Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 44, 11 November 1899 — NA WAHI PANA O EWA I NALOWALE A HIKI OLE KE IKEIA [ARTICLE]

NA WAHI PANA O EWA I NALOWALE A HIKI OLE KE IKEIA

E huli ae kakou e nana i ke ala hoi ae o Awawalei. Ia ia i makaukau ai e haalele i ka home aloha o kona kaikunane; a e kamoe ana kokaalahele no Waialua, oiai ke aloha kaikunane e haalipo ana, a oiai no hoi ke aloha o ke kane e houhou ana i ke kumu o ka hana. Ae -- Aloha no. Elua no mea iloko ona e hone la, o ke aloha kane a me ke aloha kaikunane, ua hele a kupouli Kanehoa i ua mea he aloha. A oia hoi ka ka meakakau i hoomanao ae ai i na wahi kalo ka-i o Ewa i ke ko-ko-hi i ka puu, a penei iho ua mau kalo ka-i la Aloha kuu pua lei Alani Aia i ka la’i o Kulaokahua Eia mai au o Leialoha H@na mao ole hoi ko puuwai Waiwai ke aloha pili me oe I hoahele no'u no ke alanui He nui ke aloha ke hiki aku Hainaia mai ana e ka waimaka Nani wale ko kaena ana iho Ua komoia au e ka Ailiki E waihoia e oe a ike maka Kupono kau lawe olelo ana Punihei oe i ka leo o Ulili Kani alapine i ka lihikahakai A ka aekai au i Paauau Hone ana e ka leo o ka Lanakila O kuu aloha ae paha keia A ka Lanakila a e hii mai nei Haina ka puana o kuu aloha He aloha kakia paa i ka iwi E aui ae kakou ia Awawalei, ua pau ae la ka uwo ana, a e hele ana, me ka haalele aku ia Laie. Ia ia e hele nei aole oia i ike ia Kahuku, a pela aku no a hiki i Waialua. Aka nae, elua laua la he mau kaiholo wa le no laua a elua, o kona koolua no Waimea a he hoahanau no nae nona. Ia laua i hiki mua ai i Laie ma ka laua huakai lawe i-a, ua hiki mua o Pilia-Aama, (ke hoomanao la paha oukou ma ka moolelo o Hii-aka-i-ka-poli-o-Pele, iaia i kii ai ia Lohiau i Haena, Kauai: oia Pili-a-Aama keia.) Ia laua e a haele nei ke kahikahi aku nei oia ia Awawalei kona ko-koolua o Waiapuka keia o Malaekahana keia, o Keana kela a

nona keia kula a pau au e ike 'ia. A hiki laua i Kahipa, a hala ia: a hala o Nauolewa, he ilima wale no ka laau nui o keia wahi a laua e hele nei a me ke kai-pua ma'oohaka pu no: a pela no hoi o Awawalei ko Ewa u-i hooheno. A hala ke kula o Kuilima ua ohu iho la laua nei i na lei, i ka ma'o a me ka ilima. Oiai ko laua alahele e huli pono ana i ke komohana, ua kaa pono mai la ka la mamua pono o ua mau kaihelo nei ua hele wale a mo'aunounoa i ka la. A pela i hoomanao ae ai ka meakakau i keia mau lalani mele kahiko: Moaunounoa Puna i ke akuawahine, Mo'a makali ka ohia o Moeawakea, Ke nana aku iluna o Halaaniani, Lohi mai ka papa ale ka pahoehoe, Opiopi ka la o Kukalaula Ke hele i kanahele o Maukele, Pakele ke aloha mai loaa i ka moe, Aohe wa a ua hiki mai oe - e O ka hala ana aku la no ia, Hala ke Aloha, naue me ka anoi, Oi--a-- A hala ke kula o Waialae ia laua nei ame Kaunala, Pahipahilua a hiki loa i Pupukea ame Waimea, alaila, kau ka la iluna o Maunauna; no keia wahi lae ka mea i oleloia, Au ana ka lae o Maunauna i ka ino. I ko laua hiki ana aku i kauhale, ua makaukau mua kamaaina i na mea ai. Ua hoaumoe iho la laua ia po a ao ae no Ewa. Ma ia po a ao ae, ua hele aku la kanaka i ka lawaia; a ua nui hoi ka i-a i loaa, a ua ai iho la laua nei a maona; o ka po keia o Kukolu a me kona ao ae. Ia ao ana'e, ua hoomaopopo ia iho la ka mea e hele pu ana me Awawalei. Oia kona malihini i ke alahele a me ka makau i na huna limakoko o ke alahele e noho hoomakakiu mai ana i na poe hele o ke alanui.