Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 23, 5 February 1890 — Page 3

Page PDF (1.01 MB)

HALF AND HALF!

-----------------

ADAPTED FROM THE TIMES.

            Chas. Achi is a half Chinaman and he frankly admits the he is not half as good as a Chinaman. But he is a still worse Hawaiian. He realizes that men built on the half and half principle are sometimes not half of anything but wholly nothing. He accepts the Chinese plank and he would cheerfully accept a red hot stove. He will not truckle to the truckle to the National Reform party. He prefers to truckle where there is more money. Do the men who rallied to the government support, June 30 th , recognize a fellow rallyer in Achi? Yes, he was on the other side, but because Stphen A. Douglas did not change from his Union sentiments, Achi collected his scattered halves and arrayed them “against a solid phalanx of native voters.” This required “grit,” but fat contracts hauling government “sand” enabled him to do it. He has “opposed the onset of race prejudice,” because it might split and stike some half of him. He is making a plucky canvass and is spending his money in true “reform” fashion, and is likely to secure half as many votes as his opponent, because the Chinese half is neither entitled to vote or be voted for. Will foreigners allow his defeat just because he lack votes?

 

GOVERNMENT PARTY AND UNCLE SAM.

----------

            Gov’t Party .— I want protection.

            Uncle Sam.—Suffering snakes! Are you not protected enough already?

            Gov’t Party .— Yes, we are safe enough, as far as that is concerned, but we don’t like the quality of the protection. We want United States protection.

            Uncle Sam.—Why, in the name of all that is sensible, if protection is safety, what is the difference between United States protection and any other?

            Gov’t party .— Why, you see, under this joint protection we maintain a separate autonomy. We have an exclusive existence. We wish to be included—er—included in you. We wish to testify our obligations to you by giving you every thing and reducing ourselves to nothing.

            Uncle Sam.—Well, you are reduced to nothing in my estimation. Go home and submit your proposition to the sufferages of your own people. I never make treaties against popular sentiment. I don’t hold out much hope to you of this treaty, anyway. You hold yourselves so cheap, I don’t know why I should raise the price. [FXEUNT.]

 

---------------------

KA AHAILONO A KA LAHUI.

----------

HONOLULU, FEBERUARI 5, 1890.

 

Ka Hoike Oiaio no ke Kuikahi!

---

Ka Papa Konane a na Kuhina!

---

Ahuwale na Iwi o Hua i ka La!

---

Ka Manao o Amerika no Hawaii!

---

KE KUMU O KA HANALE KAAKA WAIHO
IHO ANA I KA OIHANA!

---

Ke Kulana o na Mana Nui o ka Honua!

---

Ka Aoao Hoomaemae Lahui imua o ke Kahua no
pono o ka Aina!

 

            Akahi no a loaa ka mea oiaio e pili ana i ke kulana o ko kakou mau Kuhina no ke au i hala a no keia au hoi a kakou e noho palanehe nei, e pili ana i na hana hou e pili ana i ke kuikahi hou mawaena o Amerika Huipuia a me Hawaii nei. E hoomanao ia : “O ka mua, ka hope a me na manawa no a pau,” aole loa i komo pu iki o Amerika ma keia hana a lakou nei, aole loa no he wahi lihi iki ona i komo mai, he ole loa no! A ma kona ano he aupuni i hookumu ia maluna o ke kahua onipaa o ka hanohano, aole no oia e oni a e hoolohe mai ana i ka lakou nei mau paikano ana, a mamuli o na aelike ana a kekahi mau mana nui o Europa i huipu mai hoi me ko Amerika Huipuia, a hooiaio mai la i ko kakou noho kuokoa ana. He oiaio loa keia mea i hana ia , aole he mea nana e hoole mai. O ka mea e ulu mai ana ma keia hope aku no keia kuikahi, oia no ka hoopau ia mai o ko kakou kuikahi e paa nei i keia la!

 

            E hoomanao iho kela a me keia makaainana e noho ana maluna o ke one o Hawaii i keia hana lapuwale loa a keia mau kuhina i hana nui iho nei i ke aupuni iloko o na malama pokole i kaa hope aku nei, ma ka huki ia ana ae nei o Hawaii imua o na maka o na lahui o ke ao holookoa, a hoike ae la he wahi aupuni nonoi aku keia i ona mau wahi pono kalepa hou no ka pono o keia poe, i mea e pau ai ka inoa maikai a me ka hanohano o ke ku ana o ko kakou kuokoa. A eia ka hoomaka ana o ka lakou nei mau hana lapuwale penei: Ua hoomaka ia mai no ka noonoo ia ana o keia kuikahi hou mai ka makaiki 1887 mai ka manawa hoi ia i hookahua ia ai na hana hoohaunaele kipi e keia poe kuhina a me na paalalo kipi pu hoi o lakou. Ua noonoo ia keia kuikahi hou a kakau ia iho la no ma Honolulu nei e na Luna Aupuni Ekolu o na keena oihana o ke aupuni. A o keia ae la hoi ka hana mua loa i hana ia e keia poe kalai aupuni hou, oia hoi ka poai oia auna hookahi, ka poai mikanele a me ka poai kanu ko. Ua hoala mala ia ae la keia mau hana a hoohana ia mai la ma na mea pili kalai pili aupuni no ko lakou mau pono e na kuhina a me ka poai aoao aupuni hoi.

 

            Mahope iho o ke kaihi ia ana ae o ke aupuni i ka makahiki 1887, ua hoino aku la keia poe i na hookele ana i ke aupuni e na poe mua iho, aka, e hoomanao ia ua loaa i kela noho’na aupuni ana na hooponopono naauao ana no ka mea e pili ana i ko kakou kuikahi, a ke ike aku nei hoi ko lakou hana ana i ka mea e hoopau ia ai ke kuikahi Aole no i liuliu mahope koke iho o ke kaili ia ana ae o ke aupuni, ua ike koke ia aku la no ka manao a me ka iini o keia poe, aole no ka pono o ka lehulehu, aka, no ka pono wale iho no o na wahi waiwai o lakou. Ua hoolilo ia iho la e lakou nei ka noho maikai ana o Amerika me kakou mamua aku i mea ole mahope mai nei, i kumu e ko ai ko lakou mau iini i ake nui ia e na auna mikanele a me ka poe kanu ko! Mamuli o keia hana e ala mai paha auanei o Amerika a ui mai a i ole e hoopau mai paha i ke kuikahi. No ke aha? Mamuli o na hana hakuepa a na Luna aupuni ma ko lakou hana ana i na hana kupono ole e pili ana i ko kakou kuokoa.

            Aka, o ko Amerika kulana a me kona manao no keia ninau, ua kue loa i na hana o keia noh’na aupuni i ka M.H. 1887, a pela no kona manao i keia la. Ua akaka no ko Amerika manao no keia mea, oia hoi, “ua makemake loa oia e kokua a e hoomau i ke ku kuokoa ana o ke aupuni ma na Paemoku o ka moana Pakipika nei, ma na moku hoi i ike ia ai ka holomua o ka naauao a me ka maluhia.” A mamuli o ka piha o ka pepa aole makou i lawe mai i kekahi mau olelo e pili ana i keia kumu, oia hoi, ka mea e pili aa i ka hooia mua ana mai o Daniela Webster i ko kakou kuikahi, a mahope mai nei no hoi o kona au. Aole wale ae la no o keia, aka, eia hou no, ma kela haunaele mai nei o Somoa, ua hoomaikeike ae la o Geremania i na manao o Amerika Huipuia no keia, ua hooiaio aku no o Amerika i kona manao maikai e pili ana no Hawaii ma Berelina, Geremania, a ua hahai pu ia aku la no hoi o Farani a me Enelani no keia mea hookahi. O keia malalo iho nei ka mea i kakau ia e ke kakauolelo Bayard, no ka mea e pili ana ia Hawaii nei imua o ke aupuni o Geremania, ma o Pendleton la, ke Kanikela Amerika ma Berelina.

 

            Ua hoakaka ae ke keikialii Bisimaka i na mea e pili ana i ke kuikahi o keia aupuni me Hawaii ma ka la 30 o Ianuari 1875, a ua hana hou ia iho nei hoi mahope mai nei, a ua olelo ae oia, mamuli o keia kuikahi ua loaa hou ia Amerika Huipuia na kalepa waiwai ana o ke ano holomua ma ia mau pae aina, i oi ae ka loaa mamua o na kalepa waiwai ana me kekahi mau aupuni okoa ae. Ma na mea e pili ana i keia, o ka mea pono wale no ke hana ia e na aoao a elua, aka, ma ka hui ana a Hanale Kaaka me Bayard, ua hoao iho la o Hanale e hoolilo i ka hooponopono ana o ke aupuni malalo o kana mau alakai ana, me ke kue loa i ka makemake o na kamaaina o ka aina, aka, o na moolelo o ka noho ana aloha pu ana o keia aupuni ma na mea pili kalepa o keia mua aku me na pae moku e mau no ia, a he mea hoi kela i loaa ole i kekahi mau aupuni e aku.

 

            Ma ka nana ana i keia manao o Amerika, ua ano like me ka manao o ka aoao Hoomaemae Lahui, he kue loa i na hana pakaha a apuhi a keia noho’na aupuni, ma ka manao ana ae e hana ia i mau moku hao kiai mai Amerika Huipuia mai; he mau hana hoohilahila loa kela i ke Aupuni o Hawaii a kue loa hoi i ka hanohano o ke Aupuni o Amerika Huipuia! Mahope iho nei o ka hana ana iho nei a na Kuhina i ka lakou hana lapuwale a laha aku nei ma na aina e, a ke hoao nui mai nei e poipoi mai i ka lakou kumu ino i hana ai. Ka mua, Ua hoole mai nei i ka hana ia ana o kela kuikahi maloko o ka nupepa Advertiser, a o ka Elua; ua nui loa ia ka hoonaukiuki o na kanaka no keia mau hana pelukua a lakou, me ka moakaka lea no i ka lehulehu o na hana hilahila a pau a lakou i hana ai e ku mai ana no imua lakou!

 

            Eia ke holo awiwi nei ka manawa. Ua hooili ia aku nei ka hewa o keia mau hana a pau maluna o H.A.P. Kaaka, a ke hoao hou mai nei na Kuhina e pelo mai i na kanaka a me ka lehulehu. Aka, ua okoa ka manao o Hanale Kaaka, a lakou nei e painuu aku nei, ua hoike ae o Hanale Kaaka he kanaka oia i aloha a i makee i kona aina. Ua onou ia aku oia e keia poe Kuhina ma kekahi kulana e hehi i ka hanohano o ka aina. A ua haalele mai la nae o H.A.P. Kaaka i ua poai nei e like me na lono i hoea mai. Ua hoike mai nei oia i kona waiho ana mai i ke kulana i haawi ia aku nei e lakou ma ka mahina ae nei o Mei e hiki mai ana. Aole loa i makemake iki o Mr. Kaaka e waia kona inoa mamuli o na hana lapuwale a ekaeka a lakou nei e ulu mai ana mawaena o ke Aupuni o Amerika Huipuia a me Hawaii nei, ke hoomau oia ma kona kulana. Ua waiho ia aku nei na kumu hoohalahala he nui wale no keia mau hana a lakou nei imua o ke Kuhina noho o Amerika Huipuia e noho pu nei me kakou. A heaha la auanei kana mau hana no keia poe !

 

            O na hoihiona e ike ia kau ana paha ma keia hope aku mamuli o keia mau hana a keia noho’na mamuli o keia mau hana a keia noho’na aupuni, oia no ke ala ana mai o kekahi mau ninau a ke aupuni o Amerika Huipuia no na hana lapuwale a keia mau Kuhina, no ke kue i na pono a me ka makemake o na kanaka. Ka mua: Mamuli o keia mau hana hoopunipuni a keia mau Kuhina, me he la, e ulu mai ana kekahi mau hoopaapaa pili aupuni mawaena o Amerika Huipuia me kekahi mau mana e ae o ka honua nei, a he mea auanei paha kela e pau ai ko kakou kuikahi a me ko kakou noho aloha pu ana me ke Aupuni Repubalika. Ka lua: A ina hoi e ala mai ana o Amerika Huipuia mamuli o keia mau alakai hewa ana a keia mau kuhina a komo mai a hana io mai i na mea i hooia ia aku nei e keia poe kuhina, alaila, e komo mai ana no oia   a malama i ka maluhia o na kanaka o ka aina, elike no me kana hana ana iho nei i ka pono a me ka pomaikai o na kanaka kupa o ke aupuni o Samoa!

 

            Ano ua ano ike ia aku nei na kuhina e akakuu mai ana ma na mea pili i ke kulana a me ka hanohano o Amerika Huipuia. Aka, o na hana mau e ike ia aku nei oia no ka lakou mau hana hakuepa wale ana he nui ma na mea pili i ka noho’na o ke aupuni i ko na aina e, a hiki wale mai la no hoi i ka manawa a kahi wahaolelo kuhina oia o L.A. Kakina i oili ae nei imua o ka lehulehu e hooikaika ana i na moho na lakou e kakoo mai ia lakou. Hookahi wale iho no laau lapaau e ola ai o keia mai nui o ke aupuni oia no ke peku ana i keia noho’na aupuni mai ko lakou noho mana ana aluna o na oihana aupuni, a e hoi iho a hoomaopopo i na mea e hoomau ia ai ka hanohano o na kalai pili aupuni naauao ana.

           

            E haawi ae i na alakai ana o na hana o ke aupuni malalo o na hookele ana a ka Aoao Hoomaemae Lahui, ka poai hoi i hoohiki e hana a e hooko i na manao o Amerika Huipuia e hoomau ia ke kuokoa o Hawaii, a e ike ia no auanei na hana ekaeka a lakou i hana nui iho nei a ku ke ahua. Aole no e nele ana ke apano mai o Amerika Huipuia i keia alanui hou a kakou i hoala ae ei, a oia no ke alahele na auao loa o ka imi ana no ka hoomau ana i ko kakou kuokoa a me ko kakou noho aloha pu ana hoi me na mana nui o ka Honua, i hehi makawelawela loa ia iho nei e ka poai a Kakina e ku nei i keia la. E hoomanaoia e na makaainana, aia wale no ka maluhina o ko kakou kuikahi maluna o ke kahua a Bayrd i kakau aku ai ia Bisimaka i hoike ia mamua ae nei!