Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 13, 9 April 1920 — Page 7
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
@@@@@ Hanohano, Esq., aloha nui @@@ E oluolu kou lokomaikai e hoo@@@ i na meahou o keia ekalesia e @@@@ i keia mau la.
@@@ ka noho ana o ka halawai o ka @@@ o na Wahine o ka Ekalesia o @@@ ka la 19 o Maraki, 1920, ua @@@ lokahi lakou apau loa e haawi @@@ mama no ka piha ana o hokahi @@@ o keia ahahui o ke ku ana.
@@@ hou ia na lu@anui o keia @@@@@@ no lakou na inoa oia keia. @@@ Ho, peresidena; Mrs. Lily M. @@ kakauolelo: Mrs. Alice Kahoe, @@@@; Mrs. Daisy Kalaaupa, @@ Moses M. Mashado, lunahooha@@@; Mrs. Alle Wong, hope luna@@@@
@@@@ kiai mai o na apana-Mrs. @@ Kahiapo ame Mrs. Kapalolo ko @@@; Mrs. B milikan ame Mrs. @@@ ko Paihiihi, Mrs. Holiona ame @@@ ko kuau, Mrs. Lily Ke@@@ Mrs. Haleaku ko Paia, Mrs @@@ Kekua ame Mrs. Wong to Puu@@ Mrs. L. Chong ko Wai @@@ Kahului.
@@@@na hana oka piha ma@@@ ke ohohia o na lala apau, ua @@@ mai na lala no lakou ka nui @@@ hoomakaia na hana me ka @@@ 116 L. H., ame ka pule a @@@ K. Kaaiakamanu. Heluhelu @@@ i ke kahu, Moses M. Kahiapo, @@@@ 14. Ka olelo paipai i paa @@@ manaoio i ka mana o ke Akua, @@@ akamai o ke kanaka. @@@@ D.K. Kaaiakamanu ka manao pai @@@ a ia Robert Nawahine kekahi @@@@ paipai kupono o keia kumu@@@ ka maikai ame ke kahu; a ia @@@malamaia ai ka pule hoolaa i na @@@ o keia makahiki, mai ia D. K. Kaaiakamanu mai; alaila hookuuia @@@ halawai me ka himeni aono 163 @@@ ka pule a ke kahu.
@@@@ o keia manawa i malamaia ne @@@@ mama no na mea apau loa. @@@ lawa a piha i ua mea maikai, @@@ pu mai no na lala o ka ahahui. @ makuakane o Paia. Ke haawi nei keia makapeni i ke @@@ i na keiki oniu hua metala, @@@@ Me ka haahaa,
Mrs. Lily M. Kepoo.
Kakauolelo
KO MAKOU HANAU MUA UA HALA
M@ Sol. Hanohano, Aloha kakou:-E @@@ mai hoi oe no makou kekahi wahi @@@ o ka elele a ka lahui, o ia hoi @@ Napepa Kuokoa, nana hoi ia e ahaʻi @@@ na ale hanupanupa o ka moana @@@ aku i ka aina hanau no kela poo@@@@ e kau ae la maluna.
I ka @@@ 4 o ke ahiahi Poaha o ka @@@ keia mahina i panaho mai ai ko @@@ hanaumua i keia ola ana, oia @@@ o Becky Kaaeae, a waiho iho la ia @@@ na pokii, kona kaikoeke hooma@@@wanai ame na keiki i hooneleia i ka @@@ e uwe kanikai aku nona ma keia @@@ o ka muliwai eleele o ka make.
Ua hoakaka mua no ka Buke Nui no @@@ mai no oe, a e hoi hou aku no @@@ lepo.
He elua wale no pule o kona kaa @@@ i ka maʻi a pau ae la kona @@@ i ua ea huʻihuʻi o keia ola aua.
Ke haawi ae nei makou i na hoomaikai palena ole i ko kakou makua ma ka @@@ oiai nana no i hana mai a nana @@@@awe aku la.
E Lahaina i ka malu ulu o Lele e, ua @@@ maalo ana o ko makou hanau@@@ ma kou mau alanui, a haʻo pu no @@@ ka pulu ana o kona papaline i na @@@ ua liilii o ka aina hanau.
@@ oukou e na makamaka ame na hoa @@@ i jui pu mai me makou iloko o ke @@@@@, ke haawi aku nei makou ka @@@ i na hoomaikai palena ole ia ou@@@ na bo-ke pua a oukou i haawi @@@ ai no ka hoohiwahiwa ana i ko ma @@@ hanaumua.
Maluna ae o na mea apau, ke pule @@@ makou i ke Akua mana loa, Nana @@@ a malama ia kakou, a nou e Mr. @@@ponopono ahonui ko makou aloha. O makou iho no ka ohana.
KOLIKOLI KAAEAE
MAS. ISAAC KAAEAE
MRS. VICTORIA K. KAAEAE
MRS. ANNIE NAKOOKOO
Makamea St., Mar. 16, 1920
HE HOOMAIKAI NUI.
@@ Solomon Hanohano, Aloha nui @@@@@oko o Kristo Iesu, ka mea nana @@malumalu mai i ke ola kino iloko @@ ke ao nei.
Maka la 14 o keia mahina i malama @@ Keawalaʻi i ka hoike Kula Sahati @@@@ ua haawi mai o Rev. G. M. @@@lena me kona ohana i kana ko @@@ K.S. ame C.E. me ahamele o @@@@ keia huahelu he umi dala. @@@ aloha Kristiano iloko o ka ke @@@hana, pela na K.S. ame C. E. o @@@ ame Kihei o ka mahele - o @@@@ Hema, na hoahanau o ka @@@ o Konuaula, Mokupuni o Maui, @@@maikai he nui, no ka mea o ko @@@ hanau no keia, maanei no oia @@pula ai i ka olelo a ke Akua, @@@makou e hoouna pu aku nei i ka @@@ o Kahikinui, me ka makani @@@ o Honuaula, e hui pu aku me @@@@ o na pali hauliuli o Kekolau. @@@ aloha i kona ohana ame na hipa @@@kihapai no ka mea o Iehova ke@@@waena o ko kakou noho kaawale.
@@@aku i ka makou hoomaikai @@@ke Akua e puunaue i ke aloha ilo@@@ ke kakou ola ana, a i ka Lunahoo@@@ me kona mau limahana.
@@@makou iho no na komite.
MISS HILILIA P. POEPOE,
MISS HAEHAE KUKAHIKO,
MISS E.N. PAKE,
KAHI KENOLIO.
REV J.S. POEPOE.
HALAWAI AHAHUI EUANELIO MOKUPUNI O MAUI, MOLOKAI AME LANAI, HOOMANA NAAUAO.
@@@ ana ka Ahahui Euanelio, Mo@@@@ o Maui, Molokai ame Lanai, o @@@mana Naauao o Hawaii, ma ka @@@@ o ke Kupai@naha oʻ ka Malania @@@ Kaunakakai, Molokai, ma ka @@@ Apelila, 1920, hona 6:30 p.m.
@@@, e makaala mai na lala apau i @@@ i ua aha la, me na makaukau @@@@ E hana noi i na hoike piha, mai @@@@ ahiki i Maraki 31.
@@@ kauoha a ka Peresidena Mo@@@
J.R. BURROWS, KAKAUOLELO
KA MAUA KAIKAMAHINE ELIZA-BETH KEAUPUNI UA HALA.
Mr. Solomona Hanohano, Aloha nui kaua:-Ke noi aku nei maua ia oe e olulu mai oe i kekahi wahi kaawale o ka kakou wahaolelo, i ike mai ai na makuakane ame na makuahine, ame na kaikunane, na kaikuaana, na keiki, e noho nei mai Hawaii a ka welo ana a ka la i Lehua, o ia hoi keia:
Ua kii mai la ka make i ka maua mau kaikamahine ekolu a lawe aku la i ka mahina hookahi ame hookahi kuku i lawe like ia aku i keia mahina. O ka maua kaikamahine elua, Elizabeth Keaupuni, i ka la 3 o Maraki; ua piha iaia he 25 makahiki; ua mane ia oia ia Joseph Kelenohi; he kaikamahine maikai a malama ia maua na makua, he loko maikai i ka lehulehu.
He hoahanau no ka ekalesia o Pukaana, he haumana kula Sabati.
Noka maua kaikamahine ekahi Annie Keaupuni, ua kii mai la ka make iaia i ka la o Maraki; ua ma@eia oia ia Isaac Kamekona. He kaikamahine maikai, he malama ia maua na makua. He hoahanau no ka ekalesia o Pukaana a he haumana Kula Sabati no hoi no ia ekalesia. Ua noho oia ma Honolulu, ua komo aku i na hana Kula Sabati ma Maluhia, Kawaihao, a ua ino mai i, ko lakou Kula Sabati he kiaha @ala, a ua paʻiia lakou i ke kii, he 14 kolakou nui, a o ia kii eia ia maua ko lakou mau makua, he pine umauma ia kii na maua e paiauma aku ma keia aoao me ka minamina nui.
No ka maua kaikamahine ekolu, Esther Keaupuni, ua kii mai la ka make iaia i ka la 8 o Maraki, 1920, ua piha iaia he 15 makahiki; he kaikamahine maikai, he oluolu ia maua ame ka ohana ame na mea apau e hele mai ana i ko makou home. O kana hana maa@au i na Sabati apau, he malama haʻepule, he huki pele oia no ka halepule ma Honaunau-uka, o ia hoi o Ponomau Hou, kekahi hapa o Pukaʻana.
Ua kii pu mai la ka make i ko lakou kuku, John Kahalelepo, a lawe aku la i ka la 8 o Maraki, 1920, a ua piha iaia he 65 makahiki; he hoahanau no Pukaana.
O keia mau kaikamahine ekolu he punahele lakou na ko lakou unele, O. M. Kekuewa, ame ko lakou aunty Lily. He hoolohe i ko laua leo; hema ko laua home ia lakou.
E Lota K. Kauwe, ua nele oe i na haumana Kula Sabati ma Ponomau Hou; ua kii mai la ka make i kau mau haumana punahele, haule ole ia oe i na Kula Sabati apau, au e kaʻihele ai i ka pono o ka uhane me na kaikamahine a kaua. Walohia wale!
E Hale o Keawe o ka muʻo launui opiopio, aloha ia wahi a ka maua mau kaikamahine e nanea ai, ka waiho ae a ke ahi papa hone a na kolea i ka ehu a ke kai; alohi ia kai anoni me ka wai; aole oukou e au hou ana ma ia mau wahi; auwe ka maua mau lei a! Maikai wale oe e Puu o Kau, ku kilakila nei i ka ihuwaa a ka wai o Kapuai, i ka pueone, ia one a na lei o maua e walea ai; auwe no hoi oukou a!
Aloha e ka uka o Lokoulu o ka kone a ka pele o Ponomau Hou, o ke kiionioni o Kalawina Hall, kahi a na lei a maua e holoholo ai, aloha wale, a ua waiho iho oukou ia mana ko oukou mau makua ame ko oukou wahi pokii, e paiauma aku ma keia aoao.
Ke uwe aku nei ko oukou wahi pokii e kuaana ma e owau wale ana no ka koe! E kuaana ma e!
Ua hele eku lakou me ka lakou kumu Kula Sabati Lota K. Kauwe i ka hoike Kula Sabati ma Napoopoo i ka mahina o Ianuari, 1920, o ka lakou ha na hope loa ana ia i ka pono o ka uhane a hoi aku la i ka opu ka honua. Manaonao wale, aloha ino! Ke noi nei maua i ka Makua e kiola ae i ka pohaku e kau noi nei maluna iho o maua, amene.
@@HAS. PAWAI,
MRS. KEAUPUNI PAWAI.
KA MAUA MOOPUNA ALOHA S.K. KALUE UA HALA.
Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha oe:-E oluolu mai kou ahonui in a he wahi kaawale kekahi o ka hiwahiwa a ka lāhui, no ka maua puolo waimaka a ke aloha e kau ae la maluna, a nana hoi ia e ahai mama aku i ka lohe i na kini lehulehu o ka maua moopuna e noho ana mai ka la hiki ma Kumukahi, a ka welona a ka la i ka ilikai o Lehua. Oiai ma ka liula ahiahi Poalua, Feb. 24, 1920, i kipa mai ai ka anela o ka make a lawe aku la i ka uhane ole o ka maua moopuna i aloha nui ia, ma ka home o ko maua mau puluna, Mr. ame, Mrs. Marie Apu, ma Wainiha, Kauai.
Ua hanau ia ka maua moopuna aloha i hala aku la ma o ma Haena, Kauai, i June 27, 1919, mai ka puhaka mai o ka maua keiki aloha Samsom K. Kalue me Edith Peleaumoku, kana wahine, me maua no oia no na mahina ekolu a oi, no ka make ana ka maua keiki kona papa, ua hoi aku la kona mama no ka home o kona mau makua me ka lawe pu ana aku i ka maua moopuna, a ma ia home no oia a hala aku la.
O ko maua mau kuko ana, no ka puka o ka inoa o ka maua keiki maʻo kana keiki la, eia ka e ko ole ana; no ka mea, ua kii mai la no ka mea nana i haawi mai e hoomaikai ai kona inoa. O ka maua moopuna aloha i hala aku la, ua pau pono na helehelena o kona papa maluna on a, a maua i noonoo iho ai, ua ola no na la kanikoo ua loaa ka moopuna.
Oiai kona wa imua o ko maua alo, he kino ikaika kona no ka mea, he nui ka waiu o kona mama, aka i kona kaawale ana aku mai ko maua alo aku, ua hanaiia i ka waiu @ia, poi me uala, ka ai kupono ole no kona kino opiopio, aka no ke kino i loaa na mahina mahuahua, aka, ua hala no ka maua keiki, ka heleuma nana i paa mai ka moopuna i ko maua alo, aohe hana hiki ia maua ke hana aku. Aka, o ke aloha me ka minamina, iloko no ia e nu ai. Luuluu Hamina, iloko no ia e nu ai. Luuluu Hanalei i ka ua nui, kaumaha i ka noe o Alakai.
Ma keia ke haawi aku nei maua i na hoomaikai piha i na ohana me na hoaloha i ala pu mai no ka makena pu ana no ka maua moopuna ma wainiha mo Haena, pela me na makana pua, me ka poe eli lua, no oukou apau ka maua mau hoomaikai puha, a ua ka makua ko kakou Akua e pahola iho i kona aloha maluna pakahi o kakou.
O ka panina o ka maua hoomaikai maluna ia ou e ka Lunahooponopono.
O maua iho no me ka luuluu,
JNO. KALUE
MRS. KAMAUNU KALUE.
Haena, Kauai, Mar. 15, 1920
KUU MAKUAHINE SARAH KUAHUA DAVIS, UA HALA
Pono hoi ke hoomanao,
Ma ka makahiki nei,
Kii mai paha o Iesu
Ia kakou e hele ae;
Pomaikai ke makaukau
E haalele i keia ao,
A pii aku ihuna e,
Me Iesu e noho pu.
Mr. Sol. Hanohano, Aloha oe a nui:-E oluolu mai hoi oe e hookomo iho ma kekahi wahi kaawale o ka Nupepa Kuokoa, no kaʻu wahi puolo o ke aloha e kau ae la maluna, kuu makuahine, Sarah Kuahua Davis, ua hala.
Ma ka wanaao o ka Poakolu, Maraki 17, 1920, ua kipa ae la ka anela o ka make ma ka home oʻu mau makua, a lawe aku la i ka hanu ola o kuu makuahine Sarah Kuahua. Aloha wale!
Ua loaa oia i ka nawaliwali no na makahiki i kaahope ae nei. me ka hoomanawanui mau i na ipea o keia nohoana, a hoi aku la ka lepo i ka lepo, a o ka uhane me ka mea nana ia i hana mai.
Ua hanauia kuu makuahine ma Pokii, Kekaha, Kauai, iloko o ka mahina o Iulai, la 3, 1855, mai kona mau makua, Mr. ame Mrs. Kuahuanui Wahapuu o Niihau.
Ua piha no iaia na makahiki he 65 me na la keu o ka hanu ana i na ea huʻihuʻi o keia noho ana. Ua hoohuiia oia ma ka berita o ka ma@e me Mr. Sam Davis ma Laie, Oahu, iloko o ka makahiki 1876,; ua loaa mai ko laua puhaka mai na keiki he nui, a he ekolu mau keiki e ola mai nei i keia manawa, elua keikikane a he hookai kaikamahine, aia no lakou apau ma Honolulu.
Ua hoikeia mai no hoi ka make o kuu makuahine ia maua nei ma ke telepona, a ua holo aku maua me ke aloha poinaole nana, no ka ike hope ana i kona kino puanuanu.
O kuu makuahine i hala aku la, o kuu ohana ponoi ia o ka aina aloha o kuu mama, a ua waiho iho oia i ka nui o ka ohana ma hope nei, me na hoomanao mau ana nona.
Ia oe e Niihau kuu auna hanau e, aole o mama Kuahua e hehi hou ana i kou paemoku, ua hoi aku oia ma kela ao; e Kii e, aole o mama Kuahua e hoea hou aku aua ma kou mau aekai aloha. Ia oe e Nonopapa, ua pau ko mama Kuahua maalo hou ana ma kou laeone nane. E papa Kaina e, aole oukou e ike hou ana ia mama Kuahua, ua nalo kona helehelena no ka manawa mau loa. Ua pau ko mama Kuahua ike ana i ka luhi keia ao inea, ua kuu ka luhi, oiai he nohona keia i piha me na luuluu o na ano apau, a pela auanei kakou e hoomanawanui mau ai ma keia noho ana.
He hoahanau kuu makuahine no ka Euanelio o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei, a moe aku la. Ua waiho iho oia i kana kane aloha me ua hoomanao mau ana nona, oiai o laua wale iho oia i kana kane aloha me ua hoomanao mau ana nona, oiai o laua wale iho la no, a haalele mai kuu makuahine i keia ola ana. Auwe no hoi ke aloha. Aole no hoi au i maopopo mua i ka nawaliwali o kuu makuahine, i hiki ai iaʻu ke haawi aku i kaʻu mau kokua aua, eia ka auanei he nawaliwali no keia e haalele mai ana ia ma kou.
Ke haawi aku nei au i kaʻu mau hoomaikai aua i kaohana ame na hoaloha i kumakena pu me aʻu, oiai ke kino o kuu makuahine e kau ana, pela me na makana boke pua i laweia mai, me oukou ka mahalo a nui, a na ka makua ma ka lani e hoopomaikai mai ia oukou.
Ke haawi pu aku nei maua ia oe e Bro. John A. Kealoha, i na hoomaikai ana he nui, oiai ua lawe aku oe i ke koʻikoʻi o na hooponopono ana o kuu makuahine ma kou mau aoao apau, a ke pule nei au na ke Akua e hoomaikai mai ia oe me na pomaikai he nui.
Ua hooholo iho maua e hoounaia i hookahi o keia hoalohaloha i ko maua makuakane i hooneleia i ka wahine, Mr. Same Davis, a ke komo pu aku nei au me oe, no ke kauikau ana no kuu makuahine aloha, a na ke Akua e lawe aku i na luuluu apau mai ia oe aku, a me ka ohana no apau, a pela auanei oia e hoopomaikai mai ai ia oukou apau, ma ka inoa o Iesu Kristo, Amene.
Owau iho no me ka naau o ke aloha no kuu makuahine aloha.
MRS. ESTHER N. MEDEIROS,
LOUIS J. MEDEIROS.
Maraki 26, 1920.
HE HOALOHALOHA.
Mr. S. Hanohano, Aloha oe:- E oluolu oe e hoike ae ma kau hiwahiwa i keia meahou kaumaha, i ike mai ai na kini ame na makamaka o kaua.
Ma ka Poaono, la 20 o Maraki, 1920, i haalele mai ai o B.H. Keliiheenalu i keia ola ana, maloko o ka haukipila o Waipahu, he kamaaina oia no Kohalaloko, me ka ike ole mai o kana mea aloha iaia, oiai aia like no laua maloko o ia haukipila like, kahi i waiho like ai, iloko o ka nawaliwali, a ma ka Poaha, la 25 no o Maraki, 1920, hona 2 a.m., make aku la kana wahine, oia o Mrs. Ane Keliiheenalu.
Nolaila, ua kaa ko laua hooponopono ia ana malalo o na hoahanau ame na lala o ka Ahahui C. E. o Kahikuonalani, ame ke kokua pu ana mai o na haku mahiko o Waipahu, ame ka Ahahui o Kaahumanu.
Nolaila, ua ili iho maluna o makou na hoahanau ame na haumana Kula Sabati ame na lala o ka Ahahui C. E. o ka Ekalesia o Kahikuonalani, Ewa, ke kaumaha ame ka luuluu ame ka minamina ame na waimaka nunui o ke aloha e hanini ana, me ka naau mokumokuahua no ko makou mau makua o ko makou ekalesia, aʻhe mau koo ikaika no na hana a ko laua Haku aloha.
Mai ko laua komo ana i keia ekalesia ahiki i ko laua moe ana aku la, aole laua wa i nele ai, ko laua kakoo ana i na hana o ko laua ekalesia, ame ke Kula Cabati ame ka Ahahui C. E.
Nolaila, ma o ko makou mau komite la, ke komo pu aku nei makou me ka laua hunona ame na moopuna, ma ke kanikau pu ana no koua mau makua, a kupuna hoi no na moopuna liilii i hooneleia i ke kupuna, i haalele mai i keia ola ana, a hoi aku la me ko laua Haku aloha, ma kela ao ma o.
Nolaila, e hoouaniia ka inoa o ko kakou Haku Iesu Kristo, he malu ma ka honua, he aloha ia kakou, ʻAmene.
REV. W. KAMAU,
JAMES J. KAPEPA,
MRS. MARTHA KEALA,
P. K. KAPONOOKALANI
Komite
KE AU KAHIKO O HAWAII NEI.
PALAPALA 1.
HOOMAKAUKAUIA NO KA AHAHUI PONOKOHO-PALOKA O NA WAHINE O MAUI.
(Hoomania mai.)
I ke koho ana i poo aupuni mahope on a, he elua moho i noonooia-o Kalakaua a me kuini Emma, ka wahinekanemake a Kamehameha IV. I ke koho ana nae a ka Ahaolelo ia Kalakaua, ua ala ae he haunaele nui na ka poe kakoo ia Kuini Emma, a i mea e pio ai ia haumaele, ua noi aku ke Aupuni i ke kokua a na manuwa (mokukaua) Amelika elua a me hookahi moku-kaua. Pele kane e ku ana iloko o ke awa ia wa e kokua mai.
He wahi mea ano nui no keia i ke au kahiko, he wahine kekahi poe koikoi a pookela loa ma na lawelawe oihana aupuni.
Iloko o ka Hale o na Alii oia hoi na Alii me na Wahine Alii, ka Moi, ke Kuhina Nui wahine, na kaaina eha o na mokupuni, eha wahine o ke kulana kiekie, a me elima poe alii o ka papa ekolu. Ua aeia aku na makaainana e koho ma na apana i kela me keia makahiki i ehiku poe kane i poe hoa no ka aha kau kanawai lahui no hookahi makahiki. Elua no Hawaii, elua no Maui me na mokupuni pili kokoke, elua no Oahu, a hookahi no Kauai.
He põe hooilina aku na moi, he kohoia ka poe kau kanawai (na alii me na lunamakaainana), he hookohuia na lunakanawai, a he hookohuia no hoi ka poe ohi auhau (na luna auhau na lakou e ohi i na auhau kimo, auhau aina, me ka auhau lawelawe hana).
Mahope iho o ka lanakila ana o Kamehameha I maluna o na moku'o keia paeaina, ma Lahaina kahi poo o ke aupuni no kekahi mau makahiki, ma kahi i kapaia o Luaehu.
O ka aha kaukanawai mua loa o ka Ahaolelo ua malamaia malaila i ka makahiki 1840 a pela mau mai na kau a hiki i a e hui pu ana me ka makahiki 1846.
He mau kanawai i hanaia e ka moi mamua aku o ke kau ahaolelo mua. 'O kahi o ia mau kanawai i ka makahiki 1823 i hanaia ai a i ka 1833 mai kekahi-oia mau kanawai a pau ua hoomanaia mamua aku o ka 1840, me na hoololi paku'i e mana ana ia wa ua amana hou ia a aponoia hoi i ka 1840.
Iloko o ka Ahaolelo o ka 1840, 1845, 1846, me ka 1851 he poe wahine kekahi poe hoa o ka Hale o na Alii, a he poe lala hoi no ka ahaolelo, a i waena o lakou keia mau inoa:
O Kekauonohi (wahine a Liholiho) ;
O keohokalole;
O kekauluohi (makuahine o Lunalilo;
O Konia ( wahine a Kamehameha III);
O Luka Keelikolani (Kaikuahine o na Kamehameha IV ame V);
O Alapai;
O Kahakaleleponi (wahine a Kauikeaouli).
Aole eia põe wahine i kohoia e ka lehulehu a ma ia auo aole lakou he poe luuamakaainana na ka lehulehu, aka, o ka hapanui o Lakou he poe wahine kilakila o ka naauao me ka hoopono.
O kekahi põe hou ae i paa oihana koikoi mawaho ae o Kaahumanu, Kinau, me Kuini Emma, oia no o Namahana, ka hope kiaaina wahine o Oahu, o Kalakau, ke kiaaina wahine o Maui, o Wahinepio, kekahi kiaaina wahine no o Maui, a me Liliha, kiaaina wahine o Oahu. O Lanihou hoi ko Kauai i ke au ia Kalakaua.
Ua noho poo oihana keia poe wahine i ka wa o ka uluaoa haunaele,-i ka wa nui o ke paonioni lilili me ka nune o ko lakou mau makaainana haunaele me na luina o na moku kaua, na moku kalepa me na lahui e na lakou i hookomo nui mai i ka waiona i keia paeaina, ka poe lakou i hoao e hoopio i ka pono a na misionary me ko lakou poe ukali e lawelawe ana. Nui ka'aihue me ka haihai kanawai ia wa-nui ka wahahee imiepa e paho@a ana i waena o ka lehulehu a ka poe ino i kumu e puni ai na alii me na poo aupuni ia poe lapuwale a kapaeia na kanawai a pau ke kapa kanawai o ia mau la.
Ua kupaa keia poe wahine, a ua rula aku i ka lehulehu me ka naauao a, me ka hoopono. O kela mau haawina hoomanawanui, akahai, hoopono o na mikanele mua ua lilo i kumu alakai no keia poe wahine onipaa hoopono oiaio a lilo no hoi lakou i poe mana maluna o ko lakou lahui no ka pono.
I keia mau la, aole mana kaokoa a pau loa iloko o ka mea hookahi. Na ka lehulehu e hookumu i ke aupuni-na ko lakou poe wahaolelo e kau i na kanawai-a o ko lakou poe hoa makaainana ma na oihana poo ka poe na lakou e hooko aku i na kauawai. Na ka Peresidena o Amelika Huipuia e hookohu i ke Kiaaina me ka Hope Kiaaina (ke kakauolelo o ka Teritore), a o laua like, he mau makaainana no ka Teritore.
O na Lunakanawai o ka Aha Kiekie me na Aha Kaapuni kekahi a ka Peresidena e hookohu ai. O na lunaoihana e ae o ka Teritore na ka Kiaaina e hookohu me ke apono o ka Senate.
He umi-kumamalima lala o ka Senate a he kanakolu hoi o ka Hale o na Lunamakaainana,-he poe kane keia i kohoia e ka lehulehu a na lakou e hana i na kanawai. He mana ko ke Kiaaina e 'vito' (hoole i ka mana o ia kanawai), aka, o ke koho ana a ka elua-hapakolu o na Hale elua ua lilo ia i mea e mana loa 'ai kekahi kanawai me ka nana ole i kana vito.
Ua palekana na waiwai o ua poe a pau i keia wa mamuli o na kanawai, a ua kauia he mau auhau me ka mana hookaulike.
O kakou, mamuli o ko kakou kulana wahine, na wahine a makuahine hoi o Hawaii nei, e nana aku ia mua, a e hooikaika like no ka wa o kakou e hoomaopopoia ai he poe makaainana mana piha, me ke kuleana koho-paloka, me ka loaa pu hoi o ka leo iloko o ka hana ana i na kanawai o ka aina o kakou i kulaiwi ai.
HE HOALOHALOHA
Mr. Sol. Hanohano, Aloha oe:-E oluolu oe e haʻi ae ma kau hiwahiwa, i ike mai ai na kini haipule o ka aina apuni keia Teritore. Ma ka la 24 o Maraki, 1920, ma Pearl City, i haalele mai ai o G.M. Keone i keia ao, a hoi aku la me kona Haku ma o a waiho iho la i kana mau hana a kona Haku, ma keia ao aua i hiipoi ai no na makahiki he 50 a oi, kekahi hoi o na hoahanau kahiko loa o ka Ekalesia o Ewa.
He luna ekalesia oia a he lala no ka papa kahu waiwai o ka Ekalesia o Kahikuonalani, Ewa; nolaila ua pau kona ike hou ia ana maloko o kona halepule, ka mea nana i paa i keia ekalesia ana i aloha ai me ka hoomanawanui, me kona kino palupalu, nona na makahiki he 94 ame 9 mahina ame na la keu, a moe aku la.
Moe ke kai o Kuloloia na maile,
Aohe eu ana e hoonioni.
Ua hala aku la ke kupa, ka eu nana e hoaleala i na ale o Puhikani, e upoi ae ai i na kuaio, pali lepo o Ewa, loaa ka mea nona ka leo e hea mau ana i na kini haipule o ka Ekalesia o Kahikuonalani e hoi-e hoi e pili me ka Ekalesia Makua, ka mea nana i wehe wai i ka malamalama ame ka naauao, a i ae ai la, he haipule.
Nolaila e ala e ka ua waahila o Halawa, e kipu mai ka iluua o Aiea. Me he ahu oeno la ke kula o Kalauao, e ao aina mai oe e Waimalu; ua malu ka noho ana o Waiau, e aumai oe e Waimano, he manomano ke aloha o Manana, e hea nei ia Waiawa la, a na wai elua e pea ana i ka have o ka lanakila, e kilohi ana ia Hoaeae ame Honouliuli, e ala-e ala!
Ua hala aku la ka mea nana e hoala, ua moe aku la i ke kai o ka Haku, ua kuu ka luhi, ua pau kana hana ma keia ao, a hoi aku la ma kela home nani mau loa kahi e ike ole ai i ka palaho.
Nolaila, o makou o na hoahanau ame haumana Kula Sabati, na lala o ka ahahui C.E. ame ua lala o ka papa kahu waiwai o ka Ekalesia o Kahikuonalani, Ewa, ma o ko makou mau komite la, ke komo pu aku nei makou me na keiki, na moopuna, ame ka ohana, ma ke kani kau pu ana me ke aloha, no ko lakou makua a kupuna i haalele mai ia lakou, ame makou no hoi, ko makou makua hoi o ka Ekalesia, ke kanikoo o na ka nikoo, ke kahiko o na kahiko, ke ka paa o na kupaa, ma ka pono a moe aku la. Pomaikai ka poe hoomanawanui ahiki i ka hopena, e loa no ka lei mae ole ia lakou, pela iho la keia makua hoomanawanui, owai hou ae kekahi!
O makou iho no me ka luuluu,
REV W KAMAU,
JAMES J. KAPEPA,
MRS. M. KEALA
P.K. KAPANOOKALANI,
Komite.