Hawaii Holomua, Volume II, Number 4, 23 January 1892 — HOOLOLI IMANAO IA O KE KUMUKANAWAI O [ARTICLE]

HOOLOLI IMANAO IA O KE KUMUKANAWAI O

He Kanawai e hoololi ai i na Pauku 48, 56, 59, 62 a me 63 <f ke Kumukan&wai a e pakui mai i pauko hou i ke Kumukar.awai,e kapa)a ' Pauku 83. E Hooholin» e la Moi « nu kn AhaUeU ol< Aupuni Hatcaii: Pauku 1. Ma keia ke hoololiia uei ka Pahku 4S o ke Kumukanawai a pentf e heluheloia ai ua Pauku la: ‘ Pauku 48. O na Bila Kanawai a pau i hooholoio e ka Ahaolelo Hi.unua okaliloana i kanawai e waihoia iniua o ka Moi. Ina e apono oia. c kakauinoa oia, a tn& ia nu-n ( !ilo ai ia i kanawai: aka, ina aole oia i k&kauinoa, e hoihoi hou ae oia me na kumu pu o kona hoole ana i ka Ahaolelo, a na ka Ahaolelo e kakau i na kumu o kona hoole ana maloko o ko lakou huke moolelo, a e hapai hou lakou i ka noonoo ana o ia mea. Ina mahope 0 ia noonuo hou ana ua hoaponoia ua Hila Kanawai.nei e ka elua-ha-nakolu o na hoa a j»au i koheia o ka Ahoolelo, e hoihoi hou ia aku i ka Moi no ke kakauinoa ana, a ina 'FifeuS*le liou ia mai ke kakauinoa ana, aftttht?-«.iilo no ia i kanawai. Jila ia mau hana aua a j>au, e hooinao]>0])oia ke koho ana ma ke kanea ana i na ae a me na hoole, a e kakauia ma ka huke moolelo o ka Ahaolelo na iuoa o na poe a pau i koho roa ka ae a ine ka hoole i ka Bila Kanawai. Ina e hoihoi ole ia mai kekahi Bila Kauawai e ka Moi iluko o na la he 10 (aoe ka la bati) mahope o ka waiho ia ana aku iiuua ona, al&lla, e hio no ia i kanawai, ine he la he kanawai i lankauinoaia e ia, ke o4e nae e hiki ole ka hoihoi ana mai mamuli o ka hookuu e ia ana o ka Ahaolelo, a ina )M*la aole ia e lilo i kanawai.” PifliWl 2. Ma keia ke hoolollia nei ka Pauku . r iG o ke Kumukana- • wai a penei o heluhelu ia ai ua Pauku: ” Pauku 56. 0 ke Aiii o ka Ahaolel he kane kupa oia no ke Aupuni i hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamlima, a i nohoma l-o ' upuni no na makahiki ekolu, ahe waiwai kona iloko o keia Aupuni i kupono i ka nuhau i hiki aku i ka ekolu lauaani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole ia, ho loaa maknhiki kona aole i emi malalo o eono h&nen dak ” Pauk 3. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 59 o ke Kumukanawai a jH'nci e heluhelu ia ai ua Pauku la: “ Pauku 59. O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paeaina ioa he Hawaii Amerika, a he Euroj)!i )mha ma ka hanau ana. a ina u& hiki aku kona mau makahiki i kn iwakalua, a ua hookaa oia i na #nau auhau, a ina ua hookomo oia i kona iuoa ma ka pajia kioa o na ]»oe koho o kona apana «o ke koho aua i n& ’Lii o ka Ahaolelo, alaila, ua kupouo oia i kekoho i na ’Lii, n ūa loaa iaia kokuleana e koho i na 'Lii o ka Ahaolek» i kela a me keia koho ana, ina nae.” A e hoololiia no hoi ka mahele elua o ua pauku la a penei e heiuhelu ia ai: “Alua —He waiwai ]>onoi koua ma keia Paeaiaa i kupono i ka auhau ia i emi ole iho ka waiwai io mal:4° o hookahi tausaui dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole j>SIa, ua loaa mneli iaia kekahi loua makahiki i emi ole malalo o eono haneri dala i ka makahiki m&mua ponoi o kona hookomo aua 1 kona )Bu& iloko o n& poe eupono i ke koho.” Pauku 4. Ma keia ke hoololiia uei ka Pauku 63 o ke Kumukana4rai n penei e heiuhelu ia ai ua Pauku la: • "Pauku 63. Aolo e neho kekahi i Alii a i Luuamakaainana ma ka Ahaolelo, ina aole i koho ia malalo a kulike hoi me na hoakaka ana a kēia Kumukanawai. ’ P&uku 5. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 62 o ke Kumukana4wai, a penei e heluhelu ia ai ua Vauku la: “Pauku 62. O kel/i a me keia kane kupa o ko Paeaina, ina llawaii, Amenka, a he £uraps nah& ma ka hauau ana ina ua hoohiki oia e kokua mamuli o ke Kumukauawai ameukanawai e Uke me ka mea i hoakaka ia no * n» )x>e uana e koho i n& Ln, a ua hookaa i kona mau auhan, a na L;ki aku oia i ua m&kahiki be iwa-

u., « x nobo ma keia Aupuni no ka makahiki hook&hi mamoa pooo iho o ke koho ana, a i ike i ka helu- ; helu a me ke w» lr« olelo Hawaii. • Enelanl a Europ» | paha, (ina : hanauia mahope nai ka makahiki 1840,) a ina ua hooi komo i kona inoa ma ka papa inoa ’ o na poe koho e kona apaoa e iike me ka mea i hoakaka ia ma ke kanawai. alaila. ua loaa iaia ke ku- | leana e hookomo i hookahi balota uo ka Lonamakaainana a mau Lunawakaaioafia paha oia apana: aka nae. o na olelo no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana a me ka ike heluhelu a kakau-. ■ Uma noa ka olelo Hawaii. Enelani a Europ» paha, aole ia e pili i na : poe e noho ana ma keia Aupuni i ks manawa i kukalaia ai keia Kumukanawai, ina e koopaa lakou j ko lakou inoa a koho Laloia lakou ma ke koho mua ana m&lalo o , keia Kumukanawai." Pauku 6. Ma keia ke pakuiia nei i ke Kumnkanawai he Pauku hou ma ke ano he hoololi i ua Kumukanawai 1& e kapaia Pauku 83. a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la: ‘ Pauku 83. Ua hiki i ka Ahaolelo i kela a me keia manawa e hana i na Kanawai ana i manao ai ua kupono no ka hooponopono ana a me ka hoomalu ana me ka hoomaopopo ana i ua kan&ka a pau, a i ole ia, o kekahi papa hookahi a lahni paha i lawe ia mai iloko o ke Aupuni no ka hana ana i na hana oihana mahiai, a ua hiki no hoi ma ia k&nawai e hoohaiki a kau)>alena i ka manawa e noho ai maloko o ke Aupuni oia poe limahana oihana mahial a me na oihana a hana paha a lakou e lawelawe ai. Ke hooia nei au ua hooholoia ka Bila mamua ae ma k& Heluhelu Ekolu ia ana iloko o ka Ahaolelo o ke Aupuui Hawaii ma ka la 10 o Noveraaba. M. H. 1890. CHARl.ES WILCOX, Kakauolelo. 154—ltd 32—3tsw * HE HOOLOLI I MAMAO IA. :o: No ka Pauku 55 o ke Kumukanawai o 1887, e like me na olelo o ka Pauku 85 o ia Kumukanawai. E Hooholoia e ka Moi a vie ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii. i Pauku 1. K hoololiia a ma keia . ua hooholoia no ka Pauku 55 o ke i Kumukanawai o 1887, ma ke kapae ana i na huaolelo “elua haueri me ■ kanalima” ma ka lalani ehiku, a e * hookomo ana i na huaolelo “elima haneri” ma ia wahi, a e heluheluia ua P&uku 1& penei: “Pauku 55. K ukuia na Lunamakaaioaua no ka lakou hana e like me ka Ihea i oleloia ma ke kak naw&i. no loko ae o ka waihona ' l m l>ala o ke Aupuni, aole no nae e ‘, hoonui ia keia uku i ke au o na ‘ ’makalūki elua i hooholo ia ai ka * olelo e hoonui i ka uku aole hoi e ' ; k&u ia kekahi kanawai e hooma- ’ huahua ana i ka uku o ua poe la 1 j mamua o na“dalaelimahaneri”«o kela a me keia au o na makahiki 1 elua,” Ke hooia nei au ua hooholoia ka Bila m&mua &e ma ka Heluhelu Ekolu ia ana iloko o ka Ahaolelo o k« Aupuni Hawaii ma ka la 10 o 1 Novemaba. M. H 1890. CARLKS WILCOX, Kakauolelo. 154—ltd 32—3tw , ~ I NA POE KOHO HALOKA. MAKAALA! 1 £ pooo e hoopaa i ko oukou niau inoa 1 ma ka Papa Inoa o ka poe Kobo no na Lonamakaainana. k O ka inoa i paa wale no ma ka Papa loua o na poe Koho no na’Lii aole e loaa la lakou ke kokana koho no na 1 Lnaamakaainana. £ naua i na Papa Inoa Koho BaloU a e hoopaa koke ia koo inoa e naLona Nana Koho Balota ua ka Papa Inoa 1 Koho BaIoU no na lonamakaainana. * O na poe Koho BaloU Alii i paako , lakon mau inaaikeiawa ma ka Papa Inoa Koho Alii. hemeapoao e hoopaa ikelakou man inoaaa k» Papa Inoa Koho Lonamakaainana a me ka Buke Inoa Nni. He nni na inoa o n» Poe Koho Bakxa AUi ma n» Papa Inoa i h^u f Kata « ma ka B«ke Kakanieoa oole i paa i keia wama ka Pnpa Inoa Koho Ba)oU I nnamakaainana a Bnke InonNni. „ Dnrvnm C. H- 8PKNCKR. Jan. 18,180—lShi 38-4tV. Ke Poloaiia akn nei na amkaainana Hawaii a paa e hele mai i ka pniaa loan e ha&wiia ana ma Hakalii lokni. ma ka Poaiima, la.»«luaui U. M«. JAME8 W BOBKRTBON, Pknkn oke Akāuih HalanUi loiani, Ian«uri 14,1888.

HOOPONOPOKO NO ’ NA HALE PEPEHI PUAA. Aole e malamnin kekaln hnle ’ pepehi puaa maioko o ka Apan* ‘ o Honoiulu, Oahu, nei,. m * " la 20 o Feberuari ae nei, IKPA, a makope aku paha o ia i*» ole o loaa aku he palapnla m mai ka Papa Ola «kuDAMD dayton. Peresidena o ka Papn OU. Honolulo. lan- 21,1892, 186-3td HOOLAHA PILI AUPUNI. E malama ana ke Alii ka MoiIwahine he Ike Alii ma Halealii loI lani. ma ka Poalima, la 29 o lanuari. £ apo aku ana ka Moiwahine i t na hookupu a ka lahui mai kahora 1 ; 7 a ka bora 8 o ke kak&hiaka. . Hor« 7 *. w-Hul Holoiio "UUaotaJ«il.” 7:15*. m,— “ “ “Kalaaianaoie'’ “ 7:30*. “ “ “S* Kritl o HawaU. Penei hoi ka Ike Alii Lona Anpuni ma ia la: Hora 11 a. n. Lunakanawai Kaolike o ke Aupuni, ko ka Moi mau Kuhina, ka Peresidena o ka Ahaolelo. a me na Lunakanawai e ka Aha Kiekie. Hora 11:10 a. M. Na Luna Aupuni. Hora 11:40 A. m. Kapena A. Kautz a me na Aliimokn o ka mokukaua o Amerika Hoipoia “Penaaeola.” Hora 11:45 a. m. Na Kanikela o ko na Aina E. IIora 11:55 A. m. Na Luna Aupuni Kiekie ma ke Alnalii o Hawaii. E hoolaunaia aku ana na Lede imua o ka Moiwahine, mahope iho o kela a me keia iae pili Aupuni ana. | Aahu piha ke komoia ma ka wa | ike pili Aupuni. He aahu piha no ] HoHnma I>ede. { Hora 1 P. M.— E ikeaaku no keia { mau ahahui penei: Hui Hoonaau- 1 ao Liliuokalani, Hoola roe Hooulu Lahui Makua, Hui Hooulu Lahui o Kaumakapili, Ahahui Opiopio Imi)>ono Karistiano, Hui Manawalea o na La Hope, Hale Naua, Lei Mamo, Hui Holo Lio Liliuokalani, Hui Holo Lio Kalanianaole, Hui Holo Lio na Oiwi o Hawaii, Hui Hooulu Laau me Hui Makeke. Mai ka hora 2 a ka hora 3 p. m. E malama ana ka Moiwahine he Ike Alii Nui. a ma ia manawa, e ikeia aku ai na Lede a me na Keonimana e makemake ana e haawi mai i ka lakou mau ike Alii. 0 na poe malihini kaahele mai na aina e mai, e makemake ana e loaa ka ike Alii ma ka Ike Alii Nui, e ponoe haawi mua mai i ko lekou mau inoa ma ke Keena Puuku i elua la manua ae, ma o ka Luna Aupuni Kiekie o kona Aupani e noho ana maanei, a i ole i kekahi Kamaaina o keia Aupuni i kamaaina maoli ia lakou, a he mea hoi ia i hookamaaina mua ia i ka Moi. Aole e ka’ulua iho na Lede a me na Keonimana maloho o ka Rumi Kalaunu, ia lakou e kaalo ae ai mamua o ka Moiwahine. ( O ka Aahu Kakahi&ka ke komo ia ma ka Ike Alii Nui. JAMES W. ROBERTSON, Puuku o ke Aloalii. Halealii lolani, Ianuari 14,1892. ( w-jan 16—23. d-jan 18—25—28.