Ka Oiaio, Volume VII, Number 27, 6 September 1895 — Page 2
| This text was transcribed by: | Aki Astrid Dinda |
| This work is dedicated to: | Nou, 'anakala Ludwig. Kaumaha au a me hoʻomanaʻo aloha au. Me ke aloha pumehana! |
Ka Oiaio.
MA KE KAUOHA.
---
Keena o ka Papa Ola.
Honolulu, Sepatemaba. 9, 1895.
Aole kekahi mokumahu, mokupea a waa paha o kekahi ano e haalele i ke awa o Honolulu no kekahi awa e aku o keia mau Mokupuni ke ole me kekahi palapala ae aku mai ka Papa Ola.
Aole kekahi mokumahu, mukopea, a waa paha o kekahi ano e haalele i ka Mokupuni o Oahu no kekahi Mokupuni e ae o keia Paemoku ke ole me kekahi palapala ae aku mai ka Papa Ola.
WILLIAM O. SMITH
3. t Peresidena o ka Papa Ola.
---
KEENA O KA PAPA OLA.
Honolulu, Sept 2, `95.
Oiai na Kauka Lapaau o ka Papa Ola e noho paahana ana ma ka Halema’i Kolera no ka malama i na mai, ua hiki no i na mea i ma’i ke lawe i na Kauka e ae ana i makemake ai e lapaauiaia.
W. O. SMITH
Peresidena o ka Papa Ola.
3 ts
---
HE MAU KA RULA O KA PAPA OLA.
---
Keena o ka Papa Ola.
Honolulu H. I., Augate, 31, 1895
1. Aole e ae ia kekahi mea e hele aku mai ka apana o Honolulu a kekahi apana e aku o ka Mokupuni o Oahu me ka loaa ole aku o ka palapala ae mai ka Papa Ola aku.
2. Aole hoi e laweia kekahi waiwai a ukana paha mai ka apana aku o Honolulu a kekahi apana e aku o ka Mokupuni o Oahu, me ka loaa ole aku o ka palapala ae mai ka Papa Ola aku.
3. Aole e ae ia kekahi Kula, aupuni a Kula a kekahi mea e na paha, ma ka Mokupuni o Oahu, e wehe ia a loaa hou aku ke kauoha mai ka Papa Ola aku.
4. Ua papaia na halawai ana Kula Sapati, ma ka la o Sepatemaba, ma ke kulanakauhale o Honolulu.
Ma ke kauoha a ka Papa Ola.
WILLIAM O. SMITH
Peresidena o ka Papa Ola.
3t.
---
Keena o ka Papa Ola.
Honolulu, H. I., Sept.4, 1895.
O ke akoakoa ana o na kanaka he lehulehu wale ma kekahi wahi iloko o ka apana o Honolulu, ua papa loa ia. Ua pili keia rula i na halawai pule, na aha mele lealea, a me na wahi e ae a pau i maa i ka akoakoa ana o na kanaka ma ke ano anaina lealea nui.
Ma ke kauoha a ka Papa Ola.
WILLIAM O. SMITH
3t. Peresidena o ka Papa Ola.
---
Keena o ka Papa Ola.
Honolulu, H. I., Sept.3, 1895.
1. O ka lawe ana o na ia na opihi, olepe, a me na mea oia ano a mea e ae paha o ke kai mai, a mai kekahi awa paha, loko paha, muliwai a kahawai paha, mawaena o ka Lae o Makapuu a me Kalaeloa, a mai na Mauna a ke Kai, eia ke papa loa ia nei.
2. O na wahi a pau loa, kahi o na wai ona e kuai ia nei ma na apana o Honolulu, ke kauoha ia aku nei e hoopaaia mai ka hora 6 ahiahi o ka hora 6 kakahiaka o kela a me keia la.
Ma ke kauoha a ka Papa Ola.
WILLIAM O. SMITH
Peresidena o ka Papa Ola.
3.t
---
NUPEPA KA OIAIO.
J. E. BUSH, Lunahooponopono
O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.
---
POALIMA : : : : SEPT. 6, 1895.
---
HE HOOLAHA HEWA.
---
Malalo o ke poo „Luuluu Wale“ ua puka aku la kekahi manoa pepa i hakuia e D. M. Punini, kekahi kokua kakau o na mea hou o „ Ka Leo “, a ua laha mua aku la me ko makou ike mua ole ana i ua manao la. Ua ninaninau makou i ka laha ana o na manao hoohuoi e pili ana i na hana a ke Kauka o ka Papa Ola, ma ka Halawai Hoomalu. Ua puka aku la keia olelo ahewa i ka Papa Ola mamuli o ka ike ana o D. M. Punini i ke kaalo mua ana ae o ke kaa lawe kupapau mamua o kona maka.
„O ka mea haohao i ko makou nana ana,“ wahi a Mr. Punini, „oia hoi keia, oia hoi ka hikiwawe o ka make ana, ke komo no ka laau a ke kauka, o ka moe aku la no ia, no ka wa mau loa a aole e ala hou mai, a hiki i komo ana iloko o ka holowaa.“
Minamina makou i ke komo ana o kekahi manao hoohuoi a ko makou mea kakou, oiai makou e hoolohe ana i na manao o ka Papa Ola a me na Kauka o ka Papa Ola, me ko kekahi mau Hawaii i poloai ia aku e launa aku me ka Papa. Oiaio o Mr. Punini e hoohuoi ana, me ka maopopo pono ole o na kumu o kona hoohuoi ana i ka make o kona lahui mai ka ma’i korela, e hoolohe ana hoi makou i na kumu o ka make emoole ana, a me na kumu e manalo ai o ka make ana. He mea kupanaha loa na hoohuoi a ko makou hoakanaka, a me na mea e ae o ia manao hookahi, oiai lakou e heluhelu mau ana ma na nupepa e pili ana i ke ano o keia ma’i na Asia a me Europa, oia hoi ina e hiki mai i ke kau papa la, e lukuia ana hoi na kulanakauhale a oneoneo, a hiki ole ke kanuia ka poe make, a o ke kumu wale no e aka kuu nei a keia ma’i mai kona laha laulaha ana, mamuli no ia o ka makaala o ke aupuni e hoomalu i ka poe i loaa i keia ma’i pakele aku la ka lehulehu, me ke ao aku hoi i ka lahui i na mea a pau e hana ai ke kanaka i maalahi ai oia, a e hoike mai hoi i ka hiki mua ana iho o na hiona o ka ma’i i loaa koke aku ai i ka lapaauia, a i hookaawaleia ai hoi i mea e pakele ai i ke ola o ka lehulehu.
Aka, ke ao aku nei ko makou Punini i kona ike mamuli o kona lohe wale, me lawelawe ole a ike kumaka ole i ke ano o keia ma’i a me ka mea kupono e hanaia ai, i na olelo e loaa ai ka makau i kanaka a e huna ai ka mea ma’i a e lilo ai hoi he mea e ulupuni ai ka aina i ka make ma o keia ma’i weliweli, i ikeia ma na aina e, ma na ano a pau, me na nui ike a pau, he ma’i kakaikahi loa keia o ka poe e ola ana mahope o ka loaa ana.
I kona laha mua ana ma Europa a ma Asia, i kona mau la malihini aole he ola. I keia wa, he 75 o ka haneri e make ana, malalo o na loina maikai loa. Nolaila, o na hoohuoi o ka poe i ike ole i ke ano o ka ma’i a me ka ike lapaau ana, he mau hanaia e hoike mai ana i kona hupo, a me kona hoolohe wale i na olelo a kela mea keia mea wikiwiki me na olelo hoino, a kii ia aku e hooiaio i ka mea e olelo ai, emoole ka waha i ke kuhi paee io a ianei.
Mai ko makou wa kamalii ko makou lohe ana, he ma’i emoole keia o ka make, a pela no ka hoike a na nupepa o na wahi a pau i ka wa e hoea ae ai o keia ma’i ma Europa a me Asia. E aho ka ike ana a ko Mr. Punini maka i na holowaa no ka poe i make ma Hawaii nei; ma Rusia a ma Hamabuga, Geremania, ma Inia, ma Kina, a me Iapana, he pa-haneri e kanuia ana i kekahi wa ilo ko o kekahi lua nui e like me ia e loaa aku ai, a i kekahi manawa, no ka uuku o ka poe ola, ua hiki ole ke kanuia ka poe make.
Me minamina makou i ka laha ana o na olelo kumu ole i laha aku o keia ano, ma na kolamu o Ka Leo , e lilo ai paha he mea e alakai hewa ai i ka lahui e huna i na ma’i, a e holo peepee ai ma na wahi i manalo i keia ma’i i keia wa. He hana hewa loa keia a he wikiwiki loa ka waha a me ka poni o kekahi poe ma ka imi hala a me ke kamailio kuhi-lalau ana.
Hookahi no laau lanakila i ka ma’i korela, oia hoi ka hoomaemae i kahi noho a me ke kino, a aole e ai a e inu i kekahi mea ai me ka mea ole ia a mea pono loa.
E pailaia ka wai a e kananaia me ka ipu lepo kanana wai. E ai i ka mea i hoomoa ia i ka wa e moa ai; aole i ka wa e waiho huihui ana, e like me ka poi. Mamuli o ka malama o na lahui o na aina e i keia rula i maalahi ai lakou, a mamuli hoi o ka noho kapulu o ka lahui Hawaii, ka hoomaloka, a me ka hookelakela akamai, ua lilo lakou he luahi na ka ma’i, aole na ka lapaau ana a na Kauka o ka Papa Ola, a no ka makemake o ke aupuni e luku i ka lahui Hawaii. Ua hiki ia kakou ke ike i ka mea oiaio, ua hookio ka ma’i korela ma Iwilei ma Kakaako, Kapuukolo, ma Kikihale, a ma na wahi no a pau, i puni i na wahi kumau, a pilau, a ma kahi pupupu a pelapela o ka noho ana o kanaka Hawaii. Aole he hu wale ae o ka ma’i ma kahi e noho ia nei e kanaka Hawaii i malama pono i na kauoha a ka Papa Ola e hoomaemae, a pela aku, a ma kahi hoi o ka poe hanohano i maemae i na wa a pau Aole. Aka, ma ka kahi o ka pelapela wale no, a ina e hu aku ma mawaho o ia mau wahi, ua hu aku no ia mamuli o na ao hewaia o ka lahui e huna, a e holopuaa ma o a maanei, mahope o ka noho pu ana me ka poe i ma’i a i hunaia. Maluna o ka poe alakai hewa ke kaumaha o ka na poino o keia mua aku, ina e laha hou aku keia ma’i mawaho ae o kona mau palena i keia wa.
---
HE KAPU KA HOONAHA.
---
Ke puka ae ka ma’i Kolera, ua hala ka wa pono e hoonaha ai me ka aila. Ua olelo mai kekahi Kauka ia makou, he elua paina, me hookahi puna nui o ka Winika, i koai ia a hui, oia ka mea oi aku o ka maikai, oiai, wahi ana, he Pinika a o na wai Akika ka mea nana e pepehi i ka anoano mea ola iloko o ka opu ke kumu mai o ka naha holowai kohu wai laiki a me ka luai maluna. O ka hana elua hoi o ke kauoha koke ae i ke Kauka e hele koke mai e nana. He umii ka opu a he maeele ma na uha, na hoailona ano nui o ka hiki mua ana o keia ma’i, a he naha a he luai aku, aka, i kekahi manawa e hala ana no ka luai.
He kakaikahi ka poe pakele ke loaa i keia ma’i; o ka loaa mua no i ka lapaau i kinohi, kahi e manaolana ai. Mai huna. He mea makehewa ia hana. E hoomanao mau, a e noho hoopono, o keia ka mea e lanakila ai.
---
KA HALAWAI A KA PAPA OLA.
---
Ma ka hora 11 a m o nehinei, ua noho iho ka Papa Ola, ma ka lakou halawai, me na Hawaii i poloai ia e kaana a e noonoo i ka mea a ka Papa i makemake ai e hoike ae, a e lohe hoi i ka manao o na keonimana i poloai ia.
Malaila ae o W. O. Smith, S. M. Damon, F. M. Hatch, Keliipio Dr. Herbert, Wood, Day, Emekona, Russell, a me Sir Robet Herron. O ka poe Hawaii, malaila o A. Rosa, J. Nawahi, H. Smith, E. Johnson, C. L. Hopkins, J. K. Kaulia, J. K. Kahookano, H. Defries, J. U. Kawainui, J. L. Kaulukoa, J. Kane, J. F. Colburn, C. Achi, D. L. Naone, J. Kuaana, J. He’u, S. Dwight, J. Testa, J. Poepoe, Keohokalole, Geo. Smith a me J. E. Bush kekahi mau hoa e ae.
Ua wehewehe mai ka Peresidena Kamika o ka Papa Ola i ke ano o na mea i hanaia, na mea i manaoia e haua, na mea i loheia, a pela aku. Pela hoi o kauka Herbert a me na kauka e ae. Ua moakaka na mea a pau, aole he pohihihi, a ua paneia aku la na ninau a ua keonimana Hawaii, me ko lakou poloaiia ana e hele e ike kino i na mea i hanaia e kauka Meyer ma ka Halemai Hoomalu a me ka laau e oleloia nei, ke haawina ua make aku la ka mai.
O ke ano nui o ka hapawai oia no ka poloaiia ana o na hoa Hawaii, e lawelawe pu iwaena o na pilikia o ka lehulehu ma ke ao a me ka hoopaa ana i na manao kuhihewa e pahola nei iwaena o ka poe hupo o ka lahui mamuli o na manao kuhihewa o kekahi poe alakai o ka lahui.
He mea oiaio no, ua kupu ae le ka manao kuhihewa iwaena o kekahi poe alakai o ka lahui, a ua puka pono mai la mai a A. K. Kaulia, penei: He manao kuhihewa ko kekahi poe, ke laweia ka poe loaa i ka ma’i i ka Halema’i Hoomalu, a hoohaumia i kekahi wai laau ano keokeo, e make koke ana ka mea ma’i. Uapane mai o kauka Meyer, ke kauka o ka Halema’i he laau wai akikaia no ka hanai ana i na ma’i he laau i kaamaaina i ka hanaiia no ka mai korela, a i na he kanalua ko kekahi poe a me na mea i hanaia ma ka Halema’i, ua hiki ia a ke wehewehe, hoikeike, a ua hiki no hoi i ke kahu mai wahine Hawaii, he ninauia i ka oiaio o na mea a pau e hana ia nei ma ka Halema’i, e maopopo ai i ke alakai a kuhihewa o ka poe i komoia e ka manao eia ke hanaiia nei na mai i mea e make koke ai lakou. I ka pau ana o ka halawai ana, ua poloai ia aku la ka poe i komohiaia e ka manao kuhihewa e hele pu me ke kauka o ka Papa, maluna o na kaa o ka Papa e haawi mai ai no lakou aole hookahi mea e eu ae e hele e ike kino i ka mea oiaio. Kupanaha! Pehea la e pau ai ke kuhihewa o ka poe i hoopouliia e na lohe olelo a me na manao hooholo mua e ahewa wale, a e imi hala.
Ua pane aku „ Ka Leo “ kanaka, ua makaukau oia e paahanana no ka Papa Ola ma na ano kupono a pau, a ua makemake hoi e hookohuia mai i agena e kiai a e makaikai i na hale a me na pahale o kona apana e noho nei, malalo o na rula o ka Papa Ola, i na he mea hiki ia me kona lawe ole ana e hoohiki, a e hana kokua wale no ka pono o ka lehulehu, me ka waiho i na manao kuee pili kalai aina; e lawe hoi i ka lokahi, a hookahi ka hooikaika pu ana e paio aku e hoopio i ka enemi ike ole ia, he ma’i kolela.
Ma ka hoomaopopo ana mai a C. Achi, ua ae ae ka Peresidena Smith, e kuu ia kela a me keia mea i loaa i ka ma’i e laweia ana ma ka Halema’i Hoomalu e lapaau ia hoi e ke Kauka ana e makemake ai, o na Kauka i laikini ai, aole nae na Kauka hoopunipuni.
---
HALAWAI NA HAWAII ME KA PAPA OLA.
---
Ma ka halawai a na Hawaii me ka Papa Ola, i ka hora 4 p. m. o nehenei, ua kohoia o J. F. Colburn, A. W. Carter, a me J. E. Bush, i Komite ku waena, me ko lakou keena ma Aliiolani Hale, Iumi Ahaolalo.
Me ka hoomaamaaia e hoonoho i na hoa i haawi aku i ko lakou mau kokua ana i ka Papa Ola, no ka nana ana, kokua ana, ao ana, a hoike mai paha i ka Papa Ola, i na mea e hoomalu a e hoopakele ai i ke ola o ka lehulehu ma na apana i maheleia o ke ke kulanakauhale.
---
KE KULANA I KA NAPO NA LA.
---
A hiki i ha napoo ana o ka la inehinei, ua hoikeia mai la keia mau ma’i.
Lono Alanui Puowaina, ma kai iho o ka Halepule Moremona; mai i ka hora 2 p. m. kakahiaka Poalua. Ua make aku la oia i ka hora 11 o ka po Poakahi.
Keluia, wahi noho Alanui Maunakea a me Moi; hikiia e ka ma’i o ka hora 3 a. m. a hoikeia aku la i ka Papa hora 7:40 a. m. i ka Poalua. Aia ma ka Halemai.
Kahilo, apana o Kapuukolo. Laweia aku no ka hoomalu mai keia wahi a ka Halema’i Hoomalu, i ka Poaha o ka pule i hala. Puka ae ka ma’i ka Poakahi, hunaia a ke kakahiaka Poalua, hora eiwa, ma ka aoao iho no o ka Halema’i korela kahi e noho mau ana o ke kanaka. Ua hoao loa na mea a pau e huna loa i keia ma’i.
Kealakai, ma Lunalilo home; loheia 11:30 kakahiaka Poalua; make ia auina la 2:33 p. m.
David Pau, ma Kalihi. No ka huna o ka poe noho hale, aole he maopopo o ka wa i loaa ai ka ma’i. Hoikeia mai i ke kakahiaka Poalua 6:05 a. m. make aku i ka la mamua, hora 7 p. m. Paahana o ka pa papa o Waila ma.
Paku no Kapuukolo. Laweia i ka Hale Hoomalu. Ua puka ae ka ma’i i ka 12:30 auina la Poalua.
---
UA AE IA.
---
Ua ae ia na ohua o ka Auseteralia e ku mai i keia mau la, e ku aku ma na moku holo piliaina i maemae, a e holo mai ka Auseteralia aku no a ka moku nana e lawe no Hilo, no ka Luapele. He poe kaahele makaikai keia, mai kahi ma’i ole mai.
---
NA LAUNA PILI MOKUPUNI.
---
Ua hooholo ka Papa Ola, e ae ia na moku a me na ukana, a me na ohua, e holo no na mokupuni, mahope o ka hookaawaleia ana a hala na la hoomalu, o na sela a me na ohua i ae ia e ka Papa, a e puhi hoomaemaeia na moku, na ukana, a me na dala e hoiliia ana. Ua makaukau hoi ka Ealulani a me ke Au Hou, oiai laua ua kaawale mai kahi i ma’i ia a hala na la hookapu ma ka hu ole ae o ka ma’i. O ka ukana e waiho nei maluna o keia mau moku, e puhi ia ana i ka ea laau hoomaemae, alaila, hookuuia aku e lawe ia no na mokupuni e aku.
---
UA HUIKALAIA.
---
Mahope iho o ka hui ana o ka Aha Kuka i ka auina la onehinei ua hooholoia he §10,000 no na lilo o ka Papa Ola. Ua laweia mai la no hoi ka ninau e pili ana no ka hookuu ana i na pio aloha aina, a ua waihoia mai la na inoa o Carl Widemann, Kuhio (Cupid) a me na keiki eha o Lane, Junis Kaae, Joe Widdefield, a me 38 poe e ae. Mahope o ka lakou kuka a noonoo akea ana, ua komo aku lakou ma ko lakou keena malu, a i ka hemo ana mai o ka ipuka, ua hoikeia mai la ua aponoia ke noi, a me ka pakuiia ana mai o Ioela no kekahi, ma ka papa inoa o ka poe e hookuuia ana.
Ua hoike puia ae la no hoi o ka Moiwahine kekahi e huikala ia ana, aole nae i maopopo loa ia makou ia mea.
No Bowler, Richard, Walker, Seward, Wilikoki a me kekahi poe e iho i hoopaahao, loihiia, e noho ana no lakou ma ka Halepaahao, oiai hoi aole i noonooia no lakou ma ka hui ana onehinei He, manaolana no nae ko makou aole i mamao loa aku na la o ko lakou huikalaia aku e like ae la me keia poe maluna ae.
---
NA-HA KE KANAKA KA HALE A KE ALOHA.
---
Wehe wahi ka pilipaa o ka houpo,
Pakoni hu’i ka manawa loku ia loko,
Helelei hiolo ka pua o ka waimaka,
ia iala, o—i—e.
Ua haalele mai o Mr. Kapau i keia ola ana ma Moanalua, ma ka Poalua, Aug. 20, 1895, a hoi aku la kona kino uhane no ka Paredaiso nani, kahi e hoomaha ai i na luuluu a me na kaumaha a pau. Ua loaa ia oia i kekahi ulia poino ma kona uha a me ka poohiwi, mamuli o ka pii ia ana e ke kaa Basa o Smith’s, ma ka la 17 o Aug. 1895, a he ekolu wale no la o kona waiho ana i ka nawaliwali, make aku la oia. Ua hanauia o Kapau mai na puhaka mai o Pookapu a me Kaahola wahine, ma Nawawa, Kona, Hema, Hawaii, ma ka la 10 o Ianuari, 1855. A ua hoonaauaoia ma Lahainaluna, a mahope ua holo mai no Oahu nei a komo hou i ke Kula o Punahou. Ma ka makahiki 1875, ua hoohui ia iho la oia ma ka berita maemae o ka mare e Lui Epikopo me Lota (w) ma ka Ekalesia Katolika Roma. Ua hanau mai ko laua puhaka mai na keiki he 13, he 4 i make, a he 9 e ola nei. He kamaaina kahiko oia no Moanalua, he piha heahea a me ka lokomaikai. Ua piha iaia na makahiki he 40, 7 malama a me na la he 10, a hala wale aku la.
E Moanalua i ka olu pohai, luuluu la; nou keia manewanewa. E K@hauiki poli pumehana, eha la; nou keia pilihua. A e ke kula loa o Kalihi paia ala, paumako wale; nou keia aapu waimaka. Aloha! Aloha oe e ka ua kukalahale o Honolulu; a e ka makani nihi ua haao o Nuuanu, ua pau oia; aole oia e haaheo hou me olua, aole hoi e haulani hou i ka ihu o ka lio. A e ka huikau o Ulakoheo, ua ike anei, oukou iaia i niau aku la. Ua pau oia, ua hooko-o aku la ma-o. Aloha ino
HE KANIKAU NO KAPAU.
He welina he aloha ia oe,
He haili manao kumakena,
Ke kaha ana aku nei li’uli’u,
Ka leina `ku nei anohia,
Hooipo aku la paha me Leiolono,
Me na haku lani leiohua,
Keehikulani ka helena,
Ka oili ana a ke kino wailua,
I ka aui ana o ka po,
I ka hanau ana o ke ao,
Ka hewa ana ia a ke akalau,
A ke kino haona, hiona e, auwe hoi – e.
He uwe he aloha ia oe – a.
He aloha paiauma pilihua,
O ka u a loko e hana nei,
O ka hakukau a ka manao,
Ka ilina kau a ka leo,
Ka pilikana o kuu makuahine,
Ilaila i wena aku ai,
Inoa makuakane o’u,
Makua o makou a pau,
Auwe kuu makua, auwe hoi – e.
He alo ua waahila oe no Kona.
Nihi makani ua Ulalena,
Noho lau niu o Lapakea,
Kula wela la o Kumumauu,
Aloha ia wahi au e noho ai,
E luana pu ai me na hoa,
E hoomanawanui ai o ka pono,
Oia i’a kaiikoi i ka waha o ka ale,
Aia paha oe la i Kealohilani,
E walea ana i ke Awalau o Puuloa,
I ke po’i a ka nalu i kumupali,
Palai na maka a ke aloha ole – a,
Auwe kuu makua, kuu makua hoi – e.
Hakuia e Mr. Kulia
Kalihi, Oahu, Aug. 31, 1895.*
---
E HEHIKU MAU MA’I HOU
---
He ehiku ka nui o na ma’i hoi i loaa aku inehinei. Ma keia ua oi ae ke kulana pilikia ma’i ko ka la mamua aku. He eha o keia poe ma’i ua make aku. He elua ua make mua no i ka wa i hoikeia mai ai.
O ka ma’i hope loa i hoikeia mai oia o Keawe, ma Auwaiolimu. i ka hora 9:30 o ke ahiahi nei. Ua loaa aku, la keia mea ma kekahi hale e kokoke ana i ka Halepule Moremona.
---
NU HOU KULOKO
---
I keia kakahiaka e ku mai ai o Auseteralia.
I ka Poaono nei i hoomaka ai ka wawahi ia ana o ka makeke kuai ia ma Ulakoheo.
I keia la ka hoomaka ana o ke kuai hooemi nui ma ka Heia o na Paikini.
Eia na makai kau lio ke kiai paa mai nei i keia mau po, malalo o na kuhikuhi ana a ka Papa Ola.
Ma ka po Poalima nei ua nahu ia iho la ka lehelehe o Jim Dodd e kekahi haole o Fox Kai noa.
Ua loaa pono aku la o Halulu e aihue ana i kekahi mau waiwai o kekahi Iapana, a ua nahae pu mai la ke kapa mai kona kino mai.
He nui na poe i lawe ia i ka halewai inehinei, no ka hahaki ina rula o ka Papa Ola.
Eia na poe kalepa o ke kulanauhale ke kokua nei i na ohua o ka poe i loehia i ka ma’i loku kolera.
Ua paani ae la ka bana ma ka Halealii i ka la onehinei.
I ka pepnei i ike ia aku ai ka lilo ana ae o ka Mahina a kohu koko. Ua hoomaka mai ke ano pouli mahope mai o ka hora 6, a malamalama hou i ka hapalua o ka hora 6.
E paani ana ka bana i ka hotele Hawaii i keia po no ka pomaikai o na ohua o ka mokuahi Ausetaralia.
Ua hoohui ia ma ka berita o ka mare o Miss. Etnei Carter me Ered Waterhouse, ma ke kakahiaka onehinei; a hala loa aku la no Luakaha.
Ke koi nei kekahi wahine waiwai e kuai ia San Souci, kahi o Herbert ma Waikiki, no 20,000, oiai he mai lumakika kona, a o Waikiki kai kahi oluolu hookahi e maha ai kona mau ehaeha.
Ua mau ka hoomalu oiai ua pu ka hou aela kekahi mai, i olelo ia he Kulela maopopo, ma kahi a maluna o ka mea i launa ole aku i kahi o na mai i loaa mua.
Ua lohe wale makou ua ae ka hapanui o na mana Aupuni e huikala i na pio aloha aina, a e hookuu a lakou me ko lakou inoa maikai e malama aku i ka maluhia ma keia hope.
E waiho ia aku ana kekahi poe kauhale o Kapuukole ae nei, oiai, hoi he mea hoopilikia wale mai no i ke ola o ka lehulehu.
Ua hookahi ae na Pake @ na pahupahu mauka o Pauoa, i onehinei n@ ka hookaawale ana ina uhane iho o ka ma’i kolela.
U pau iho ka naue ana o ka manamana kuhikuhi hora o ka wati e kau nei ma ka hale Aupuni ma ka hora 11, onehinei, a ua nui ka ka poe i hoohele ia i ka manawa kuhikuhi hora ole.
Eia ke Kuai hoemi nei ka Hale Kuai lole o Egana ma Alanui Papu. Ua lilo ka nani he mea ole i ka emi o ke kumukuai. Ke kaheawai iho la no ia a na Pukiki kane, wahine a me na keiki.
E kipa nui ae ena makamaka, e kuai i na kamaa aulii ma kahi o Makanani, alanui Papu, he oluolu ke ku kumukuai.
He hoikeike nui ko ka Halekuai HEIAU o na PAIKINI, ma ke ahiahi Poaono, no na WAIWAI e kuai ia aku ana me ka makepono loa, ma na kumukuai haahaa loa i ike ole ia mamua.
Mai poina i keia e na makamaka.
He Kuai Hoopoho Nui Lua Ole ko ka Halekuai, HEIAU o na PAIKINI, e ku nei ma ke Alanui Papu, Helu 519 no 30 la. E kipa mai e na makamaka i ike pono oukou i ka makepono o na mea kuai, a me ka oiaio o ka u e hoolaha aku nei.
E loaa ana he Eono HAINAKA MANUAHI, i ka mea e piha ai o kela a me keia 10 poe i komo a kuai maloko o ka HALEKUAI HEIAU o na Paikini, e ku nei ma ALANUI PAPU, Helu 519; ma ka POAONO apau o ka malama o Sepatemaba. No ka manawa KUAI HOOPOHO wale no keia.
He 30 wale no la o keia Laikini ma’i kolela ou e n@na ai, nolaila, ke kono aku nei au ia oukou a pau loa e hele koke mai iloko o keia mau la, i loaa ai ia oukou ka laau lapaau kupono o na kumukuai haahaa, au e kuai ai i keia mua la.
M. G. Silv.
Alanui Papu Helu 519.
E awiwi mai ka poe e makemake ana e loaa ko lakou kii pastel e hana ia nei e Messrs, Westfall Requa. He ku keia i hana ia me na wai hooluu e like ai ka helehelena a me ka ili me ko ke kino maoli. E haalele ana laua no ka huli kaahele ana ma kahi okoa aku, ma ka la 15 o Augate. Nolaila, o ka poe mea Kii e eleu mai lakou i hiki ke hoonui a ke pai a pena ia iho a like loa me ke kino maoli.
Ma ka la 2 o Sepatemaba e loaa ai ko’u Laikini Kauka Lapaau ma’i kolela, mai ke Aupuni Repubarika mai, a ke hoike aku nei au imua o ke akea ua hiki loa ia’u ke hoola aku i ka poe a pau i loaa i ka ma’i kolela o na kumukuai kiekie i kau ia mai maluna o okou e na Halekuai e@e o keia kulanakauhale, mamuli o ka loaa ana ia oukou o na waiwai a oukou e makemake ana ma ka hapalua o na kumukuai, a ma keia ano, ua ola oe ke kipa mai maloko o kou Halekuai nei mai ia la aku.
E hoomanao e na makamaka ma ka Poakahi, Poalua, a me ka Poakolu o keia pule ae, e kuai aku ai au i keia mau Waiwai ma na KUMUKUAI HOOPOHO; Kasimia o na ano apau. Na Lole Huluhulu o na ano apau. Na Lole Makalena o na ano apau a me na Kinamu o na waihooluu like ole. E kipa mai ma ka HEIAU o ma PAIKINI ma keia mau la i ike pono oukou i ka oiaio o ka@u mea e hoolaha aku nei.
---
HE LEO ALOHA.
---
Ke hoi ia aku nei kou oluolu e hoihoi i kela lei Pikake i loaa ai ia oe ma ke awakea Poaono nei ma Alanui Moiwahine kokoke i Alanui Puowaina i ka ona nona ua lei la ma Honaakaha, ia Mrs. Keawehaku, a i ole i ko makou nei Keena nupepa a e loaa no ka makana kupono.
jul 8 t@