Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 36, 8 September 1877 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

MA KE KAUOHA.

NALUNA OHI AUHAU NO 1877.

UA HOOKOHUIA na kanaka malalo iho nei i mau Luna Ohi Auhau malalo o ka hooko ana o ka Pauku @ o ke Kanawai Kivila.

Oahu.

Honolulu .............................. Geo. H. Luce

Ewa and Waianae .............................. Henry A. Kahanu

Waialua………………………J. Am@

Koolauloa……………..Paukialani

Koolaupoko………………..J. U. Kawainui

Hawaii.

Hilo .............................. J. W. Keaomakani

Puna .............................. D. M@

Kau .............................. W. T. Morris

S. Kona .............................. H M@

N. Kona .............................. Makainai

S. Kohala .............................. J. W. Keohoku

N. Kohala………………………… D K. Fyfe

Hamakua .............................. J W. @

Maui.

Lahaina .............................. J. O. Kawehe

Wailuku .............................. L Ahinu

Makawao .............................. J. A. Nahaku

Hana .............................. P. Kamai

Molokai and Lanai .............................. J. A. Kaukau

Kauai.

Hanalei .............................. J. Wana

Anahola .............................. Kapapalehua

Lihue ..............................P. P. Puhiala

Koloa .............................. J Kauai

Waimea .............................. P. Palekaluhi

Niihau .............................. A. Kahale

J M KAPENA, Kuhina Waiwai

Keena Waiwai. Sept 4, 1877.             828

 

Ua hookohu la i keia ka o C Bertlemann I Luna Alanui no ka Apana o Hanalei, ma kahi o A S Wilcox i waiho mai, e hoomaka ana kona hookohu mai ka la 1 mai o Sept 1877.

J MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, Sept 6, 1877.          828

 

Kuai kudala o ka hoolimalima aina Aupuni

Ma ka Poaono, la 5 o Okatoba 1877, ma ka puka komo ma ka aoao mauka o Aliiolani Hale, e kuaiia aku ana ma ke kudala ka hoolimalima no 10 makahiki. o ka apana aina i kapaia o Honuaaaha oia ka Halemai Hepeia ka kahiko, he 1 1/2 eka.  Kumukuai e koho ai, he $25.

J MOTT SMITH, Kahina Kalalaina

Keena Kalaiaina, Sept 4, 1877.          8282 8ts

 

Kuai kudala o ua hoolimalima aina Auhuni.

            Ma ka Poaono, la 8 Sepatemaba 1877, I ka hora 12 auina la, ma ka puka komo ma ka aoao mauka o Aliiolani Hale, e kuaiia aku ana ma ke kudala ka apana aina Aupunio Ha@ e waiho la ma ka apana o Hilo, mokupuni o Hawaii, a he 53 1/2 eka ka nui.  Kumukuai e koho ai he $279.

            J. MOTT SMITH, Kuhina Kalalaina

Keena Kalaiaina, Aug 27, 1877.        822

 

            Wai ! Wai ! – Ke hoikela aku noi ka iohe i na mea a pau i loaa ka mana hookahekahe wai, mai kahawai aku a ke Aupani, mai keia ia aku a hiki i ka wa e hoolaha hou ia aku ai.  Eia wale no na hora hookahekahe wai 1 ae la ai: Mai ka hora 6 a hiki i ka 8 o kakahiaka a mai ka hora 4 a hiki i ka hora 6 o ke ahiahi. O ka mea hoolohe ole, e lawe ia kona mana wai.

ROBERT LISHMAN.

            Aponoia:         Luna Wai Nui.

J. MOTT SMITH, Kuhina Kalalaina.             821 3t

 

            UA loaa mai kekahi lono pili aupuni i keia keena, oiai ka wa e kaawale ana ko Beritania Komisina Nui, ua hoomana mai ka Earl Deerby ia Theo. H Davis Esq. e awelawe ma ke ano Kanikela Nui.

            J. MOTT SMITH,

            Kuhina o ko na Aina e no ka manawa.

Keena o ko na aina e, Honolulu, Aug 27, 1877.         822

 

            Hoolaha Wai. – He kanaono kumamalua ka nui o ka poe i hoikeia mai i keia keena, ua hahai i na rula o ka hookahekahe wai ana mai ka la 21 mai o Augate

            O ke kulana o ka hookahe ana i ka wai i kela wa, nohe lawa, a nalaila i makemake loa ia ai, e hooko pololei loa i na rula. No ia mea, ua haawiia ke kauoha i na makai, e hoike mai i na poe a pau e loaa aku ana, e hookahe wale ia ana ka wai ; a mai keia la aku, he pono ke malama loa ia na rula.

            ROBERT LISHMAN.

            Aponoia :        Luna Wai Nui &e. &e

J Mott Smith, Kuhina Kalaiaina

            Halewai o Honolulu, Aug 28, 1877. 822

 

Hoolaha.

O na Bona Aupuni Hawaii ma na dala he $100, $200, $500, $1,000 a me $5,000, e uku aku ke aupuni he 7 keneta no ka makahiki, a e ukuia iloko o aole e emi malalo o umi makahiki, e hiki uo ke loaa ma ka pu dala e kau palena ia ai a hiki i ka wa e hoike hou ia aku ai, ke noi mai i keia keena.    JOHN M KAPENA. Kuhina Waiwai.

            Keena Waiwai, Aug 27, 1877.           822 3t

 

Hoolaha.

            O na Kahu malama keiki, na Lunahooponopono Waiwai na Lunahooko Kauoha a Kahu malama Waiwai e ae paha e makemake ana e hoopukapuka, ke hoikeia aku nei ka lohe ia lakou, e hoopukaia no na Bona Aupuni Hawaii, na puu dala he $100, $200, $500, $1,000 a $5,000 paha, ma ka ukupanee ma ka eono keneta no ka makahiki, ke nui mai i keia keena, a e kaupalenaia no nae ka nui o ke dala e hoopuka ai.

            JOHN M KAPIONA, Kuhina Waiwai.

            Keena Waiwai, Aug 27, 1877. 822 3@

 

            UA hookohuia e Mr. W Smith i Agena e hooiaio ai i na palapala kepa, no ka apana o makawao, mokupuni o Maui ma kahi o C K Kapule.

            J MOTT SMITH,

            Kahina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina, Aug 20, 1877. 821 3TS

 

            ua hookohuia o Mr. C Bertlemann i Luna hoolaio palapala kope no ku apana o Anahola, mokupuni o Kauai, e hoomaka ana mai ka la 23 aku o Iulai 1877.  

            THOS. BRAWN, Luna Hooiaio Kope Aupuni.

            Aponoia : J. Mott Smith, Kuhina Kalaiaina   821 3@

 

Kuai kudala o ua hoolimalima aiaa aupuni.

            MA ka Poaono, la 22 o Sepatema, ma kahi a ma ka manawa i hoikeia ai ka hoolimalima o ka aina Pohakaa, Kalihi, Oahu, no ka manawa he eilma makahiki. Uku koho kiekie $15.

            J. MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.

            Kena Kalaiaina. Aug 27, 1877.           822 3t

 

Ka Nupepa Kuokoa

I HUIIA.

Published every Saturday, $2 a year

 

HONOLULU, SEPATEMABA 8, 1877

 

Likelike a me Kilauea.

 

            E olioli auanei na makamaka a pau o Mr. Waila, ke lohe ‘aku lakou, ma ka Poaha iho nei o keia hebedoma, ua haawi oia i $97,000 no ka mokuahi hou Likelike a i $5,000 no ke Kulauea, a aole oia e hoouku aku ana i ke aupuni no ka lawe wale ana i na eke leta o ke aupuni ma kela a ma keia awa ana e holo ai maloko o keia mau mokupuni. Aole hoi o Mr. Waila i noi aku i ke kokua a ka Ahaolelo i hooholo ai no ka hooholo ana i mokuahi holoholo pili aina. Nolaila, ma keia kuai ana, ua pomaikai ke aupuni, no ke kaa ana o ia hana kaumaha na ka mea mawaho e hana, a ua koe hoi ka pua dala i hooholo ia ai e ka Ahaolelo no ke kokua ana i ka hooholo mokuahi maloko nei. A e hoomauia ana ka hooholo ana i ka mokuahi ma na kai o Hawaii nei, me ka aelikeia ina ua ikeia i kekahi manawa, ua makemake ke aupuni e hoouna i ka mokuahi i kahi e kuhikuhi ia no ka hoopau ana i kekahi hana i ake nui ia e pau, alaila ua hiki no.

            Mamuli o ko Mr. Waila maa i ka noho agena no ke Kilauea a me kona hooikaika kino ana e kapiliia ona mokuahi paa a maikai no kakou me ka haawi i ka hapanui o kona manawa no keia hana, ua aloha ia oia e na mea a pau. A oiai ua lawe kino neinei oia i keia mokuahi, nolaila ke hookuu aku nei makou iaia e hooholo i kana hana nui e holopono, a e hahaiie e na pomaikai he nui.

            KE NUI mai nei ka poe komo iloko o ko kakou aina mai na aina e mai, ma ke ano kii maoli ia’ku e kakou i mau paahana a ma ke komo lanakila mai no ko kekahi poe ma o lakou iho. Ke kipa mai nei hoi kekahi poe e hooluolu no ka manawa a hele aku.

            Nolaila, oiai kakou e noho ana ma keano aupuni nawaliwali, ke makemake nei makou e ike kela a me keia makaainana ponoi o ka Moi, he kuleana kona ma ka aina e hoolohe a e malama’i i na kanawai a pau o ka aina. O keia wale no ko kakou koo ikaika, o ke kanawai, i ina aole kakou e malama, alaila, e auhulihia kakou. Ke komo nui mai nei na kanaka o ko na aina e no ka maluhia o keia aina, aka, ina aole kakou e malama i na kanawai, ka puu pale o na hana ino, alaila, e ku lakou a hoi aku. Ina e hana ana kekahi i ka mea kue i ke kanawai, e hookuu i ko ke kanawai mana e like me kona mana piha. O ko kakou malama i ko kakou mau kanawai, oia ka mea a ko waho e makemake mai ai, a komo mai e noho olioli pu malalo o ka malumalu o ko kakou aina aloha. Ua ike no kakou aole he aupuni ikaika a lako kaua keia, aka, o ke kanawai wale no ko kakou ikaika. Ina hehi waleia, alaila e poino auanei. He mea nui keia, ko na kamaaina malama ana i ko lakou mau kanawai, a ina o ka poe malihini ike ole i ka ihiihi o ke kanawai, a ike mai e malama pono ana kakou, alaila, e hahai mai no lakou a hiki i ka wa e hoolilo ia’i oia he kamaaina malama kanawai. Nolaila, o ka lohe ke ola, a o kekuli ka make.

 

Na hu Hou Kuloko.

 

            I ka Poakolu iho nei ka hoomaka ana o ke Kula o Kapunahou.

 

            Ua lohe mai makou, ua pii hou ae ka ena o ka wahine o ka lua.

 

            Ua make ma Wailuku i Maui, o Kauka Leta, kekahi o na kauka i lawelawe hana i ke kau hebera o Hawaii nei.

 

            Ke kali nei makou i na mea hou o na aina e mai, i kela a me keia la, me ke ake nui e ku mai na moku i holo mai no keia awa mai Kapalakiko.

           

            MOKUAHI KIKANE. —I keia Poalua ae e hiki mai aua, e ku mai ai ka mokuahi “Kulanakauhale o Kikane” mai na panalaau mai o ka Hema.

            Ua haawi mau mai ko ka lani i na paka ua i na ahiahi a me ua kakahiaka o keia pule, aka aole nae i lawa iki ko ke kulanakauhale i ka wai.

 

            HONOULIULI. — O kela aina nui o Honouliuli e waiho nei ma Ewa, Oahu, a i onaia hoi e Mrs. A Haalelea, ua lohe mai nei makou, ua lilo i ke keiki ona miliona o Lahaina no ke kumakuai he $90,000

 

            Ua lohe mai makou, ua haule iho kekahi paka ua koikoi ma na la hope o Augate a ua komo iho ka na iloko o ka lepo, he ekolu iniha ka hohonu. Ma Ulupalakua keia kuaua nui.

 

            Ua elea maoli ko kakou Luna Alanui hou ma ka hoomaemae ana i na alanui o ke kaona nei. Ua lu ia iho nei kekahi hapa o ke alanui alii i ke akoakoa a maluna iho ke one. Ke hele aenei ma ke alanui Moiwahine.

 

            Ua lohe mai makou, ua lilo aenei i ka hui o Allen a me Robinson o keia kulanakauhale, ka moku kuna Tahiti e ku nei ma ke awa, no ke kumukuai he $6,500, a e hooliloia ana i moku holoholo pili aina ma ko kakou nei mau kai.

 

            1105 HIPA. —Ma ke ku ana mai o ke kiapa M@dura i ka Poaha iho nei, mai Kapalakiko mai, ua laweia mai maluna ona, he 1105 mau hipa mai Kalepoui mai, no ka aina hanai holoholona o Kahuku, Oahu nei. O ke kumukuai oia mau hipa, he $1070.

 

            Ua lohe mai makou, e haiolelo ana ka moiwahine emma ma Kaneohe i ka la apopo. Ina aole mea keakea ia makou alaila ke makemake nei makou e lohe i na mea hou o kana haiolelo, a e hoolaha hoi no ko ka lehulehu pomaikai.

 

$500 UKU HOOPAI. —I ka hookolokoloia ana o ke Kauka pake Ah Sin nona na pahu opiuma i loaa ai i keia pule aku nei, i ka Poakolu iho nei, a ku ka hewa iaia, ua ua hoopaiia he $500. Ua uku koke oia i keia hoopai, a ua hookuuia.  O na tini opiuma aia a ke aupuni.

 

            MOKUAHI HOU —Ke hoomakaia nei ke kapili ana i ka mokuahi o Kapena Hopena o Makawao ma ka pa kapili moku o Sorenson a me Tibbetts ma Honolulu nei. O na wae na mea mua e hoolalaia nei, a e paa ana paha mamua o ka le I o Ianuarie hiki mai ana.

            HUILA HAULE I KA MOANA. —I ke makahiki i hale aku nei, i ka wa a ka mokuahi Colima e holo ana ma na kapakai o nu Kilani, aia, hoi, haule iho la kona huila o hope. I keia makahiki, ua haule mai nei ka huila o ka mokuahi Oceanio mawaena o Iokahama a me Honokaona. O keia mau mokuahi a i elua, no ka Laina Hooholo Mokuahi wale no o ka Pakipika. A o kekahi o na mokuahi o keia laina, oia no na mokuahi e holoholo nei mawaena o Kapalakiko a me na Panalaau o ka Hema.

            HE HUAKAI POPILIKIA. —Ma ka Liekelike huakai mua aku nei i na awa ma ka aoao makani, aia hoi, ne halawai oia me kekahi mau poino, oia ka eha ana o kekahi pake kumakahiki e hoihoiia aua e hoohaua i Hilo a me ka haule ana o kekahi mau luina moku iloko o he kai. Aka ua hauoli makou i ka lohe ana mai, aole hookahi o na mea i hoehaia e lilo ana ke ola.

 

            KUENE WAHINE. —Ua hoonohoia penei maluna o ka mokuahi “Likelike,” e kona agena imi mau hana hou e makemakeia ai ka moku, o Mrs. Louisa Wood, ma ke ano he kuene e lawelawe ai i na ohua wahine o hope. He wahine hapa haole eleu keia a maiau ma ke lawelawe ana i na mea pili i na wahine, a na apono loa makou keia kuene pakui i hohoia iho nei.

 

            PAHUPAHU. —Ia’u hoi e makaikai ana i ka pahupahu a ko’u mau hoa hele, ua loheia aku la ka pii malie ana a e o ka leo mele o na Keiki o ka Waolani Club, i kukahi puia mai hoi e ke kani palanehe a ke Gita, a hoomanao ae la au i keia mau wahi lalani mele. Nani wale kanohona ino,

            E walea iki me Hanakahi,

            Puiwa au la hikilele i ka leo,

            Ina ua wali kanahele.

 

            LAE AHE KUE LEAHI —He ninau keia i ka poe kahiko o kakou Hawaii iho, owai la ka inoa pololei a kakou e kapa nei i ka puu o Daimana Hila? O Lae Ahi aenei, o Leahi paha? E wiki e hoike i ka haina pololei.            NINAU.

            [Manao makou, o Lae Ahi ka inoa polo lei, no ka mea he ano ko ia inoa, a oiai hoi o Leahi aohe ona ano. Aka ina he poopokole ana o Leahi, a o ke ano hookahi no ia me Lae Ahi, alaila ua pokole a mama o Leahi ma ka hoopuka ana. L. H.]

 

            OPIUMA. —I kekahi la aku nei o ka hebedoma i hala, oiai o Mr. Markham e nana ana i na pahu ti lau i laweia mai nei mai Kina mai, a ua waihoia ma ka Hale Dute, aia hoi, ike iho la oia i kekahi mau pehu, he 30 ka nui ua kakau ano e ia na hua palapala ma na poo. O ua ti nei, no ke Kauka pake i holo pu mai nei maluna o ua moku hookahi nei. A i ka weheia ana ae, eia ka he 300 mau tini opiuma. Ua hopuia ua kauka nei, a ma ka Poakolu iho nei, ua hookolokoloia a ua ahewaia.

 

            Ke holo pakika nei na kapuai o ke au o ka manawa, a ke lawe mama nei oia ma kona hokua i ka lono hauoli a ke aloha, a pahola iho la ma ko kakou mau puuwai, i na haawina holomua o ka pomaikai kaulike, e hoonee ana ia kakou mai keia kulana haahaa a i kulana oikela o ka noho ulakolako ana ; a i ia e nalohia aku ai maluna o na eheu makani e kuilima pu aku no ia me na ale o ka moana, a lu iho ia haawina like ; a ua lakou e haawe mai a hoopae ae ma ko kakou mau aekai nei a puni.

 

            Ma ka la 6 o Aug., ua halawai aku la o Mrs. Kauoohanohano o Honolulu me J. Luka o Waialua, no ke kamailio ana i ka hoolimalima no kona aina ma Waialua nei, no ka hookaa pono ole ia o ka aku hoolimalima makahiki, a hoolaha aku la oia i ka lohe, ua hoonoa oia i ka hoolimalima ana no ka uhai ia o ka aelike, oia na hana o ka la 6. Ma ka la 11 ae, ua ike ia’ku la kekahi kanaka, o Kaluhikane ka inoa, a me Niho, e ku ana laua ma ka aina i olelo ia maluna ae, a e nana ana i na palena o ko laua aina. I ke ahiaki no o ia la, ua loaa pono aku la laua i kekahi wahine e hana ana i kekahi mau hana lapuwale ma ke kihi o ua aina la. Na Niho k kalua ka puaa, inu i ka awa, hahau i ka lau ape. I ke awakea o ua la la, ua hele mai kekahi poe e nana ia mau hana pegana.

LAEAKAU

HE AHI NUI MA WAIALAE. —Ma ka la 29 o Augate i hala aku nei, ma Waialae, ua hoa ia he ahi nui ma ka hale noho o Puamana, e na kumuhula Keonepahu no Waialae iho, e Uma no Waikiki waena a me Pehea no Palolo aku, me na haumana a na pa hula pakahi, ma ka hoike ana i ka lakou mau hena hilahila. Ma ia la, aohe kanaka naauao e kipa aku i na hana i hoikeikeia ma ia la, he maikai, no ka mea, aia maloko o ia aluka na makaleho, na koi ana e hooipeipo a e hana hewa maoli, me ka hoopailua. Heaha mai nei no hoi keia o kakou i keia manawa. A naauao mai aenei kakou, hoala hou ia mai na hewa kahiko. Aole pela ko makou makemake. E pau na hana lapuwale.

            I HOOAHI PUUWAI            —Ma ka hora 7 P M o ke ahiahi Poakolu iho nei, ua hoohui ia ae ma ka Materemonio Hemolele o ka mare, o Jno. Kaiawahakena me Miss Lydia Kahili, ma ka Hale pule Katolika Roma e Rev. Hermann Koekemanu e like me ke ano mau o ka poe e mare ianei.

            — Mahope o ka pau aua o ka mare, ua konoia ka lehulehu i akoakoa aku, e paina pu i na kohi kelekele oia paino ahiahi ua ai i lawa, ua inu a kena.

            —Malaila pu no hoi kona mau pokii o ka “Hui Himeni Kawekiulani Club,” kahi i hoonanea ai i ke lehulehu i akoakoa ae malaila me na lea uiuiki nahenahe i hooipo mai ai na leo mele iloko o ka pouli aaki o na paka ua e loku ana, a noaa au e hoomanao aenei i keia mau lalani mele

            Kiliopu mai nei e ke anu

            Kilikilihau i kuu poli &e.

 

            HAULE A MAKE LOA.—Ua lohe mai makou i ke ahiahi Poaono aku nei i hale, ma Kailua, Oahu nei, oiai kekahi elemakule, he makemake no makou ma ke kino, e hoi aua i kone home mai Honolulu aku noi maluna o ka lio, aia hoi, haule iho la ia mai kona lio i ka wa e holo ana, a make loa me ka pa-e leo hou ole ae.

 

            EO OAHU IA MAUI.—Mai maui mai i loheia mai nei, ua hoomoe ae o Mr. C. H. Dickey (Kelekia) o Haiku, i waea olelo, maluna o na pou loloa i kukuluia mai kona Halekoai aku ma Haiku ahiki i kona Halekuai ma Makawao, he o paha mile ka mamao, a ua paa loa i keia manawa. O ka huaolelo mua i hoounaia maloko o ka aea i ka la i paa ai, oia hoi o Iulai 23 i hala aku mawaena o Haiku a me Makawao, oia keia: “E ola ka Moi i ke Akua.” Ua lohe wale ia mai, ua hooholoia kekahi mau hooponopono ana, e hoomau aku i ka hoomoe ana i ka waea ahiki loa aku i Wailuku. A ina hoi e hooholo loa ia i Lahaina, oia maikai okoa no ia. Eo mua no ia Maui.

 

            KA PUALIMA ELEELE.—O ka la 28 o keia malama, oia ka la a ke kanawai e hooko ai i kana hoopai maluna o kekani o na makaainana o ka Moi e hoopaaia nei ma Kawa, no ka lawelawe aua i ka helu mua loa o na hewa koikoi a ka noho aua honua i hoonoho papa ai, oia he pepehi kanaka. Ia la, e heluia ua kanaka Hawaii la me ka poe i hoi mua aku i ka aoao mau o ka honua. O ka makamua ia o ka mea e make ana ma ka amana iloko o ke au o ka noho ahi ana o ka Moi nana ka makia, he “aupuni hooulu lahi ko’u.” He kanaka kino ikeika o Keoni Kapaoa, aka aole nae oia i hoonaauao nui ia. Malalo ae o keia karaima i hoaaia ai ka pulupulu o ka koekolohe i ka wahine aole nana. Ina oele keia kumu, alaila penei uo, e ola ana oia. Aka e make ana oia i ka maake aua o ka poe ino.

 

            MAKE E MOOLE.—Ma ka la 27 o Aug, oia ka Poakahi, ma ia la pii o Kailieleele k iuka i ka la-i maauaua a hoi mai me ke kino nawaliwali ole, a ma ia po ana iho kii ia e Kiona e hele e paina me lakou he wahi mea iuu, a me he mea la oia paha ke kumu o kona make ana, no ka mea, ma ia po no a ao ae o ka Poalua la 28 lohe ia aku la ka mai o Kailieele uo ka wa pokole, ia manawa kii koke ia aku la ke Kauka Aupuni o Napela a na hele koke mai no ia pilikia, a hiki me ka ike i loaa iaia, a huli hoi mai oia no Waialua.

            —Mahope mai olaila kona make koke noia, e ninau mai paha auanei kekahi. Heaha ke kumu o ka make koke ana? Ka’u haina malaila, no ka inu ana paha i kekahi wai hoomalule kino, pela ka walawalaau ia mai e ka lehulehu. Nolaila, ua haalele mai he wahine a he mau keiki a me na ma kamaka, he kanaka makaukau ma na hana he ikaika, he kanaka makaukau ma na hana i ikaika, a he omaimai ole ke kino, nolaila, ke noho nei ka wahine me ke kaumaha a luuluu i ka hoopili he kane, ua hele aku oia i ke ala hoi ole mai ma ke ano hikiwawe loa me he moku holo loa la a nalo aku ma kela aoao. “Ua hoike lea ia mai e Ioha” kekahi kanaka homo hohonu iloko o ka pilikia. Na ke Akua i haawi mai na ke Akua e lawe aku, e hoomaikai ia ke Akua mana loa.         I. WILLIM.

            Lanikaula, Molokai, Sept. 3, 1877

 

NU HOU o na Aina E.

 

[Koena mai kela pule moi.]

Ko na Rukini awiawi nui e hoopuipui aku i na Puali Koa.

            Ladana, Aug, 10—Ke hoike mai nei kekahi leta mai Sana Peteronoro mai, he 48,000 aia i luna o na kaa ahi, a ke holo aku nei i ke kahua kaua. O na koa kiai ponoi o ka Emepera, o ka hele aku koe, oia he 8.000 koa lio a he 56.000 koa hele wawae. E hoouua pu ia aku ana he 250 pukuoiahi. Mailoko mai o na koa Pualu, he mau wahi mahele wae wale no ke ohiia a hoouna aku i Bulagaria.

Aohe hoomaha o na Tureke.

            Mai kekahi mea kakau nupepa mai ma Vienna i loheia mai ai, ke hooikaika ino nei na alihikaua Tureke Mehemet Ali a me Soleimana e hui ko laua mau puali kaua ma ke ala mauna o Suleveno, i mea e hoomakaukau aku ai i ko na Rukini kulana ma Tanova.

Ke kulanalana o ko na Rukinikulana ma Balakana.

            Konatinopela, Aug. 14.—Ma ke kaua hope loa mawaena o na Rukini a me na Tureke ma ka hema o na kakai mauna o ka Bolakana, he 18,000 ka nui o ko na Rukini poino ma ka make a me ka eha. Uaa hoemuia aku na Rukini mai na kulana ae a pau a lakou o noho iho ai.

            Kikako, Aug. 14.—He mea kanalua loa ia ka hiki i na Rukini ke paa loa aku i ke ala mauna o Sipika ma ka Balokana. I keia wa, ua pa ia kekahi puali koa Rukini a pea ma Tanova, a ua hooneleia aku lakou i ka mana hona ole. Ke hoike mai nei na lono o keia kakahiaka, ke pai mai nei o Sulimana ma na kakai mauna mai o ka Balokana, ma ke ala ae o Recdiekh. Ke puka mai oia ma keia ala, alaila, e hiki ana oia i Elena, ma ke ala pololei e hele ai i Tanova, kahi ona e hui pu aku ai me na Alihikaua Osman a me Mehemet Ali, alaila kaua aku ma ke alo i na Rukini.

 

Na lono Kaua huikau.

            Ua hoea mai kekahi lono mai Konatinopela mai, e i ana, ua haelele iho no Tureke ia Pelevena, a ua emi aku mahope o ke kaona.

            Aia a loaa ia Rukini he kaua lanakila noi i keia wa koke mai, alaila pau koke ke kaua, aka iua aole, alaila, e komo aua i keia makahiki aku.

            He kaua kai houkaia ma Topkeny i ka Poakahi, la 13 o Augate mawaena o na Rukini a me na Tureke, a ua auhee na Tureke, me ka lilo pu aku o elima pukuniahi.

            Ua hiki ae o Gen. Osman ma kahi he 24 hora hele, alaila hiki aku i Tanova.

            Ke haalele nei na ohana ia Tanova, a ke naholo nei i Denube, no ka makau o lele kaua ia mai ia wahi e na Tureke.

            Ua hoopii aenei o Geremania ia Tureke, ma ke ano huhu i ko na Tureke hana pegana a e hoopololeiia kana hanaa maloeloe.

            Ua nonoi aku nei na kamaaina Geremania ma Konatinopela, ma o ko lakou Kuhina noho la, i ke aupuni o Tureke, e ae mai ia lakou ma ke kukulu ana i puali koa kiai, no ka hoomalu ana ia lakou iho.

            Ke akena nei na Tureke, ua hiki ia lakou ke kaua i na Rukini ahiki i ka mala ma o Okatoba, a malia mahope aku o ia manawa e imi ia ai kekahi kuikahi e hoopau ai i ke kaua, ma ka haawi aua aku i ka aina a pau o Tureke ma ka akau aku o na kakai mauna o ka Balakana.

 

NU HOU HOPE LOA

 

NA MEA HOU O KE KAUA !

 

KA MAI O NA KOA RUKINI!

 

            Ma ke ku na mai o ka moku kiapa Madura iloko o 18 la mai Kapalakiko mai i ka auina la Poaha iho nei, ua loaa mai i ke Kuokoa na mea hou o ke kaua a hiki i ke kakahiaka o ka la 20 o Augate.

            Ke hoomaka nei ka pilikia o na koa Rukini ma Buragalia, me ka loaa mau ana i ka mai. Ke noke mai nei ka piva i kana hana he luku. Ke hoihoi ia’ku nei ihope na mai he mau haneri ka nui i kela a me keia la.

            O ka nui o na koa o Kenela Gouka i make a eha, mahope iho o Iulai 14 a hiki i Augate 1, he 10 aliikoa a me 181 koa i make, a he 25 aliikoa a me 706 koa i eha.

            Ke hele la ke Keikialii Hassana o Aigupita me ke ake e oki pu i ka launa ana o na Rukini me Bessarabia ma Dobaruda. Ua haawi ia aku ke kauoha ia ewalu mokuahi Tureke, e lawe i na koa a hoolele aku ma ka akau o na nuku o ka muliwai Denube.

            Ma na moolelo a pau o ka hoomakaukau kaua nui, ke hoike mai nei o Rusia, ua hoolala e no ia i kona manao no ke kaua loihi, a ke hoomakaukau nei i mau wahi e hoahu ai i na wahie. Ua noi pu ia aku nei ke aupuni o Roumania e hoolako mai i na lole a me na lako a pau.

            He 7400 ka nui o na koa Tureke i lilo i mau pio i na Rukini ma na kaua lanakila a pau o na Bukini, i hala aku ma ka aina ‘ku o Roumania.

            O ke alanui kaa hi mawaena o Sana Peteroboro a me Kischeneff, ke lawe ia nei maluna o ia alanui kaa ahi, he 12,000 Rukini i kela a me keia la.

Ua hoohalahala na koa Rukini i ko lakou uku ole ia ma ke dala maule o ko lakou aina, i hiki ai ke hoouna aku no ko lakou mau ohana ma na home. A ina aole e hooko ia pela, alaila, e haawi pio ana lakou i na Tureke.

            He kaua kai hoouka ia ma kahi kokoke i Kalofa mawaena o na Rukini a me na Tureke malalo o Generala Suleimana. He elua hora o ke kaua mauli ana a auhee aku la na Rukini. O ka waiwai nui i loaa i na Tureke, oia ka hookukue ia ana o na Rukini mai na ala mauna mai elua o ka Balakana a lakou o paa iho ai. O ka poino o na Rukini, he 500 i make a he 1000 i eha. O ke kumu o ko na Rukini poino nui ma keia kaua, oia ke pahu ana o ke kaa pauda a me ka poka o na Rukini.

            O ka makemake o na Alihikaua nui o Rusia i keia manawa, oia ka pulumi i na Tureke a pau mai Bulgaria aku. Aka, eia ka mea kupanaha, ma ua hoehu kaua ana a pau o na aoao elua ma na la hope mai nei, o ke auhee pinepine ko na Rukini.      

            Ua kaawe kekahi Generala Tureke iaia iho, oia o Ahmet, a ua make loa. O ke kumu i koho ai aku ai, ua hilahila paha oia i kona kaua ana me na Rukini ma Nikopolisa, a haawi pio ia wahi i na Rukini.

            Ke hoomau mai nei ka puapuai ana o na lono ehaeha no ka pepehi wale ia o kekahi poe maloko o na aina kahi e kaua ia ana. Ke hoahewa mai nei o Tureke ia Rusia no ka pepehi wale ia o na Tureke Mahomeda, a ke hoahewa aku nei no hoi o Rusia, no ko Tureke pepehi mainomo wale i na Karistiano. Nolaila, me he la, o kekahi keia o na kaua puuwai eleele.

 

NO FATUIVA MAI.

 

[Mai a Rev. Z. Hopuku mai.]

ATUONA, HIVAOA, MEI 17, 1877.

            REV. J. F. POGUE, Aloha oe:—

            Ua lana mai kahi manao e hai manao aku ia oe ma keia wahi leta, a nau e hai ae i ko kaua mau hoa iloko a Iesu Kristo mai Hawaii a Kauai. Aloha oukou.

            Ua ola oluolu mana e noho nei me ka’a wahine me ka maua wahi kaikamahine, aole he pilikia nai ma ka mai o na kino, aka, he eluolu wale no, me ke kau nui o ka manao i ka mea nana i malama mai, oia ke Akua, i noho malihini ai i na makahiki he 16 ma Atuona Hivaoa nei; e kali ana i na hua ohaha o ka honua i ke kuaua mua a me ke kuaua hope. E pule nui mai oukou no makou, i hololea ai ka hana iwaena o na pegana.

            O na hoahanau ma keia apana o Atuona, e kamau mai ana no ma na hana a me na Sabati, e piha mau mai aua no ko makou halepule, aole i kuemi aku ko lakou mau manao ma na oihana kahiko. O na oihana kokua mahinahou ua ilihune makou ma ia mea. Eia ka me i ilihune ai no ka aie o makou i na mea e pono ai ka luakini, oia he $463.72. A ke paa nei oia i keia mau makahiki ekolu.

            O na haumana kula hanai keikikane, aole ne wahi keiki hookahi i hele mai a pau aku nei ia makahiki 1876 a hiki mai i keia makahiki 1877. Ua hele imi aku au i na keiki, aole he kuu mai o na makua i na keiki a lakou, o ka noho pegana oia ka mea maikai ia lakou.

            HE MEA HOU.— Mei 10, 1877, ma ka hora ekolu o ka po, hiki mai he Kaikahinalii ma Atuona a ma Tahautu, he nui ka poino o Capt. J. Hart. O na waiwai me na halekuai me na hale moe a me na waapa eha, ua hao aku ke kai a pau, he $10,000 ke popo wahi a ke kupakako i hai mai ai ia’u. Ua pii mai ke kai piha a kokoe mai i ko’u hale moe, elima paha kaulahao i pau i kahi o ke kai i pii mai ai, hookahi mai kaulahao i koe a hiki mai i na hale moe ; he mea weliweli ka hana a ke kai, aole he kan ka i make ma keia kai. Alua a’u kai piha i ike ai, hookahi i Augate 14, 1868 a o ka lua keia.

            Ua loaa mai no ko makou mau bila dala mai ia oukou mai no ka 1877. O na dala o ke kula he haneri, eia no ma ko’u lima e waiho nei me ka meheu ole.

            Me ke aloha nui no ia oe e ke Kakauleta o ka Papa Hawaii, ma ka inoa o ko kaua Haku o Iesu Kristo, Amene.

            Ua hui pu maua me ko’u wahine i ke aloha ia oukou —LAHUI HAWAII

 

Na anoai o ka Malu Ulu o Lele.

 

            Ma ka wanaao Poalua, Aug 28, 1877. Ua uhi paapu ia ke one holu o Keawaiki e na kapuai wawae o ko ka malu ula nei mau kanaka i ke kiai e ake e ike a maka i ka mokuahi hou Likilike, na ku a moe kekahi poe mai ke ahiahi oko a mai, me ka manao paha e haalele ana ka mokuahi Likelike ia Honolulu i ka hora 5PM o ka la 27, a e ku ana i ka hora 10 a i ole 11 oia aumoe, i ka nana aku kohu puulu naonao, e like no hoi me ka puulu aaoaao malalo o kekahi pohaku a ke kanaka e mahiki ai, pela no ka ike aku i na kanaka o Lahaina nei, i ka oiliili mai malalo o ka lau o ka Ulu, Manako a m ka heu o ka lau ko, e like nohoi me ka like ole o ka naonao i ka wae mahiki ae ai i ka pohaku, pela no ka wai hooluu like ole o na kanaka ma ka uapo ia kakahiaka. O ka naonao nae, aohe lohe ia o ko lakou leo, a o ko lakou nei hoi, o ke kakani mau wale no ia o ka waha e kakani ai, he mokuani kohu ole keia, a pela aku.

            Na Keonimana holo makaikai ia Likelike.—Ma Aug 28, i ka wa e hoolai mai ana “Ke alii au moana,” holo aku la ko makou mau Keonimana me ka lana o ka manao e hehi ana na kapuai wawae i ka umauma palahalaha o mokuahi Likelike eia ka hoi e ku mai ana i ka hehi a ke Kupakako.

            Ma Aug 28, i ke mahine e poai ia ana e ua ao ani kaelelewa, i ka iho o ka waapa e haehae mai ana i ke kai o Hauola, ua lele mai la ne alii Kuhina waiwai ole, a me ke alii Kiaaina o Oahu. Ia wa au i hoomanao ae ai e ke au e noho alii Kiaaina ana Jno. M. Kapena, a Senior Capt hoi no ka PUali Koa o “Maui Ponoi,” nalaila au i hoomanao ae ai i keia wahi lalani mele.

            Ua pass long ia kau puu

            Never see mi hoi ka’u balaina

            Ua ike ia aku oe

            A he hele pulapu mai kau hana.

            Weape holo no Honolulu—Aug 28 Ua hoo aku la ka waapa Nettie Merrill no Honolulu, mamuli o ka hoouna a ke keiki a Pelekane Jes Campbell, a ma ka hora 10 oia kakahiaka, a ma ka auina la Poaha iho nei, ua launa hou makou me na keiki uana i hookele aku nei ka waapa a ia lakou no makou i lohe mai ai, mai poino ko lakou mau ola, mamuli o ka hawawa o ke Hookele Kahakauila a e ole ke keiki Makila Poepoe, ina ua maona o Mr Mano ma. E ka holona a maamaa ole i ka holo ana o ke kai loa, e like me keia aku la, a e hoomake iho oe e mele i kela mele.

            Aole au e pono

            Ke lilo i Kapena

            I hookele no ia boti

            A he fulu poi no ka malu ulu.

            No leiaulani —Aia no ma Leiaulani ke alii Liliuokalani kahi i nanea ai i ka olu a