Ka Oiaio, Volume VII, Number 17, 28 June 1895 — Page 4

NUPEPA KA OIAIO.

_____

J. E. BUSH, lunahooponopono.

_____

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

_____

POALIMA, IUNE 28, 1895.

_____

                Eia no ka Ahaolelo o Hawaii ke hoomaamaa nei i na hua o ka hua heluhelu o ka oihana kau kanawai.

_____

                Mai na kuaaina mai na hiki mai la ka lohe ia makou, he oia mau no ke kupaao na Hawaii mahope o ko lakou manao mua.  O kekahi poe kakaikahi kai malele aku, aka, o ka nui o na Hawaii maoli, oia mau no lakou.

_____

                Ke hoopapau nei na hoa o ka Ahaolelo e hooholo i ka bila kanawai e hoohoihoi ai i na malihini o na aina e mai e komo ma Hawaii nei ma na aina aupuni.  Pomaikai ka poe nele i ka aina ke hiki ia lakou ke lawe i keia lokomaio Mr. Dole.

_____

                Nui ka makapehu dala ma na kuaaina, wahi a na hoike e hoea mai nei io makou nei.  O ka olelo mai a kekahi poe.  E like me ka olelo oiaio, o ka mea wanana a haule ua hoopunipuni ia, a ua puai wale hoi ka poe e hanai ana ia lakou i keia lohe a me keia mau moeuhane.

_____

                KE kue nei kekahi poe kokua i ke aupuni no ka hookohuia ana aku o W. R. Castle, (Kakela) i Kuhina Noho ma Amerika, me ke akaka pono ole o ke kumu.  Me he la , he manao i iikino wale,  a e ako ana e lilo no kekahi mea e ae.  He aupuni akeoihana keia ina oia i’o la ke ano, ko hoomaka la na kakoo e apuepue no na oihana.  Aka oia iho la no ke ano o ke aupuni a kanaka.

_____

                Ma kekahi halawai ana a ka Hui Amerika League, ua hoao ia e koho i i Peresidena hou, pela mai ko makou lohe.  O ke kumu o keia aole i manaoia ua hanohano ka Liga malalo o Murray.  He mea oiaio o keia ka mea nana i kakoo a i hooikaika nui e paa keia aupuni, aka, ua aneane pau ka hana, ka wa paio a kaua paha, nolaila o ka mea maikai’i ka wa e okuku kaua ana, ua lilo he mea maikai ole i ka wa i oo ai o ka mala ai, a e kaana ai i na luhio ka poe i komo iloko o ka hao a me ka hookahuli aina.

_____

                Ua holo ka hana o ka hoolei ia ana o ka ukana mai ka moku Auseteralia mai, a me ka hooili ia ana.  I keia hora eha oia e holo ai.  No na hana ikaika kino a me ka awiwi aole he lahui e like na Hawaii, ma ko kakou mau uwapo.

_____

HE MANAO KUHIHEWA.

_____

                Ua lohe mai la makou na hoole loa kekahi kanaka kamaaina, i make iho la, aole oia e ai i ka laau lapaau a kauaka, aka, e hilinai oia i ke Akua no ke ola, a no ka make paha, maluna o ka manaoio.  Eia ka mea i ike ia, ua make keia makamaka o kakou mamuli o kane i olelo ai, kona manaoio.  Eia ke kumu ua ao oia ia ia iho maka olelo a ke Akua, ua alahu ka Baibala ia ia, a na imi aku la hoi oia i ka hai ike a pakui iho la me kana i koha ai oia ka ka Baibala i no ai ia ia, a maluna o kona ike kanaka a me ka ike o kona mau hoahanau, ua olelo iho la oia maluna ia oia o ka manaoio a ola, a make paha, me ka lawelawe ole nona iho e ike ia ai kona manaoio i na ao ana a ke Akua.  Ma ka hookuku ana i ke ano o keia manaoio me ka manao io i hoike ia mai ma ka Olelo Hemolele, ua like ole, a ua kapa ia he manaoio make.  Eia ka olelo a ka Uhane Hemolele ma o Iakoba la, e pili ana i ka manaoio.  “E na hoahanau o’u, heaha ka waiwai ke ole kekahi he manaoio kona, aole hoi ana hana?  E hiki anei ke manaoia ke hoola ia ia?  Ina he kapa ole ko ke kaikaina, a ko ke kaikuahine paha, a i nele hoi i ka ai i kela a me keia la, a i aku la kekahi o oukou ia laua.  E hele aku okua me ka maluhia, a e hooopumehanaia, a e moana no hoi, aole me oukou e haawi ia aku i ka me e pono ai ke kino, heaha iho la hoi ka waiwai?  Pela iho la no ka manaoio, ina oia wale no aole ana hana, ua make ia.”

                Pela makou i mauao ai na kuhihewa kekahi poe haipule e noho mai nei.  Ina e mai ana ua manao lakou hookahi wale no hana o ka pule a pau moe malie a kakahiaka o ke ola wale ae no me ke kumu ole.  Ua ola na mea a pau a ka Haku i hoola ai ma ko lakou hoike maoli ana mai ma kekahi hana i ko lakou manaoio.  Pela i ola ai ka wahine i hoopaa ai i ka aahu o ka Hauku, pela i ola ai ka mea e moe ana he lolo no na makahiki loihi.  Aole e loaa ke ola ma ka manaoio, ke ole ke kanaka e hana i na hana a pau i oleloia oia kaua e hana ai, a aole no hoi e waiwai ka pule a ka mea pule ke ola oia e pule a like me ka ke Akua i ao ai.  Aole he oiaio o keia mea he manaoio iloko o ke kanaka ke ole oia i mihi a hoomaemae i kona naau a pau a me kona ano a pau, e like me na olelo a pau o ke @ana hemolele o ke Akua, oia kana mau kauoha he umi, ke ana o ka pono a me hewa, ka mea e hoike ana i ko ke Akua makemake, ke ana e ola a e make ai o kakou ma keia noho ana a ma ko kela ao e hiki mai.  A o ka poe i manao okoa ae he pomaikai ke loaa ia lakou ma na manaoio o ke kanaka i like ole me na hana i oleloia ma na olelo a pau o ke kanawai, ua kuhihewa lakou, a o ka poe e ao ana ia ano i na kanaka me ke kue i ka ka Buke Hemolele, e anatema ia oia.

                Nolaila, o na liki a na hoomana e i ana he ola na ma’i ma ka mana i loaa ia lakou, he kuhihewa lakou, a eia ke alakai hewaia nei e ka makapo nui a me ka bipi nui o ka pono me kona mau anela.  Ina he mea kekahi i loaa ia mana o ka hoola ana i ke kanaka ma’i mamuli o kona mana mai ke Akua mai alaila, he kanaka ia i malama a hooko ma kana hana i na olelo a pau a ke Akua, na kuko o me na hunahuna, a ua like oia me Karisto, e like me ko Karisto like me kona Makua, a e like me kana i pule ai no kona mau haumana, e mau lakou he hookahi me ia e like me ia me kona Makua, a loaa @ ia mana i kona mau haumana, pela wale no e loaa ai ia mau nani i ke kanaka ma keia ao, a pela hoi e ike ia ai he Karisto oiaio e like me Karisto, a he Keiki na ke Akua, o na hana lapaau a me na hoola a na hoahanau e hoohana nei ma ke ano hookohukoku mana mai ke Akua mai, he hoopunipuni, a he poino ka poe e puni wale ana.

_____

HEAHA AKU LA MA KELA AOAO?

_____

KO KE KANAKA ANO A ME KONA HOPENA AKU.

(Hoomauia).

                I keia mau ninau, i moakaka pono kona ano, i piha hoi i na kumu ano nui ia kakou ihea hoi kakou e imi aku ai e loaa ai ka haina?  Eia anei kekahi mea i loaa ko lakou apono aku e hiki ai ke weheweheia keia ni@@?  E nana aku kakou maluna @@ nua, a e mahele ana kakou i ka nui lehulehu o kona mau nani; e hoomaopopo ana kakou i ke kaahele ana a ua kau a me na hana like a me na hana maikai a na mea maa mau; e nana ana kakou i na mea o ka lani, a e ike ana kakou nani, a me ka like o ka lakou kai hele ana—ua pane mai anei keia mau mea i ka kakou mau ninau?  E hoike mai ana i kekahi mea, aole nae i na mea a pau.  E hoike mai ana lakou no ka Mea Nana i Hana na mea a i paa na mea a pau; no ka mea, wahi a ka luna olelo.  “No ka mea, o kona mau mea i nana ole ia mai ka hana ana mai o ke’ao nei, ua maopopo lea ua mea la, oia o kona mana mau a me kona Akua ana, ma na mea i hana ia.  E hoike mai ana ia kakou i kahi o ko kakou kumu e ola nei, a me ka mea nana kakou e hoomaha mai.

                Aka, o keia mau mea a pau a kakou e ike nei e hoonui wale mai ana no ia i ko kakou akenui e ike aku i ka mea io maoli no ka mea e ake aku ana kakou e ike i ke kumu o kahi mai o keia pomaikai nui ia kakou.  Heaha la ka kakou hana e lawa ai kona makemake?  Pehea la kakou e hana aku ai e loaa ai ia kakou kona apono mai?  He mea oiaio no paha e haawi mai ana no oia i ka makana i ka hana pono a e haawi ana i ka hoopai i ka hewa.  I kekahi manawa e hookukuia ana ka kakou mau hana me kona makemake, a e hoopukaia ana ka olelo hooholo e like me ka mea e ike ia ana ma ia hookuku ana.  Pehea la keia e pili ana i ko kakou noho ana mahope aku o keia noho ana?  Oiai ko kakou ola mai a ia mai, e hoopau ana anei ina kakou e hoolohe i kona makemake?  A i ole paha, ua hana anei oia ia kakou, he poe i hiki ke mau ko kakou ola ma o kakou iho, i mea no kakou o ola mau loa ai, ina hoi mamuli o kona oluolu, alaila hoi malalo o kona inaina?

                Mahalo o keia mau loina a pau e huli ana ko kakou noonoo me ke akenui aku i ka mea mamua aku o kakou!  Heaha aku ana la ka hopena o keia ninau o ko kakou ola ana aku?  Owai ka mea i ike?  Aole he leo mai na mea a pau a kakou e ike nei e hai ana i ka pane.  E ninau aku kakou i ka poe e komo aku ana i ke awawa o ka pouli.  Aka, owai kai hiki e hoike mai i na mea pohihihi o na wahi oia awawa mamua o kona komo kino ana e imi maole aku?  A he mea maopopo hoi aole he hemo hou mai o ka ipuka komo o ia wahi e hoi mai ai ka poe i komo aku malaila.  Ua pani paa mai la ka luakupapau i kona mau ipuka i na hoano ana a pau e loaa aku kau wahi lihi ike ma kela aoao aku o kahi i ike ole ia.  Ua lilo na ike akeakamai he hupo maluna o keia mea.  E haule pu ana hoi ka noonoo ana aku a ke kanaka; a e kukule a e piliaiku maoli ana no hoi ko ko kanaka noonoo, ke ole e kokuaia mai oia e malamalama ai ma keia mea.  O ke Akua hookahi wale no kai ike, a ina aole oia e hai mai alaila, aole loa hoi kakou e ike ana i ka mea e loaa ana ia kakou kela aoao o ka lua a hiki kino maoli no kakou.

                Ae ua hiki ole ke noonoo o ke kanaka ke poa aku i ka naele o ko ke Akua ike a me kana mau hana kamahao, aka, o ke Akua kai ike i kaua hana i hana ai, a oia hookahi ka mea hiki ke wehewehe mai i ke kumu, ke ano, a me ka hopena o kana mau hana; a he mea oiaio loa no hoi, oia a oia hookahi wale no kai hoike mai, a o kana hoike ana ua pololei, a ua ku no hoi e like me kana i olelo mai ai, a o kakou na hoike oiaio me na mea a pau hoi kekahi o ke ao, i hana ia mai Kumuhonua mai.  Nolaila, ma ka ke Akua wale no kakou e hoomalamalamaia ai a e hoonaauao ia ai e pili ana i ko kakou ola ana ma keia ao, a loaa hoi ia kakou ka ike maoli ana iho e like me kana i olelo ai.  Ina aole ke Akua i hoike mai ia kakou i kana mea i manao ai a me kona makemake, alaila, e noho mau loa ana kakou i ka pouli.  Ma keia mea, na like ka manao o na kanaka noonoo maikai a pau, a ua hoopaaia ko lakou ike ma keia mea.

                Penei ka olelo a Porofesa Stuart ma kana olelo wehewehe kumu, e pili ana “I ka Hoopai o keia mua aku.”

_____

HAWAII AUPUNI ALII.

_____

                O keia poo ae la maluna he mau hopuna olelo lakou, e hooia ana o ke aupuni ‘lii he aupuni i’o no ia mai ka po mai.

                A oiai hoi i’ke au mamua aku o Kamehameha I., ua ku kaawale na mokupuni o Hawaii nei, a e hoomaluia ana e kela Moi keia Moi a me keia mau mokupuni pakahi a pau, a ua kapaia he mokupuni Alii o Hawaii, a pela o Maui, Molokai, Lanai, Kahoolawe, Oahu, Kauai a me Niihau.

                I a wa aole i loaa ka huaolelo Aupuni Alii o Hawaii.  E ninau mai paha ananei oukou, i ka wa hea ka hoi i loaa ai ka huaolelo aupuni ‘lii o Hawaii e ike me keia e hoike ia nei?

                ia ka pane i ka wa i loaa ai ka lanakila maluna o na moi a pau, oia ka wa i lilo ai malalo o o ka inoia, a hui, oia hoi keia “Hawaii Aupuni Alii.”  A mai ia wa mai, ua mau ke o ana o keia mau huaolelo a jiki i keia la, aole hoi e hiki ke hooleia, oiai na paa iloko o ka moolelo kumu o ko kakou aina aloha.

                E pane hou mai auanei paha oukou “ka,” ua lilo o Hawaii nei i keia wa i aupuni Repubalika, a na pau hoi ka inoa aupuni ‘lii o Hawaii.

                Ke hoike aku nei ka mea kakau aole pela, a i hooia ma ko’u aoao a oia keia.

                E nana ia Farani he Moi kona mamua, a mahope mai lilo iRepubalika, lilo hou i Moi, a lilo i Emepera, a lilo hou i Repubalika a hiki i keia la.

                Aka, o kona lilo ana i Repubalika, aole ia he mea e nalohiaia ai kona moolelo e hoike ana i kona kulana o na wa i hala, aia no e o mau la iloko o ka puuwai o na kanaka Farani a pau, ka moolelo o ko lakou aina aloha, a pela no hoi na aupuni e ae i kaa aku malalo o ka Repubalika, a pela no hoi o Hawaii nei.

                A oia hoi, o ka noho ana Emepera of Farani kai pau o kona moolelo oia mau no ia, a aole e pau.  O ka noho ana moi o Hawaii nei kai kapaeia, a o kona moolelo oia mau no ia a hiki i keia la, aole loa e pau a hiki i kona hoomaemaeia ana e ke ao nei, a oia ka hopena.

                Ua ulu mai la keia manao o makou, ma o ke kapaeia ana o keia mau hopuna olelo e kakahi hoa o makou e lawelawe pu ana i ka oihana hoolaha nupepa, a kau leo ana hoi i na makamaka heluhelu aole e hoomanao hou no ia mea.  A mamuli oia mea ke ninau nei makou, he mau hopuna olelo kipi anei keia, a i ole kue paha i ka Repubalika Hawaii, a me kona hookeleia ana e na loea kalaiaina o keia au e nee nei.

                Ke ku nei makou a hoike aku aole ia he kipi, aole he kue aole uo hoi ma na ano a pau.

                A oiai hoi, aole i ke au o Hawaii aupuni alii wale no kakou i ai ai i ka poi, me ka ia maka, a hiki mai nei ka Repubalika o Hawaii alaila, he mea ai haole ka kakou e ai nei, a ua nalohia aku la ka ai kamaaina o ka aina, ke pane nei makou, aole loa pela oia no kakou ko ai nei i ka poi, me ka ia maka.

                Nolaila, e hoomanao oukou e ka lahui, o ka hopuna olelo Hawaii aupuni ‘lii he huaolelo kumuia maluna o keia lahui, e o mau ana i na a pau.  A i na ua hewa keia, alaila, he pono e hunakeleia na buke moolelo a pau, o Hawaii nei i ole ai hoi e ike hou ia.

                Kou Oiaio,

                D. M. Punini.

                June 21, 1894.

_____

I ka hora 12 ponoi, o ka la Sabati nei, June 23, i lawe aku ai ka Haku i ka uhane o Mrs Mele, a waiho iho ‘a i ka lepo no ka lepe; he kauhola ka mai i make ai oia, he 50 ka nui o kona mau ma kahiki ma keia ao, a hiamoe aku la oia, aloha wale.

NA A’O ANA.

_____

Ke pii nei ka hoonaauaoia ana o na opio Hawaii ma na Kula a pau o keia Paeaina.  He mea ma halo nui i keia, ‘aka, o ka mea oi loa aku nae, o ka hoopono.  Ina na haumana e ao ia a iha i ka ike o keia ao ma koua ano kanaka, a aole hoi i hookahuia ka ke Akua olelo iloko o lakou, alaila e lilo ana no ia ike mea waiwai ole, a e lilo ana no he mea hoopoino.  Ua oleloia o Moi Solomona ke kanaka naanao o ke ao nei, aka, ina kakou e hoomaopopo i kana mau hana iloko o kona mau la hope, ua hoohupoia oia e na hana a na wahine aia, a ua lilo hoi oia he hoomana‑kii.  Pela no na hana hoonaauao o keia mau la e lilo na a’o ana i na mea o keia ao i hope no ua ao ana i na mea o ke aupuni o kela ao e hiki mai ana.  Ma ka lokomaikai oke Akua wale no e loaa ai ia kakou na hoonaauaoio ana, a ina aole kakou makaala, e hookahuli koke ana ka mea Hewa ia kakou a liko ka ike kanaka i mea e nui ai ka maalea ma na hana Satana.  Nolaila, e makaala na kumu ao o na ano a pau, a e makaala loa hoi na makua ma na noho ana o ka home, no ka mea, o ka home kahi e paa ai ke keiki no ka pono a e lilo ai paha i ka hewa.  Ma na home kakou e hemahema nei, aole hoi ma na Kula.  E ala e na makua Hawaii a e kakoo aku i na kumu.  Ke ike nei makou ma kekahi nupepa haole, (Bulletin) eia kekahi hana nui ma ka lima o ka Papa Hooponopono hana o ke Kula Nui o Punahou.  Aole hoi i hoike ia me ka maopopo ke kumu hana a keia Papa e imi aku ai a e noonoo ai, aka, he hana nui koikoi nae, e ahewa ai paha i ke Kumu Kula Nui o Punahou a i ole ehoomaikai ai paha ia ia ma kekahi hopii koikoi i waiho ia aku i kona ipuka hale.  Ma na hiohiona a me ke kaona o na olelo na hoohaumiaia ka inoa o ke Kula i keia wa, ma o ka hana i oleloia a i hooiliia aku i ke Kumu Nui.  Ua lohe mua makou i kekahi mea e pili ana no keia mea, he aneane he makahiki i hala aku nei, aka, no ko makou ike maka ole ana, a no ko makou hoino mau ia hoi e na haipule ke hoolaha ae makou i ka hewa o kekahi o na anela a makahiapo malihini paha a lakou i manao nui ai, ua kaohi iho la makou i ka moolelo walohia no kekahi mea i hana i kekahi haumana opuu wawahine opio o kekahi ohana maikai loa o ka mokupuni o Hawaii O keia mea e lohe ia nei, ke kuhikuhi aku la i ua mea la, a me hela, oia maoli no paha keia e imi ia nei.  E nana hoi kakou i ka hana a me huna ole ia o ka mea oiaio a hoopaiia paha o ka hewa ina he mea kekahi i hewa maoli.

_____

Ka Hoike a ke Kiu

_____

Aia  i’ke Ehuehu

_____

Huliamahi Kaleponi.

_____

I NA PUUKANI HAWAII.

 _____

                Mamuli o ka liko loa o ka Makai Kiu hanu mea hou e haulani la iloko o ka ehuehu o na kulanakauhale o Kaleponi, na haule hope kana leta no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu ma ke ku ana mai ai o ka mokuahi China, oiai oia ma kona alahele huli mea hou no na nupepa KA LEO a me KA OIAIO, a i keia la, ke huai pau aku nei makou i ka moolelo piha o na Opuu Rose Hawaii, e hehihehiku la iloko o na kulanakauhale a pau o Kaleponi me ka ohohia nui ia.  A ma o kana hoike la no hoi e ike ai ko makou makamaka heluhelu, ua kaiehuia aku ia ko Prof. Libornia noho ana kumu a Alakai hoi no ka @aua Lahui Hawaii, a ua kaa aku la ka hooponopono ana ma kona wahi ia Mokia Kealakai, kekahi o na loea o ua puali puhiohe opio la, a e heluheluia kana leta malalo iho:

Stockton Cal. June 13, 1893.

****

Aloha e: ‑‑

                Ua nauki lo apaha oe ia’u mamuli o ko’u hoouna ole ana aku i leta nau ma na moku mua aku nei i hala, oiai au e hele ana mao a maanei o na wahi a pau o Kapalakiko nei me ka loaa ole ia’u he wahi manawa e kakau aku ai ia oe.

                No ka mea, aia no ko makou hoi aku ma ko makou wahi e moi ai ma ka hora 12 a 2 o ka wanaao i kekahi manawa, mamuli o ka lehulehu o na kono e hoea mau mai ana i na opio Hawaii.

                A no ia kumu, ua nele oe a me ko’u mau hoaloha a pau e noho la ma Honolulu, a pela pu hoi me ko’u ohana, a me na hiwahiwa pu hoi a’u i mailani ai KA LEO a me KA OIAIO.

                Eia au ma Stockton a kakau nei i keia leta, me ka hoike pau aku ia oe no ka hana a ka Puali Puhiohi opio Hawaii, mai ka la 20 mai o Mei, a hiki i keia manawa.

                O na puhiohe eono, i haawi ia ai maka Metropolitan Temple, ua hoike mai la no ia i ke ai waiwa a me ka eleu lua ole o na keiki Hawaii i ka haku ana i ka lakou mau leo mele me ka piha ohohia nui ia e ko Kapalakiko poe.

                I ka pau ana oia mau po he umi i hoopaa mua ia ai malalo o ka Prof. Libornia alakai ana, ua komo mai la na manao kanalua iloko o na haumana, mamuli o ke komo pu ana mai o kekahi Puhiohe (Manila) e paani pu me lakou.

                Ua ano lilo hoi keia hana a ka lakou kumu i mea hoihoi ole ia lakou, oiai hoi lakou e imi ana i ola no lakou a me ko lakou ohana pakahi.

                Ma ia mea, ua komo liihi mai la ka hoowahawaha iloko o lakou a hiki i ka la 12 o keia mahina, oia hoi ka la inehinei, akahi no ia a waiho maoli mai i kona noho kumu ana, a ua pani koke ia ma kona wahi e Mekia.

                I ka pau ana o na po he10 a lakou i puhi ai ma Metropolitan Temple, ua hiki mai la ke kauoha mai San Jose mai he kulanakauhale aia mawaho aku o Kapalakiko, he 50 a oi paha mile koua loihi mai ke kulanakauhale aku.

Ua kau iho la maluna o ke kaaahi, ua like ka holo me he mea la, e heihei ana me ka puahiohio hoomanao ae la a’u i ko kakou wahi kaaahi o lalo o Ewa ina paha o keia mau kaa kai laila he mau minute wale no he umi a oi aku noho ana i Honouliuli.

Ua like ko makou mau kino a pau iloko o ke kaaahi me he mau hao hooni la no kekahi mikiui hoomaloo kopaa o kekahi hale wiliko, ka onioni mau i na wa a pau.

_____

NU HOU KULOKO

_____

                He pauahi ko keia awakea mahope ae nei o Kawaiahao, ma kahi o Chas. Gertz, ua mauaoia he ahi ulia wale no, oiai na makua ma kahi e, a o ka ohana keiki wale no ko kauhale.

                I uka o Makiki na makai, kahi i paikau ia ai o Kapena Kuke, e aho ia maamua lea iho.

                E kipa nui ae e na makamaka, e kuai i na kamaa auoii ma kahi o Makanani, alanui Papu, he oluolu ke ku kumukuai.

                Ua kaalo aku ko makou makamaka, a hao’loha hoi o ka oihana noolaha nupepa Mr. Iakoba, ma kela huli o ka poepoe honua, i ka Poaha aku nei o ka pule i hala, oiai ka mai La Gripper e puliki paa ana i kona kino, a hiki wale i kona moe ana aku la, aloha no ia opio he 25 paha ona mau makahiki, aia oia i kailina e Makiki.

                O na loina o ka mai La Gripper hui ka ma ke poo, a me ke kino, a o ka mea hiki ke pale aku, oia keia, hapowalu kiaha gmi helu ekahi hui po me ka wai ti@ paila ia a mo’a, hookahi hua lemi, a hookahi puna ko keokeo, a e wili a hui alaila, inu ae, a pulou a paa moe, a kahe ka hou, e ai i ka hua aie i ka po, a i kakahiaka inu i ka aila, oia na loina.

                I ahona iki o Honolulu i keia mau la i na wahi keuikoni a ka poe kaahele o na aina e mai.

                Ua holo aku hoi o Wanabaga i ka makaikai ma na wahi kaulana o ka honua nei.  Ua ike ka oia ia Ipuka Gula, koe aku ka wini o Omaha.

                No ke kunu la paripa, ke hookumu iho e kii i ka Bana Laau kunu a Logana ma ka Hale laau o Benson Smith ma, a me ka hoomaemae koko hoi o ka laau a Scribner ka oi, ma kahi o Hobrona ma.

                [picture of hand with finger pointing toward right] O ka poe a pau e makemake ana i ke kii nani o Liliu‑o‑Lolokuikekapu, e loaa no ma ke Keena o KA LEO no ka HAPALUA DALA wale no.  E wiki mai, o pau e ananei.  Na ka oioi mua no ka loaa.

                O na poe a pau e ka alo aku ana ma ke la huli o ka poepoe honua, a haalele iho ikeia ao mauleule, e kipa ae ka poe ola i kahi o Uilama ma, ilaila e loaa ai na holowaa maikai, a makepono hoi.

                Ua ki aku o Keaka Akisona ia Lutanela Holi o ka puali Makai Kumau o keia kulanakaahale, no kona loaa ana aku iaia ma kahi kokoke i kona wahi noho, a me he ala, ua hana paha keia Keaka Akisona i kekahi Karaimana?

                Aia ma ka puka aniani o ka Hawaiian Hardware kekahi kaa hehihehi wawae, ua hoopaa ia me ke kukui uila, a ua hiki i ka uila ke hooniniu i ka huila o ke la kaa hehihehi wawae, a i ka nana aku, me he ala e holo ana ua kaa ala i luna o ka lewa.

                He paani hooluakaha a hoohala manawa ka na lede hapa a e haole okoa ma ke kahua paani tennis.  Malaila na wahine mare maka onaona a me na wahi nohenohea.  He mau keonimana pu no hoi kekahi—aole e nele ia mea i kipa ae e paina‑ti me na lede mahope o ka paani ana.

                E huli hoi ana o Miss Lilinoe Hapai a me Mattie Richardson i ko lana mau home makua, ma Hilo, i keia Poalua ae, mahope o ka hookuuia ana mai ke ao ana a na kumukula o Kapunahou, me na hoomaikai.  He alanui hou ke hamama i keia mau opuupua hoaoha, a aia la ihea na opio hoa o ka noho ana aku e pili ai me keia mau onaona?   Ke wawalo mai nei na leo  ikuwa o uka o Olaa, Aia hoi i hea?

                He mau pah kupapau ano hou loa keia, e hoolaha ia nei a Mr Uilama ma, e ka Hale kuai lako Hale ma Na’e iho o ka Hale Kuai o Makinikaea.  Aole i loini loa kona laha ana i Hawaii nei, a me he mea la o ke kumu okeia, ne ka pii o ke ku mukuai I mea hoi e loaa ai keia pono nui i ka poe hapa mai o ka hi loaa, a i like no hoi ke aloha i ka mea ihaalele mai i na hoa loha me ka poe waiwai.  Ua hooikaika Mr Uilama ma, eloaa na pahu ano hou loa, me ka emi loa o ke kumu kuai me ka hiki hoi ke ike ia ino ka heleheleua o ka mea make, mahope i ho o ka paa ana iloko o ka holowaa a noia kumu, ua hana ia keia ano pahu me ke aniani, ma ka hapa o ke pani ma poe o ka pahu.  Nolaila, e ninau mua ka poe i pilikia, a i pi ha i ka luuluu, ma kahi okeia Hui ma Alanui Moi, e pili ala i ka Hale kuaimea ai o Makiulaaea.

_____

GABERIEL K. KEAWEHAKU.

_____

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

_____

                Ua makaukau ma ka hana ana i na palapala pili Kanawai a pau.  A he oluolu no hoi ka auhau ma na kuka olelo ana.

                KEENA HANA:  Aia mai ke Keena Loio o George A. Davies ma Alanui Kalepa, ma ka Halepohaku o Kakalaika (A. J. Cartwright).

jun24 S@n@d.