Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 16, 21 April 1899 — Page 3

Page PDF (1.45 MB)

This text was transcribed by:  Lynn Mangel
This work is dedicated to:  MacKenzie and Kendall Mangel

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Manawa Holo

 

WAHI HOOLULU

Mai Honolulu Ak@

 

Waianae, kaa huikau, na la apau koe ke Sabati

 

Waialua, kaa ohua, ua la apau.

 

Waianae, kaa ohua, na la apau.

 

Wili o Ewa, kaa ohua na la apau.

 

                                        A.M         A. M.       P.M.        P.M.

Honlulu                           7:10         9:15         3:10         5:10

Manana……                   8:07         9:48         3:43         5:50

@ o Ewa………             8:37         10:08       4:08         6:10

Waianae                          9:27         10:53       4:43         …….

Waialua…………..        …..          12:00       5:38         …….

 

        WAHI HOOLULU.

@Mai waho mai Honolulu.)

 

Wili o Ewa, kaa ohua, koe ke Sabati.

 

Waialua, kaa ohua, na la apau.

 

Waianae, kaa huikau, na la apau, koe ke Sabati.

 

Waialua, kaa ohua, na la apau,

 

Wili o Ewa, kaa ohua, Sabati wale no.

 

                                        A.M.        A.M.        A.M.        P.M.        P.M.

Waialua……..                                6:12         ……        2:39         ……

Waianae……..                                        7:12         10:09       3:55         ……

Wili o Ewa…….             5:50         7:47         10:59       4:32         12:45

@anana…….                  6:15         8:07         11:34       4:52           1:10

Honolulu……                 6:50         8:40         12:15       5:26           1:45

 

        G. P. DENISON,

                Luna                                                        F. C. SMITH,

                                                                Luna Kuai Palapala

 

NU HOU HAWAII

 

        Ma ka Poakolu nei i hopuia ai he @ha poe Pake no ka hoeha ana ia Lehoakona.  He wahi bola kope ke kumu @ ka ha-ka ana.

 

        Oehuehu ka hana a ke kaua ma waena @na Amerika me Pelekane ma kekahi aoao, ame na kamaaina o na mokupuni @ Samoa, ma kekahi aoao.

 

        Ke hoomaamaa nei na hoa o ka Pu@koa Mahele G, i ke kiki-pu ana, no @a ulele hookuku ana aku ma ia hana @ na hoa o ka Puali B, ke hoea aku ka la 29 o keia mahina.

 

        Ma ka Poakahi nei i hala aku ai o Loio J. K. Kahookano no ka makani Kaiaulu @o Waianae, a ma ka auina @ Poalua nei kona huli hoi ana mai @ Honolulu nei.

 

        Ua ka'ulua loa ka wa holo o ka mo@uahi Kinau mai Honolulu aku nei, @na ka Poalua nei, a hoea i ka hora 2 o ka auina la.  O ke kumu, no ka eke l@ta mai na aina e mai.

 

        He ekolu mau mikini uwila hoonoho ma o ko makou noi keena pai e paka a e pahee nei i ka welowelo i keia @au la.  Me he mea la, aole paha e @ keia makahiki a hoea ka nui o na @kini o ia ano i ka 6.

 

        E nana ae i ka hoolaha hooko mo@ a David Douglas, ma o kona mau @ la, Magoon & Silliman, ma ko ma@ pepa o keia la.  O na aina keia o Kapule (w) ame Paukeaho (w) ma @eeia ae nei, Koolaupoko.

 

        Ke noonoo nui nei ko Honolulu nei @e kuonoono no ka lawelaweia ana @ku o na kino make o loko nei o ke @lanakauhale nei, ma ka hooliloia ana @ ke kino make i lehu, mamuli o ka @@hanaia ana e ke ahi, a e ka uwila @.  He ninau ano nui keia.

 

        Ma ka auina la Sabati aku nei i ho@mu pu-a ia ae ai kekahi puulu kanaka, he kanaha paha ko lakou nui, mai uka mai o Kapalama, no Kalakaua Hale.  Na Makaikiu David Kaapa lakou i pailaka ae ilaila.  O ke kumu, he piliwaiwai.

 

        E haalele aku ana o Mr. W. H. Bab@, kekahi o na kumuao o ke Kulanui @ Punahou, i kona kulana ao ma ia @la, ma ka la hope o keia hapaha @la e hele nei, a e komo ana ia ma @lawelawe hana ana ma kekahi hale @ o Honolulu nei.

 

        @a lohe mahuihui mai makou e haa@ aku ana o Miss Hyde, ke kumuao @ mele a mea kani o Punahou, i ka noho ao ana ma ia kula, no ke onawaliwali o kona ola kino.  E holo hoomaha aku ana oia i Amerika, a mahope hoi mai oia i Hawaii nei, a noho me ka "Makua" Rev. C. M. Hyde ame Mrs. Hyde.

 

KE OLA KUPANAHA ANA O KA RUMATIKA.

 

        Kenna, Jackson Co., W. Va.

        Aneane ekolu makahiki i hala ae nei, @ aia iho la ka'u wahine i ka ruma@, a waiho oia maluna o kahi moe no hookahi mahina a oi, a hiki ole @ ke hele ke ole oia e kokuaia aku, @ ua pehu mai la kona mau wawae a @ papalua aku ka nunui i ko ka wa mau.  Ua koi hoopaakiki mai la o Mr. S. Maddox ia'u e lawelawe ai i ka Laau Homo a Kamalena.  Ua kuai aku la hoi au i omole no kanalima keneta, a kaa iho elike me na kuhikuhi, a i kekahi kakahiaka ae, komo mai ana ia no ka aina kakahiaka me ke kokua ole ia ana, a mai ia wa mai, aole oia i loaa hou ia ma'i.  A. B. Parsons.  E kuaiia ana e na poe kuai laau apau  O Benson, Smith & Co. (Kaupalenaia), na Agena o Ko Hawaii Pae Aina.

 

Ka Liona o ka Akau

 

He Mooolelo no ke Au Manawa

 

:O:

 

Gustavus@ Adolphus.

 

Kakauia e G. A. Henty a unuhiia e

kekahi mea unuhi mooleloo

ke Kuokoa.

 

        Ua haaleleia aku na kaa lawe ukana o ka pualikaua holookoa, a ua hoomoana iho la ka pualikoa o ka Moi Puuwai Liona o Suedena am kahi a lakou i oioina iho ai.

 

        Aia ka Moi maluna o kona kaa o ka hele ana mai ma ia huakai, a maluna no oia kaa i hoaumoe iho ai oia ia po.

 

        Ua kamakamailio pu iho la oia me Sir John Hepburn, Ilamuku Horn, Sir John Banner, Baron Teuffel, na alihikaua nui o na koa kiai, ame kekahi mau aliikoa kiekie e ae o ka pualikaua.

 

        Ke ikeia aku la hoi e na Suedena ka a mai o na lamalama e hoopuni ana, a e hoomalamalama ana i kahi e hoomoana ana o Kenerla Tilly.  He kulana ia, aia maluna pono o kekahi wahi kiekiena ma ke komohana hema aku o kahi a ka pualikoa Suedena i hoomoana ai.

 

        I ke ao ana ae, oia ka la 7 o Sepetemaba, a ma ka wa hoi i haalele iho ai ka uhiwai pohina i ka lulumi poipu ana maluna o ka ili o ka honua, oia ka wa i makaukau a i liuliu ae ai na mahele koa apau o ka Moi Gustavus e kuene pono ae ma ko lakou mau kuluna.  Ua alana ae la na kahunapule o kela ame keia puali i na pule i ke Akua.

 

        Ua loaa ka hanohano ia elua mau pualikoa Sekotia ma ko laua hoonohoia ana ma ke poo o ka nee ana o na koa.  E alakaiia ana keia mau regimena e Sir James Ramsay, ka Haku o Pulia ame Sir John Hamilton.  O ka Pualikoa Omaomao hoi o Sekotia, malalo o Hepburn, ua lilo ae la ia i mahele iloko o ka pualikoa kokua.  O keia ka pualikoa i komo ai na koa "pua lehua" apau o loko o kela ame keia puali o na koa o ka Moi Gustavus, a maluna o keia mahele koa ka manaolana no ka lanakila ana o ke kaua ma ka aoao o ka Moi Puuwai Liona o Suedena.

 

        E alakaiia ana na koa kaua lio o Suedena e Ilamuku Horn, e Kenerala Banner ame Lutanela-Kenerala Banditzen.  O na koa hele-wawae hoi o ka pualikoa kiai alii e alakaiia ana no ia e Barona Teuffel, a na ka Moi nohoi o Sakoni e alakai ana i kona mau koa.  A o keia poe koa Sakoni, aia lakou ma ka eheu hema o ka nee ana o na koa malalo o Gustavus.

 

        O ka nui o na koa Suedena apau ma keia hoonohonoho kaua ana, he 20,000, a o na koa Sakoni hoi, he 15,000, a ua like ia me 35,000, ko lakou nui.  O ka nui hoi o na koa Imeperiela, he 40,000.  Ua like me 5,000 ko lakou oi aku mamua o na koa o Gustavus.

 

        Ma keia hoomaka ana o ke kaua, aole i hololea loa ko Kenerala Tile manao no ka ae ana e hooukaia ke kaua mawaena ona ame Gustavus, oiai e kali ana ia o ka hoea hou mai he mau koa, he 12,000 ka nui, malalo o Kenerala Altrigner, a he poe Italia keia; a he mau la kakaikahi wale no koe, a hoea mai lakou e huipu me ia (Tile) aka, mamuli o ke koi ikaika loa o kona mau alihikaua, elike me Popenaheima, Furstenberg, ame kekahi mau Kenerala opiopio e ae, ua ae iho la ia e haalele i ke kulana ana i hoomoana ai maluna o ke kiekiena ma ke alo mai o ke kulanakauhale o Leipasika, he kulana hoi e hiki ole ai i na koa Suedena e aa e lele kaua aku.  Nolaila, ua nee mai la na koa Imeperiela ilalo o ke kula papu palahalaha o Bereitenafila no ka hoouka kaua ana mai i na koa Suedena.

 

        Aia mamua ponoi mai o ke alo o kona mau koa kahi kauhale o Podelwitz, a, aia hoi mahope aku o kona pualikoa, he elua mau wahi puu, a maluna o keia mau puu elua i hoonohonoho iho ai oia i kana mau pu kuniahi, he kanaha ka nui.  Aia hoi, mahope aku o keia mau kiekiena, he ululaau hihi-pea.  O ka eheu akau o na koa Imeperiela, e alakaiia ana e Furstenberg; ka eheu hema hoi e Papenaheima; a o waena e Kenerala Tile.

 

        Ua manao nae o Kenerala Tile, e hoonee wale mai no ia i kona mau koa a hoea i ke kahua palahalaha i makemakeia ai e kona mau Kenerala e nee mai ia me kona mau koa, me kona makemake no nae e kali a hoea mai o Kenerala Altringer me na koa Italia; aka, mamuli o ka Pupuahulu ame ka wikiwiki ino loa ana o Papenaheima, ua onou koke ia na koa Imeperiela iloko o ke kaua.

 

        I mea hoi e hoea aku ai na koa Suedena ma kahi e hiki ai ia lakou ke haawi aku i ka lele kaua ana i makemakeia ai e ko lakou alii, he mea pono ia lakou ke a'e aku ma kela aoao o kahi muliwai o Loder.  Ma ka wa a lakou i nee aku ai no ke kau ana ma kela kapa o ua wahi muliwai la, ia wa i nonoi aku ai o Papenaheima ia Kenerala Tile, e ae mai iaia e lode kaua mai oia maluna o na Suedena e nee aku ana.  Ua ae mai la hoi o Kenerala Tile i keia noi a Papenaheima me ka olelo ana mai nae iaia, e lele kaua mai oia me 2000 poe kaua-lio wale no, ame ke kauoha pu ana mai hoi iaia aole pono ia e hooulu i ke kaua huliamahi ana o na aoao kaua elua.  Nolaila, ma ka wa o na koa Sekotia malalo o Sir James Ramsay i nee aku ai a kau ma kela kapa o ka muliwai, oia ka wa a Papenaheima i lele mai ai me kona mau koa kaua-lio maluna o na Sekotia.

 

        Ua elieli iho la hoi kulana a na koa Sekotia ia wa ma kahi a lakou i a'e @ku ai, a halawai aku la lakou me ka wiwo ole me na koa kaua-lio o Papenaheima.  Ua ku aku la ka lakou mau maka ihe ma na umauma o na lio kaua o ko lakou mau enemi, ua poha aku la na leo kani uuina o ka lakou mau pu, me ka luai ana aku i na elele ahai make maluna o na enemi.  Mahope iho hoi o kekahi hoouka kaua hahana loa ana mawaena o na koa Sekotia ame na koa lio o Papenaheima, ua kuemi hope aku la ua Kenerala nei o na kaua lio Imeperiela, me ke puhi ana @ kahi kauhale o Podewitz.

 

        Mamuli hoi o ka @a ia ana o ua wahi kulanakauhale la e ke ahi, a punohu ae la kona uwahi, e hoopouli, a e hoopoeleele ana i ka lewa, ame ka iliwai e ikeia mai ai na koa Sekotia e na koa Imeperiela, mahope aku o ua wahi kauhale pau-ahi nei, ua lilo iho la ia punohu uwahi ame ka a ia ana o ua wahi kauhale nei, i mea waiwai nui no na koa Sektia, oiai mamuli oia po ana i ka uwahi mawaena o na pualikaua elua, aohe ike aku o kahi i kekahi, ua pau loa aku la na koa Sekotia i ke kau ma kela kapa o ka muliwai, a hoomaka koke iho la lakou i ka hoonohonoho ana i ko lakou kulana kaua aka, aia na poka o na pukuniahi a na Auseturia ke haluku makawalu mai la maluna o na Suedena.

 

        O ke kulana hoonohonoho kaua a na koa Suedena, he okoa iki ae no ia i ka na koa Auseturia.  O ka hoonohonoho ana o na koa kaua-lio o na Auseturia, aia ia ma ka puuluulu hookahi; aka, o ka na Suedena hoonohonoho ana i ko lakou poe kaua lio, ua okomokomoia na regimena oia poe koa ma kela ame keia mau regimena koa hele-wawae.  O ka mahele koa waena o na Suedena he poe koa laau ihe ia me na ko'i kaua.  A mahope mai o ko lakou laina mua he puali pu-kaa, alaila, o na koa kaua lio mai e kakoo a e kokua ana i na koa laau ihe.  Ua hoonohonohoia hoi na koa pu kau poohiwi ma kela ame keia mahele o na koa laau ihe>

 

        Ma ka wa i hoea aku ai o Papenaheima, me ka piha inaina ame ka huhu, i kona kahua hoomoana o kona wa ia i haawi koke aku ai i ke kauoha i kona mau koa kaua lio apau e lele kaua mai maluna o na koa Suedena, a ma ia wa hookahi nohoi, ua lele kaua ae la o Kenerala Furstenberg, me ehiku legimena kaua lio maluna o na Sakoni.

 

        No keia poe Sakoni, aole no i hilinai a paulele loa ka Moi Gustavus no ko lakou kupaa a wiwo ole ma keia kaua ana, nolaila, ua hekau aku la kona mau kiai makaala loa ana ma ia wahi i lele kaua ia ae ai e Kenerala Furstenberg.  O ka ua Moi Suedena nei i noonoo nui ai, oia kona ike ole ana aku i kona mau koa poonoi e owiliia ana iloko o ka pioo nui ina e hoauheeia ana na koa Sakoni.  Me keia manao ku aku la i ke au o ke kaua i amioia aku ai ua poe koa Sakoni la.

 

        Mamuli o ka ikaika launa ole o na lele kaua ana ae a na koa lio o Kenerala Furstenberg, me ka anai pu ana mai hoi o na kipoka ana a na koa helewawae ame na koa pu-kaa o na Auseturia, ma ke alo ponoi mai o na koa o ka Moi o Sakoni, ua auhee aku la lakou me ka huikau nui ame ka pioo.  O ka mua loa i haalele iho i ke kahua kaua oia ka Moi.  Ua holo aku la ia me ka hoomaha ole o kona lio a hoea i Torgan, a iloko wale no o 20 minute ka loihi o ka wa i kaua ai na koa Auseturia me ua poe koa Sakoni la, ua hoauheeia aku la lakou, me ka uhai loloa ia ana aku e na koa kaua lio o Furstenberg.

 

        I keia wa i olino ae ai ka hauoli ma na onohi maka o Kenerala Tile, oiai ua ike iho la ia, ua hoauheeia aku la na koa Sakoni, a ua like ia me ka hapalua holookoa o na koa apau o ka Moi Gustavus, a no ia kumu wahi a ua Kenerala Auseturia nei i hauoli iho ai, ua loaa iaia he 2 koa e paio aku ana ia 1 koa o na Suedena.

 

        Aka, oiai i loaa ai ia Furstenberg ka lanakila maluna o na koa Sakoni, he okoa ka mea i loaa ia Kenerala Papenaheima, iaia i lele kaua mai ai mawaenakonu o na koa o ka Moi Gustavus.

 

        Ma ka wa i lele kaua mai ai o Papenaheima maluna o na koa Suedena, e ku aku ana keia poe koa me ka lakou mau laau ihe oolea e paa ia ana e na lima pukani i hooniia e na puuwai wiwo ole a makau ole hoi.  Ma ia wa hookahi nohoi, e pa mai ana he uluulu makani ahiu me ka ikaika loa, me ka halihali pu ana mai hoi i na punohu lepo a poi pu mai la maluna o ua poe koe Suedena nei.  Po ka lewa i keia mau punohu lepo, aohe ikeia aku o na koa kaua lio Auseturia e na koa Suedena.  Aia wale no ko lakou hoomaopopo ana, a hiki wale no i ka hookui pu ana o ka lakou mau makaihe me na umauma o na lio o ko lakou mau enemi.

 

        Ehiku manawa a Papenaheima i lele kaua mai ai maluna o na koa Suedena, ehiku manawa ia i hookumi hope ia aku ai ia, a o ka hope ua hoauheeia aku la kona puali kaua lio me ko pioo nui.

 

        Ma ka wa i auhee aku ai o Papenaheima, oia hoi9, ka wa i hoauheeia ai na koa Sakoni, oia ka wa a ka Moi Gustavus i onou aku ai i kona mau koa apau maluna o na koa o Papenaheima me ka ikaika loa, oiai hoi o Tile ame kona mau koa e alualu ana i na Sakoni.

 

        Ma keia lele kaua ana a na alakai nui elua o na pualikaua elua, e kue ana i kahi ame kahi, ua ikeia ka noiau like o ua mau alihikaua poo la, oia hoi, ma ko Kenerala Tile onou ana ae i kona poe koa apau e anai i na koa Sakoni, oia kona hoopalupaku ana, a anai holookoa ana 'ku hoi ia lima kokua ikaika o kona hoa paio, a kaawale mai ke kahua kaua aku, a ma ka wa e kinaiia ai e ia ka ikaika kaua o na Sakoni, oia kona wa e huli hope mai ai a lele kaua mai maluna o kona hoa paio oiai hoi o Papenheima e hoouka kaua ana me na Suedena.

 

        Ua ike ka Moi Gustavus i keia kulana hoonee kaua o kona hoa paio, nolaila, i kona ike ana i ke auhee ana o na koa kau lio o Papenaheima, oia kona wa i hoonee koke, aku ai i kona mau koa apau e anai a e hoopalupalu loa i ka ikaika kaua o na koa kaua lio o Papenaheima, elike la nohoi me ka Kenerala Tile e hana la i na Sakona.

 

        I ka hala ana o hapalua hora okoa o ke kaua ana o na welau kaua elua, ua hoauhee ino loa ia aku la o Papenaheima e, Gustavus, a ua pau ka manaolana e loaa ana he kokua ikaika mai iaia mai.

 

        Ua hoounaia ae la hoi he ekolu mau regimena e kokua ia Ilamuku Horn ma ka eheu hema, kahi hoi i haaleleia iho ai e na koa Sakoni.  Ma ka wa no i loaa ai he kuene pono ana i na regimena koa hou i hoounaia aku ai no ke kokua ana ia Ilamuku Horn, oia no ka wa i huli hoi mai ai na koa kaua lio o Furstenberg, me ka haaheo nui, a lele kaua mai la maluna o na koa laau ihe o Ilamuku Horn.

 

        Ua oni paa iho la hoi keia poe koa ma ko lakou mau kulana, elike me ka mea i hanaia e ko lakou mau hoa mawaena pono o ko lakou kulana kaua.

       

        He eono papa ka manoanoa o na koa Sekotia me na pu kau-poohiwi.  O na papakoa ekolu mamua, e kukuli ana lakou ilalo:  o na papa koa ekolu mahope mai e ku ana iluna.  A o keia mau papakoa eono e ki like ana lakou i ka lakou mau pu maluna o na koa kaua lio o Kenerala Furstenberg, a na ia mea i hookuemi hope aku ia lakou.

 

        O kekahi kumu paha nana i wawahi i na koa kaua lio Auseturia, oia ke ano lou loa o ke kulana kipu ana a na koa Sekotia, oia hoi, ke, kipu papa ana ma ka wa hookahi.

 

        I keia wa i hookuemi hope ia ai na koa o ke Kenerala Imeperiela, oia ka wa i lele kaua ia mai ai lakou e ka Moi Gustavus me kona pualikaua lio, mahope iho o kona hoolilo ana i na koa o Papenaheima i mea palupalu loa a nawaliwali.

 

        O keia lele ana mai la a ka Moi Gustavus maluna o Furstenberg, ua lilo ia i mea e hiki ole ai i ua alihikaua Auseturia nei ke ku a paio mai i na aoao paio e lele kaua pu-lua aku nei maluna ona, a nolaila, ua hoauheeia aku la ia.  Aka, ma keia wa no i hoea mai ai na koa hele wawae, malalo o Kenerala Tile.  O ke kani paapaaina o ka lakou mau pu, i huipuia mai hoi e na leo nakolokolo o na pukuniahi o na aoao elua, ua puko ae la ke ahi okooko enaena o ke kaua mawaena o na aoao elua, mahope iho o ka hoauheeia ana o na koa Sakoni e na Auseturia, a o na koa kaua lio hoi o Papenaheima, e na koa kaua lio o ka Moi Gustavus.

 

        Oiai keia kulana kaua e hooneeia ana mawaena o na aoao elua ia wa i nee mai ai na koa Suedena o ka mahele kokua, e kakoo mai i ka laina koa mua o na koa Suedena e paio wiwo ole ana me na Auseturia.  Oia nohoi ka wa a Sir John Hepburn i alakai aku ai i ka Puali Omaomao o na koa Sekotia.  O ka Regimena o Haku Ria mamua loa, a mahope aku ka m ahele koa o Konela Munero, a nee pololei aku la laua no ka puali koa Auseturia e ku mai ana me ka nahaha ole.  Aia na koa pu-kau-poohiwi mamua, a mahope aku hoi na koa laau ihe.  I ka nee ana o keia poe koa a kokoke i na Auseturia, oia ka wa i wawahi laina ai na koa pu kau poohiwi, a ma ko lakou mau kowa i nee aku ai an koa laau ihe me ka holo ana, a ka moe aku la na wini o ka lakou mau laau ihe imua o na koa Auseturia, oiai hoi na koa pu kaupoohiwi i hahai aku ai i na koa laau ihe, me na laau newa ma @ko lakou mau lima.

 

        Ma keia hoonee kaua ana, ua hakoko lima maoli na aoao elua, me na pahi, me na newa, me na ihe.  Iloko o keia kaua ana, ua oili pulelo aku la na koa Sekotia mai waena aku o na koa helewawae o na Auseturia, a holo pololei aku la lakou no na auwaha eli, no kahi hoi e kiaiia mai ana e na koa hapa, Auseturia, a he poe koa puka@ hoi lakou.

 

        Oiai ke kaua e hooukaia ana me ka hahana loa ma ke kula papu, aia hoi, ua huli ae la na koa kaua lio Suedena na lakou i hoauhee aku na koa kaua lio o Furstenberg mai ke kahua kaua aku, a lele kaua mai la lakou maluna o na koa Imeperiela e paa ana i na pukuniahi maluna o na kiekiena elua.  Ua lawe pio ia ae la ia mau wahi, ua pau iho la na koa Auseturia e kiai ana ia mau pu i ka lukuia.

 

        Ia wa, me ka eleu loa ua hoohuliia mai la keia mau pu maluna o na koa helewawae Imeperiela, a kaa pono iho la lakou mawaena o na'hi elua - ma ke alo aku nei na koa laau ihe o Suedena, a mahope mai hoi na poka pukuniahi ponoi no a lakou - a no ia mea ua auhee aku la na Auseturia mai ke kahua kaua aku.  Ua alualu aku la na koa Suedena me Sekotia i ua poe Auseturia la a hiki wale i ka uhi ana mai o na eheu o ka molehulehu.  Mai oi loa aku ka nui o na poino e loaa maluna o na Auseturia, ina aole i uhi pu ia ke kahua kaua e ka pouli a ka lepo ame ka uwahi.

 

        O ka nui o na koa Imeperiela i make

 

(E nana ma ka aoao 4.)

 

Hela ame Keia.

 

HOOLAHA A KE KOMISINA ALA

LIILII ME PONO WAI.

 

        Oiai, ua waiho mai io Ahmoehiona he palapala hoopii e kue ana ia Pa@ Shaw o Lahaina, Maui, e hoopii ana iaia no kon kukulu ana ame ka hoomau ana kekahi palaau e ku olokea ana mai kahi aoao a kahi aoao o ke Alanui Nui ma Lahaina i oleloia ae nei, ma keia ke hoolahaia aku nei, e hooloheia ana keia hoopii ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, ma ka Poaono, Mei 13, 1899, hora 10 A. M., a ke hoolahaia aku nei ka poe apau i kuleana i ka pono alanui e hele mai a e hooiaio i ko lakou mau kuleana, a i ole ia, e hooholoia no me ka nana ole ia oia hiki ole ana mai o lakou.

 

        O ka pono alanui e koiia nei, aia no ia ma Waiokama, Lahaina, a e a'e aku ana, a e pili aku ana paha i na Kuleana o Makalaukalo, Mokuhinia, Kaleimoku, Kalama ame Kupalii.

                                                                HENRY DICKENSON.

Komisina Ala Liilii ame Pono Wai no ka Apana o Lahaina.

        Lahaina, Aperila 13, 1899.

2751-2t

 

HOOLAHA A NA LUNAHOOKOKAUOHA I NA POE AIE.

 

        Ke hoolaha aku nei ka poe no lakou na inoa malalo iho nei, ua hookohu pono ia mai lakou a ua hookupono ia hoi i poe Lunahooko Kauoha no ka Palapala Hooilina a Kauoha Hope loa a Hermann A. Widemann, o Honolulu mamua, a i make.  O ka poe apau he mau koi ka lakou i ua Waiwai la o ka mea i make i oleloia, ina paha ua paa i ka moraki a ano e ae, ke hoolahaia aku nei ma keia, e waiho mai ia mau mea i hooia pono ia me na hooiaio kupono ina e loaa ana, i ka poe no lakou na inoa malalo iho nei, ma ke Keena o F. W. Macfarlane ma Honolulu, iloko o eono mahina mai ka la aku o keia hoolaha, a i ole, e hoole mau loa ia aku no.

 

        O na poe apau i aie mai i ua Waiwai la ke kauohaia aku nei e hookaa koke mai i ka poe no lakou na inoa malalo iho nei, ma ke Keena o F. W. Macfarlane.

                                                H. R. MACFARLANE,

                                                F. W. MACFARLANE,

                                                J. M. DOWSETT.  

Na Lunahooko Kauoha o ka Palapala Kauoha a Hermann A. Widemann.

2748-4t

 

HOOLAHA MAHELE PUKA.

 

        E ukuia ana he Mahele Puka i na Lala o ka Hui Hawaii Kuai Aina (Kaupalenaia) ma ka Umi Pa-keneta no ke Dala Hookahi ma ka Poakahi, Mei 15, 1899, ma ke Keena o W. C. Achi & Co.; a e paa ana na Buke o ka Hui no ka hoopuka ana i na Mahele mai Mei 10 a hiki i Mei 15, 1899.

                                                JESSIE MAKAINAI,    

                                                                Puuku o ka Hui.

        Honolulu, Aperila 3, 1899.

2749-1m

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

 

        Ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono i ka waiwai o kona kaikuaana, James R. Renton, o Hamakua, mokupuni o Hawaii, i make, a ke hoike ia'ku nei ka lono i ka poe a pau ina he mau koi ka lakou i ua waiwai la @ e waiho mai ia mau mea i ka mea nona ka inoa malalo iho ma Honouliuli, Ewa mokupuni o Oahu, a i ole ia Henry Smith, ma Honolulu, ma ka Halehookolokolo, ma Aliiolani Hale, iloko o na mahina eono mai keia la aku, o hoole loa ia.  A o ka poe i aie i ka mea i make, ma keia ke kauoha ia'ku nei lakou e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho.

                                                GEO. F. RENTON,

Lunahooponopono Waiwai o James R. Renton, i make.

        Kakauia ma Honouliuli, Ewa, Oahu,

Maraki 27, 1899.                                                                                    2748-5t

 

HOOLAHA I KA POE AIE.

 

        Oiai, ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei i Lunahooponopono@ Waiwai no ka Waiwai o Hana Keoko, o Honolulu, Oahu, i make.

 

        Ke hoolahaia aku nei ma keia i ka poe apau e waiho mai i ka lakou mau koi i ka Waiwai o Hana Keoki i oleloia, i make, i hooiaio pono ia, ina paha ua hoopaaia ma ka moraki a ano e ae, i ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma Honolulu i oleloia, iloko o eono mahina mai keia la aku, a i ole, a hoole mau loa ia aku no lakou.  A o ka poe apau i  aie i ua waiwai la, ma keia ke kauoha ia aku nei e hookaa Koke mai i ka mea nona ka inoa malalo nei.

                                                ROBERT PARKER WAIPA.

Lunahooponopono Waiwai o ka Waiwai o Hana Keoki.

        Hanaia Honolulu, Oahu, Maraki 10, M. H. 1899                           6174-6m

 

 

Hoolaha Hooko Moraki

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI, MANAWA AME WAHI E KUAI AI.

 

        Madmuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia e Kapule (w) ame Paukeaho (k) ia David Dougals ma ka la 17 o Iulai, 1896, i kakau kope ia ma ke Keena Aina ma ka la 20 o Iulai, hora 9:45 A. M., ma ka Buke 163, Aoao 167, 168 ame 169.

 

        Ke hoolahaia aku nei e David Douglas, ka Mea Paa Moraki, mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike, oia hoi no ka hookaa ole ia ana o ka Ukupanee ame ke Kumupaa ma ka wa e hookaa ai, nolaila, ke hoolaha ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, ka aina i hoakakeia ma ua moraki ala, oia no na apana aina e waiho la ma Heeia, Mokkupuni o Oahu, a penei na hoakaka ana:

        1.  O kela apana aina apau ma Heeia i hooliloia mai ia Paukeaho (k) ame Kapule (w) ma ka palapala kuai a James Steward ame Mary Steward, kana wahine, i hanaia ma ka la hookahi no me keia oia no ka Apana 1 o ka Palapala Sila Nui Helu 1021.  Kuleana Helu 5530 ia Kauhane 2, Ili 1,715 Eka.

        2.  O kela mau apana aina apau loa e waiho la ma Heeia, Ili 1.7-100 Eka, oia no na aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 990, Kuleana 2162, ia Kalei (k), makuakane o Kapule (w).

        E hoolahaia aku ana no ke kuai ana ame ke kudala ana ma ke Keena Kudala o Jas. F. Morgan, Alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poalua, la 16 o Mei, 1899, hora 12 oia la no ka mea koho kiekie ana ma ka uku ana me ke dala Gula Amerika; ka hoolilo hana ana o ka Palapala Kuai ma ka aoao no ia o ka mea nana e kuai.

                                                                        DAVID DOUGLAS.

        Honolulu, Aperila 19, 1899.

        Aia ma kahi o Magoon ame Silliman na olelo hoakaka no keia mea.  Alanui Kalepa, e pili pu ana me ka Hale Leta.                                              2751-4t

 

 

KA HOOLAHA A KA MEA PAA MORAKI

NO KA HOOKO MORAKI

A KUAI AKU.

 

        Ke hoolahaia aku nei ma keia, mamuli o kekahi mana kuai ame kekahi mau mana e ae i paa maloko o kekahi moraki i hanaia ma ka la 28 o Mei, A. D. 1891, i hanaia e Jacob Markle ame Edzal markle ia S. Roght, i kopeia maloko o ke Keena Kakau Kope, Oahu, maloko o ka Buke 132, ma na aoao 221, 222, ame 223, i hoolilo pono ia mai e Cecil Brown, ka Lunahooponopono Waiwai a Kahu Malama Waiwai (Trustee) me ka palapala kauoha i hoopili pu ia a S. Roth, i make, i oleloia ae nei, ia George W. Farr, Kahu Waiwai (Trustee), ma kekahi palapala i kakauia ma ka la 19 o Aperila, A. D. 1899, a i kopeia ma ke Keena Kakau Kope i oleloia maloko o ka Buke -, aoao-

 

        Ke makemake nei o George W. Farr, Kahu Waiwai (Trustee), e hooko aku i ua moraki la no ka uhakiia ana o ke kumu aelike i paa maloko o ua moraki la, oia hoi, ka uku ole ia ana o ke kumupaa ame ka ukupanee ma ka wa e uku ia ai.

 

        Ke hoolahaia aku nei ma keia, mahope aku o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai ka la aku o keia hoolaha, e hoolahaia aku no ka waiwai i hooliloia mai a i paa maloko o ua moraki la, no ke kuaiia ana, a e kuai la aku nohoi ma ke kudala akea ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka Poaono, la 13 o Mei, A. D. 1899, ma ka hora 12 awakea o ua la 'la.

 

        Penei i hoakakaia ai ka waiwai e kuiia aku ana malalo o ua moraki nei:

 

        O kela apana aina apau e waiho ana ma ka n@ku o ke Awawa o Manoa, maloko o laila he Ili o Eono Eka, oi aku a emi mai paha, a i hoakaka pono ia maloko o kekahi ana i anaia e W. E. Rowell, he mea ana ina, ma ka la 23 o Okatoba, A. D. 1890, a penei na holo ana:

 

        E hoomaka ana ma kekahi kiko he 43 kapuai ke kaawale, a e holo ana Ak. 55 30' Kom. oiaio, mai kahi i hoomaka mai ai, a i hoakakaia maloko o ka Palapala Sila (Aina Aupuni) Helu 882 ia Theophilus Metcalf, oia hoi ma ka huina Ak. Hik. o ka pa pohaku e hoopuni ana ia Pilipili; alaila, holo Ak. 55 30' Kom. oiaio 491.6 ma ka pa pohaku e hookaawale ana i keia apana mai Wailele mai.  Ak. 6330' Kom. oiaio, 181 kapuai ma ka pa pohaku; Hem. 4 46' Kom. oiaio, 1102.5 kapuai; Ak. 41 40'

Hik. oiaio, 770 kapuai ma ke alanui, a aneane 40 kapuai mai ka pa pohaku mai, mawaena o Pilipili ame Puahia, a e aneane e holo kaulike me ia, a hoea i kahi i hoomaka ai; me na pono, na pomaikai, na mea i kukuluia iho a i paa maluna o ua aina la.

                                                        GEORGE W. FARR.

Kahu Waiwai, Waihona o ka Mea Paa Moraki.

        Na kumu:  Dala Kuike, ma ke Dala Gula o Amerika Huipuia.  I ka mea e lilo ai na lilo palapala.

        No na mea @ koe e ninau ia Robertson & Wilder, ma Lolo o ka Waihona o ka Mea Paa Moraki.

        Hanaia Honolulu, Aperila 20, 1899.

2751-4ts

 

Hoolaha Mana @ookolokolo.

 

ILOKO O KA AHA KAAPUNI, APANA

HOOKOLOKOLO EKAHI O

KO HAWAII PAE AINA.

Ma ka Hana o ka Waiwai o Elizabeth H. Robinson ame Isaac J. Robinson, he mau keiki oo ole.

 

        No ka mea ua waihoia mai he palapala hoopii e ke Kahu Malama Waiwai, S. K. Kane, e nonoi ana e kuai kudala ia ka aina o na keiki oo ole e waiho la ma Apua, Honolulu Oahu.

        Nolaila, ma keia ke haiaa aku nei ka lono i na poe apau i kuleana o ka Poalima, la 12 o Mei, 1899, hora 10 kakahiaka, ma Aliiolani Hale, Honolulu, Oahu, oia kahi ame ka manawa e hooloheia ai o ua palapala hoopii la, a e hoike mai lakou no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a ke Kahu Malama Waiwai.

        Honolulu, Aperila, 13, 1899.

        Na ka Aha:

                                                        J. A. THOMPSON.

2750-3t                                                            Kakauolelo.