Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 36, 8 September 1894 — Ka Huakai Hele ma na Apana Kuaaina o ka Mokupuni o Oahu. [ARTICLE]

Ka Huakai Hele ma na Apana Kuaaina o ka Mokupuni o Oahu.

Ma krt hi 15 o Augate, 1594, ka haalele ana o keia liuakai i ke kaona nei maluna o ke kaaahi, o ka pahu hope, o ka halekuai o ka wili o Honoulluli. O na Mea Mahaloia ke Kuhina Kalaiaina J. A. King, na hoa o ka Papa Iloopaa Inoa, a me na laiu o ka Papa Ninaninau ka poe nona keia ilihia. I ka hiki ana o ke kaaahi i Manann, ua hui pu aku uiakou me ka lunakanawai Sam'l Hookano* luna ! helu a me luua auhau Frauk Arch#r ! a me na hoa e ae, mahope o ka lulu | Uma pu ana me lakou, kau hou uialuna o ke kaaahi uo ka halekuai o ka mahiko o Honouliuli, a i ka hiki ana malaila, ua aaeane paewa ka hora 10 a.m. | Komo ma ka lumi i hookaawale ia no ka hana, ua lawelawe ia ka | haaa no ka poe i hiki mai ia manawa, malaila i halawai al makou me ka hope makai J.A. Kauhi, mahope iho ua hiki ae ka luna auhau F. Archer a mo na makai o ka npaua. I ka pau ana o ka hana ia po, hora ; S p.m. ua hoi kela a me keia no I kaki i hoike ia mal ai tio ka noe. A ke haawi aku nei ka mea kakau i ua hoomaikai ana i ke keiki wiliki o ke kaaahi o ka mahiko o Honouliull. No ka poe i lnwe ī ka hoohikl e kokua i ke Kumukanawai nt kanawai a me ke Aupum Kepuhaiika o ko Ilawaii Pae Aina, ua oi aku ka nui o na lahui kanaka e mamua o na kaaaka Ilawaii, na ke kakahiaka ae haaieie !a Henouliuii no ke kuianakauhale Moaai. I hiki ana o ke kiaahi i Manaua, hui pa hou me ko'u mau hoahanau, a hoi aku la ma ko iaua home, e moani mai ana ke aia o na pua o ka

manaolaoa e knp*w ai Repubilika o ke anj>uai haaieie U iakna we ke no ke kahua h.»nA m.i ka hi!e hi> kt;Iokcia o M*a»n» r ua Wfc-he U ka h.mi iaa Lt t.t a i ka p,iu ana o k;* uwiaawA. t*« oi aku ka nui o na kanak» Hiw.iii i law» i k» fe<x>hikī e fcr>kut i ke kumakaoawai a me na kannwai o kc Aopuni IUpahulika o ko Huw>ii Paeama, mamaa ae o na Iahai | kaaaka e ae. Mahope ?ho o ka a3*"?e ana me S. H okano, ua ksu ak» la maluoa o ke ksu!i<» o \Vhite no Waianae ka pahu hopu a hiki aku ia iUila, weheia ka hana a hiki i ka pau ana o ka hon &, hnalele no ia Waianae ia hom no, a hiki loa i i Mana i ka hora 12:30 hot«uinoe iho [ ia ma kahi o White f nia ke kakahi- | aka nui hui pu hou me ko'u ma hoahanau iloko o ka Haku, haalele ia Manana no ke kuona nei, mamua 0 ka haalele aha o keia huakai ia Honolulu nei ua nui na olelo a na enenai o ka hana pono, nia na meaa pau a lakou i wanana mai ai, aole i hoopukahua e like ke lakou manao kuhihewa. Ma ka la 20 o Augatc 1S94, ua haaleie i ka lal o ke kaoua nei no na Koolau, hiki i Kaueohe e kali mai ana ke keiki puuwai hnmamao Henry William, ua wehe ia ka huna ma ka hale hookolokolo o Kaneohe i ka pau aua o ku hana oia po, ua oluolu i ka hope makai rrank Pahia ka hookipa aoa ma koua home ma Heela. 1 | Ua oi ae ka nui o na kauaka lla- | waii i lawe I ka hoohiki e kokua i [ ko kumukanawai a me na kanawai i o ke Aupuni Ilepuhalika 'o ko Iiawaii Paeainn inamua o na lahui kanaka e ae. Haalele ia IIeefa a me Kaueohe no Hauula, ua weheia ka hana ma ka hale hookolokolo, pela pu no hoi o Frank Pahia ma ka haawi ana uaai i na mea e pono ai keia kino, i ka pau ana o ka haua ia po, ua ike ia ka oi ana o na kauaka Hawaii a.a ka iawe ana i ka hoohiki e kokua i ke kumukanawai a uie ua kanawai o ke Aupuui Uepuhalika o ko Hawaii Paeaina mauiua ae o na I īhui kanaka e ae, ina ko kakaliiaka ao, hnalele ia Ilauula uo ka hale wiliko o Kahuku. I ka hiki ;ina ilaila, ua wehe ia ka hana ma ka hale pahupahu, mahope o ka aui ana o ka la ni;\i ka lolo ao, ua huli hoi mai la o Prank Paliia a me kona hoa ia makou mc ke aluha pumehana ia laua.

I ku pau ana o na hnna ia po, ua oi aku hoi ka nui o na kauaka o na lahui o īuamua ae ♦> na kauaka Ilawaii i lawo i ka hoohiki e kokua i ke kumukanawai, na kanawai a nie ko Aupuni Rt»pub.'lika o ko Ilawaii Pue Aina. llaalele ia Kahuku Itauches 110 Waialua, ma Waimea halawai īuo Kaaihue, u nana i hoike mai i ke ano o na kanaka o Waialua, haalele na wahi opeope ma kahi o A. 8. Mahaulu, mahope o i«a haalele ana ilaila, «a hiki makou i ka halo wiliko o Waialua, i ona ia e na hoahanau IJal>tond, a ua wehe ia na hana malaiia. I ka pau Hii.i o na hana o ia po, ua oi ae ka nui o na kanaka Hawnii i lawe i ka hoohiki e kokua i ke kumukanawai, na kanawai a uie ke Aupunl Repubalika o ko Ilawaii Pae Aina, mamua ae o na lahuikanaka e. Ma ka hoi ana i kahi e inoe ai ia po, ua hai ia ae ia naakou ka lohe hoonaueue puuwai ma ka telepone ma ke ku ana mai o ka mokuahi ia la, ua lawe mai oia i ka nuhou maikai no ka ike ia ana mai nei o ka Repubalika o Ilawaii e ka Peresidena Kalivalana. Ma Ia po no hoi i hui pu aku lakou me kakou ma ka ahahui nana e hoeueu i na hana pono, me ka hoolaulea ana me ka poe i komo mai ma na halawai u lukou i malama ai, ma ka lakou mau olelo ua holomua ka lakou haoa no ka pono o ka Haku, i ka pau ana oia halawai ua hai aku la a'u i ka iuea hou no ka ninau o Hawaii imua o ka aha Senate. I ka lohe ana o ko'a mau hoahanau, ua hiki ae ka lohe i Honolulu a i Waialua ia po, ua ike ia ka Repubalika o Hawaii e ka Peresidena Kalivalana a me ka ahaolelo o Amerika Huipuia. Ua haalo'ulo'u iho la ka makou aka no keia nuhou maikai i ka p«e e kakoo ana i ka Repubalika o ko Hawaii PaeAina. Ma kekahi la ae ua wehe ia ka hana ma ka hale hookolokolo o Wai alua, a i ka nanea ana i ka lai o ua ehukai nei o Paaena, hoike ia mai la keia mau mea no na liana a ka poe anee alil o ia apana, ka heleana o kekahi kanaka I kakau ia ma ka olale pake, no ka nonoi ana i na kokua no ka Moiwahine i hoopaoia, a pela pu koi ka malama. ana o na kanaka i mau poaa e kalua ai i ka wa e hoi ae ai o Liliuokalani ma ka i nohoalil. Wahi a ko'u lohe, ua hanau kekahi mau puaa i manao ia uo ia hana, ua aneauo loa no hoi e p«u ka

manaoian.i o kekahi pce r no ka k«ihi | hi.i o k* kjtli ke pu wa'** rei ik» kvk.thi p->? me ni ok \ ni .uiuW i o *vx>-:oU -i ī a ha?:*. Mvi kt hon - p.;n. n«i h«»i o ka ia W tvtlua no ka lui'i h«.»t ana nui i k* home. l T .t hiki ui ?i ika hst!e h«-*okvlokv>» lj o Ewa, ni.ihoi*> ih<» o k:\ hurt *> p.ia. pu uie keh* mau kv>enimini, Fn:nk Archer, J. A. Knuhi S.tni'l H<xik&no a mo na hoa o kd puah inakai, mahope ona kukai olelo au.-*, «a haawi ia ht« raau huro ma ke alak ti arui a Frmk Areher, uo ka ike iu : >ka Kt puhilika o ko Hawaii Patiuna. Haalele ia hikou n» ke kaona nei, ua hiki i ka home m.i ia po njs ka aoao o ka papa ke haawi' aku nei i ka mahalo i ka poe a pau i komo pu mai e kaana pu i na pv>tuaikai o ke Aupuni Kepuhalika uk» ka manaolana oukou na hoku niMlamalaiua naua e hooauhee aku I ka pouli, i na keouimana puuw.;i haniama o na Palii.auliuli o KouiuU a me na kouo ko makou h(X>manao p.ilena pau ole. Ilonolulu, Augute 28, 1S1) I.