Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 23, 5 February 1890 — Ka Hoike Oiaio no ke Kuikahi! [ARTICLE]

Ka Hoike Oiaio no ke Kuikahi!

Ka Papa Konane a *va Kuhinali + I Ali€£wale «a Iwi o Ilniii I ka La! Ka Manao o Amerika no Hawaii ! KE Kfj.nr O KA lI.\.\ALS E lAKA WAIHO ABf A l fU OīII AXA ! % Kc Kulana o u;i Mana Xai o ka Oontia ' Ka Aoao Ilooma* mae Lahai Lmua o ke Kahua no pono o ka Aina ! Akahi no a loaa ka mea oiaio e pili ana i ke knlana o ko kakou mau Knhiua no ke au i hala a no keia au hoi a kakou e nihi palauehe nei, e pi!i ana i na hana hon e pili ana i ke kuikahi bou mawaena o Amenka īīuipuia a me Hawaii nei. E hoomanao *a: "O ka moa, ka hope a me na manūwa no a j»au," aole loa i komo pu iki o Amenka ma keia hana a fa-

I kou nei, aole loani) :li<3 wahi lihi ikl ona i komo mar, lid ole loa no ! A ma kona ano he aupnni i hookumu ia malunia o ke fca:hua onipaa o ka hanohāLo, aole no oia e oni a e hoolohe mai ana i ka lakoo n». i mau paikano ana, a mamali o ua aelike ana a kekahi mau mana nui o Europa i huipu mai hoi me ko Amerika Huipuio, a hooiaio mai la 1 k o kakoū noho kuokoa ana. He oiaio loa keia mea i hana ia, aole he mea nana e hoole mai. ■ O ka mea e ulu niai ana rna I keia hope aku no koia kuikahi, oia no ka lioopau ia mai o ko kakou kuikahi e paa oei i keia ia ! E heomaoao' iho kela a me keia aiakaainana e noho ana maluna o ke oue o Hawaii 1 ;keVa hana iapuwale loa a keia mau kuUina i hana nui iho nei i ke aupuni iloko o na malama pokole i kaa hope aku nei, ma ka huki ia ana ae nei o Hawaii iraita o ha niaka o na lahui o ke ao holookoa", a hoike ae la he walii aupum nonoi aku keia i oua mau wahi pooo kalepa hoa Do ka pono o keia poe t i tnea e pau ai ka iuoa maikai a me ka hanohauo o ke ku ana o ko kakou kuokoa. A eia ka hoomaka ana o ka lakou nei mau hana lapuwale penei: Ua hoomaka ia mai ro ka noonoo ia ana o keia kuikahi hou mai ka makahiki 1887 rnai ka manav:a hoi ia r hookahua ia ai na haiaa hoohaunaele kipi e kei a poo ku h ina a m eua paalalo k i pi' pu hoi o iakou. Ua nooooo ia keia kuikalii hou a kakau ia iho Ja no ma Hoiiolulu ne? e na Luna Aupuf<i|Kkoln ona keena oihana oke aupuni. A o keia ae la hoi ka hana mua loa i hana ia e keia poe kalai aupuni hou, oia hoi ka poai oia auoa hookahl, ka poai mikanele a me ka poai kanu ko. Ua hoala mala ia ae la keia mau hana a hoohana ia mai la ma na mea pili kalai pili aupuni no ko lakou mau pono e na kuhina a me ka poai aoao aupuni hoi. Mahope iho o ke kaihi ia ana ae o ke aupuni i ka makahiki 1887, ua hoino aku la keia poe i na hookele ana o ke aupuni e na pee mua ilio, eikii, e lioomaua'o la ua luaa i kula nsho'na anpmii ana na hooponopono naauao ana no kalhaea e pili ana i ko kakou kuikahi, n ke ike ia aku nei hoi ko iakou hana ana i ka mea e hoopau ia ai ke kuikahi, Aole no i liuliu mahopo koke iha o ke k'aili ia ana ae o ke aupani, ua ike koke ia aku la no k*a manao a me ka iini o keia poe, aole no ka pono o ka lehuleliu, aka, īio ka poiio walo iho no o na wahi waiwai olakou. Ua hoolllo ia iho la e lakou nei ka noho maikai ana o Ameiika me kakou mamua aku i mea ole mahope mai nei, i kumu e ko aF ko lakou mau iini i ake'nui ia e na auna mikanele a mo ka poe kanu ko ! Mamuli o keia hana e ala mai paha auaaei o Ameiika a ui mai a i ole e hoopau mai paha i ke kuikahl. No ko aha? Mamuli o na hana hakuepa a na Luna aupuni ma ko lakou hana ana i na hana kupono ole e pili ana ī ko kakou kuokoa. Aka, o ko Amerika kulana a me koua manao 'no. keia ninau, ua kue loa i na hana o keia noho'na aupuni ī ka M. 11, 1887, a pela no kona manao keia la. Ua akaka no ko Amerika' i

'manao no keia mea, oia boi, "ua | makemake o'iā- 0 kokua ,a e hoomau i ke ku kuokoa ana o ke aapuhi ma na Paemoka o ka moana Pakipika nei, ma na moku "hoi i ike ia ai ka holomua o~kanaauao a me ka malu hi&." A mamuli oka piha oka pepa aole makou i lawe mai i kekahi mau olelo e pili aoa i keia kumu, ola hoi, ka mea e pili ana ī ka hooia mua ana mui o Oaniela Webster i ko kakou ku'kahi, a mahope mai nei no hoi o kona an. Aole waie ae !a no o keia, aka, eia hou no, ma.kela haunaele mai nei o Homoa, ua hoomaikeike ae la o Geremania ina manao o Āpi t?rika Iluipuia nb keīa, ua hooiaio Amerika i kona manao maikai e pili ana no Hawaii ma Berelit]ā, Geremama, a ua hahai pu ia aku ia no hoi o Faraui a me no keia mea hookahi. O keia malalo iho nei ka mea i kukau ia e ke kakauolelo Bayard, no ka uiea e piii ana ia Haw&ii nei imua qke aupuni o Geremania, ma o Peudleton la, ke KaniKela Amerika ma Bere!ina. Ua hoakaka ae ke keikialii Bisimakai tta mea e pili ana i ke kuikalii o keia aupuui me Haw&ii ma ka la :X> o lanuai i 1875, a ua hana hou ia ilio nei hoi mahope mai nei, a ua olelo ae oia> niamuli o keia. kuikahi ua loaa hou ia Ameilka Iluipuia na kalepa waiwai ana o kj auo holomua ma ia mau pae aina, i oi ae ka loaa mamua o na kalepai waiwai ana me kekahi mau aupu.ni okoa ae. Ma ua mea e pili ana i keia, o ka mea pono wale īio ke liana ia oia no ka maiama ana j kela kuikahi i hana ia e na aoao a elua, aka, ma ka hui ana a Ilanale Kaaka me ua hoao iho la o Hanale e hoolilo i ka hooponopono ana o ke aupuni malalo o kana mau alakai ana, me ke fcue loa i ka makemake o na kamaaina o ka aina, aka, o na moolelo o ka noho ana aloha pu ana o keia aupuni ma na mea pili kalepa o keia mua aku me na pae moku e mau no ia, a he mea hoi kela i loaa ole i kekahi mau aupuni e aku. Ma ka nana ana i keia manao o Amerika, ua ano hke me ka manao o ka aoao Hoomaemae Lahui, he kue ioa i oa hana pakaha a apuhi a keia noho'na aupuni, ma ka manao ana ae e hana ia i mau moku hao kiai mai Acn%vika Huipuia mai; he mau hana hoohilahiia loa kela i ke Aupuui o Hāwaii a kue loa hoi ī ka hanohauo o ke Aupuni d Amenka Huipuia ! Mahope iho- nei o ka hana ana iho nei a na Knhma i ka lakou hana lapuwalu a laha aku nei ma na aina e, ake hhao ī)m mai nei e.poipoi' niai ika lakoa kumu mo i hana ai. Ka muu> Ua hoole mai nein ka hauu ia ana o kela kuikahi maloko o ka nupepa Advertiser, ao ka Ehia; nui joa M ka ' hoonaukiuki o na 'kanaka uo keia mau ! hana pelukua a lakou, nie ka nvoakaka lea no lehuiehu o na hana hilahila a pau a lakou i h.ana ai e ku maii ami noimua o lakou ! Eia ke holo awiwi iiei ka manawa. hooih ia aku nei ka hewao keia mau hana a pau maluna o H. A. I\ Kaa-ka, a ke hoao hou mai uef ua Ku— hina e pelo mai ina kanaka ame ka lehulehu. Aka, ua okoa ka naanao o Hanale Kaakn, a lakou nei e painuu ;aku nei, ua hoike ae o nanule Kaaka he kanaka oia i aloha a ī niukee ī kona aina. Ua onou iaaku oia e keia poe Kuhina ma kekahi kulaua e hehi |i ka hanohauo oka uina. A ualn;amai la nae o H. A. P. Kaaka ī ua |poai nei e like me na lono x hoea mai. Ua hoike mai nei oia i kona wuiho mai i ke kulana i haawi iaakuj

nel e Ukop ma ka mahloa ae nei o Blei e hiki mai aoa. Aole loa i make uiake i.ki o Mr. Kaaka e waia kooa |ooa o ua Lana lapuwale a ekaeka a ?akou nei e ulu: mai u.ua mawaena o ke Aupuai o Aaierikai llu'puia a me Hawaii nei, ke hoomau oia ipa kooa kulaoa. . waiho ia aku uei qa kumu hoohalahala be nui wale no keia haoa a lakou pe| inuia o ke 120ho 0 Amerika H uipuia e uoho pu nei me kakou.' A heuha la auauei kaua mau haua no keia ppe ■! O na liiohiona e ike ia aku ana paha ma keia hope aku mam uli 0 Ke 1 a ma.u., Laoa a keia noho'na aupuui, oia no ke ala ana mai 0 kekahi mau uin&u ake aupuni 0 A.merika iluipuia no na hana lapuwale a keia mau Kuhina, i}o ke kue i na pono a me ka 0 na kanaka, Ka hiaa: Mamuli keia mau hana hoopunipuni a Keia mau Kuhina* xne he Ia f e 3lu mai ana kekahi mau hoopaapaa pili aupuni mawaena 0 Amerika Huipuia oae kekahi mau maua e ae 0 ka honua aei, a heipea auanei paha kela e paa ai ko kakou kuikahi a me ko kakou noho aloha pu ana me ke Aupuni R©pubalika. Ka laa: A ina hoi e ala mai ana o Amerika Hui puia mamuli o keia mau alakai hewa ana a keia mau kuliina a komo mai a hana io mai i na mēa i liooia ia aku noi e keia poe kuhiha , alaila, e komo mai ana no oia a malama Ika maluhia o na kanaka o ka aina, elike no me hana- ana ih.o nei i ka pono a me ka pomaikai o na kanaka kupa o ke aupuni o Samoa" An6 ila |ano ike ia akunei aa kuhina e akakuu kiai ana ma na mea piii i ke kulana a me ka hanohano o Amerika Huipuia. Aka, o na hana mau e ilie ia aku nei oia no ka lakou mau hana liakuepa wale ana lie nui ma na mea piii i ka noho'na o ke aupuni i ko na aina e, a hiki wale mai la no hoi i ka ma~ nawa a kahi wahaolelo kuhina o:a 0 L. A. i oiii ae nei imua 0 ka lehulehu e hooikaika ana ina moho na lakou 0 niai ia lakou, Hookahi wale iho no laau lapaau e ola ai o keia mai nui o ke aupuni oia no ke poku ana i keia noho'na aupuni mai ko lakou noho mana ana maluna o na oihana a e hoi iho a hoomaopopo ina mea e hoomau ia ai ka ha~ nonano o na kalai piii aupuni naaiiao ana. - E haawi ae i na alakai ana o na hana oko aupuni malalo o na liookele ana a ka Hoomaemae Jjahui, ka poai hoi i hoohiki e liana a t e hooko i na manao o Ameiika Huipuia e hooWiokoa .0 Hawaii, a e ike,ia uo auanei na liana ekaeka a lakou i hana nui |ho nei aku ke ahua. Aole no e nele ana ke apano mai 0 Amerika Huipuia i kek alanui Jaou a Jkakoii i hoala ae a oia no aiaīiwnaauao loa 9ka imi ana no ka hoomau ana i ko kakou kuokoa a nie ko kakou noho aloha pu ana hoi me na maua uui o ka Ponua, i helii loa ia iho nei e ka po-ti a liakina e ku nei i keia la. E hooinanaoia ena niakaainana. aia wale 110 ka maluhia o ko kakou kuikalii maluna oke kahua a Bayar<l i kakau aku ai ia Bisimaka i hoike ia mamua ae nei !