Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 41, 12 January 1859 — MOOOLELO HAWAII.-Helu 39. [ARTICLE]

MOOOLELO HAWAII.-Helu 39.

Ke kau ia Kamehameha II. , j\o ht kue ana o kekahi mau haole i na Mi~ $ionari. Ua hana ino aku kekahi iiaoie ku;ii ia Binainu, o Laholoa kona inoa, nka, aole o Binamu i hana ino niai ia ia, Ua navvaliwali ua h'.iola la i ka rama, e hina whIo ana no, i ae la na kanaka e naiili ana,.“ Ua iiawaliwali keia hao le i ka rama, aole o Einaniu i kolohe aku ia * ia.” 1 ae la kekahi, “ Ue oiaio no ka olelo, a ke Akua a lakoii i hai mai ai, o ka noho malie ’ no ka mea, ke ike nei kakou i kona huhu ole, ua hele ka puupuu a kona maka, aole ona eu ■ _ » ae. ... Ua lohe mua na kanaka i ,ka na Misionari olelo ana, maloko o kela hale(»ule a lakou i kukulu ai. la manawa, hooikaika nui o Binamu i ka pa,pa aku ia Liholiho, aole e iuu rama; aole no o Liholiho i ae mai i ka Einamu. Hooikaika nui mai o Binamu ia Liholiho e huli ma ka pono, aole o Liholiho i ae mai i kana olelo, ho ka moa, ua pan na alii a me na kanaka i ka inu rama. Nui ke aloha o Binamu ia ia, kii pinepine aku oia ia Liholiho e hoohuli mai i ka pono, aole oia i huli mai. A raa Puuloa, hai mai oia L kona manao e hoopaneo aku i kagmihi a makahiki, alaila huli mai i ka pono. 1 ha lua o ko Liholiho makahiki ma Oahu, kekolu o na makahiki o kona nohoalii ana, lanuan 7, 1822, ua pai ia ka palap4| i Pi-a-pa >Hawaii, a ua lawe liilii ia mai kau wahi o ka olelo a ke Akoa maluna o ua Pi-a-pa Hawaii la.

Ua ao na kanaka i ka palapala mamua, a he hope ko Liholiho holo ana i Kahiki, ua ao no 0 Liholiho i ka palapala Hawaii, a ua ike no ia i kahi olelo ake Akua. A i kona holo ana 1 Kahiki, ua kauolia mai oia e ao kona kanaka i ka palapala a hiki i kona wa e hoi mai.ai. Pela mai.o Liholiho. Mamua no hoi o ka hplo ana o Liholiho ua hiki mai kekahi poe Mismnan hou e kokua ma ka hana nui ma Hawaii nei, o ka lua ia o ka holo ana mai.

A mahope iho o Hona holo ana i Kahiki, ao nui iho la na alii aiiie na kanaka i ka palapKla, a ua huli uuku mai kekuhi poe alii a me kekahi poe kanaka ma ka manaoio i ke Akua a ua pule lukou. No ka mea, ua lohe akaka i i ka Einamu hai ana mai, a me Mi. Kakina ika olelo a ke Akua, a o kekahi Misionari no Beritania i noho ma Kahiki, oMi Eliki ma. A he mau kumu kanaka maoli kekuhi no Polapola i hele mai m»; ia, a o lakou kekahi i hoakaka mai ika ke Akua. Mai ia manawa mai a hiki i ka inake ana o Kaumualii, ke alii o Kauai, mahuahua loa na kanaka i ao i ka palapala.

„ Mai ia manawa mai a hiki i ke kaua ana ma Kauui me Humehumema, mahuahua loa na kanaka a me na alii i huii i ka pono, ua nui ka poe i pule ike Akua. No ka mea, ua ike pono aku na kanuka i ke anp o na >lisionari, ua pono ka lakou hana an'a, a ua hooikaika nui na Misionari i ke ao aku i na kanaka a me na alii ia manawa, a ua hoonohonohoia na kumu ma na aina.

1 Hawaii kekahi mau Misi»aari, i Maui kekahi, i Oahu kekahi, i Kauai kekahi. Ua nana’ku na kanaka maoli i ka na Misionari hana ana, aole kue kekahi 1 kekahi. No ia hana maikai ana a lakou, nui no ka poo i manaoio aku ike Akua. Mai ia manawa ka hūli ana a hiki i ka hoi ana mai o Poki ma mai Beritania mai, me ko Liholiho kupapau. la manaw'a hoi huli nui na kanaka a me na lii i ke Akua. no ka mca, ua akena mai o Poki i na mea pono o ke Akua ana i ike ai ma Ladana i Beritania, a me ka halepule nui ana i ike ai malaila, San Poulo, ka ino t. Huli no na alii a me na leanaka, rna ke kino wale no paha i huli ai ka nui, kak.iikahi ka poe i huli pono ma ka naau. A ia manawa huli maopopo iho la o Kaahumanu, mamua aku b kona huli ana, he wahine paakiki no ia—-A he wahine haaheo, a huli ae la oia ika pono. Pau ae la kona ano haaheo, a me kona paakiki, a hoike lea ae i kona raanao e hookauwa na ke Akua, a ma ia wa mai kona kupaa ana i ka pono a make iho la oia. A ma ia wa hookahi no huli maopopo iho la o Kalaiinoku, a me kekahi mau hoahanau o laua mamulio ke Akua. A hoouna n>i alii ina kumu pi-a-pa e hele ma na kuaaina eaoi na makaainana i ka palapala. ’

Ia wa, kukulu ia na Jiale hooik iika no na alii a me na kanaka, a me na wahine kekahi, a nui n;i kanaLi, a na wahine i hanama ia mea, he hooikaika kanaka wale no paha ko ka nui, a ūa aloha ia na Misionari e na kanaka ame na alii ia wa. Ua lilo ko Hawaii nei i poe hoa aloha no na Misionari, aole i mau enemi.

Ua pau ko na Misionari hoohuoi ia a me ke kanaluaia’ku e ko Hawaii nei, a me ka hoino ia’kn, aka, o kekahi poe haole mai na aina puni ole mai, oia no ka poe hoino mau aku i na Misionari, aole i pau ko lakou hqjf!6 ana’ku i na Misionari mai la manawa mai; a kiki i keia wa ka hoino ». Elua Mirionari i oi aku ka hoino ia e na haole aia, o Einamu a me Bikadi.