalo; o ka hele no hoi ia a kauna ka pule ana, kauna no hoi ka hamo ana, o ke kui iho la no ia o ka hekili, olapa ka uwila, nei ke olai, ua ka ua koko, kahe ka wai ula, opaipai na kukulu o kahiki, a i hanau ae ka hana, eia ka he puukoko wale no. I mai la ua kahuna nei, Aohe i pau ka pilikia, oiai he puukoko wale no keia i hemo mai nei, aohe keiki.

 Hoomaka hou iho la ua kahuna nei e pule, a ia amama ana ae no, komo koke aku la no ka lima iloko o ke poi wai, a o ka hoomaka hou aku la no ia i ka hamo ana, mai ke poo a hiki i na wawae, a pela no a pau ka@a o ka pule ana, a pela no hoi ka hamo ana, o ke kui iho la no ia o ka hekili; o ka hele noi ia a pau pono e like me mamua, hemo ana he alualu, huli ae la ke kahuna a i mai, Eia ke keiki la he alualu, o kela puukoko aku la, o ka ili ia, a o keia aluulu la o ke keiki ia.

 

 Ma keia olelo a ke kahuna, he mea kanalua loa ia na na mea a pau, aka ma ka wehewehe pono ana mai a ua kahuna, i ka i a@a mai. Aia a pau ka makahiki, ia wa oukou e na'lii e ike ai i ke ano o ke keiki, a i keia wa la ea, he alualu wale no a me ka puukoko.

 Maanei e waiho kakou i ka alualu, a e kamailio kakou no ka puukoko, no ka mea, ua lilo aku la ia Kahwali a me Kanokamahine kana wahine, aia i Puna, aia mawaena o Kapoho a me Puua,oia o Kula a me Halekamahine, a na laua no i hanai a nui keia puukoko. A o keia mau mea nae, he mau mea pili no ia Kapaopao, no ka mea, o Kahawali, oia no ke keiki a ko Kapaopao kaikaina, ua hele oia i Hawaii, a noho ma Kula i Puna, a hoao me Kamiloholu, loaa ai o Kahawali. O Kanokawahine no hoi, he alii wahine no oia no Puna, a o Kula no kona aina hanau, holoholo like no laua a hiki i ko laua hoaoia ana, a no ka loaa ole o ka laua keiki, ua holo mai laua i Kauai nei, me ko manao e lawe i ke keiki e hapai ana, a ua aumeume laua me ka poe makemake keiki, oiai no nae ke keiki iloko o ka opu, aka, ma ka la nae i hanau ai, aia ka he puukoko wale no, pau ae la ka makemake o kekahi poe no ke keiki, aka, o Kahwali nae, miki aku la oia a malama iho la i ua puulolo nei, aka aia nae ma ka wa a ke kahuna i wehewehe mai ai no ke ano o ua puukoko la, e lilo ana ia i ilio, ke hala ka makahiki; ua kanalua loa kekahi poe, aka, o Kahawali, lawe ae la no ia a malama iho la, a me ia puolo no laua i hoi ai a hiki i Hawaii, ua malama laua a hiki i ka hala ana o ka makahiki, puka io mai la he ilio, a na laua no i hanai a hiki i ka nui ana, a ua kapaia kona inoa o Kanihookukanaloa.

 E waiho kakou i ka ilio e nape ana i ka olu o Waiakaea, a e hoi ae kakou a e kamailio no ke keiki alualu, no ka mea, i ka wa no o na alualu nei i puka ai iwaho, pane koke ae la no ke kahuna, Eia ke keiki la he alualu, aia a hala ka makahiki, puka aku oia iwaho, a ike oukou he keiki, a i keia wa he alualu wale no. No ka mea, o ke kino maoli o ke keiki, aia la i kukulu o Kahiki, me ke kaikuaana ilio @o ona.

 Aia nae ia manawa, ua huliamahi na mea a pau i ka haku mele i inoa no ke keiki, mai na'lii a i na makaainana. A penei ke mele a kekahi Aliiwahine:

Nani Kaala he kuahiwi no Waianae,

Kahiko no Maili i ke ala me ke onaona,

Aala onaona na wahine o kamao i ke ku-

E hoaikane ana me ka la i Puuokapolei,

Lei Puukuua i na hala maka ehu kai,

He kai o Koolina, he uka o Honuliuli

O ka uli hewa o ka ili ia oe e ka make make, [opalaai,

Makemake au i na anae holo o Kaihu-

E hoonuu au a kena i ke koi a ka manao

O kuu manao ua hiki mai-e,

 U-hu he aloha no-e,

 Ua hi-ki no-e.

 A pau keia mele, ua haku no kekahi i kana mele, oia o Paeaea, he alii kane, a penei kana mele:

Nani Waialeale he ipukai na ke kehau,

Pahee i ka noe luna o Maunahi@a,

Hina ke oho o ka mauu Kalamalo,

Kuu hoa i ke anu o Aipo-e, Haha-e,

Hala ka mapuna wai o Kikiopua,

Me he opua la o Mok@aeae e au nei i ke

Aohe aapoi a ka naulu i ke kula. [kai,

He mea hana mau no ka ua no Hanalei,

Lei Hihimanu i na lehua, waimaka nui.

O kuu manaao ua hiki mai-e,

 U-hu, He aloha-e

 Ua hiki no-e.

 I ka wa no e hapai ana, ua haku mua no o Kahawali i kana mele, aka, i ka hanau ana ae nae, aia ka he puukoko wale no, nolaila, ua noi mai na'lii i ua mele nei, e hooili no na keiki mua, ua aua no o Kahawali, a hooili iho la maluna o ka puukoko wale no; a penei ua mele nei:

O@i e lele Kookoolau i ka makani,

Lele maopu no i ka wai Koolihilihi,

Aloha na lehua o Hohoe e ai ia nei e ka manu,

O ka moe oni ole a ke kai o Aalamanu,

I hooipo me na lehua o Panaewa,

Nana aku o ka laula makai o Haena,

Ua paweo na eena i ka lehua maka noe,

I moe aloha me na lehua o Kuokala,

E ia iho no ka nani i Hanakaulua-e,

 

O kuu manao ua hiki mai-e,

 U-hu, He aloha-e,

 Ua hiki no-e.

 He nui no na mele i hakuia no keia keiki, aka, e waiho kakou ia mau mele. a pau ka makahiki o ka noho ana ma ke anno alualu, a puka aku ua kamaeu nei a kakou ma ke ano kanaka, alaila, hoouka aku na mele inoa.

 Iloko o keia wa e waiho nei ke keiki me ka alualu, ua hoi aku la o Waiehu a me Kawelowai me ka laua hanai o ka alualu wale no, aka, ma ka olelo a Kanoeoalakai ke kahuna, aia a hala hookahi; makahiki, ike oukou i ke keiki, alaila, o ko oukou wa ia e kapa aku ai i kena inoa o Aahoaka.

 Ua kapaia keia inoa mamuli o ka makemake wale no o ke kahuna, e like me kona ike ma ke ano o kana oihana. A nolaila, o ke ano o ia inoa, he malamalama, he koa, aia iluna o Waialeale.

 Ma keia mau hoakaka a ke kahuna, malaila wale no na'lii a me na makua i hilinai nui ai, a oia wale no hoi ko lakou puukalahala.

 He ekolu mahina o ka noho ana o Kanoeoalakai i Kahoiwai. a hoi aku la oia i kona home kuahiwi, iluna o Kilohana, a noho iho la no hoi na alii a me na makaainana.

 Ia noho ana iho no o Koananai ma, hapai hou ae la oia. Oi noho aku hoi a hala na mahina elima, ono ae la oia i ka uhu o Makapuu, poke mai ka uhu a liilii, lomi iho ke ake, hui pu iho me ka limu piipiila@i o Maunalua.

 I ka lohe ana no o Kalalea, ua hoouna ia o Pohakumalumalu a me kona mau hoa holo. Ia po no a ao, pae ana lakou nei i Maunalua, a loaa no ka limu Piipiilani, a holo aku la a pae ma kela aoao o Pahonu, moe iho la ao ae, hoomakaukau mai la na waa o ka poe lawaia o ia kaha, no ka hele ana i ka lawaia uhu, a o ka poe Kauai no kekahi i hele pu me lakou la, no ka mea, he wahi pili iki no ko lakou nei i kahi kanaka o Pahonu, oia o Lehuakona, he kamaaina no ia kaha, a he kaikoeke no hoi oia no Pohakumalumalu, o ke kaikunane ia o kana wahine o Kaakaulua.

 Ua haawiia mai no hoi ia lakou nei eono kauna uhu, a hookomoia iho la no iloko o ka hale waa, he wahi i hoomakaukauia no na ia hoola, i ole ai e make, a o ka hoi mai la no ia, a pae ana i Halaulani, e piha ana no o kai i na'lii, he heenalu ka hana.

 Hoi loa aku la no lakeu nei a hiki iuka o Kahoiwai, hanaia ka ono o ke alii a maikai, a paina no hoi. O ka hele no hoi ia a piha ka eono mahina, ono hou no ke alii i ea hope wai o Mana, hoouna ia kekahi mea e kii, a loaa mai la.

 Oia noho aku no hoi ko lakou nei a piha na mahina ewalu, ono hou ae la ke alii i ka hee o Kalihi-kai, a me ka ina o Anini. Emoole a loaa mai la keia mau ono a ke alii wahine.

 I ka piha ana hoi o ka eiwa o ka mahina, haku iho la kekahi alii wahine i kana mele penei:

Nani Lihue i ke ao a ka naulu,

Pahee i ke one ke kai o Halaulani,

He lani he mea laha ole na'u e noho nei

Ka noho hookano a Keahialoa i ko kula,

Kumaka kuu ike i na leoh@a o Kahahei

Hei aku la oe i ka upena kuu a ka lawaia

O ka hiaai waie aku no i ka nani o Aipo

Aohe hana a Kauapaliloa,

Ke nihi ae la ma ke kua o Haena,

 U-hu, Ua lai-e,

 U-hu, He aloha-e.

A pau ke mele a ia kupunowahine, puana ae la hoi kekahi kupunowahine i kana mele penei:

Nani Wailua he loko wai na ka makemake, [Alaa,

He makemake okoa no na'u ke one o

Huhui aku laua me ke kai o Kahaloa,

Aohe loa o ke kula o Hanamaulu e waiho nei,

O ka moe oni ole o ke kai o Niumalu.

Ua malu ke kula i ka ho@a e ke ana,

Anu mauele i ke koni a ka ua Naulu,

Aohe hana a ka makani Kiuwailehua,

He lehua ke aloha na ka wai kuau hoe,

 U-hu, Ua lai-e,

 U-hu, He aloha-e. (Aole i pau.)

 

Ua ko ka olelo a ka Moi, "He aupuni Hooulu Lahui Ko'u"

 

E KA NUPEPA KUOKOA E ; - Aloha oe:

            E ka oo kiki ko’uko’u, kani k@ho i ka @uiu wekio o Hawaii nei. Aloha oe, a me na keiki o ka papa konane o ka hale pai, a me ka Lunahooponopono ahonui kawelina pau ole.

            O wau o kekahi o kou hoa kui lima, hoa koloke hoi o kawela na a ka la i Lehua, ke hoouna aku nei au he popo pua Leo@a i piha i ka wai a er@ momona loa, e inu nape iho ai o@a ko’u e kapuu, a me ia la ae hoi, a me lakou la iho hoi, a me ka nui man@ e ona lele pohai nei i kou kino ka @iwa maka onaona, apapane ae, a mahiki iho hoi, oolo mao ai ohelo ae, a pela aku.

            Eia ma ke ahupuaa o Laiewai nei Koolauloa, ua ko ka olelo kuahaua kaulana a ka Moi, i kaapuni hele iho nei i na mokupuni ona e olelo ana; he aupuni Hooulu Lahui ko’u; i loko o kamakahiki i nalo akula, M. H. 1876, ua hanau mai he umikumamamalua wahine, 12 i na keiki pua Rose maikaie ola ohaoha @ ke @ei, ua huli kahi, ua kolo kahi, ua ko kahi, ua k@i na wawai oke kahi a ke @nei no @luna ke alo o kekahi, a he oluolu maikai ke ola o keia mau opuu pua Rose he 12 i keia mau la, a me kolakou mau mama, a me na papa no hoi.

            Me lakou ka makana waiwai makamae nani, mai ke Akua mai i keia mau la;

            I loko hoi o kona makahiki hou e hele nei ka kou, M. H. 1877 ke hua hou mai nei i ka hua he mau Iwa lede hou, he umikumakolu, 13 i na hua maikai i loko o ko lakou mau puhake, a o ka puka a make mai koe i keia mau la i waho, e like me ke la poe he 12 i hai ia maluna, alaila, pili mai kahi mele kahikau o kaelewaipio, penei.

            “Kani uina na kolo kapihe,

            Uina nakolo ke auhee,

            Pilikua waha ka opeope,

            Hii keiki ma ke alo,

            Uwe alala i ka nahele.”

            Aole a nei o ke ko ana keia o kamanaoio nui hohonu, aloha aina, aloha lahui o ko ka kou Lani Moi aloha, i keia poe i hai ia maluna, i puka a maka hou iwaho e hii nei, a o ka puka a maka mai hoi koe o keia poe lede hou, no lakou na inoa malalo iho, a me ko lakou mau kane, na keiki puukani lalawai o keia wahi, i piha i kaheahea aloha i na malihini, ke kipa aku i ko lakou mau home.

            Malalo iho e ike ia’i ka inoa o na kane me ka lakou mau wahine ponoi.

            Mrs. L. Koolua, na Mr. J. W. Kahaiao, Loisa Kalalaina, “ J. Kalili. Mrs. W. Lahaole, L B Nainoa. Merelina Keanu R N Kahanaaupuni. Rose Kaloano S Kawaipua, Lihau Aunika E G Keawemauhili. Elena Kupele B Palii. Paeo Ekekela, J K Mokuiki. Ana Napoe. P Pono, Keaka Hawai@, Mr Kamauoha, Nene Mr Wooly, Meana J Makealu, Kamaka Mr Mano@ahu-

            O keia ka inoa o ka poe e hui mai nei i na hua ma ko lakou mau peheka ponoi i mare pono ia me ko lakou mau kane.

            Eia ka’u wahi kanaenae kauoha ia oukou e malma pono oukou i na hua iloko o ko oukou puhaka, mai holonui i ka lio. mai pa@aha i ka opu ilalo, mai hehi aku i ka opu mai inu i ka mea awaawa a wela. E malama i ka waiwai makamae i haawiia mai e ke Akua ia oukou, a he kahiko naniia no na makua malama pono. E nana oukou i na kauoha a ke Akua ma ka palapala Hemolele, H@l. 127;3-5: 128;3-4. Kin. 33;5 Isaia. 8;18. Hep. 2;13 He nui na pauku i kauoha ia mai ia kakou no na keiki, he pono e makaikai aku i ka palapala hemolele i ike ai kakou i ka nani o na makua malama pono i na keiki.

            E haohao paha auanei na hoa heluhelu i ka hai olelo ia o ka inoa o ka poe he 12 i hanau i na keiki. Ua waiho aku au ia mea na ka Luna Kula makaala ole o Koolauloa nei, a i ole ia, na ke Kumukula e hai aku ke hiki, a i hiki ole, na’u no e kakele aku.

            Ua oki au maanei, Me oukou ka welina a ke aloha. Ke hoi nei ko Koolauloa kupa, ua kau ka la i ka welelau o na pali Hau@uli, ke mahiki nei na Iao, ke lele nei ka opua lio, haukawewe i ke one o Kaluanui, kokohi hoomau i ke olu lai o Laie Home.

K. H. K. KUAKAHA,

Laiewai, Koolauloa, Feb, 5, 1877.