Ka Oiaio, Volume VI, Number 32, 10 August 1894 — Page 2

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

NUPEPA KA OIAIO.

J. E. BUSH. Lunahooponopono.

J. K. Penikalaka, Puuku.

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

 

POALIMA AUGATE 10, 1894.

 

O ka mea hilinai i ke Akua Aole oia e hoohokaia

            He mea oiaio keia a ua ikeia kona hookoia ana a hiki i keia la.  Ua hilinai na poe kanaka o ke Akua maluna o ke Akua a me Kona Mana, a ua palekana lakou a pau.  Pela no hoi i keia manawa.  O ka poe manaoio a hilinai maluna o ke Akua a me kona mana, e loaa no ia lakou he oluolu a he hoomaha ana no ko lakou manao a me ka noho pu ana.

            Eia nae ka makou e ike nei a e lohe nei, he hoole mai kekahi poe kanaka hookano, a me na kahunapule hoopilimeai a olelo mai la; E noke wale no ka poe Aloha Aina i ka pule i ke Akua, aole e hoolohe mai ke Akua ia lakou, aole hoi e hoihoi hou ke Akua i ka Moiwahine Liliuokalani ma ka nohoalii, aole loa.

            O ia mau no ka manao o ka poe aia, e hoole mau ana no lakou i ka mana o ka ke Akua kauoha, a e hoole ana i ka hiki ke loaa mai na kokua ana mai ke Akua mai.

            Pela no ka hoole o kanaka i ka wa ia Noa, pela no o Parao, pela no Nebukaneza a pela na poe hoole i ko ke Akua mana.

            Aole lakou i hoomaopopo iki e hana ana a e hooko mai ana paha ke Akua ia mea, aole loa.  Aka o ka poe i paulele a hilinai mau i ke Akua e like no me Noa, Aberahama, Iakoba, Daniela, a me na poe e ae he nui wale, ua loaa no ia lakou ko ke Akua kokua ana mai.

            Pela hoi makou e olelo maopopo nei.  O ka poe Hawaii i pule me ka haahaa me ka manaoio paulele i ke Akua, ua loaa no ia lakou ka manaolana no ka hookoia mai o ka lakou mea i noi aku ai.

            I na kakou e noi me ka manaoio me ka haahaa, aole e hoole mai ke Akua i ka kakou pule, e like me ka olelo a ka poe aia, me na kahuapule puni waiwai e olelo ana.  Aole e ae ke Akua i ka kakou pule.

            He mana ka pule ikaika a ke kanaka pono pela e hookoia ai ka pule a na Hawaii i aloha i ko lakou aina.

 

E Hoopahaohao ia ana.

            E hoopahaohaoia ana paha ko makou hoaloha Hon J. A. Cumins, ke hoea aku oia ma Wasinetona, a hoomaka e kakau leta mai; no ka mea, o ka maka gula o kana peni, ua hoi e mai nei oia i Hawaii nei maluna o ka Monowai i ka Poaha aku nei.  Ua haalele aku oia i kona haku ma ka Hotele Halealii o Kapalakiko, ma ka la 23 o Iulai maloko oia o ka wa-hi o ka leta ia James K. Kaulia kahi i noho ai, a hiki wale i kona hiki hou ana mai nei i Hawaii nei.  Me he la, na na aumakua no paha i pale ae a komo pu iloko o ka leta, hoi mai ana i ka aina o na kupuna!  O keia ka mea nona ka olelo kaulana: “Ua oi aku ka mana o ka peni mamua o ka pa hikaua.”  Ke noke la kou Haku i ka huli ia oe!  Eia ka oe i anei nei

 

NA POE KIURE HAOLE.

            He 20 poe i paa mua i ka hoo hiki ina e kapaeia na poe paa-oiha na aupuni a me na poe paa-oiha na aupuni a me na poe ma’i mai alaila, he 14 wale no poe Kiure iho i koe!  He mau no ka nele loa!

 

Na-u na Kui

            Ua na’u na kui o ka Advertiser i na poe Kiure Hawaii, no ka ae ole ana e lawe i ka hoohiki o ke aupuni Repubalika.  Heaha ko lakou kuleana ma ia mea?  Aole loa o lakou kuleana iki; he ole loa no.

            He mea hiki ole i ka Lahui ke hoomanawanui i na hana hoohaiki a ano hookauwa kuapaa malalo o keia aupuni.  Ua maa ka Lahui Hawaii i ka noho ana lanakila a me ka noho kuokoa ana, a ua aloha i ka noho ana Moi o Hawaii nei.  Aheaha ka mea hiki e onou aku ai maluna o ka manao kuokoa o ke kanaka.

            Aohe mea nana e kaili aku ia ma nao lanakila o ke kanaka.  Na ke Akua ia i haawi mai a oia wale no ka mea nana e lawe aku.

 

EIA HOU NA POE KIU.

            Ke ikeia nei na poe kiu powa ke hoonoho hou ia mai nei ma kahi kokoke i kahi noho o ka Moiwahine Liliuakalani ma Wasinetona.  Ke komo mai nei lakou a pee hoomakakiu maloko o ka pa-Healekula hoomaamaa o Kapunahou, a eia kekahi poe maloko o na kaupoku o ka Halepule Union kahi i noho hoomakakiu mai ai, me he poe popoki la e hakilo ana i ka iole.

            O keia no ka ohana o ka poe makai kiu nana i lawe ae i kela mea hoopahu i kiola ia ai ma kahi kokoke i Wasinetona mamua aku nei, a eia ke hoomaka hou mai nei a holapu a e holo pee malalo o na wahi poeleele i keia mau po.

            O keia mau hana he kumu ia e kupono ai e noho paa ka mokukaua Champion ma Honolulu nei, no ka mea ina aole he mokukaua o ia ano ma Honolulu nei he mea maopopo loa, e hoala koke ana no keia poe ino i na hana hoohaunaele, e hoopoino ai i ke ola o ka Moiwahine a me kona Lahui.

            Hookahi mea maopopo loa ia ma kou, in a he mokukaua ko Beritania ma Honolulu nei i ka la 16 me 17 o Ianuari 1893, i na aole loa e hoea mai keia mau hana hookahuli au puni a Kakina ma.  Aole loa.

            Aka no ka nele aohe mokukaua Beritania ma Honolulu nei ia manawa, nolaila, ua huipu keia poe hookahuli aupuni me Steven a hookahuli ae la i ke Aupuni Moi o Hawaii nolaila, ua ike makou o Beritania he hoaloha maikai oia no Hawaii nei, a ke mau nei no kona noho oluolu ana me Hawaii malalo o ke kuikahi ua manao makou, o kona nohopaa mai maanei nei, he mea no ia e malamaia ai ka maluhia o Hawaii mai na hana hoopoino a keia poe haole lapuwale e hooulu ae ai.

            O keia paha ka pomaikai o keia ano aupuni a Alapaki ma i kukulu ae nei?  O na hana hooulu hoohaunaele i ike ole ia mamua, oia keia e hoea mau mai nei, hoomaka ana mai ka 1887 mai ka wa a na mamo a ka mikanele i hoopuka maka ae ai i ka lakou mau hana hookahuli aupuni i hoolala ai no 50 makahiki i hala aku mamua.

 

KOMISINA ALII

            Ma ka hiki ana aku o na Komisina Alii ma Kapalakiko a noho ma ka Hotele Alii, ua holo ia lono a puni ke kulanakauhale o Kapalakiko iloko o ka manawa pokole loa, a ua nui ka poe i hiki mai e ike i na Komisina, a mawaena oia poe, he oe wahine na ka poe waiwai loa o Kapalakiko kekahi a me keia poe lede i hoohiwahiwa mau i na rumi o na Komisina me na pua nani o kela a me keia ano.  I ka hele ana mai o keia poe wahine e ike ina komisina, ua hoike mai la lakou i ko lakou manao maoli, mahope iho o ko lakou ike ana i ka mea oiaio, e pili ana i ka ninau o Hawaii, e hooikaika ana makou e lokahi ka mokuaina o Kaleponi nei; e hoolokahi i ke kakoo ana aku i ka Peresidena Kalivilana, ma kana kumuhana o ka hoihoi hou ana i ka Moiwahine Liliuokalani, maluna o kona Nohoalii i hookahuliia me ka mana kaua o ko makou nei aina (America).  Eia ke komo nei keia poe wahine ma na Hale Oihaua a me na hale noho, e hoohuli huli ai i ka manao o na haole a pau ma ke kulanakauhale o Kapalakiko.

            O ko ke Akua nani keia, e pahola ala maluna oia mau wahine, e hana i ka hana maikai, i ko; ko ke Akua makemake.  Ua like pu keia poe, me Paulo, i loaa ai ika malamalama kupanaha mai ka Lani mai; a ua lilo oia kekahi alakai ikaika loa ma ko Pesu Karisto aoao, pela ana paha auanei keia poe wahine.  O ko ke Akua makemake ke hana ia, aole o ko ke kanaka”

 

Kupaa mahope o ka Aina.

            Aohe mea oi aku o ka hauoli o ka Lahui Hawaii, elike me na hiohiona i ike ia ma ka hora 11 A. M. o ka Poakahi nei, Augate 6, 1894, ka hoike puka amaka ana ae nei me ka manao kuokoa loa o na poe Kiure Hawaii.

            Ua hiki keia manao lanakila iluna o ka Lani i ko ke Akua wahi i noho ai; a ua holo hoi iloko o ka hohonu o ka papaku o ka moana hohonu!

            E nana i ka Lanakila e ka Lahui!  E hoomanao i keia hana naauao lua ole a na poe Hawaii Aloha Aina oiaio.  E lohe o Hawaii o Keawe, Maui o Kama a me Kauai o Mano, i ka hana lua ole a ko lakou koko ponoi ma Oahu o Kakuhihewa.

ALOHA NO KAKOU!!

            Eia na inoa o na poe Kiure Hawaii i hoole i ka lawe ana i ka hoohiki:

            J. Aholo, J. Keohokii, J. Keakahiwa Noholoa, J. K. Enoka, Jos. A Victor, J. Naai, J. Luha, E. Boardman  C. Crabbe, Dayid Bent, Hokii, Pomaikai, Gandles, E. Kekoo wai. Pauole, S. Haluapo, Jos. Aea. Kalaeloa, H. Welewele, Oliva Stillman. E. Moanaliha Hili, J. N. Aipiu, J. E. Robinson, J. S. Keawe, W. Aylett, H. Williams S. Ka-ne (makua), Isaac Testa, H. Aea, D. Hoapili (opio), he 32.

NA POE KUMAKAIA.

A. S. Mahaulu (opio), W. H. Kahumoku, D. L. Keliipio, 3 ka nui.  Hookuuia elua, oiai he mau luna aupuni laua, a koe hookahi wale no o Huaa.

O keia ka hoike ana mai i ko ka Lahui Hawaii ohohia ma ke kupaa loa no ke Aupuni Moi o Hawaii Nui ka hauoli.

 

Ka Lanakila o na H awaii Oiaio

He mea hauoli nui no makou a me ka Lahui Hawaii holookoa a pau ka ike ana i ka lanakila o ka manao aloha aina iloko o na poe Hawaii oiaio.

O kela manao lanakila, no ke Akua mai no ia, na ko ke Akua Uhane i hoomalama mai i na poe Hawaii.  mamuli o na mea i hanaia a i hoike maka ia mai imua o lakou.

E nana hoi kakou i ka mohala ana ae o kela manao lanakila iloko o na poe kauaka hana ma ka mahiko o Papaikou ma Hilo a pela no hoi ma na apana e ae iloko o keia Paemoku Nawai i kuhikuhi ia lakou e hana ia mea.  Aole loa he mea e ae nana i ao, a i kuhikuhi aku ia lakou e hana ia mea, o kela Uhane noonoo wale no a ke Akua i hoonohoai iloko o lakou.

He Uhane e ake ana i loaa ka no ho lanakila ana mamuli o ka manao kuokoa o ke kanaka a e hoopailoa ana hoi i na hana kolohe a ka poe Uhane lapuwale o na ohana mikanele e hana nei i ka lakou mau hana ia kakou.

            Ua loaa ia kakou ka ike a me ka noonoo mai ka Uhane Akua mai, nolaila, ua wiwo ole kakou ke hana a ke hoopuka i na manao i ku like me ka pono a Ke Akua i haawi mai ai ia kakou.

Ua hoonoho ke Akua i ke kanaka i haku no na mea e ae a pau ana i hana ai.  Pela ko ke Akua hoonoho ana mai i ko kakou mau kupuna Hawaii maluna o ka Paemoku o Hawaii, e hooponopono ana i keia aina mamuli o ka manao lanakila a ke Akua i haawi mai ai

Aohe mea nana e kaili aku ia manao lanakila mai na Hawaii aku, aole loa.  He poe kolohe a he mau powa ka poe nana e hoao e hana ia mea ia kakou.  Ke hoike mai nei na hana kue i keia mana i ko lakou kue maoli i ke Akua nana i hana i na poe Hawaii Aloha Aina a pua loa.

 

Ka pono o na mea a pau

O ka pono o na mea a pau, oia ke kumu o ke kukuluia ana o ka noho ana aupuni mai kahiko loa mai.

Mai ka mauawa e ulu ae ai na ohana, na Lahuikanaka, a me ka poai o na lehulehu, e ulu ae ana ka mana ake iloko o e kanaka e noho kekahi i mea hoo malu iho maluna o lakou.  No ia makemake no i koi mai i na kanaka, e hooikaika e wae i kekahi i mea nana e hoomalu a e hooko i na rula e malama ia ai ko lakou noho maluhia ana.

            Ua hiki no i kela a me keia mea ke hooko a e malama paha i ka maluhia nona ponoi iho aka nae, aole e hiki ia ia hookahi wale no ke pale aku i na hanaino ana mai a na poe i oi ae ka nui a me ka ikaika i kona iho.  Ma ia mea, ua hoohui na mea a pau, na kane na wahine, na ohana hoi e imi a e koho au i mea hoomalu no lakou iho, no ko lakou ola, ka waiwai a me na pono o ka noho ohana ana iloko o kekahi aina.  Oia ke kahua no ke kukulu ana i aupuni a me ke koho ana i Moi paha, i Peresidena paha, a i Luna Hoomalu e ae paha.

            O keia mana a me kona wahi i hoea mai ai, mai ka Lahui mai no ia, a mai ka lehulehu mai hoi.  Aole loa ia ma o ka Moi wale iho a o ka Peresidena a Luna e ae paha.

O na hookumuia ana o ko kakou aupuni, ua ili ia mamuli, o ko na Kamehameha komo kino ana iloko o na kaua me na alii o na mokupuni o Hawaii nei, a i ka wa i loaa ai ka lanakila, ua apo aku ka lehulehu me ko lakou manao ana, he kumu pono no ia lilo ana o ka nohoalii a me ka noho Hoomalu ana i keia Paeaina holookoa i na Kamehameha.  A i ka wa o ka loaaa ana he naauao, ua hookumu ia ke kahua o na kanawai kumu o ko kaku aina a maloko o laila ua hoakakaia na kulana e ili aku ai ke kulana noho hoomalu ana o Hawaii nei.

            O ka noho oluolu me ka lanakila oia ka io o ka pono nui iloko o ka noho ana Lahui ana.  Aole waiwai o ke aupuni noho pilikia malalo o ka noho kauwakupaa ana.  O ka Lahni e noho ana pela, he lahui ponoi loa ia.  O ka poe e hoao ana e uumi apuaa i ka makemake kuokoa o ka Lahui ua noho iho lakou maluna o ke poi o ka iputi e baila ana.  Ua hiki ole ia lakou ke noho me ka maa lahi a me ka hauoli, aka, e puiwa mau ana lakou no ke kue ia mai e ka Lahui a lakou e noho hoomalu ana.

            Ua ikeia keia ma na aina e ma na lahui e, a ua ikeia no pela maanei nei iloko o kekahi wa i hala aku nei

            O ke ake nui o kekahi poe e hooko ia ko lakou mau kuko, a e lilo ia lakou ka mana a pau, aka, ina e kali aku kakou i ka hopena, alaila, maopopo loa ae la, ua kuhihewa loa na kanaka oiai e make wale iho ana oia, a e lilo ana kona manao i mea ole a na kekahi poe okoa, e lawe aku ia kulana e hoomalu no ka mea i like ole me kona manao.

            Eia nae o ko ke Akua makemake no ke hokoia ana.

 

KA MANAO POHOLALO.

            Ma na mea i loheia mai, eia ke hoolahaia nei he mau kukakuka ana mawaena o kekahi Luna Kiekie o ke Aupuni Moi a me na poe hookahuli Aupuni.

            Ma ka Hotele o San Sonoi kahi i haawiia ai kekahi paina hoolaulea e ka Hamuku no ka pono o ka noonoo ana e hoopa’ipa’i, i na Luna Oihana o ke Aupuni o ka Moiwahine, ina e hoihoi ia mai ana.

            O na uku ana o na lilo ahaaina ua manao ia na kekahi poe ohana mikanele ohumu kipi.  A o keia mau hana nae, he mea e loaa ai i na poe kipi ka mana o ka paa ana i na mea kaua a me na pualikoa, i hiki ai ke hoala hou mai i kaua hookahuli aupuni hou ma keia mua aku.

            Aole anei kakou e ukiuki i na hana o keia ano?  O ka ae ana aku i na poe kipi e noho mana, pu iloko o ka hoomalu aupuni ana he mea ia e hoike ana, o ka hookahuli aupuni ka hana oi o ka maikai loa.  No makou iho nae he hoole loa makou ia mau manao.  Ina e ae ia pela, alaiala, aole loa makou e hopo ke olelo mua ae e hiki mai auanei ke ino i oi aku i ka mea hala aku nei, a kakou e noho hoomanawanui nei.

            O ka noe e hele ana a huipu kukapu, a hooholo manao pu ma keia mau ohumu ana, he enemi ino lakou no ka Lahui a me ka Noho Moi o Hawaii nei.

            Pehea la e hiki ai ia kakou ke hookauwa na na haku elua?  Na ka Hookahuli Aupuni a na ke aloha Aupuni?  No makou iho ke hoole loa nei makou ia mau hana! a ke olelo aku nei i mua o ka Lahui he enemi kela poe i ke Kuokoa o ke Aupuni Moi o Hawaii.

 

KA OHIA O SODOMA.

            Ma ka Nupepa Advertiser o ka Poalua nei Augate 7.  Ua hoopili mai la na poe mikanele i ka hopena a ka Lahui Hawaii e hana nei mamuli o ko lakou manao kuokoa a aloha aina hoi, ua like ia me ka poe e manao ana e ai i ka Ohia Sodoma!

            Ua ike makou a ua hoomaopopo i ka wehewehe ana mai a ka poe kakau moolelo o ka aina kahiko, a ua maopopo hoi ke ano o ka hua Ohia Sodoma penei ka moolelo:

            Aia he mau ulu laau ohia kakai kahi e ku ana ma kapa o ka Lokowai Make ua ike aku au he mau hua ohia e pala mai ana maluna o ua mau laau la.  Ia’u i kokoke aku ai ua nui ko’u makemake e ai ia mea aka, i ko’u lalau ana aku me ka manao e hoao iho, aia hoi, ua helelei iho oia me he lehu la a nalowale iho la.

            No ka nui o ke kupaa o ka Lahui Hawaii ma na hoao ana a pau loa no ka lawe hoohiki ana i ke aupuni P. G. a i keia aupuni Repubalika hoi, a i keia hoohiki Kiure ana iho nei hoi, nolaila, ke olelo mai nei ua poe mikanele aihue aina nei e ai ana kakou i ka Ohia Sodoma! oia hoi e ai ana i ka Ohia Lehu ka Ohia awaawa!

            O keia anei ka olelo kupono a ka poe mikanele e olelo mai ai?  Oia anei ko lakou aloha i ka Lahui Hawaii, o ka olelo mai e ai i ka ohia Sodoma ka ohia lehu?

            Nawai ka hoi i kanu ia ohia Sodoma iloko o ka Paredaiso o Hawaii nei?  Nawai i kauoha i ka Moi a me ka Lahui e ai i ke Kumukauawai (lehu) Sodoma i ka 1887?  Nawai hoi i haawi mai i ka Moiwahine a me kona Lahui e ai i ka ohia lehu i ka la 17 o Ianuari, 1893?  Nawai i kukulu ae nei i keia aupuni Ohia Sodoma i ka la 4 o Iulai, 1894?

            Naawai e onou nei i na poe kanaka Hawaii e hoohiki e lilo i poe Kiure no ke aupni Ohia Lehu?

            Kupaianaha ka mikanele o onoonou nei i kanaka Hawaii e ai i ka ohia Sodoma!  No ka puni ole nae o ka poe Hawaii e ai ia mea, nolaila olelo hookano mai nei:— E ai ana ka Lahui Hawaii i ka ohia lehu.

            No ke ao o Bush ma i ka Lahui Hawaii e kupaa, a mai puni keia poe hookamani, nolaila olelo mai nei, no ke ao hewaia o ka Lahui e na alakai ana a Bush ma@ nolaila, e ai ana lakou i ka ohia Sodoma.

            Ke olelo aku nei, makou me ka hopo ole a me ka huna ole iho aohe o kakou poe e ae nana e hana ino nei o keia poe mamo mikanele hookahuli aupuni wale no.  Ua loaa ia kakou na makahiki he 70 a oi ae o ko kakou ike ana i ke ano o ka po no a me ka hewa!  Ano i keia wa, ua hiki ia kakou ke koho no kakou iho me ka hoohaiki ole ia a me ka hookauwa kuapaa ole ia.

            Na lakou i ao mai ia kakou i ka pono, aka, ke hoike aku nei nae makou, eia no kekahi poe mamo mikanele o lakou e ai mai nei no i ka ohia Sodoma! ka Ohia Lehu hoi o Sodoma!

            Ua nunui na keiki kamehai a kekahi mau ohana mikanele, ke ai manei uo i ka ohia Sodoma a na makua o lakou!

            O ka lakou ino i manao ai no ka Lahui Hawaii, e hoi aku no ia maluna o ke poo o na poe mikanele O lakou ka ai lehu maopopo.  Aole i pili iki i ka Lahui Hawaii Aole loa.

 

“NA OPUUIPUPAULENAIKAUAHI.”

            He inoa haahaa loa keia Opuuipupaulenaikauahi, aia ma Kaupo Maui keia puu, he puu kauwa makawela kona ano.  Ina e hanau ia he keiki ma keia puu; e hoohenehene ia ana ia keiki, me ka hookae pu ia.  He ano no ko keia inoa, e piii ai ina hana o na kanaka o neia wa; Nolaila: e ka Lahui, ua kahea ia aku nei na kumukula e holo mai mai i Honolulu nei no ke ao kula kumu, e hoohiki mua nae i kupa no ka Repubalika, alaila: O kekahi mau kumu; he Hawaii ponoi; ua ae aku la e hoohiki; a o kekahi poe Hawaii, ua hoole; aua hoopauia maila.  E mahalo nui ia ka poe kumu i kupaa no ke aloha Aina, Lahui a me ka Moiwahine Liliuokalani.  A o na kumu kumakaia hoi ua kupono ia lakou kela inoa Opuuipupaulenaikauahi.  He poe kauwa lakou, no kauahi paka, i hele a paupau-lenalena na niho, a eleele na naau o lakou, no ka aihue pu me na pohai powa o ke Aup. Pikake o Hawaii.  E hookae loa ia ana lakou a me na ohana; aole hoi o lakou Aupuni, aole no hoi he nohona lahui ana.  Nolaila, o na kanaka Hawaii a pau i komo a hoohiki no ke Aupuni Pikake o Hawaii.  He mau Opuuipupaulenaikauahi lakou a pau.

 

UA PAU KA LIHI HOIHOI I KA HOLOMUA PAUAKA.

            Mr. LUNAHOOPONOPONO O

“Ka Leo a me Ka Oiaio”  E oluolu oe e hookomo iho makahi kaawale o kou mau kolamu i kela mau mapuna olelo e kau kehakeha a’e la, i ike mai na Ona a me na Hope o ka Nupepa Holomua Pauaka i ka alkou hana pono ole a hoouna ole mai i ka nupepa a Mr. Mahui (k) he elemakule ia e noho ana ma Nuu Kaupo, Maui.

            Ke mihi nei kela elemakule i ka lilo ana o kana dala hookahi no keia hapa hope o keia makahiki mai Iulai 1 a hiki i Dek. 31, 1894

            Nolaila mai Iulai pule mua a hiki i keia la a’u e kakau nei (oia hoi Helu 27, alaila hoomaka mai) ke hoike nei au me ka oiaio imua o na mea a pau aole he kope hookahi o ka Holomua o keia hapa hope i loaa mai i kona lima oiai ua hoouna ia aku ke dala ma ka Bila hale Leta ma ka la 12 o Iulai nei ua loaa pono mai ka likiki hookaa eia ma ko makou lima e paa nei, a pehea i hola la i hoouaa ole ia mai ai ka Nupepa a keia elemakule?

            He nui ko’u hilahila no ko lakou nana pono ole mai.  Owau no kekahi i hoohokaia o na Ona o ka “Holomua.”  Ekolu a’u palapala ana, e hoouna mai i ka makou pepa, me kuu hoouna pu aku i ka Papa Inoa o hoouna mai i ka makou Nupepa ma ka owilipakahi, me ka haule ole o kekahi kope i make pono ai ka makou dala lilo i ka makahiki eia nae, aole he hoouna ia mai nolaila ua makehewa ka leta hou ana aku he hoopau pooleia wale no ia.

            Ke hoike nei au me ka oiaio, o makou o ka @e ma Kaupo nei aia a hiki aku i ka la 31 o Dek. A. D. 1894 nei e pau ana ko mako ohohia ana i k a”Holomua”.  O ke kumu o ko makou makemake ole mai i keia nupepa, oia no ka hana pono ole mai o na Ona, aohe he houna pololei mai i ka makou nupepa.

            Me ka oiaio.

Wm. A KALA.

Nuu, Kaupo Maui Aug, 2. 1894

 

HUNAHUNA MEA HOU O NA MOKUPUNI.

            Kohala—He mea kamahao ko makou ike ana ia Rev. Kauhane ma ka Apana o Kohala nei. Aole he ike ia o Kauhane ma na halawai ano nui o na hana pono ma keia Apana, a i ka hana kaahele e hoohiki ana i ka poe a pau e puni aku ana i ke Kumukanawai o ke Aupuni Pikake ana i hana ai; hiki ana ia Kohala nei.

            He mea ole ka hoi ka loa o ke ala i ua hapauea nei e hele nei e hou poo me ka manao, pela e pau ai ke kaumaha o ke kipi ana i kona aina a me ke Alii.

            Ua hoouna aku oia i kekahi elele, e hele e hoike aku ia Rev. Luhiau, nana e malama i ke anaina pule o ka la Sapule ae, ua hoole mai o Rev. Luhiau ia noi a ua eepa ne.  Nui ka mahalo o keia kihapai i ko makou kahu, i kona ae ole ana aku i keia luda, e kumakaia nei ia kakou a me ko kakou aina.

            He hookahi no Hawaii i paa aku nei i kana upena, oia ka Loio Kamauoha.  Ma’u no hoi ka nele, no ka ekaeka po o ka maunu.  Eia no ka hapanui loa o ka lahui ke ku nei me ka manaopaa mahope o ka Moiwahine Liliuokalani a me ko lakou aina.

            Ewa, Oahu:—He hookolokolo ko Ewa nei, a ma ia Aha, ua ulu ae la kekahi kue mawaena o ka Lunakanawai hou a keia Apana, S. Hookano, a me ka Makai Nui Kauhi, a o ka mea i lohe ia aku, oia no ko ka Lunakanawai pane ana mai, aole e hiki ia oe ke alakai ia’u, oiai o ka’u e hana ai, oia ka nana ana i ka pono o na kanaka a pau e hiki mai ana imua o ka’u Aha, ua pau o Keliinohopono, ka mea hiki ia oe ke alakai.  Haunaele koke no Ewa i ka Moae la! 

            Wailuku:—He oia mau na Waieha, ma ka aoao Aloha Aina; a pela no me na Apana e ae e lohe ia mai nei.

            Mahukona, Aug. 1:—Ua pau i ke ahi ka Hale Kuai nui a me ka Hale Leta o Mahukona nei, ma ka po o ka la 31 o Iulai nei.  Aole he wahi mea i loaa nai, ua ale aku la ke alelo ana ole o ke ahi i na mea a pau.

            Hanalei, Aug. 3:—Ma ka la 31 o Iulai nei, i hiki mai ai o Wile H. Raiki a me Henry Peter, e hoohiki i ka poe o keia Apana, e makemake ana i ke Aupuni Repubalika.  He 6 no wahi i a i hei aku i ka laua upena, no lakou keia mau inoa:  Kaumeheiwa, Papoko, Kelu, Aarona, Peter Nowlein a me ka Makai Nui Kakina.

            O ka hapanui loa o na makaainana, aia mahope o ka aina, a me ko lakou Moiwahine i hoino ia me ka hala ole.

 

            He 130 a oi ka nui o na hihia o keia kau Kiure, ma Honolulu nei.

            O Ka poai o ka Holomua kai akoakoa ae ma ka Hotele San Sonei, e ohumuhumu ai e hoohuihui me na poai o na Mikanele.

            O George Fox [Alopeka] ke 36 o na Kiure Hawaii, aole oia i hiki ae i ka wa i kahea ia ai na inoa ma ka Poakahi nei; aka, mahope iho nae, na hoomaopopoia ae, oia no ke kanaka nona ke k@leana Kiure.  Eia nae ina no oia; @ kahea ia, e hoole ana no oia, no ka mea h Aloha oia i kona Aina!  Pela no oia i hoike ae ai.  Ina pela, alaila, he 35 poe kupaa, aole ae e lawe ika hoohiki ana, a he 3 no hoi mau whi kumakaia aina.