Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 42, 15 October 1925 — NA AUI O KE AU KAHIKO. [ARTICLE]

NA AUI O KE AU KAHIKO.

Mr. Solomon Hanohāno, Aloha ka—E ae mai i kowa o kahi -kaawalē o kau hiwahiwa ka Nupepa ffuokoa, no ka manawa. la'u i nana iho ai i kahi kii oluna o Puo.waina i ke ano, he imu ahi nui © a ana, a he elua mau mea e ku ana iluna o ke ahua, manao ia laua he ilāmuku nui no keia imu ahi nui e pii ana kona uwahi ika lani. D ka mea nana i hoanoe ae i ka mea kakau nei, e kolo aku ana lie kanajka i kahi o keia imu ahi e a ana ao kona make aku, ma kona puhiia ana iloko o ke ahi no kona kopena 0 ka make ana, no ka mohai ana i ke 1 akua ma ka hoopai ana aku a ke kanawai. a ke. alii Kakuhihewa. He haneli makahiki mamua aku i hala. Eia wale no i :.alowale ai nā helehelena o keia imu ahi puhi kanaka oluna o Puowaina. I ka wa i lawe ia aku ai ka pukuniahi o Kalola, ame Aikanaka e kukulu iluna o Puowaina, a uhiia ia mau wahi a paa i ka lepo ame : ke oki ana i alanui aupuni no ka lehulohu, pela oe e ike ole ai i kona ano. I hoihoiia keia mau pukuniahi i mea e haa*.vi mai i na kipu aloha ana i na alii o na aina e mai, ame na moku manuwa e kipa mai ana ike awa q Kou nei. No ka ike ana i ke aupuni o Hawaii nei ame kona lāhui i noho hoāloha ia me Hawaii nei. 0 ia ka manao nui o kela mau pukuniahi i waiho ia ai iluna o Puowaina ia au i hala. Aloha no kahi i kaheaia ai ka inoa Koiiaahuanui, he puu ano poepoe oluna o keia wahi, huli kona alo nana ia Koolau iluna o keia pali o Nuuanu e ku nei, aia ma kela aoao mai o Pauoā e pii ai oe nouka a hoea ia wahi, o Kaukaapuhi, he punawai wai mapuna nui ia e ulu ia ana e ka awapuhi, kou ike no ia i keia wahi ame Manoa. £ noho ana ikei awahine ui o ke ano eepa iluna 0 Konaahuanui, huli papu kOna alo e kiei iho ana ialalo o Koolau, e nana ana i ka poe kanaka o ke alanui o ka pii mai no Honolulu nei. 0 Mr. Kanakaliilii, he hanai ilio ka hana a a momona, a. o Mr. Kanakaole he mahiai a kanu kalo kana hana, e noho ana laua nei i Kailua, Koolaupoko, Oahū' nei, a o ke alii Moiwahine Kaahumanu e noho ana i ka lae o Kaaukuu makai o ke alanui Moi, Likeke ame ke alanui Kalepa, a o ke Alii Kekuanaoa ka hope loa e noho ana me kona poe ohua, a i kela wa he alanui no ka lehulehu e hele ia nei. i Noho iho nei ke Alii Moiwahine Kaahumanu a ono i ka ilio ame ka poe lehua, kaUoha ae la i kona elele I lawe kauoha, % liolo oia a hoike | aku ia Kanakaliilii e kalua mai i ilio j a ia Kanakaole e <kahu i ai na ,ke alii Moiwahine Kaahumanu. Pupuu a lioolei loa ku ana kahi elele hoea ! 1 Kailua, a hoike aku nei ia laua i ka manao o ke alii Moiwahine! Kaahumanu, nana ae nei lauā nei i ka la, ae, a ka la apopo lawe aku maua i na mea apau. Hoi mai nei kā elele a ka la apopo hoea mai laua. Ae ua maikai. 1 Kanakaliilii hopu aku nei oia he iliomoo, pau i kalua eia nae a moa, komo iloko 0 ka umeke koa, hookomo iloko o ke' eke lauhala paā mai i ke koko o waho, nui ka paa i hana ia mai la o ka ilio. Pela pu no hoi o Kanaka* 616 i hāna ai i kana kumau ai no ko laua lawe mai i Honolulu nei. Hoomaka lāua e afftlmo i na ukana a laua no ka hele mai ia kakahiaka me ka maikai wāle no ia e hele nei'i ke alanui, pii mai noluna o kā pāli o Nuuanu a kau iluna, huli rto hoi laua i ka lae no kai, hoea laua nei i ke kowa o Kaholoakeahole, o ia ka wa i ninau mai ai ua wahine nei iliina o keia puu o Konaahuanui; ke hele ae nei oukou? Pane ae nei kahi ilio i paa iloko 0 ka umeke, i koko iā mawaho ae: "E hele ae ana makon i ka auwe aina o lakou neil" 1 ka lohe ana o laua nei i keia leo o ka ilio i pane ae ai. 0 Kanakaole mahope o ka auamo, pane aku nei ia Kanakaliilii, lapu hoi ka ilio ia kaua, ka Kanakaliilii pane hoi iāiā, "ola hoi ka ilio." O ka pii māi Ia no ia o ka maka'ii. ia laua nei, he kalua ae hei hoi au i ka ilio, a keia ilio hoi o ke ano e o ka honua nei i ike i ake kupanaha. Kiolaia e laua nei ke koko ilio a laua i lawe māi i ke alanui. Hoea laua i mua o ke alo o Kaahumanu, hoike aku nei i keia moolelo a pau, 1 ole e make laua imua o ke alo 0 ka Moiwahine Kaahumanu, anoe koke ae la ka noonoo ona ia wa, 1 ka lohe ana aku i keia moolelo 0 ka ilio, aole ona huhu iloko ona 1 na kauwa ona. ITa lilo i nlea nui ka moolelo kupanaha o ka ilio i mea kaao n.ui ia iwaena o ka poai alii iho ona ia mau ia. Ina ohua mai hoi o ke alii, hele'loa aku la i ka laula o ka aina. Ma kā nana ana o ka mea kakaui i keia moolelo ma o ka Iliomoo i kaīua ia ai, he kinohapa moo o keia wahine ui i noho ai iluna o Konaahuanui. TJa lilo i mea maka'u ia ka ilio 1 ka po i na poe o Koo* lau ke hoi i ka po, hoi mua nO i ka wa ahia&i okoa no ia au i hala. No kahi wa aku. MR. OEO. POOLOA, Home, 1920 Young Sfc.