Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 6, 11 February 1921 — Page 4

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

SOLOMON HANOHANO, LUAHOOPONOPON

POALIMA

HE MEA PONO I NA PEPUEALIKA KE LOKAHI

            @@@@@@@@@@@@ ka mea kupono e pii ae ma ke @@@@@@@@@@@@ no Hawaii nei, o kekahi ia o na @@@@@@@@@@@@ ka iloko o keia mau la e noonooia @@@@@@@@@@@@ loa mai nei i ka wa e noho ae

@@@@@@@@@@@@ Harding, ma ke poo o ke aupuni @@@@@@@@@@@@ Haipuia, a oiai nae, he mau moho ka

@@@@@@@@@@@@ ana aku imua o ke akea, ma @@@@@@@@@@@@ ke Kuokoa o ka pule i hala, ke @@@@@@@@@@@@ makou, e loaa ka hoomaopopo @@@@@@@@@@@@ nei poe, me ka lokahi wale no o

@@@@@@@@@@@@ ma Hawaii nei maluna o kekahi @@@@@@@@@@@@ ai, ka hookohuia mai o kekahi ka

@@@@@@@@@@@@ maanei nei; aka i lokahi ole no ka @@@@@@@@@@@@ pohai ame keia pohai iho o na Re

@@@@@@@@@@@@ ka lakou mau moho i makemake loa @@@@@@@@@@@@, e hoea mai ana he wa no ka mihi

@@@@@@@@@@@@ ka ana ae o kekahi kanaka kaokoa loa @@@@@@@@@@@@ ole ia no ia wahi.

            @@@@@@@@@@@@ haawina a'o suponho loa ia kakou, mai @@@@@@@@@@@@ na Demokarata maanei nei, i ka @@@@@@@@@@@@ ai ka mana hookele aupuni ma Ame @@@@@@@@@@@@, iloko o ka lima o na Demokarata,  @@@@@@@@@@@@ ana o ka Peresidena Wilson, ma ke @@@@@@@@@@@@ aupuni. Ma kahi o ka lokahi ana o na @@@@@@@@@@@@ manie nei maluna o kekahi inoa hoo @@@@@@@@@@@@ no kela pohai o na Demokarata me @@@@@@@@@@@@ kakoo i ka lakou mau moho pakahi : @@@@@@@@@@@@ mai ai ka noonoo ana no ke kahi @@@@@@@@@@@@ ka Peresidena ame na hoa ka aha @@@@@@@@@@@@ wa ia o na kue a koonei poe Demo @@@@@@@@@@@@ aihoia aku ai, ma o kekahi mau hoa la @@@@@@@@@@@ahaolelo lahui, ka põe i waihoi aku ai @@@@@@@@@@@@ kue malalo o ko lakou malu, no ka hoo @@@@@@@@@ no ka lanakila o na moho pakahi a koo @@@@@@@@@@@@ Demokarata.

            @@@@@@@@@@@@ kakou i poina, i kela manawa a na Demo @@@@@@@@@@@@ kuhikuhi ana, kela ame keia pohai, o @@@@@@@@@@@ ke hookohuia mai i kiaaina, i ke kapae @@@@@@@@@@@@ ka noonooia ana o kekahi o kela mau @@@@@@@@@@ Peresidena Wilson, a mai kahi e mai no @@@@@@@@@@@@ Pinkham a o-ku ana i ka noho kiaaina @@@@@@@@@@@, ke kanaka a koonei poe i makemake @@@@@@@@@@@@ moeuhane mua ole ai hoi, pela iho la ka @@@@@@@@@@ mai ana e ka Peresidena Demokarata  @@@@@@@@@@@@.

            @@@@@@@@@@@@ aia aku la nae ke au o na Demokarata, eia @@@@@@@@@@@@ hookohu kiaaina iloko o ka lima o ka @@@@@@@@@@Repubalika, o ka ke Kuokoa e manaoio

@@@@@@@@@@@@ alahele wale no e hoea mai ai i ka hoo @@@@@@@@@@ mai o kekahi Repubalika kupono a ma

@@@@@@@@@@@@ kiaaina no Hawaii nei, o ia no ka lokahi @@@@@@@@@@ Repubalika maluna o kekahi inoa, a

@@@@@@@@@@@@ ke waiho aku imua o ka Peresidena, me @@@@@@@@@@ ole ke olelo ae, e hookohuia mai ana

@@@@@@@@@@@@ no kakou.

            @@@@@@@@@@@@ ana aku nei o ka inoa o Mr. Far @@@@@@@@@@@@ kekahi põe kakaikahi o na kanaka lawe @@@@@@@@@@o keia kulanakauhale, me ka nele i na @@@@@@@@@@@@ a ka Aoao Repubalika maanei nei, e ho @@@@@@@@@ ana na ku-e a na Repubalika ma Hawaii @@@@@@@@@@@@ aole wale no kona lilo ole i mea kakoo i @@@@@@@@ kalaiaina, aka no ka manao o na alakai Re @@@@@@@@@@@@ maanei nei, e hoalaia mai ana kekahi mau @@@@@@@@ kalaiaina kuloko, ke hookohuia mai oia i @@@@@@@@@@@@.

            @@@@@@@@ kakou i makemake e loaa ka mokuahana @@@@@@ o kakou, mamuli mai o keia ninau kiaaina, @@@@@@@keia kumu, a no kekahi mau kumu lehulehu e @@@@@@@@ makee nui ai ke Kuokoa, e lokahi na alakai @@@@@@@@@ Repubalika maluna o kekahi inoa hookahi, a elua @@@@@@@@@@ a o ia mau inoa wale no ke waiho aku imua @@@@@@ ka Peresidena o Amerika Huipuia, no ka hoo @@@@@@@ ana mai iaia ma ke poo o ke aupuni Teritore: @@@@@@@ He nui na kanaka kupono a makaukau iloko o @@@@@@@@ Republika ; i ka wae ana ae nae i kekahi @@@@@@@ a mau inoa paha no keia kulana, e noonoo pu @@@@@@@@@ mawalo ae o ke kupono ame ka makaukau, ko @@@@@@@@@@ ko'iko'i iloko o ka Aoao Repubalika, ka make @@@@@@@ ka hanohano o ka aoao kalaiana, a malu@@@@@@@@ ae o na mea apau, kona lilo i mea e hooko ana @@@@@@@@@ na alahele kaulike apau, elike me ia i make@@@@@ aku ai oia e hana mai.

            He hana paakiki no paha ka lokahi ana o na Republika a pau ma Hawaii nei maluna o kekahi @@@@ hookahi, o ka mea nae a ka hapanui e ha@@@@ i na kakoo piha ana ; he pono i ka hapa @@@@ ke kakoo pu aku ; aole o ka hoala aku i na @@@@ ana ; o hoea mai auanei ka hana hookahi i @@@@ mai i na Demokarata maanei nei, o na maka@@@@@@@ aku nei i hala. E aho ka pii ana ae o kekahi Repubalika ma ka noho kiaana, mamua o ka lilo @@@@ Repubalika o Hawaii nei i ka hakaka, o ka @@@ mai no ia i kiaaiana Demokarata, a ku @@ Repubalika i kahi o ka hoka.

 

E HOOPAKELEIA NA KIAKAA OTOMOBILE 

            Ma ka pule koke aku nei no i hala, i pepehiaa @@@ George Markham, Jr., a make, e kekahi mau @@@ hoohuona, a i paa mai i ka hopuia, a e kakali mai nei i ka hookolokoloia o ko laua hihia ; a me ka pu o ka Poakahi nei, i lawelawe hou ia ae ai he @@@ powa, me ka hoeha, maluna o kekahi kiakaa otomobile hou, e elua mau koa, malalo ae nei o @@@, a ma ka ulia laki wale no i pakele mai ai ke ula o kela kiakaa.

            ua maumaua maoli na hana powa, me hoeha i lawelaweia e na koa e hoomoana nei ma keia mokupuni, a no ka hoopakele ana ae i na kiakaa, mai ka lilo ana aku i luahi, no na hana karaima a na koa, he mea pono, e hooholo koke mai ka papa o na lunakiai, i kekahi hoololi kauoha kanawai, e hawwai ana i ka mana ame ke kuleana i na kiakaa otomobile, o na kaa halihali ohua apau, e lawe ae ai i na keehina makaala ma ko lakou aoao, no ka hoopakele ana i ko lakou mau ola, mai na hana karaima mai a ka poe apau e kau ana maluna o ko lakou mau kaa i ka po.

            Ma ka po e lawelawe mau ia nei na hana powa maluna o na kiakaa otomobile, ka manawa a ka poe kolohe i ike ai, e nalo ana ka lakou mau hana karaima ; i wahi nae e kau ai ka weli i ka poe kolohe o kela ano, mai na koa a na makaainana, e hoakaka maopopo kekahi kanawai, i na mea a na kiakaa otomobile e hana aku ai, amua o ka ae ana aku e lawe i na ohua o ke aumoe.

            Ua hoaka aku keia pepa i kekahi mau mea pono ma ka aoao o na kiakaa e hana aku ai, ma ka helu aku nei i hala ; e pono ai e hanaia i hoololi kanawai ; aka in a he hana ku ole ia i ke kaulike, elike me na kumu kue i hoalaia ae e na aliikoa maanei nei, alaila e loaa ke kuleana i na kiakaa apau e hoole aku ai i ka lawe ana i ka poe a lakou i hoohuoi ai.

            Ma na ano apau, e ike mua na kiakaa i ko lakou palekana mai na hana powa aku a na ohua, mamua o ko lakou ae ana aku e  laweno kekahi mau wahi loihi, in a ia i ka po a i ke ao paha, ma ke kau pu ana mai o kekahi mau hoalahoa me ia, ua lawa na hana hemahema o ka wa ae nei i hala, i mau mea e haawi mai ana i na makaukau no keia mua aku.

            Ina e hiki ole ana i kekahi kauoha kanawai kulanakauhale ke hoopau ae i keia pilikia o na kiakaa otomobile halihali ohua, alaila he hana ku i ka naauao na na kiakaa apau ka hoomakaukau mua ena ia lakou iho me na mea e hiki ole ai e lanakila na manao kolohe iloko o ka poe hana karaima.

 

KA OIHANA KANU HALAKAHIKI MA HAWAII NEI

            No na makahiki he iwakalua wale no i kaahope aku la, i loaa ai ka hoomaopopo ana, ma o na mea oiaio la i oili ae, eia ka oihana kanu halakahiki, ke pii nei iluna me ka holomua loa ma Hawaii nei, e hoea mai ai he la ma keia hope aku, e haele like ana ia me ka oihana kanu ko maloko o keia Teritore

            He mea hoohoihoi mai keia i na makaainana ma Hawaii nei ; o ka hoike oiaio no ia mea, o ia no ka pahola laula ana aku o ke kanuia o ka halakahiki, ma na wahi like ole o na mokupuni lehulehu o kakou.

            Eia ka halakahiki i hanaia iloko o na kini ke hele laula nei apuni ke ao nei, me ka makemake nui ia ; i kela ame keia makahiki, e pii mau ae ana ka nui o na pahu halakahiki, e hoounaia nei mai nei aku, nolaila o ka poe i komo aku iloko o keia oihana ke nana aku nei lakou i na pomaikai nui o ka halakahiki, e holo like aku ai ia pomaikai i kekahi heluna nui o na makaainana ma Hawaii nei.

            Ua hoea mai ka wa e waiwai ai na aina hiki ole ke kanuia aku i ke ko, ma o ke kanu ana aku i ka halakahiki ma ia mau aina ; in a he mau aina waiho wle kekahi o na Hawaii i loaa ole he meakanu e pomaikai ai, e kanu aku i ka halakahiki, e hoohalike me na Kepani e hana mai nei, e ike ana no kakou, i ka hooiia ae o ke kaulana o keia oihana ma keia mua aku.

            He hookahi nae kumu nui o ka holomua o keia hana he kanu halakahiki ma Hawaii nei, o ia no ka loaa o ka ike i na wahi like ole o ka honua nei, no ko kakou halakahiki ; o ka loaa o na wahi e hoonua ai i na halakahiki Hawaii, o ka mole iho la ia o ka holomua ; nolaila, aohe hoopuukahua ana iho ma keia oihana, aka e ku ae a maloeloe, i hookahi ka nee pu ana, me ka poe i kahiko ma keia hana ma o kakou nei.

            No hookahi haneri makahiki ke kua na o ka hana kanu ko ma o kakou nei, me kona kulana holomua e ikeia nei i keia la, ka oihana hookahi nana e hoolako nei i kekahi mahele nui o na makaainana me na hana e pono ai ko lakou noho ana ; a e kokua nui nei hoi i na hana o ke aupuni ; o ka oihana halakahiki kekahi e kaulike aku ana ma ia kulana hookahi, oiai nae, he hana opopio loa keia o ke ku ana ae nei maloko o keia Teritore.

            Aole nae o ke kanu ko ame ke kanu halakahiki wale no na hana a kakou e kauka'i aku ai maanei nei, aia no he mau hana e ae kekahi, elike me ke kanu maia, a mau ano huaai e ae, o ke komo ana o kekahi poe o kakou ma kela mau hana, a lawe ae i na keehina hookahi, i lawelaweia e ka poe kanu halakahiki, ma ka hoolaha ana i ka lakou halakahiki, ma na wahi like ole o ka honua nei, o ke alahele wale no ia e ku aku ai na hana hou, e hoalaia ae ana iloko nei o ka aina, ma ke kulana like me ka hana kanu ko a kanu halakahiki paha.

            Ua pomaikai maoli kekahi heluna nui o kakou, ma o keia hana la iloko nei o ka aina, ke hoolakoia nei he mau haneri o na haneri o na limahana, me na hana ma na mahi halakahiki, a maloko o na hale hana kini halakahiki, o ka mea oi ae nae, o ia no ka hana ponoi ana iho no lakou, ma ka mahi ana i na aina a kanu aku i ka halakahiki, he oi ae ia o ka pomaikai, mamua o ke kauka'i aku no ka ukuia mai ma ka la, a ma ka mahina paha.

            Aole he manaolana no ka noonooia mai o ka bila hoopulapula i na Hawaii ma keia kau o ka ahaolelo lahui, elike me ka lono kelekalapa i hoea mai i Honolulu nei, ma na la hope o ka pule aku la i hala. He elua mea maopopo loa a kakou e nana aku ai, o ka mua, o ia no ka loaa ana o na manao kanalua iloko o na hoa o ke komite Teritore o ke senate, no kekahi mau mea maloko o kela bila, e uiia mai ai ko kakou ahaolelo kuloko e hana aku i kekahi mau hoololi ana i keia bila, mamua o kona noonooia ana mai e ka ahaolelo lahua ; a o ka lua, o ia no ka wehe hamamaia ana ae o ka puka, no ka weheia aku o na aina kanu ko, i pau ka hoolimalima me na mahiko, no ka hookuonoono ana, malalo o ka manao o ke Kanawai Kumu, ma keia mua koke iho.

 

NUHOU KULOKO  

            Eia ka ma'i flu ke pahola nei iloko o keia mau la, me ka lahilahi nae i keia makahiki, aole elike ka ikaika me ko ka makahiki aku nei i hala.

            Hoko aku nei o ka makahiki i hala, ua hiki aku ma kahi o ka $19,420.42 ka huina a ka hui o T.H. Davies i uku aku ai i na limahna i eha, a i make paha, oia e hana ana malalo o kela hu.

            Ma ka Mauna Kea mai o ka la apopo, e hoea mai ai ka Lunahoomalu H.L. Holstein o ka Hale o na Lunamakainana no Honolulu nei, no ka hoomakaukau ana i na hana o ka ahaolelo e noho mai ana.

            Ma ke Kinau o ke kakahiaka o ka Poakolu nei i huli hoi mai ai ke Kamaliiwahine Wahikaahuula Kawananakoa ame kona mau hoa, mai ka lakou huakai kukulu ahahui aku nei i ka Mokupuni o Kauai.

            E noho ana ka halawai kumau a ka Ahahui Hale o na Alii ma ko lakou hale halawai mau ma keia Sabati iho, Feb. 12, 1921, ma ka hora elua o ka auwina la, a nolaila, ua makemakeia na lala apau e hoea ae ma kela halawai.

            Nui ua noi i na hana o ka ahaolelo e hanaia mai nei, e ka poe hooikaika kalaiaina, me he me la nae, o na huluhulu no i ka pukaihu, ke kikooia iho a mahope aku ka noonoo ana i ka poe i wela ole na maka i ka uwahi pauda o na hana hakoko kaiaiaina.

            Ma ka halawai ana a ka papa o na lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honlolulu nei, ma ka po o ka Poalua aku la i hala, i hooholoia ae ai e noii pono ia aku ke kumu o ke emi ana o ka uwapo puna kameki o Kaneohe, no na lilo o kela hana, ua hooholo pu ae ka papa i ka huina o $499.

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Creole State ma ka hora umi a oi o nehinei uo keia awa, i kani olowalu ae ai na oeoe o na mokuahi e pili ana i ka uwapo, ame na oeoe o na hale hana, he hoike no na hookipa ohaoha a koonei poe i keia mahimahi hou o ka Moana Pakipika.

            Ma ka noho ana ae o ke kiure kiekie ma ka Poakolu nei no ka noonoo ame ka ninaninau pono ana i ka hihia o kela mau haole kon, na laua i powa i ke kiakaa otomobile, malalo ae nei o ke alanui o Puuloa, i hoihoi ae ai kela kiure i ka lakou hoike no ka loaa o ka hoopii hoahewa, e kue ana ia laua.

            Ma ka halawai a ka papa o na lunakiai ma ka po o ka Poalua nei i hooholoia ae ai ka hoololi kanawai i hookomoia ae e ka Loio Kalana Heen, e pili ana i ka mana o na kiakaa otomobile e hoole aku ai i ka lawe ana i kekahi ohua, ua manaoia nae e nui ana na kue i kela hoololi, ma ka manawa e heluhelu elua ia aku ai.

            Mamuli o ka hoopaneeia ana aku la o ka noonoo ana i ka bila hoopulapula i na Hawaii, eia ke hoolala mai nei ke keena o ke komisina aina aupuni no ke ana koke ana aku i na aina aupuni o Kekaha, Kauai, no ka weheia aku i mau home hookuonoouo, i kulike ai me ka manao o ke Kauawai Kumu.

            I kulike ai me na lono i hoea mai i Honolulu nei, i na la aku la i hala, aole e noonooia mai ana ka bila hoopulapula i na Hawaii ma keia kau o ka ahaolelo lahui, me he mea la e hoihoiia mai ana na ka ahaolelo kuloko e noonoo aku i kekahi mau hoololi kupono loa i kela bila, mamua o ka waiho hou ia ana aku i ka ahaolelo lahui.

            He ahamele ka na kaikamahine i hemo o ke Kula Kamehameha o na Kaikamahine, e haawi ae ana maloko o ka Memoriala hale, ma ka po o keia Poaha ae, ame ka po aku o ka Poaono. O na pomaikai apau e loaa mai ana ma kela hana, e holo aku no ia no ka waihona kukulu hale i home no na kaikamahine e noho ai ma keia knlanakauhale.

 

LIKE OLE NA MANAO NO KE KIAAINA (Mai ka aoao Ekahi mai).

            O Senatoa jack Lucas kekahi i hoakaka ae i kona manao, no ka maopopo ole iaia o kekahi mea kupono i keia manawa, aku nae, wahi ana, in a he Repubalika ko Kiaaina McCarthy aoao kalaiaina, ua makaukau loa oia e haawi aku i kana kakoo ana, oiai nae he Demokarata oia, aohe mea hiki iaia ke hana aku nona, koe wale no kona ike aku i kiaaiana Repubalika ma kela wahi.

            Ua kulike kona manao me ko ka poe e ae nei maluna, no ke akahele o koonei pee, ma ka noonoo ana maluna o keia ninau ano nui loa, a i mea e kupono ai kekahi ma ke kulana kiaaina, he mea pono e lilo ia kanaka i kanaka puuwai aken, i kanaka nui o ka naauao, me ke akahele ma kana mau lawelawe hana ana apau.

 

NUHOU KUWAHO

            OKLAHOMA CITY, Feb. 4.- O ka nonolo o ka ihu i ka wae e hiamoe ana, ke kamailio i ka manawa e hiamoe ana o kekahi a i ole kekahi hana hoohaunaele e ae paha i ka maluhia o ka ohana, a i ole i ka poe e noho kokoke maiana mahope o ka hora 1 a.m., he hana kue kanawai ia a e kupono e hoopai'iia ma na hoopa'i i hoakakaia maloko o kekahi bila kanawai i hookomoia ae i ka hale o na lunamakaainana ma Oklahoma. O ka nele i ka aina kakahiaka ka hoopa'i i hoakakaia no ka hewa mua, o ka noho me ka makuahonowai wahine no kekahi mau la ka hoopai'i o ka lua o ka hana hea ana, me na hoopa'i dala e hoomaka ana mai ka $100 a i ke $1000 no ke kolu a no na hewa kailike mahope aku.

            WASHINGTON, Feb. 6.- Ma kekahi hoike a ke Komisina Korea i hoolahaia ae maanei i keia la, i hoahewaia ai ka hana luku wale ma o a maanei o na Kepani, no ka hoopoino ana i ke ola ame ka waiwai maloko o Chien Toa iloko o na mahina i hala aku la. Ua hoakakaia ma ia hoike he 3128 mau kanaka i lukuia ; he 238 i hopua; he 76 mau wahine i hoopoinoia; he 2404 mau hale, 31 mau helekula aine 10 mau halepule i puhiia i ke ahi, a he 816, 260 mau bukela palaoa i hoopoinoia. Wahi hou o ka hoakaka a ia hoike : Ua oi aku maluna o 13,000 koa i hoounaia aku i Chien Tao malalo o ke kauoha e kinai loa aku iloko o ka manawa pokole i ka poe Korea e noho ana maloko olaila e hooikaika ana no ke kuokoa o Korea.

            NEW YORK, Feb. 6.- Na ke ahi i luku i na waiwai i hiki aku ka waiwaiio i ka $1,416,375,000 maloko o Amerika Huipuia mai ka 1915 mai a i ka 1919, elike me ia i hoikeia ma ka hooiaio ana i na hoike 3,500,000 i hoolahaia ae ma ke akea e ka papa lahui o ka oihana kinaiahi. O ka uwila ke kumu nui o na poho pauahi, he $54,080-471 O na ahikoe ame na poomuku paka ka ukali aku, he $73,474,343; no na puka uwahi popopo, he $36,630,013 i ikeia mamuli o ia mau mea. No na kumu pauahi e ae, na kapuahi, na ipuhao mahu ame na paipu, he $33,133,181. No na mea pau, he $49,702,886; mamuli o ka uwila mai ka lewa mai, he $39,828,489; na hunaahi lele a kau i na kaupoku hale, he $29,271,383; no na aila mahu ame na mea like me ia, he $23,910,424.

 

KUE NO KONA POE IA KALAUKINA

            Mamuli o ka hooholo ana o ka Hui Mokuahi Holo Pili Aina, e hoololi i ka mokuahi Kilauea hoi ke holo ma kahi o ka mokuahi Kalaukina no na awa ma Maui, ua ala ae na manao kue o ko Kona poe, me ka makemake, e hoomau hou ia aku no ke Kilauea i ka holo ana ma na awa o Kona ame Kau.

            O kekahi o na kumu kue a ko Kona poe, i kela hoololiloliia ana o na mokuahi, o ia no ka nele o ke Kalakina i ka pahu waihohau, he pono nui keia a na kanaka mahiai o na Kona i manao ai, no ka lakou mau huaai, e hoouna mai ai i Honolulu nei me ka poino ole.

            Ua lako ke Kilauea me ka pahu hau, o ke kumu ia o ka makemake o ko Kona poe e hoomauia aku ka holo ana o kela mokuahi malaila, no ka pono o ka lakou mau huaai, a o keka@@ kumu no hoi, he oi aku ka maikai o ka holo ana o ke Kilauea mamua o Kalaukina, i ka wa e loaa ai i ka ino ma ka moana.

 

KO OLE KA MANAO E LAWE I KE OLA.

            Ma ka po o ka Poakahi aku la i hala i hoao ae ai he Kepani nona ka inoa o Kana Teruya e hoopokole i kona ola ana, ma ke oki ana i kona puu me ka pahi, eia nae, ua ko ole ia manao on a; mamuli o ka hoopakeleia ana e kona mau hoalaoha.

            Ma ka oleloia, ua inu kela Kepani a kahi'ohi'o no kekahi mau manawa lehulehu, a ma na mea i manaoia, ua hana oia pela, no ka hoonalonalo ana ae i kona mau ehaeha, ma o kekahi ma'i la.

            Ua ala ae nae kekahi mau papa olelo ana me kona mau hoaloha, no ka hiki ole iaia ke hooko i ka manao lawe ola, a no ka hooiaio ana aku imua o kela mau hoaloha, he hana maalahi loa ia ma kona aoao, ua oki okoa ae la oia i kona puu, a na kela mau hoaloha no nae i hoopakele ae iaia.

            Ua hoihoiia mai kela Kepani noloko o ka halema'i o na uila poino, a malaila i lawelaweia aku ai na lapaau ana, no ka hoomama ana ae i kona mau ehaeha.

            Maloko o ka halekoa, ma ka po o nehinei i malama ae ai na keiki a'o koa o keia kulanakauhale i ka lakou mau hana hoikeike "makahiki" me ke kono pu ia o na puali o na kaikamahine a'o koa, e hoea ae ma ia po. Ma kela mau hana hoikoike, i ikeia ai ke kulana oiaio maoli o ka hana a na keiki a'o koa, ma ko lakou manawa e hele ai ma na kahua hoomoana.

 

HOOPA'IIA O HYER NO KA HOLONUI

            O J.E. Hyer, he haole e hana ana me ka oihana kaua, a i ahewaia ai e ka Lunakanawai Hoomalu J.B. Lightfoot ma ka Poalima o ka pule aku nei i hala no ka hewa he holonui me ka nana ole i ko ha'i pono, a i hoopa'iia ai he $200, hui pu me ke koina o ka aha, a i hoohalahala ak uai i ka olelo hooholo a ka aha hoomalu imua o ka aha kaapuni, ua ahewaia mai oia e ke kiure o ka mahele o ka aha kaapuni a ka Lunakanawai Banks ma ka Poakolu nei. Elua hora ka noho ana o ke kiure e noonoo i ka olelo hooholo mamua o ka lokahi ana o na hoa apau. Ma ka hora 9 o ke kakahiaka apopo e kauia mai ai ka hoopa'i maluna o Hyer.

            Ua pau holookoa ke kakahiaka Poakolu nei ma ka hoolohe ana i keia hihia. O ka Hope Loio Kulanakauhale H.E. Stafford ma ka aoao hoopii a o na Loio Andrews ame William L. Stanley ma ka aoao o ka mea i hoopiiia. He heluna nui o na hoike ma na aoao elua i kukuluia ae a i hooloheia ka lakou mau oleloike.

            I kulike me ka moolelo a na hoike ma ka aoao hoopii o ka hoike ana ae, he kaa otomobile ka Hyer e kalaiwa ana, me kekahi mau hoaloha lehulehu on a e kau pu ana me ia maluna o ka oto ma kekahi kakahiaka nui he mau pule lehulehu i hala aku nei. Ma kekahi aoao ma o o ka halenoho o Charles N. Marquez, ma ke alanui Waialae, ua hooku'i aku la ke kaa otomobile a Hyer e kalaiwa ana me kekahi kaa waiu e holo ana mamua aku o kona kaa, oiai ia kaa waiu e lawe ana i ka waiu i na kauhale.

            Aneane ma kahi o ka 450 omole ku aka waiu i pau i ka nahaha mamuli o ia hooku'iia ana aku o ke kaa lawe waiu, a au aku, au mai ka waiu iluna o ke alanui, elua wale no omole i koe aole i nahaha. Na kekahi lio ame kekahi hoki e kano ana i ke kaa waiu o ka hoki ka i make loa a pakele ka lio.

           

KA UWAPO O MAUNA KEA AME KA HOPE MAKAI NUI O OLAA          

            Kuu Solomon Hanohano, Aloha kaua:

            -Eia mai no kou kiu ke maalo hou aku nei no imua o kou hanohano, manao no kou kiu nei e oluolu mai ana no oe i keia mau wahi lei hala e kau ae la malua, a na ke Kilohana e uwila aku a naueue na papaku o Olaa, ua laa kou kino na'u hookahi wale iho no, ua pakika a pahee loa aku la!

            Ma ke kakahiaka poniponi o ka Poaono, la 29 o kela mahina aku nei, i hui iho ai au me ka hope makai nui o ka mile 9 o Olaa, Hawaii, oiai au i ike aku ai i ua kae'ae'a nei, i pehiia e ka hunahunakai, e ku pu ana me ka Mea Hanohano Kaohi, o kela ano mau no o kou kiu he piha me ka uwila i ke ku ana n oo kuu kaa, o ko'u lele koke aku la no ia, no ka mea ua ike koke aku la no au iaia, a pela no hoi oia.

            Mamua o ka hiki ana ia Mr. Kaohi ke hoolauna ia maua, ua lululima iho la maua ma kela ano hoomanao no i kela huakai poina ole i na makahiki i hala aku, me ka piha maoli me ka hauoli keia hui ana, ame na olelo maamau no hoi o ke kaona, pehea 'oe? Maikai no. Ea, he huakai wikiwiki keia? Ae, ke alualu nei i ka wawae o ka la e nee maile, a pehea ua loaa kou kaa? Aole la, aka e lawe aku oe ia maua me kana lei aloha he kaikamahine, a kau mai la na paiki, a o ka oni aku la no ia o ua mokukaa nei nomua no ka halekula o Sana Lui no ka hui ana me kana hiapo keiki.     

            I ka hiki ana aku e haipule kakahiaka nui ana na haumana, a i ka pau ana mai o ka haipule ana, i hui iho ai ka makua me ke keiki iloko o ke aloha oiaio, a pela no hoi me ke kaikuahine i ke kaikunane iloko o ia aloha oiaio, a i ka pau ana o ia ike ana, oiai ka makua i olelo aku ai e hoi ana no au ma keia moku, o keia auwina la, nolaila ehui ae oe me a'u.

            Ia manawa o ko makou nee mai la no ia nomua no ka home o na kaikamahine ma Kaimuki, oiai makou e holo ana ma ke alanui Beritania, ua nui ka mahalo o ua kae'ae'a nei i ka nani o na alanui ame na kauhale, ma kana olelo mai ua loli loa kekahi mau wahi ana e hoomanao ana, aia la hoi mahea ka Pamoo ia mau la e kaulana ana! Aia no hoi la, o kahi ia a kaua e peepee akua ana, a hu ae la ka aka a maua, a mea aku la au, loaa ka hoi kau wahi hana ku'iku'i kamum uholo iuka holo i kai, holo i kou wahi e pee ai a nalo a ku iho la ke kaa i ke kahua o ka halekula wilikina, ame kona lawe ana aku i kana lei aloha no ka hoolauna ana me ke pookumu, ame na hooponopono liilii ana, a hoi mai la maua ame kona ake e ike i kekahi mau apana aina a kana kaikamahine i kuai ai me kona ike ole. (Aole i pau.)

            Eia ka Lunamakaainana John Hoopale i ke kulanakauhale nei i keia mau la, ma ke Kinau o ka Poakolu nei i hoea mai ai oia, no ka liuliu ana no ka noho mai o ka ahaolelo kuloko ma keia Poakolu ae.

            Ma ka lohelohe wale ia mai e noho ana ka halawai a ke Komite Kuwaena o ka Aoao Bepubalika ma keia Poalua iho no ka noonoo ana ame ke apono ana i na inoa i waihoia aku imua o la kou no na hookohu oihana like ole mai ke Kiaaina ahiki aku ilalo.

 

POWA HOU IA HE KIAKAA OTOMOBILE (Mai ka Aoao 1 Mai.)

            Ke noke la no o De Motta i ke kupaka me ke aumeume ana me ka haole koa, a iloko no hoi o kela manawa hookahi, ke hooikaika la oia e loaa aku iaia kekahi hamare, ma ka pakeke o ke pani, ma ka aoao hema o kona kaa, a i ka loaa  ana aku o ka ike i kela mau koa kolohe, no kana mea e hoao ana e hana, o ko laua manawa no ia i lele aku ai mailuna aku o ke kaa a holo.

            He kulana nawaliwali ko kela kiakaa ma ka manawa a na koa i holo aku ai, eia nae, aole i kupouli kona noonoo, nolaila hooikaika ae la oia e hoohuli i kona kaa, me ka holo pololei ana mai no kahi hoolulu o na koa ma Kahauiki.

            Iaia i hoea ai mawaho o ka hale kiai ma kahauiki, ua hooikaika oia e lele mailuna aku o kona kaa, eia nae ua hina aku la oia ilalo, i kau a mea o ka nawaliwali, ua lohe mai nae kekahi koa kiai iaia, a puka mai la iwaho, a mahope o kona lohe ana i na mea i hanaia mai maluna o ke kiakaa, ua olelo koke mai la oia, e hele laua e huli i na koa powa.

            Ma kela alanui no a De Motta o ka holo ana aku, a hoea i Kahauiki, i holo mai ai oia me ke koa kiai maluna no ka huli ana i na powa, me ka loaa ole nae o na kolohe ia laua, nolaila huli hoi hou aku ia ke kaa no Kahauiki, me ka lawelaweia ana mai o na mea e poino ole ai o De Motta maloko o ka halema'i o na koa, a mahope aku o kela manawa i kau hou ai oia ame ke koa kiai maluna o kekahi kaa otomobile okoa aku, e hookeleia ana e kekahi Kepani.

            Ma kela holo ana nae e huli, ua holo mai la lakou ma ke alanui Moi, no ke kulanakauhale nei, a i ko lakou hookokoke ana mai ma ke alanui Kmehameha IV, ike mai la i ka hele o kekahi koa me ka luina ma ke alanui, o ka wa no ia i holo mai ai o ke kaa ahiki i ko laua loaa ana, a ia wa i ike aku ai o De Motta, o kela no na koa na laua i hoeaha iaia, o ka paa iho la no ia i ka hopuia, me ka hookauia ana ae iluna o ke kaa otomobile, a lawe loa ia mai no ka halewai.

            O ka laau i hahauia ai kela kiakaa, ua loaa aku no ia e waiho ana iloko o ke kaa, he au pulumi, o umikumamawalu iniha ka loa, pela no hoi ka papale o ke koa luina, ua loaa pu aku no e waiho ana maluna o ke kaa.

            Ma ka halewai i hoike ae ai ka haole koa i kona inoa oia o J.M. Howell o ka puali 44 o na koa helewawae, a o ke koa luina hoi, oia o U.I. Drain oluna o ka mokukaua Baltimore.

            O ke kumu hoopii e kue ana i kela mau koa, o ia no ko laua hoeha me ka manao e pepehikanaka, a ua kauia hoi ka hela maluna o laua, ma kahi o ka elua kaukani dala pakahi

           

NA MARE.   

            Bathwell Faria ia Ellen Kalaeloa, Jan. 29.

            Robt. F. Akana ia Mary C. Kama, Jan 29.

            Albert Wallace ia H.K. Holtein, Jan. 30.

            Nicholas Zablan ia Paokalani Abreu, Feb. 1.

            David L. Desha ia Julia K. Smythe, Feb. 4.

            Wm. A. Saffery ia Martha K. Lane, Feb. 5.

            Ernest H. Chang Hoon ia Kaui Kanakaole, Feb. 7.

            Samuel T. Kaji ia Alice Kaia, Feb. 4.

            Lau K. Fai ia Mary K. Pahia, Feb. 5

            Joseph Gasser ia Elizabeth P. Nahoku, Feb. 9

 

NA HANAU.

            Na John Sylva ame Pua Kamano, ho kaikamahine, Jan. 31.

            Na Kamaka Kalaluhi ame Elizabeth Akau, he keikikane, Feb. 1.

            Na Wm.T.Yin me Nancy Wilson, he keikikane, Feb. 3.

            Na Yee Man Sook ame Abbie Lee, he keikikane, Feb. 4.

            Na Kaaua Kaalekahi ame Helen Kuhaupio, he kaikamahine, Feb. 4.

            Na Alex. Tripp ame Susan Kealoha, he keikikane, Feb. 4.

 

NA MAKE.

            Pehu Kealaehu, ma Kalihi, Feb. 1.

            James Kalama, ma Puuhale, Feb. 4.

            He bebe na Alex. Tripp, Feb. 4.

            David Kupepe Jr., ma ka Halema'i o na Kamalii, Feb. 5.

            John Kamanuwai, ma ke alanui Kamehameha IV, Jan. 5.

            Wm. Kamaka, ma ka Halema'i Pupule, Feb. 5.

            Kapula P. Hose, ma ka Home Leahi, Feb. 5.

            Sarah Kaiwi, ma ke alanui Campbell, Feb. 6.

            Jack Nahinalau, ma ka Halema'i Moiwahine, Feb. 7.

            Keaweheulu, ma ka Home Lunalilo, Feb. 7.

            Helia Haole, ma ke alanui Ala Moana, Feb. 8.

            Mabel K. Kaonohilani, ma ke alanui Sheridan, Feb. 9.

 

HOOLAHA. HALE O NA ALII O HAWAII.

            E malamaia ana ka halawai i hoopaneeia o ka Hale o na Alii o Hawaii ma ka auwina la Sabati, Feb. 13, 1921, ma ka hora elua, ma ka Phoenix Hall. Ke kauohaia aku nei na Mamo apau e akoakoa ae malaila ma kela la no ka launa pu ana me ka Eku Naha, Mrs. Laura Makakuokalani, ka Iku Hai o ka Halau o Kalakaua, Mrs. J. G. Brown, ame ka Iku Hai o ka Halau o Kapiolani, Mrs. Rosalie Keliinoi.

            Ma ke kauoha a ka Iku Lani Hoano. WAHIKAAHUULAKAWANANAKOA 6437- Feb. 11.