Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 45, 18 November 1899 — NA WAHI PANA O EWA I NALOWALE A HIKI OLE KE IKEIA [ARTICLE]

NA WAHI PANA O EWA I NALOWALE A HIKI OLE KE IKEIA

Ua hooholoia iho la o Piliamoo ke hele i alakai no Aawawalei. I ka makaukauana o ka hele, ua haawi ae la na aloha hope no kamaaina o kauhale, a kaha aku la hele mahope iho o ka omau ana i na ihu me kamaaina. Haa lele iho la i kauhale a pii aku la i ka pali a hiki i ke Ahuohapuu, ilaila pale ka ike ia Waimea, hele aku o ke kula o Kapaeloa a inu i ka.wai o Punaluu, he wahi wai keia aia iloko o ke kai, he ono nae ke inu iho, "Ko'u ka puu i ka wai a ka Nauuʻ i ka ua mea o ka ono. Hele aku o ke kula o Lauhulu, a hala ia kula loa; hehi aku o ke one o Puaena, a hala ia; hele aku o ke one o Maeaea. Aia ia laua nei e hele ana ma kahaone, aia ilaila kekahi mau wahine moo e noho ana iloko o ka loko o Ukoa; ia laua i ike mai ai ia Awawalei ma i ka hele ae ma kahaone, ua noke iho la laua i ka aoopaapaa. I aku la kekahi i kekahi, he moo ko ke kokoolua o kela mau wahine e hele ae la ma ka aeone. I mai la hoi kekahi mau wahine kanaka no kela e hele ae la. Ia Awawalei e nana ana i uka. ua ike aku la oia he mau wahine e kiei mai ana; ua pane ae la oia i kona hoa, he mau wahine hoi kela e kiei mai la ia kaua, I mai la hoi kona hoa, aole paha kela he mau wahine he mau moo. Aole kela he mau wahine kanaka au e ike aku la, he mau wahine moo laua. E wehewehe iki aku ka meakakau no ke kokolua o Awawalei e hele pu nei me ka u-i o Ewa. O Piliamoo, elua ona mahele kino, he kino moo a he kino kanaka, a ma ke kulana o ke kino kanaka oia e hele pu nei me ka u-i Ewa. O keia iho la ke kumu o ke kiei ana mai o kela mau moo ia laua nei a ulu ai ka hoopaapaa ia

ana, a ua pololei no hoi ka ike o kahi a ua mau moo la ma o Piliamoo la. A hala ke one o Maeaea, a a-au laua nei o ka wai o Anahulu. luu wahi wai o Anahulu, olu kela a hala o Kepuwai, e au e wawe laua nei, a hiki i ka hala ana o ke kula o Kamooloa; a hala o Piikaluae, pii i ke kula o Kemoo a kau iluna o ka Pohaku-hailiili hanalepo. Alaiila laua nei huli aku la nana ia kai o Waialua, a ike aku la i ka la'i malie mai a ke kai o Puaena a me ka oui ae o ka lae o Keahu-o-Hapuu iwaho; ilaila i hu ae ai ke aloha ia Piliamoo, a uwe iho la i ka ike ana aku i kona aina hanau, a me na makua a me ka ohana. Alaila la, kau aku la ua Piliamoo nei i kana mele aloha no kona aina hanau penei:Aloha kuu aina i ka maka o ka Opua e--Ke au ae la ka lae o Keahuaohapuu i ke kai O ka lae iki o Waimea, o ka lae nui o Waimea Ke hele ae la ka lae e pili me Piliaama Ua uhiia e ka ehu a ke kai paa a'u lehua i ke kai Aeili lehua--a--Aloha no ka aina noho i ka malu a ke ao a--Aloha -- no -- A pau ae la keia mele, ku ae la laua hele. Hele aku laua o ke kula o Halahape, a hala ia; au aku laua o ka wai o Kaukonahua, a hala ia; kau laua nei i ke kula o Mahu, alaila, ike laua nei ike ia kai o Ewa. Huli o Waialua no Ewa ka pahuhopu. A hala ia laua nei ka wai o Waikakalaua a me ke kula o Punaluu, a iho i kahawai o Kipapa a kau iluna iho i kai o Waipio, a inu iho la i ka wai o Kahuaiki, olu kela. Huli aku la no ko laua nei alo no Honouliuli, aole nae laua nei i hele mauka, kaha iho la laua nei hele makai o Waikele a hiki ana i ka hale, ea aku no e noho mai ana no na makua a me ka ohana no a pau. Uwe nui iho la a pau, ia wa i huli ae ai o Awawalei e ike i kana aloha eia nae aole oia i ike ae; eia ka uanei i Hemokaumoki i kai o Puuloa; ua lilo me Keahi ka u-i Lauahiahia ko Puuloa kaikamahine akamai i ka ohiu alelo wana. Nana ae la o Awawalei i ko laua wahi moe, o ka waino mai no a ka nu'amoena me ka uluna, aole ke kanaka aia i Mana. Ua uwe ae la ia me ka leo nui me ka na- na ole iho hoi i ka noho ae o kona hoehele o ke alanui, O ka uwe o ka helu, a ku a uwe maoli ko ka hale a pau, a no ko ia nei uwe haalipo loa hoi, nolaila hoomanao ae la hoi ka meakakau i kekahi mele kahiko o na 'lii penei:O ka liko o ka uahi, uahi nae manu Uahi poahi manu o Kaukini a---o ko kini lawaia-manu o Pokahi Upena kuku ole o Puawalii He alii ke ahi manu no Kaauana Auwe -- E uwe iho no au a pau ke aho I ka lohe ana mai he hoa ko kuu aloha Ae -- a -- E ae ana au ua lilo ka pili, ua hai ia aku kuu moe i make ai I noho ai nei kanaka me ke aloha, ae -- a -- Aia i Apua ka liko o ka lama Ke hiwaia mai la e ka Maino E ka noe ohu mauna ia'u mauna, ae -- la -- E -- u -- ana au e mihi i kuu kino I u--ku no ka mo--e i moe ai Ia moe -- a --